Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

E te Silafia?

E te Silafia?

Na faapefea ona malu vaa o tagata fauvaa anamua ia lē sao i ai se vai?

Ua faamatalaina e Lionel Casson o se tagata e tomai faapitoa i le auala e fau ai vaa anamua, mea na faia i vaa i taimi o Roma pe a māeʻa ona fau. E masani ona faaaogāina le tā e puluti ai so o se sooga e āva i le tino atoa o le vaa. Peitaʻi, a o leʻi oo mai i taimi o Roma, na faaaogāina foʻi e tagata Akaia anamua ma Papelonia le tā, e puluti ai sooga o o latou vaa ina ia lē sao i ai se vai.

O tā suavaia faapenei na tele i eleele o loo ta‘ua i le Tusi Paia

O loo faamatala i Tusitusiga Eperu le auala o loo faaaogā ai lea faiga i le Kenese 6:14. O le upu Eperu o loo faaliliuina i le “tā” e faasino atu foʻi i le pulu nameri, ma o se suāuu e maua mai i le manava o le eleele.

O lenei oloa faalenatura, e mafai ona malō pe suavaia foʻi. Sa faaaogā e tagata fauvaa anamua le tā suavaia e puluti ai le tino o le vaa, ma pe a oo ina mago le tā ona malō lea ma lē sao i ai se vai.

Sa tele le tā na maua i nuu o loo taʻua i le Tusi Paia, e pei o le vanu o Setima o se nofoaga e lata i le Sami Mate, lea na ʻtele ai lua e iai le tā.’​—Kenese 14:10.

O ā auala na teu ai iʻa i aso anamua ina ia umi ai ona lelei?

O le iʻa o se mataiʻai ua leva ona iai. A o leʻi amata ona femalagaaʻi Iesu ma ona soo, sa avea nisi o i latou ma fai faiva i le Sami i Kalilaia. (Mataio 4:18-22) O nisi iʻa na fagotaina sa faatau atu i “faleiʻa” sa lata ane.

O ata na vaneina o tagata fai faiva Aikupito anamua

Sa iai le auala na teu ai iʻa ina ia umi ai ona lelei i Kalilaia anamua, ma o loo faaaogā pea lenā auala i nisi nofoaga. E muamua ona faatiau ma fufulu mamā iʻa. O loo taʻua i le tusi o le Studies in Ancient Technology e faapea: “E faamasima le filauvi, gutu ma le tino atoa, ona fola lea ma ufiufi i se mea e faamātūtū ai mo le tolu i le lima aso. A māeʻa ona toe liliu ane lea o le isi itu mo le umi lava lenā. E alu ese le vai mai le tino o le iʻa, ae ulu i ai le masima ma iʻu ai ina mātūtū ma malō.”

E lē o mailoa po o le ā le umi e lelei ai iʻa pe a faaaogā lenei metotia. Peitaʻi, ona na faatauina atu e tagata Aikupito i aso anamua nei iʻa i Suria, e iloa mai ai sa lelei lava lenei metotia na faaaogā e teu ai iʻa.