Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe”

“Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe”

Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima webe yonso ne lungenyi luebe luonso.​—MAT. 22:37.

1. Tshivua tshienze bua dinanga divua pankatshi pa Nzambi ne Yezu dikole ntshinyi?

YEZU KRISTO muana wa Yehowa wakamba ne: “Ndi munange Tatu.” (Yone 14:31) Yezu wakamba kabidi ne: “Tatu mmunange Muana.” (Yone 5:20) Bualu ebu kabuena ne bua kutukemesha to. Bualu, kumpala kua Yezu kulua pa buloba bu muntu, uvua “muena mudimu” mupiluke wa Nzambi munkatshi mua bidimu bia bungi. (Nsu. 8:30) Bu muvua Yehowa ne Yezu benza mudimu pamue, Muana wakalonga malu a bungi bua bidi bitangila ngikadilu ya Tatuende ne uvua ne malu a bungi avua amusaka bua kumunanga. Bushuwa, dikala diabu kaba kamue diakenza bua dinanga diabu dikole.

2. a) Kunanga muntu kudi kulomba tshinyi? b) Nnkonko kayi ituandamuna?

2 Wewe munange muntu, dinanga edi didi diumbukila mu muoyo webe. Davidi wakamba ne: “Ndi nkunanga, wewe Nzambi, bukole buanyi.” (Mus. 18:1) Ke mutudi petu ne bua kudiumvua bua Nzambi, bualu yeye pende mmutunange. Tuetu tutumikila Yehowa, nealeje mudiye mutunange. (Bala Dutelonome 7:12, 13.) Nansha mutudi katuyi tumona Nzambi, tudiku bushuwa mua kumunanga anyi? Kunanga Yehowa kudi kumvuija tshinyi? Bua tshinyi tudi ne bua kumunanga? Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi banange Nzambi?

TUDI MUA KUNANGA NZAMBI BUA TSHINYI?

3, 4. Bua tshinyi tudi ne bua kunanga Nzambi?

3 “Nzambi udi Nyuma,” nunku katuena mua kumumona to. (Yone 4:24) Kadi, kudi mushindu wa kunanga Nzambi, ne Bible udi utulomba bua kumunanga. Tshilejilu, Mose wakambila bena Isalele ne: “Sua Yehowa, Nzambi webe, ne mutshima webe wonso, ne muoyo webe wonso, ne bukole buebe buonso.”​—Dut. 6:5.

4 Bua tshinyi tudi ne bua kunanga Nzambi bikole? Bualu mmutufuke ne dijinga dia kumutendelela ne mmutupeshe bukole bua kuleja mutudi bamunange. Patudi tutendelela Yehowa mu mushindu muimpe, dinanga dietu kudiye didi dikola ne tudi tupeta disanka. Yezu wakamba ne: “Badi bamanye ne: mbapele mu malu a mu nyuma mba diakalenga, bualu Bukalenge bua mu diulu mbuabu.” (Mat. 5:3) Mukanda kampanda mufunda kudi Abraham Morrison wakamba bua bidi bitangila dijinga didi bantu nadi munda muabu dia kutendelela Nzambi ne: “Bidi ne bua kutukemesha bikole patudi tumona ne: bantu badi bakeba Nzambi ne mbasue kumuitabuja.”​—Man Does Not Stand Alone.

5. Ntshinyi tshidi tshileja ne: kukeba Nzambi ki nkupanga lungenyi?

5 Kukeba Nzambi nkupanga lungenyi anyi? Tòo, bualu mmusue bua tumupete. Mupostolo Paulo wakaleja bualu ebu patoke pavuaye muyishe musumba wa bantu bavua badisangishe mu mikuna ya Aleopago. Bualu ebu buakenzekela kumpala kua ntempelo wa Parthénon uvuabu benzele Atena, nzambi mukaji wa bukubi wa mu tshimenga tshia Atena tshia kale. Fuanyikija ne: udi pebe muaba au padi Paulo wakula bua “Nzambi wakafuka buloba ne bintu bionso bidipu” ne pashishe uleja ne: Nzambi “kena usombela mu ntempelo mienza ne bianza to.” Mupostolo udi usakidila ne: Nzambi “wakenza bisamba bionso bia bantu bifumine mu muntu umue bua kusombabu pa buloba bujima, ne wakateka bikondo bijadika, kuelelaye bantu mikalu ya muaba wa kusombela, bua bobu bakebe Nzambi bikalabu mua kumukeba benda babubuta ne bikalabu mua kumupeta bulelela, nansha mudiye kayi kule ne yonso wa kutudi.” (Bien. 17:24-27) Eyowa, bantu badi mua kupeta Nzambi. Bantemu ba Yehowa bapite pa miliyo 7 ne binunu nkama itanu ‘mbamupete bulelela’ ne mbamunange ne muoyo mujima.

TSHIDI KUNANGA NZAMBI KUMVUIJA

6. Yezu wakaleja ne: “mmukenji kayi udi mutambe mikuabu”?

6 Dinanga ditudi banange Yehowa didi ne bua kumbukila mu muoyo. Yezu wakaleja bualu ebu patoke pavua Mufalese kampanda mumuebeje ne: “Mulongeshi, mu Mikenji yonso, mmukenji kayi udi mutambe mikuabu?” Yezu wakamuandamuna ne: “‘Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima webe yonso ne lungenyi luebe luonso.’ Eu ke mukenji munene ne wa kumpala.”​—Mat. 22:34-38.

7. Kunanga Nzambi ne a) ‘muoyo wetu wonso’ b) ne ‘anyima wetu yonso’ c) ne ‘lungenyi luetu luonso’ kudi kumvuija tshinyi?

7 Pavua Yezu muambe ne: tudi ne bua kunanga Nzambi ne ‘muoyo wetu wonso’ uvua usua kuamba tshinyi? Uvua usua kuamba ne: tudi ne bua kunanga Yehowa ne muoyo wetu wa mu tshimfuanyi wonso, mmumue ne: majinga etu ne mutudi tudiumvua. Tudi kabidi ne bua kumunanga ne ‘anyima wetu yonso’ peshi ne bumuntu buetu buonso. Kusakidila apu, tudi ne bua kunanga Nzambi ne ‘lungenyi luetu luonso’ peshi tshieledi tshietu tshia meji tshionso. Mu tshikoso, tudi ne bua kunanga Yehowa bikole menemene.

8. Kunanga Nzambi bikole nekutusake bua kuenza tshinyi?

8 Tuetu banange Nzambi ne muoyo wetu wonso, ne anyima wetu yonso ne lungenyi luetu luonso, netuikale tulonga Dîyi diende bikole, netuditatshishe ne muetu muonso bua malu adiye mulongolole akumbane ne netuyishe lumu luimpe lua Bukalenge ne tshisumi. (Mat. 24:14; Lomo 12:1, 2) Kunanga Yehowa ne muetu muonso nekutusemeje bikole kudiye. (Yak. 4:8) Bushuwa, katuena mua kutela malu onso adi mua kutusaka bua kunanga Nzambi to. Kadi tukonkononayi amue a kudiwu.

BUA TSHINYI TUDI NE BUA KUNANGA YEHOWA?

9. Bua tshinyi udi munange Yehowa?

9 Yehowa udi Mufuki wetu ne Mutupeshi wa bintu. Paulo wakamba ne: “Tudi ne muoyo, tudi tuenda, ne tudiku bua bualu buende.” (Bien. 17:28) Yehowa mmutupeshe buloba buetu budi muaba muimpe wa kusomba. (Mus. 115:16) Udi kabidi utupesha biakudia ne bintu bikuabu bitudi nabi dijinga bua kulama muoyo wetu. Ke bualu kayi Paulo wakambila batendeledi ba mpingu ba mu Luseta ne: “Nzambi wa muoyo . . . wakafila tshijadiki bua kuleja tshidiye padiye wenza malu mimpe, unulokeshila mvula mu diulu, unupesha mivu ya biakudia, uwuja mioyo yenu tente ne biakudia ne disanka.” (Bien. 14:15-17) Bualu ebu kabuenaku butusaka bua kunanga Mufuki wetu munene ne Mutupeshi wa bintu udi mutunange anyi?​—Muam. 12:1.

10. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua mudi Yehowa mulongolole bua kumbusha bubi ne lufu?

10 Nzambi mmuenze bua bubi ne lufu bitudi bapetele kudi Adama bijike. (Lomo 5:12) Bushuwa, “Nzambi wakaleja dinanga diende kutudi mu bualu ebu ne: patutshivua benji ba malu mabi Kristo wakafua bua bualu buetu.” (Lomo 5:8) Kakuyi mpata, tudi banange Yehowa bikole mu mioyo yetu bualu mmuenze bua mibi yetu ijimine patudi tunyingalala ne tuleja ditabuja mu mulambu wa Yezu udi upikula.​—Yone 3:16.

11, 12. Yehowa mmutupeshe ditekemena mu malu kayi?

11 Yehowa ‘udi ufila ditekemena didi dituwuja tente ne disanka ne ditalala.’ (Lomo 15:13) Ditekemena didi Nzambi utupesha didi dituambuluisha bua kutantamena mateta a ditabuja. Bela manyi badi bashala ne ‘lulamatu too ne ku lufu, nebapete tshifulu tshia butumbi tshia muoyo.’ (Buak. 2:10) Bantu badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba badi bashala ne lulamatu nebapete masanka a kashidi mu Mparadizu udibu balaye pa buloba bujima. (Luka 23:43) Tudi ne bua kuenza tshinyi bua malu atudi bindile aa? Katuenaku buwule tente ne disanka, ne ditalala ne banange Mufidi wa “dipa dionso dimpe ne dipa dionso dipuangane” anyi?​—Yak. 1:17.

12 Nzambi mmutupeshe ditekemena didi disankisha dia dibika dia bafue. (Bien. 24:15) Bushuwa, tutu tunyingalala bikole patudi tufuisha muntu utudi banange, kadi bu mutudi ne ditekemena bua dibika dia bafue, katuena ‘tunyingalala bu mudi bakuabu badi kabayi ne ditekemena benza’ to. (1 Tes. 4:13) Bua dinanga, Yehowa Nzambi mmuindile ne muoyo mujima bua kubisha bafue, nangananga aba badi ne lulamatu bu mudi muntu muakane Yobo. (Yobo 14:15) Ela meji disanka dikalaku padi bantu bavua bafue bapetulula muoyo pa buloba apa. Mioyo yetu mminange bikole Tatu wetu wa mu diulu udi mutupeshe ditekemena dimpe dia dibika dia bafue.

13. Ntshinyi tshidi tshileja ne: Nzambi udi bushuwa ututabalela?

13 Yehowa udi bulelela ututabalela. (Bala Musambu wa 34:6, 18, 19; 1 Petelo 5:6, 7.) Bu mutudi bamanye ne: Nzambi wetu wa dinanga udi misangu yonso pabuipi bua kuambuluisha aba badi bamulamate, tudi tudiumvua mu bukubi bualu tudi ‘mikoko ya mu tshidiilu tshiende.’ (Mus. 79:13) Dinanga dia Nzambi nedimuenekele kabidi mu malu atuenzelaye ku diambuluisha dia Bukalenge bua Masiya. Panyima pa Yezu Kristo Mukalenge udiye musungule mumane kumbusha tshikisu ne malu mabi pa buloba, bantu badi batumikila Nzambi nebapete ditalala ne masanka a kashidi. (Mus. 72:7, 12-14, 16) Kuenaku witaba ne: masanka aa adi atusaka bua kunanga ne muoyo wetu wonso ne anyima wetu yonso ne lungenyi luetu luonso Nzambi wetu udi ututabalela anyi?​—Luka 10:27.

14. Nzambi mmututue mushinga pa kutupesha diakalenga kayi?

14 Yehowa mmututue mushinga pa kutupesha diakalenga dia kuikala Bantemu bende. (Yesh. 43:10-12) Tudi banange Nzambi bualu mmutupeshe mpunga wa kutua bumfumu buende mpanda ne wa kupetesha bantu ditekemena dilelela mu bulongolodi bubi ebu. Tudi kabidi mua kuakula ne ditabuja ne dishindika bualu tudi tuamba lumu luimpe ludi luimanyine mu Dîyi dia Nzambi mulelela utu ulaya malu ne uakumbaja. (Bala Yoshua 21:45; 23:14.) Bushuwa, mbikole bua kutela masanka onso ne malu onso adi atusaka bua kunanga Yehowa. Kadi mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi bamunange?

MUTUDI MUA KULEJA NE: TUDI BANANGE NZAMBI

15. Kulonga Dîyi dia Nzambi ne kuditumikila kudi mua kutuambuluisha mushindu kayi?

15 Tuikale tulonga Dîyi dia Nzambi bikole ne tuditumikila. Kuenza nunku nekuleje ne: tudi banange Yehowa ne tudi bushuwa basue bua dîyi diende dikale ‘muendu ku makasa etu.’ (Mus. 119:105) Tuetu ne dibungama, tudi mua kupeta busambi mu mêyi adi akolesha aa: ‘Wewe Nzambi, kuena upetula mutshima wa majiya ne udi unyingalala bua bubi buawu.’ ‘Luse luebe lujalame, Yehowa, luakangimanyika. Mu divulangana dia matata munda muanyi, busambi buebe budi busankisha mutshima wanyi.’ (Mus. 51:17; 94:18, 19) Yehowa udi uleja bantu badi bakenga luse ne Yezu pende udi ubumvuila luse. (Yesh. 49:13; Mat. 15:32) Kulonga Bible kudi mua kutuambuluisha bua kumanya mudi Yehowa uditatshisha ne dinanga bua bualu buetu ne ebi bidi mua kutusaka bua kumunanga petu bikole.

16. Mmunyi mudi kusambila misangu mua kukolesha dinanga dietu kudi Nzambi?

16 Tuikale tusambila Nzambi misangu yonso. Masambila etu adi atusemeja pabuipi ne ‘Mumvu wa milombu.’ (Mus. 65:2) Patudi tumona mudi Nzambi wandamuna masambila etu, dinanga dietu kudiye didi dikola. Tshilejilu, tudi mua kuikala bamona ne: kena utulekela tutetshibua ne diteta ditudi katuyi mua kutantamena. (1 Kol. 10:13) Tuetu ne tunyinganyinga kadi basengelele Yehowa bikole, tudi mua kupeta “ditalala dia Nzambi” ditambe bunene. (Filip. 4:6, 7) Imue misangu tudi mua kuenza disambila dia munda munda anu bu Nehemiya ne tumona ne: Nzambi mmudiandamune. (Neh. 2:1-6) Patudi ‘tunanukila mu disambila’ ne tumona mudi Yehowa wandamuna milombu yetu, dinanga dietu kudiye didi dikola; ne dieyemena dietu dia ne: neatuambuluishe bua kupita bimpe ne mateta a ditabuja didi padi dikola.​—Lomo 12:12.

17. Tuetu banange Nzambi, mmushindu kayi utuamona dibuela mu bisangilu?

17 Tuikale ne tshibidilu tshia kubuela mu bisangilu, mu mpuilu ne mu mpungilu. (Eb. 10:24, 25) Bena Isalele bakadisangisha bua kuteleja ne kulonga malu a Yehowa bua bikale ne dianyisha kudiye ne bua batumikile mikenji yende. (Dut. 31:12) Tuetu banange Nzambi, kabiakutukolela bua kuenza disua diende to. (Bala 1 Yone 5:3.) Nunku, katulekedi tshintu nansha tshimue tshitufikisha ku dimona dibuela mu bisangilu bu bualu budi kabuyi ne mushinga to. Bulelela katuena basue bua tshintu nansha tshimue tshitufikishe ku dijimija dinanga dituvua nadi kudi Yehowa kumpala nansha.​—Buak. 2:4.

18. Bu mutudi banange Nzambi, bidi bitusaka bua kuenza tshinyi ne lumu luimpe?

18 Tuikale tuyisha bakuabu “bulelela bua lumu luimpe.” (Gal. 2:5) Dinanga dietu kudi Nzambi didi ditusaka bua kuakula bua Bukalenge bua Muanende Masiya udiye munange wikala mua ‘kuendesha kabalu kende bua bualu bua bulelela’ ku Armagedone. (Mus. 45:4; Buak. 16:14, 16, NWT) Bidi bituenza disanka bua mutudi tuenza petu mudimu wa divuija bantu bayidi patudi tubambuluisha bua kumanya mudi Nzambi ne dinanga ne bua bulongolodi bupiabupia budiye mulaye.​—Mat. 28:19, 20.

19. Bua tshinyi tudi ne bua kuanyisha malu adi Yehowa mulongolole bua kulama mikoko yende?

19 Tuleje dianyisha bua malu adi Nzambi mulongolole bua kulama mikoko yende. (Bien. 20:28) Yehowa ke udi muteke bakulu batu misangu yonso benza malu bua diakalenga dietu. Bakulu badi anu ‘bu tshisokomenu ku tshipepele, ne tshinyemenu tshia ku tshipupu, bu misulu ya mâyi mu muaba mume, bu dileji dia dibue dinene mu buloba budi butondesha bantu.’ (Yesh. 32:1, 2) Tudi ne dianyisha bua mutudi ne tshisokomenu ku tshipepele tshikole ne ku tshipupu. Padi munya utosha bikole, tudi ne dianyisha bua dileji dia kudi dibue dinene edi. Ngakuilu wa mu tshimfuanyi eu udi utuambuluisha bua kumona ne: bakulu badi batupesha diambuluisha ne ditalala dia mu nyuma ditudi nadi dijinga. Patudi tutumikila bantu badi batulombola aba, tudi tuleja mutudi tuanyisha “bantu bu mapa” aba ne tuleja mutudi banange Nzambi ne Kristo udi mutu wa tshisumbu.​—Ef. 4:8; 5:23; Eb. 13:17.

Yehowa mmuteke balami badi batabalela mikoko bikole (Tangila tshikoso tshia 19)

TUNGUNUKA NE KUKOLESHA DINANGA DIEBE KUDI NZAMBI

20. Wewe munange Nzambi, neutumikile Yakobo 1:22-25 mushindu kayi?

20 Wewe mudie malanda mimpe ne Yehowa, newikale ‘muenji wa dîyi, kuyi anu muteleji patupu.’ (Bala Yakobo 1:22-25.) “Muenji” udi ne ditabuja didi dimupetesha tshisumi mu mudimu wa diyisha ne mu difila mandamuna mu bisangilu bia bena Kristo. Mu bulelela, wewe munange Nzambi neutumikile “mukenji mupuangane” wa Yehowa udi ukongoloja malu onso adiye ukulomba bua kuenza.​—Mus. 19:7-11.

21. Tudi mua kufuanyikija masambila menza ne muoyo mujima ne tshinyi?

21 Dinanga diudi nadi kudi Yehowa Nzambi nedikusake bua kumusambila misangu yonso ne muoyo mujima. Davidi wakakula bua musenga wa manananshi uvuabu buôsha dituku dionso bilondeshile tshipungidi tshia Mikenji pakambaye ne: ‘Kulomba kuanyi kuikale kumpala kuebe bu mupuya wa musenga wa manananshi, ne kuolola kua bianza bianyi kuikale bu mulambu udibu bafila dilolo.’ (Mus. 141:2; Ekes. 30:7, 8.) Milombu yebe iudi wenza ne budipuekeshi, disengelela diebe ne muoyo mujima pamue ne mêyi ebe mimpe a kutumbisha nawu Nzambi ne kumuela tuasakidila ikalaku mupuya muimpe wa musenga wa manananshi udi uleja masambila adi Nzambi wanyisha.​—Buak. 5:8.

22. Ndinanga dia mushindu kayi dituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

22 Yezu wakamba ne: tudi ne bua kunanga Nzambi ne kunanga kabidi muntu netu. (Mat. 22:37-39) Anu mutuamona patuakonkonona kabidi ngikadilu eu, dinanga dietu kudi Yehowa ne mikenji yende nedituambuluishe bua kusomba bimpe ne bantu netu ne kubaleja dinanga dia buwetu.