Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Anɛ O Le Lo?

Anɛ O Le Lo?

Kɛ lɛ kpɛli nɛ a hi si blema a kpɛɔ a lɛ ɔmɛ ha kɛɛ loko nyu sɛ we a mi ɔ?

Nyumu ko nɛ e le blema lɛhi a he ní saminya nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lionel Casson ɔ, tsɔɔ kaa ngɛ Roma bi ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, ke a kpɛ lɛ ɔ, a ngɔɔ níhi kɛ tsiɔ he nɛ tso ɔmɛ a nya kpe ngɛ ɔ. Nɔ́ nɛ a pɔɔ peemi ji kaa “a kɛ amã kpaa lɛ ɔ mi kɛ e he tsuo.” Loko e maa su Roma bi ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, Akad bi kɛ Babilon bi hu ngɔɔ amã kɛ kpaa a lɛhi a mi.

Amã Kaa Kikɛ ɔ Hiɛ Ngɛ Mahi Nɛ Baiblo ɔ Wo A Ta Amɛ A Nɔ

Baiblo ɔ tsɔɔ ngɛ 1 Mose 6:14 ɔ kaa a kɛ amã kpa Noa daka a he kɛ e mi. Amã ji nɔ́ ko nɛ a náa ngɛ nɔ́ nɛ a jeɔ pɛtloo ngɛ mi ɔ mi.

Wa ngɛ amã mimi enyɔ. Amã nyu kɛ amã tɛ. Nihi nɛ a kpɛɛ lɛ blema a ngɔɔ amã nyu ɔ kɛ tsuɔ ní. A kɛ kpaa lɛhi a he kɛ a mi. Ke a kɛ kpa lɛ ɔ he nɛ e gbli ɔ, nyu sɛ we lɛ ɔ mi.

Nɔ́ nɛ a kɛ peeɔ amã a hiɛ ngɛ mahi nɛ Baiblo ɔ wo a ta amɛ a nɔ. “Muɔhi nɛ amã ngɛ a mi babauu” ngɛ Sidim Kɔ̃ ɔ kɛ Ngo Wo ɔ mi.1 Mose 14:10.

Blema a, mɛni blɔ nɔ nihi guu kɛ tsuɔ lo he ní konɛ e ko puɛ mla?

Kɛ je blema tɔɔ nɛ adesahi na kaa lo he hia ngɛ niye ní mi. Loko Yesu bɔfo ɔmɛ a ti ni komɛ ma ba nyɛɛ e se ɔ, a gbeɔ lo ngɛ Galilea Wo ɔ nya. Lɔ ɔ ji a ní tsumi. (Mateo 4:18-22) Ke e hí kulaa a, a tsuɔ lohi nɛ a gbeɔ ngɛ lejɛ ɔ a he ní ngɛ “ní tsumi hehi” nɛ kɛ a he kɛ we.

Blema Egipt Bi Wo Yali Nɛ A Tɛni Mɛ Ngɛ Tso Nɔ

Mwɔnɛ ɔ, nihi tsuɔ lo he ní kaa bɔ nɛ blema a, a peeɔ ngɛ Galilea a. A ngmlaa lo ɔ he nɛ a fɔɔ he. Womi ko nɛ a tsɛɛ ke Studies in Ancient Technology ɔ tsɔɔ bɔ nɛ a tsuɔ lo he ní ha. E de ke: “A kɛ ngo woɔ lo ɔ kuɛ si kɛ e nya mi, nɛ a kɛ eko hu kpaa he. A toɔ lo nɛ a wo lɛ ngo ɔ ngɛ nɔ́ ko nɔ, nɛ a kaa hluu kɛ ya siɔ benɛ e gbliɔ kpɛkpɛtɛɛ. Lɔ ɔ se ɔ, a toɔ lo ɔ ngɛ nɔ́ ko nɔ. Ke e ye maa pee ligbi 3 kɛ ya si ligbi 5 ɔ, a kaa ekohu. A peeɔ lɔ ɔ hu kaa ligbi 3 aloo 5. Enɛ ɔ haa nɛ ngo sɛɔ lo ɔ mi saminya. Ke a ka lo ɔ jã a, e gbliɔ saminya.”

Ke a tsu lo ko he ní ngɛ blɔ nɛ ɔ nɔ ɔ, nɔ ko li be abɔ nɛ lo ɔ yeɔ loko e puɛɔ. Se akɛnɛ blema Egipt bi ɔmɛ ngɔɔ lo nɛ a tsu he ní konɛ e ko puɛ mla a kɛ yaa Siria he je ɔ, wa ma nyɛ ma de kaa ke a tsu lo he ní ɔ, e se kɛɛ loko e puɛɔ.