Ir al contenido

Ir al índice

¿Yacharqankichu?

¿Yacharqankichu?

Ñaupa tiempopi barcosman yaku mana yaykunanpaj, ¿imawan lluchʼej kanku?

Ñaupa tiempo barcosmanta yachaj runa Lionel Casson sutʼinchan: “Romanospa tiemponmanta barcosta ruwajkunaqa, barcoj uranpi tablasta sumajta japʼiykuchiytawan alquitranwan chayri cerata chajruykuspa, tablaj tinkuykunasninta chayri barcoj jawanta, ukhunta ima lluchʼej kanku”, nispa. Acadioswan, babilonioswantaj romanosmanta aswan ñaupajtaña, barcosninkuman yaku mana yaykunanpaj alquitranwan lluchʼej kanku.

Biblia parlan chay lugarespeqa ashkha alquitrán tiyaj

Bibliapipis Génesis 6:14 versiculopi chayman rijchʼakojta ruwasqankuta nin. Hebreo qallupi ‘machʼa’ rimayqa ichá alquitrán niyta munallantaj. Chaytaj petroleomanta orqhokun.

Alquitranqa sankhu yaku jina, chʼakispataj rumi jina. Ñaupa tiempopeqa, chay yaku jina alquitranwan barcosta lluchʼej kanku. Alquitrán chʼakiykojtintaj, barcoman yaku mana yaykojchu.

Biblia parlan chay lugarespeqa ashkha alquitrán tiyaj. Sidim Vallepi, Wañusqa Qocha chaynejpi ashkha pujyus machʼawan (alquitranwan) juntʼa karqa (Génesis 14:10).

Ñaupa tiempopi, ¿imatá ruwaj kanku challwas mana qʼaparpananpaj?

Challwaqa unaymantaña uj sumaj mikhuna. Jesuspa wakin yachachisqasninpis payta niraj qhatishaspa, Galilea qochapi challwiris karqanku (Mateo 4:18-22). Chay japʼisqanku challwasmanta wakintaqa chay qayllapi kaj “fábricas” chʼakichej kanku.

Egiptomanta challwiris

Galileosqa, challwa mana qʼaparpananpaj chʼunchulasninta orqhospa yakuwan mayllaj kanku. Kay Estudios en tecnología antigua libro nin: “Chantá agallasninta, siminta, escamasninta ima kachinchaspa, kachitawan, challwatawan mastʼasqata jina patanman patanman sukʼaykuspa chʼaki telawan qhataykoj kanku. Ajinapi 3 chayri 5 pʼunchayta saqeytawan, uj ladomanñataj tijraspa 3 chayri 5 pʼunchaytawan saqej kanku. Ajinamanta challwaj yakusnin surupoj, kachitaj pasaykoj, chojropachataj chʼakirpayaj”, nispa. Chaytaj wakin lugarespi kunankamapis ruwakushallanpuni.

Challwa chʼakichisqata, ¿mashkha unayta jallchʼaj kanku? Mana yachakunchu. Chaywanpis unay tiempomanta Egipciosqa challwa chʼakichisqata Siria llajtakama apaj kanku. Chaytaj rikuchin mana usqhayllatachu qʼaparpasqanta.