1. Etke Jijej im Jemãn rar maroñ lukkuun yokwe im epaake doon?

 JIJEJ ear kwal̦o̦k kõn an epaak kõtaan eo an ippãn Jemãn ke ear ba: “Ña Ij yokwe Jema.” Ear bar ba: “Jemãn ej yokwe Nejin.” (Jon 5:20; 14:31) M̦okta jãn an kar Jijej itok ñan lal̦ in, erro ar Jemãn jerbal ippãn doon ium̦win elõñ milien iiõ ko. (Jabõn Kõnnaan 8:30) Ilo kar iien in, Jijej ear katak elõñ wãween ko rem̦m̦an kõn Jemãn im kain Anij rot e. Kõn men in, erro ar lukkuun yokwe im epaake doon.

2. (1) Ñe kwõj yokwe juon armej, eita eñjake ko am̦ ñane? (2) Ta kajjitõk ko jenaaj etali ilo katak in?

² Ñe kwõj yokwe juon armej, elukkuun kajoor eñjake ko am̦ ñane. Devid ear al im ba: “Ij yokwe eok, O Jeova, aõ kajoor.” (Sam 18:1) En kar wãween dein ad eñjake kõn Anij. Ej kallim̦ur bwe el̦aññe jej pokake e, enaaj yokwe kõj. (Riit Duteronomi 7:12, 13, UBS.) Bõtab, elemen ad maroñ yokwe Anij ke jejjab maroñ loe kõn mejãd? Ta mel̦el̦ein an Baibõl̦ ba bwe jen yokwe Jeova? Etke jej aikuj yokwe e? Im ewi wãween ad kam̦ool bwe jej yokwe Anij?

3, 4. Etke jemaroñ yokwe Jeova?

³ Jejjab maroñ loe Anij kõn mejãd kõnke “Anij ej Jetõb.” (Jon 4:24) Meñe ãindein ak jemaroñ in yokwe wõt Jeova. Ilo m̦ool, ej juon kien jãn Baibõl̦ bwe jen yokwe e. Ñan waanjoñak, Moses ear jiroñ Ri Israel ro im ba: “Kwõn yokwe Jeova am̦ Anij kõn aolepen bũruom̦, im kõn aolepen am̦, im kõn aolepen am̦ kajoor.”​—Duteronomi 6:5.

⁴ Etke jemaroñ yokwe Anij? Kõnke ear kõm̦anm̦an kõj bwe jen kõn̦aan kabuñ ñane im ear bar kõm̦m̦an bwe en wõr ad maroñ ñan kwal̦o̦k yokwe. Ñe jej jino ad jel̦ã kajjien Jeova, ejino l̦apl̦o̦k ad yokwe e. Im men in ekõm̦m̦an bwe jen m̦õn̦õn̦õ. Eñin men eo Jijej ear kwal̦o̦k kake ke ear ba: “El̦apl̦o̦k an m̦õn̦õn̦õ ro rej eo̦roñ naan in Anij, im kõjparok e.” (Luk 11:28) Ilo juon bok an juon em̦m̦aan etan A. C. Morrison, ear ba bwe ekabwilõñlõñ bwe jãn jinoin armej rar pukot Anij im kõn̦aan tõmak ilo e. Ãinwõt rijeje in, elõñ rej bar kile bwe armej rar l̦otaktok im kõn̦aan jel̦ã kõn Anij.

5. Etke jejel̦ã bwe jemaroñ lo Anij ñe jej pukote?

⁵ Ñe jej pukot Anij, jemaroñ ke loe? Aet. Ekõn̦aan bwe jen ejaake juon jem̦jerã ippãn. Rijjilõk Paul ear kwal̦o̦k kõn men in ke ear kõnono ñan juon jarin armej ilo jikin kweilo̦k in Atens, ilo Greece. Elõñ iaaer rar l̦õmn̦ak bwe rej aikuj etal ñan tampel̦ eo ñan kabuñ ñan anij kõrã eo aer Athena. Ak Paul ear ba bwe rej aikuj pukot Anij eo em̦ool, “eo ear kõm̦anm̦an lal̦ im men ko otemjej ie.” Ear bar kõmel̦el̦eik er bwe Anij ejjab jokwe ilo tampel̦ ko. Im jekdo̦o̦n ia eo ilo lal̦ in me armej ro rej pukot Anij ie ak remaroñ loe. Innem, ear ba bwe Anij “ejjab ettol̦o̦k jãn kajjojo iaad.” (Jerbal 17:24-27, UBS) Alikkar bwe armej ro remaroñ pukot im lo Anij. Elõñl̦o̦k jãn 7 milien Ri Kõnnaan ro an Jeova rar pukote im loe, im rej lukkuun yokwe e.

6. Ta eo Jijej ear ba bwe ej kien eo el̦aptata im eaorõktata?

⁶ En kar ewi joñan an kajoor yokwe eo ad ñan Jeova? Ke juon Parisi, ak rũtõl in kabuñ an Ri Ju, ear kajjitõk ippãn Jijej: “Rũkaki, ewi kien eo el̦ap ilo kien ko?” Jijej ear ba ñane, “Kwõn yokwe [Jeova] am̦ Anij kõn aolepen bũruom̦ im kõn aolepen am̦, im kõn am̦ l̦õmn̦ak otemjej.” Eñin ej kien eo me Jijej ear ba el̦aptata im eaorõktata.​—Matu 22:34-38.

7. Ta mel̦el̦ein an kar Jijej ba bwe kwõn yokwe Anij kõn (1) “aolepen bũruom̦”? (2) “aolepen am̦”? (3) “am̦ l̦õmn̦ak otemjej”?

⁷ Ta mel̦el̦ein an kar Jijej ba kwõn yokwe Anij kõn “aolepen bũruom̦,” kõn “aolepen am̦,” im kõn am̦ “l̦õmn̦ak otemjej”? Eokwe, “aolepen bũruom̦” ej mel̦el̦ein eñjake ko am̦ im kõn̦aan ko am̦. “Aolepen am̦” ej mel̦el̦ein kwe make im ebar kitibuj aolep men ko kwõj kõm̦m̦ani ilo mour eo am̦. Im am̦ “l̦õmn̦ak otemjej” ej mel̦el̦ein wãween am̦ l̦õmn̦ak im ta ko kwõj l̦õmn̦ak kaki. Kõn men in, naan kein an Jijej rej kaalikkar bwe jej aikuj yokwe Jeova kõn aolepen ad im kõn aolep men ko ewõr ippãd.

8. Ewi wãween ad kwal̦o̦k ñan Anij bwe jej yokwe e?

⁸ Ewi wãween ad kwal̦o̦k ñan Anij bwe jej yokwe e kõn aolepen bũruod, aolepen ad, im ad l̦õmn̦ak otemjej? Ej ilo ad katak Baibõl̦ aolep iien, kõm̦m̦ani aolep men ko ej ba jen kõm̦m̦ani, im kijejeto ilo ad kwal̦o̦k naan ñan ro jet kõn Aelõñ eo an. (Matu 24:14; Rom 12:1, 2, UBS) Ñe jej kõm̦m̦ani aolep men kein, kõtaan eo ad ippãn Anij enaaj kajoorl̦o̦k. (Jemes 4:8) Elukkuun lõñ un ko unin ad aikuj yokwe Anij, joñan an lõñ jejjab maroñ kwal̦o̦k aolepeer. Bõtab, jenaaj kõnono kõn jejjo wõt iaaer.

9. Etke kwõj yokwe Jeova?

⁹ Jeova ej Rũkõm̦anm̦an eo ad, im ej letok aolep men ko jej aikuji. Paul ear ba: “Ilo E jej mour, im etetal, im pãd.” (Jerbal 17:28) Jeova ear kõm̦anm̦ane lal̦ in eaiboojoj im letok bwe en jikid. (Sam 115:16) Ear bar letok kijed m̦õñã im men ko jet jej aikuji bwe jen maroñ mour. Eñin unin Paul ear maroñ ba ñan armej in Listra bwe rejjab aikuj kabuñ ñan ekjab ko ak rej aikuj kabuñ ñan Jeova, “Anij eo emour.” Paul ear ba kõn Anij: “Ej lewaj wõt jãn lañ im leen keinikkan ilo iien ekkar; ej lewaj kijimi im ej kobrak bũruomi kõn m̦õn̦õn̦õ.” (Jerbal 14:15-17, UBS) Kõn an Jeova yokwe kõj, ej letok aolep men ko jej aikuji. Eñin juon iaan un ko rem̦m̦an unin ad aikuj yokwe Rũkõm̦anm̦an eo ad El̦ap!​—Ekklisiastis 12:1.

10. Ta eñjake n̦e am̦ kõn katok in mour eo an Jijej?

¹⁰ Anij enaaj jol̦o̦k ad jerawiwi im mej, eo im jaar bõke jãn Adam. (Rom 5:12) Baibõl̦ ej ba: “Anij ej kwal̦o̦k kadkadin An yokwe ñan kõj ilo men in, ke jar rijjerawiwi, Kũraij Ear mej kõn kõj.” (Rom 5:8) El̦aññe jej m̦oolin ukel̦o̦k jãn jerawiwi ko ad im tõmak ilo katok in mour eo an Jijej, Anij enaaj jol̦o̦k ad bõd. El̦ap ad kam̦m̦oolol Jeova kõnke joñan an yokwe kõj ear jilkintok Nejin bwe en mej kõn kõj.​—Jon 3:16, UBS.

11, 12. Ta kõjatdikdik ko Jeova ear litok ñan kõj?

¹¹ Jeova ej letok kõjatdikdik eo kõn mour indeeo. (Rom 15:13, UBS) Kõjatdikdik in ej jipañ kõj ñan kijenmej ñe jej iioon apañ ko me rej mãlejjoñe tõmak eo ad. Kõjatdikdik eo an rũkkapit ro retiljek ej ñan mour indeeo ilañ. (Revelesõn 2:10, UBS) Im kõjatdikdik eo an aolep armej ro jet me retiljek ej ñan mour indeeo ilo Pedetaij eo ioon lal̦. (Luk 23:43) Ta eñjake eo ad kõn kõjatdikdik eo ad? Eokwe, jej obrak kõn lañlõñ, im aenõm̦m̦an, im jej yokwe Anij eo ej letok “menin letok em̦m̦an im weeppãn otemjel̦o̦k.”​—Jemes 1:17.

¹² Jeova ej letok juon kõjatdikdik kõn ro remej bwe renaaj bar mour. (Jerbal 24:15, UBS) Jej lukkuun bũrom̦õj ñe emej juon armej me eaorõk ippãd. Bõtab, jejjab bũrom̦õj in wõt ro me “ejjel̦o̦k aer kõjatdikdik,” kõnke Jeova ej kallim̦ur bwe enaaj kõjepl̦aaktok mour ko an ro rar mej. (1 Tessalonika 4:13, UBS) El̦apl̦o̦k an Jeova kijoororetok iien in jãn kõj. Elukkuun kõn̦aan kõmour elõñ milien armej ro im rar mej, el̦aptata ro rar tiljek ñane. (Job 14:15) Baj pijaik m̦õk am̦ lukkuun m̦õn̦õn̦õ ñe kwõj loe an ajri ro bar pãd ippãn jineer im jemãer, im an ro repaake doon bar iioon doon! Jeova ear l̦õmn̦ak kõn men in, im ear kallim̦ur kake, im enaaj kõm̦m̦an bwe en jejjet im wal̦o̦k. Jej lukkuun yokwe Jeova kõn an letok kõjatdikdik in em̦m̦an ñan kõj.

13. Etke jejel̦ã bwe Anij ej lukkuun kaorõk kõj?

¹³ Jeova ej lukkuun kaorõk kõj. (Riit Sam 34:6, 18, 19; 1 Piter 5:6, 7.) Ad jel̦ã bwe aolep iien Jeova epojak in jipañ ro rej tiljek ñane, ej kõm̦m̦an ad aenõm̦m̦an im jokwane. (Sam 79:13) Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn ta ko Anij enaaj kõm̦m̦ani ilju im jekl̦aj. Jijej ej Kiiñ in Aelõñ eo an Anij, im enaaj jol̦o̦k men ko jej eñtaan kaki. Enãj bar jol̦o̦k kowadoñ im lãj, kab aolep men ko renana jãn lal̦ in. Ãlikin men in, Anij enaaj kõm̦m̦an bwe aolep ro rej pokake ren lo aenõm̦m̦an. Im enaaj lel̦o̦k aolep men ko rej aikuji ñan aer m̦õn̦õn̦õ ilo mour ko aer. (Sam 72:7, 12-14, 16) Ñe jej kõl̦mãnl̦o̦kjen̦ kõn aolepen kallim̦ur kein, men in ej kõm̦akũt kõj ñan yokwe Anij kõn aolepen bũruod, aolepen ad, im aolepen ad l̦õmn̦ak.​—Luk 10:27.

14. Ta jeraam̦m̦an eo el̦ap Anij ear letok ñan kõj?

¹⁴ Jeova ej letok juon jeraam̦m̦an el̦ap ñan kõj bwe jen Ri Kõnnaan ro an. (Aiseia 43:10-12) Jej yokwe Anij kõn an letok juon  jeraam̦m̦an ñan ad rejetake Aelõñ eo an im kwal̦o̦k kõn kõjatdikdik eo ad ñan ro rej eñtaan im bũrom̦õj. Ewõr ad tõmak im lõke men ko jej kwal̦o̦k naan kaki ñan ro jet. Etke jej tõmak im lõke men kein? Kõnke rej itok jãn Naan in Anij im aolep iien kallim̦ur ko an rej jejjet im m̦ool. (Riit Joshua 21:45; 23:14.) Elõñ un ko unin ad yokwe Jeova. Ak ewi wãween ad kam̦ool bwe jej yokwe e?

15. Ewi wãween ad katak Naan in Anij im l̦oore, emaroñ kal̦apl̦o̦k ad yokwe Anij?

¹⁵ Katak Naan in Anij aolep iien im l̦oore. Ad kõm̦m̦ane men in ej kwal̦o̦k ad yokwe Jeova im ad lukkuun kõn̦aan bwe Naan eo an en tõl kõj. (Sam 119:105, UBS) Ñe jej eñtaan im bũrom̦õj, bõlen kallim̦ur kein jãn Baibõl̦ remaroñ kaenõm̦m̦an kõj: “Bõro erup im ettã O Anij, Kwõjãmin kõjekdo̦o̦n.” “Am̦ yokwe el̦ap O Jeova ear bo̦ur eõ. Ke elõñ inepata ilo bũruõ, Am̦ naan in kaenõm̦m̦an ej kalañlõñ aõ.” (Sam 51:17; 94:18, 19) Jeova im Jijej rej tũriam̦okake aolep ro rej bũrom̦õj im rup bũrueer. (Aiseia 49:13, UBS; Matu 15:32) Jemaroñ katak kõn yokwe eo an Jeova ñan kõj ñe jej katak Baibõl̦. Men in enaaj kal̦apl̦o̦k ad yokwe e.

16. Etke ad jar aolep iien emaroñ kõm̦m̦an bwe en l̦apl̦o̦k ad yokwe Anij?

¹⁶ Jar ñan Anij aolep iien. Ñe jej jar ñan Anij im loe an uwaake jar ko ad, el̦apl̦o̦k wõt ad yokwe e. (Sam 65:2) Ñan waanjoñak, jemaroñ kar iioon juon apañ me Anij ear jab kõtl̦o̦k bwe en l̦e jãn joñan ad maroñ kijenmej kake. (1 Korint 10:13) El̦aññe jej inepata im jej buul̦ jar bwe en jipañ kõj, jemaroñ make kile im eñjake “aenõm̦m̦an eo an Anij.” Aenõm̦m̦an in ej kõm̦m̦an bwe jen ineem̦m̦an wõt im Jeova wõt emaroñ letok ñan kõj. (Pilippai 4:6, 7) Jet iien jemaroñ baj jar ilo bũruod, ãinwõt kar Nihimaia, im tokãlik jej kile bwe Jeova ear uwaake kõj. (Nihimaia 2:1-6, UBS) El̦aññe jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jar im jej loe wãween an Jeova uwaake jar ko ad, men in enaaj kal̦apl̦o̦k ad yokwe e. Im ñe jej iioon mãlejjoñ ko, jenaaj lõke Jeova bwe enaaj jipañ kõj ñan kijenmej.​—Rom 12:12.

17. El̦aññe jej yokwe Anij, enaaj elemen ad watõk kweilo̦k ko?

 ¹⁷ Pãd ilo aolep kweilo̦k ko kajjojo wiik im kweilo̦k ko rel̦l̦ap. (Hibru 10:24, 25) Ri Israel ro rar kweilo̦k ippãn doon ñan roñjake im katak kõn Jeova bwe ren maroñ kabuñ ñane im pokake kien ko an. (Duteronomi 31:12) El̦aññe em̦ool ad yokwe Jeova, jenaaj pãd ilo kweilo̦k ko ad aolep iien. (Riit 1 Jon 5:3.) Jen kate kõj joñan wõt ad maroñ ñan pãd ilo aolep kweilo̦k. Jen jab kõtl̦o̦k bwe en jako yokwe eo ad m̦okta ñan Jeova ke jaar jino katak kõn e.​—Revelesõn 2:4.

18. El̦aññe jej yokwe Anij, men in enaaj kõm̦akũt kõj ñan ta?

¹⁸ Kijejeto ilo ad kwal̦o̦k kõn katak ko rem̦ool ñan ro jet. (Galetia 2:5, UBS) El̦aññe jej yokwe Anij, men in enaaj kõm̦akũt kõj ñan kõn̦aan kwal̦o̦k naan ñan ro jet kõn Aelõñ eo an Anij. Ilo naaj Armagedon, Jijej, Kiiñ eo Anij ear kããlõte, enaaj kam̦ool bwe ej tõllo̦kũn an Jeova irooj ioon men otemjej. (Sam 45:4; Revelesõn 16:14, 16) Jej m̦õn̦õn̦õ ñe jej jipañ armej ro ñan katak kõn yokwe eo an Anij im kõn lal̦ eo ekããl me em̦õj an kallim̦ur kake.​—Matu 28:19, 20.

19. Etke jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol em̦m̦aan ro rej lale eklejia?

¹⁹ Kwal̦o̦k am̦ kam̦m̦oolol em̦m̦aan ro rej lale eklejia. (Jerbal 20:28) Aolep iien Jeova ekõn̦aan jipañ im kõjparok kõj. Kõn men in, ear letok em̦m̦aan ro rej lale eklejia ñan jipañ kõj. Em̦m̦aan rein rej “ãinwõt juon jikin ko jãn kõto im jikin tilekek jãn l̦añ ko. Renaaj ãinwõt unin dãn ko rej to̦o̦r ilo juon ãne jem̦aden, ãinwõt annañin juon dekã el̦ap ilo ãneo ejjel̦o̦k kããn.” (Aiseia 32:1, 2, UBS) L̦õmn̦ak m̦õk kõn ad aenõm̦m̦an ñe jej ko ñan juon em̦ ekajoor ilo iien ko ewõr taibuun ak ñe jej pãd ilo juon jikin ellor bwe al̦ en jab dete kõj! Eokwe, ãindein em̦m̦aan ro rej lale eklejia. Rej letok naan in rõjañ ko im jipañ kõj bwe jen maroñ wõnm̦aanl̦o̦k ilo ad karejar ñan Jeova meñe jej iioon apañ ko reppen. Etke jej pokake em̦m̦aan ro rej lale eklejia? Kõnke ilo ad pokake er, jej kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol em̦m̦aan rein me rej “menin letok.” Im jej kwal̦o̦k ad yokwe Jeova im Kũraij, eo ej Bõran eklejia ko.​—Epesõs 4:8, UBS; 5:23; Hibru 13:17.

20. El̦aññe kwõj yokwe Anij, ta eo kwõnaaj kõm̦m̦ane?

²⁰ Em̦õj an Jeova letok “kien eo eweeppãn,” me ej jiroñ kõj kõn aolep men ko ekõn̦aan bwe jen kõm̦m̦ani. (Riit Jemes 1:22-25, UBS.) El̦aññe kokõn̦aan bwe en kajoor kõtaan eo am̦ ippãn Jeova, ewõr bar juon men kwõj aikuj kõm̦m̦ane ijello̦kun wõt am̦ baj roñjake e. (Sam 19:7-11, UBS) Kwõj aikuj kõm̦m̦ani men ko em̦õj am̦ katak im jel̦ã kaki. Ñan waanjoñak, kõn am̦ yokwe Anij, kwõnaaj kate eok ñan kõnono kake e ñan ro jet im uwaak ilo kweilo̦k ko.

21. Ta eo me kwõmaroñ keidi jar ko am̦ ñane?

²¹ Jej jar ñan Jeova aolep iien kõnke jej yokwe e. Ilo kar Israel, bũrij ro rar tile menin kaijurjur ko ñan Jeova aolep raan. Kiiñ Devid ear keidi jar ko an ñan menin kaijurjur ko ke ear al im ba: “Aõ jar en ãinwõt kaijurjur im̦aam̦ [Jeova]; aõ kotake peiũ en ãinwõt menin katok ke ejota.” (Sam 141:2; Exodus 30:7, 8) Jeova ear roñjake jar ko an Devid. El̦aññe jej kwal̦o̦k ettã bõro ilo jar ko ad, m̦ool ilo ad jar, im kwal̦o̦k ad kam̦m̦oolol, innem jar ko ad renaaj bar ãinwõt menin kaijurjur ko rebwiin melu im renaaj kabuñbũruon Jeova.​—Revelesõn 5:8.

22. Ta eo jenaaj katak kake ilo katak eo tok juon?

²² Jijej ear ba bwe jej aikuj yokwe Anij. Bõtab, ear bar ba bwe jen yokwe ro rũturid. (Matu 22:37-39) Ñe jej yokwe Jeova im kien ko an, men in enaaj jipañ kõj ñan yokwe armej ro jet. Ilo naaj katak eo tok juon, jenaaj katak kõn ta mel̦el̦ein an kar Jijej ba jen yokwe ro rũturid.