Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mmunyi muudi mua kunyoka bana bebe?

Mmunyi muudi mua kunyoka bana bebe?

GEORGE udi wamba ne: “Mvua musombe nteleja muadi wa mashinyi onso avua apita, eu uvua musangu muisatu uvua Jordan ulua kumbelu dîba dikadi diye, petu tuvua bamukosele dîba dia kupingana kumbelu. Mvua ndiebeja ne: ‘Udi kuepi?’ ‘Mmupete njiwu anyi? Mmumanyaku ne: tudi tusamisha mutu buende yeye anyi?’ Pavuaye mufike, mvua bu wa kutayika ne tshiji.”

NICOLE udi wamba ne: “Muananyi wa bakaji wakasabalala ne muadi, meme kumvua muoyo wa munda mumpandike. Pandi nkudimuka, meme kumumona wenda ushikula mutu udila muadi. Tutuende uvua mumupitshile ku bidimu binayi uvua mumutute.”

STEPHEN udi wamba ne: “Natalie muanetu wa bakaji wa bidimu bisambombo uvua wamba ne: ‘Tshiena muibe mpeta to. Mvua mumuangule!’ Uvua ututangila ne mêsu a luse bua kuleja ne: ki mmumanye bualu to. Pakatungunukaye ne kuvila biakatutonda bikole, tuetu kupuekesha ne binsonji. Bualu tuvua bamanye ne: uvua ushima.”

BIWIKALA muledi, kutuku pebe udiumvua anu mudibu baleje kuulu eku anyi? Pautu utuilangana ne malu a mushindu eu, utuku udiebeja mushindu uudi mua kunyoka muanebe ne dinyoka diudi mua kumupesha anyi? Mbibi bua kunyoka bana bebe anyi?

KUNYOKA KUDI KUMVUIJA TSHINYI?

Muaku “kunyoka” mu Bible kawena anu umvuija kututa to. Kunyoka kudi kumvuija nangananga kubela, kulongesha ne kuakaja malu. Muaku eu kawena umvuija kunyoka kunekesha anyi kunyoka ne tshikisu to.​—Nsumuinu 4:1, 2.

Dinyoka dia baledi didi anu bu muntu udi wenza budimi. Tshidime utu ulongolola buloba, umiamina mâyi ku bikunyibua, ubidisha, ne ubikuba ku bishi ne bisonsa bibi. Padi bikunyibua bienda bikola, tshidime udi mua kukosa ntonga anyi amue mabeji akadi mapapa bua bitungunuke ne kukola bimpe. Tshidime mmumanye ne: kukeba mishindu ya bungi ya kuakaja bikunyibua, nekuambuluishe bua bikale ne mubidi muimpe. Bia muomumue, baledi badi batabalela bana babu mu mishindu ya bungi. Kadi imue misangu bidi bibalomba bua kunyoka bana, anu mutu tshidime ukosa ntonga ya bikunyibua biende, baledi badi mua kuakaja meji mabi akadi munda mua bana babu ne kubambuluisha bua kulonda dikasa dimpe. Kadi, tshidime udi ne bua kukosa ntonga ya bikunyibua biende ne budimu bua bungi, tshianana udi mua kubishawula kashidi. Bia muomumue, baledi badi ne bua kunyoka bana ne dinanga.

Yehowa Nzambi udi upesha baledi tshilejilu tshimpe mu bualu ebu. Dinyoka didiye upesha batendeledi bende ba pa buloba badi bamutumikila ndimpe ne didi disankisha ke bualu kayi batu bafika ku ‘dinanga dinyoka.’ (Nsumuinu 12:1) Badi ‘bakuata dinyoka bikole’ ne ‘kabayi badilekela.’ (Nsumuinu 4:13) Udi mua kuambuluisha bana bebe bua kuitaba dinyoka pa kulonda bimpe menemene mishindu minene isatu itu Nzambi unyoka nayi eyi: 1) dinanga, 2) nkatshinkatshi, ne 3) dibenga kushintuluka.

KUNYOKA NE DINANGA

Nzambi utu unyoka ne dinanga, ne ndiodi ke ditu dimusaka bua kuenza nunku. Bible udi wamba ne: ‘Yehowa udi unyoka udiye munange, bu mudi tatu unyoka muanende mulume udi umusankisha.’ (Nsumuinu 3:12) Yehowa utu kabidi Nzambi wa ‘luse ne udi umvuilangana, kena ukuata tshiji lubilu.’ (Ekesode 34:6) Ke bualu kayi, Yehowa katu wenza malu unekesha anyi ne tshikisu to. Katu upatuila bantu bende mêyi mashile, ubapuekesha milongo anyi ubamba mêyi mabi adi mua ‘kubatapa bu muele wa mvita’ to.​—Nsumuinu 12:18.

TELEJA

Kadi tudi bamanye ne: ki mbipepele bua baledi kuidikija mu katoba tshilejilu tshipuangane tshia Nzambi tshia kudikanda. Imue misangu bidi mua kukolela baledi bua kudikanda, kadi nangananga mu bikondo bikole, ikalayi nuvuluka ne: kunyoka ne tshiji kutu misangu yonso ne tshikisu, ne dinekesha, ne kakutu kupatula bipeta bimpe to. Dinyoka difila ne tshiji kaditu anu dimpe to. Dipanga kudikanda ndidi disaka muledi bua kunyoka mushindu eu.

Ku lukuabu luseke, paudi unyoka ne dinanga ne didikanda, neupatule bipeta bimpe. Tumone muvua George ne Nicole, baledi babidi badibu batele ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi bapite ne lutatu elu.

SAMBILA

George udi wamba ne: “Pavua Jordan mualukile, meme ne mukajanyi tuvua ne tshiji tshikole, kadi tuvua batukije patuvua tuteleja bivuaye utumvuija. Bu mukavua dîba diye, tuakumvuangana bua kuyukila bualu abu mu dinda. Tuakasambila pamue ne tuetu kuya kalala. Dituku dia kalonda, tuvua bonso ne lungenyi lutukija bua kuyukila tshilumbu atshi ne lutulu ne kulenga muoyo wa muanetu wa balume. Wakanyisha ne muoyo umue mikalu ituvua bamuelele, ne kuitaba tshilema tshivuaye muenze. Tudi ne disanka bualu kuenza malu ne tshiji kakutu kupatula bipeta bimpe to. Dipangadika dituvua bangate dia kuanji kumuteleja diakenza bua malu ende bimpe.”

AKULA

Nicole udi wamba ne: “Mvua ne tshiji tshikole pamvua mumone muvua muananyi wa balume mutute muanabu wa bakaji ne muoyo mubi wonso. Pamutu pa meme kumututa diakamue, ngakamutuma mu nzubu wende wa bulalu, bualu mvua ne tshiji tshikole tshivua mua kunsaka bua kumuenzela bibi. Pashishe, pakajika tshiji tshianyi, ngakamumvuija bimpe ne: tshikisu ki ntshimpe to, meme kumuleja muvuaye mutatshishe muanabu wa bakaji. Mubelu eu wakamuambuluisha. Wakalomba muanabu wa bakaji luse ne kumuela diboko mu nshingu.”

Bushuwa, dinyoka diakanyine, nansha diodi dilomba kututa, mbimpe kudifila anu ne dinanga.

KUNYOKA NE NKATSHINKATSHI

Yehowa utu unyoka misangu yonso mu ‘mushindu muakanyine.’ (Yelemiya 30:11; 46:28) Utu utangila malu onso adi menzeke, nansha adi masokome. Mmunyi mudi baledi mua kuenza pabu nunku? Stephen utudi batele ku ntuadijilu udi wamba ne: “Nansha muvuabi bitunyingalaje, ne katuyi mua kumvua bua tshinyi Natalie uvua utungunuka anu ne kuvila muvuaye kayi muiba mpeta, tuakamona ne: utshivua muana, ne lungenyi luende kaluvua luanji kukola to.”

Robert, bayende wa Nicole wakateta pende bua kuanji kukonkonona malu onso avua menzeke. Padi bana balonda dikasa dibi, utu udiebeja pa tshibidilu ne: ‘Bualu ebu mbuenzeke mu mpukapuka anyi, peshi netshikale tshibidilu? Muana mmutshioke anyi, peshi ki mmudiumvue bimpe? Kudiku tshidi tshimusake bua kuenza bualu ebu anyi?’

Baledi badi ne nkatshinkatshi kabena mua kujinga bua bana babu benze malu bu mudi bakulumpe benza malu to. Paulo, mupostolo muena Kristo wakitaba pende bualu ebu wamba ne: “Pamvua muana, mvua ngakula bu muana, mvua ne lungenyi lua buana, mvua ngela meji bu muana.” (1 Kolinto 13:11) Robert udi wamba ne: “Tshivua tshingambuluishe bua kumona malu kule ne kubenga kulubakana ne malu, nkuvuluka malu amvua ngenza pantshivua muana.”

Bidi ne mushinga bua kuikala ne nkatshinkatshi mu biudi utekemena kudi muana, kuyi ukanga mêsu ku tshikadilu tshibi tshia muana peshi ku ngelelu wende mubi wa meji. Wewe muangate ne mushinga malu adi muana mua kukokesha ne adiye kayi mua kukokesha bua kuenza, ne malu makuabu kabidi, newikale mutuishibue ne: udi unyoka muana ne nkatshinkatshi.

KUIKADI USHINTULUKA

Malaki 3:6 udi wamba ne: “Meme Yehowa tshitu ngakudimuka.” Batendeledi ba Nzambi mbeyemene mêyi aa ne badi badimona mu bukubi padibu bumvua mêyi aa. Bana pabu badi dijinga ne kuikala mu bukubi budi bufumina ku dinyoka diakanyine. Wewe muikale ushintulula mikenji iudi muelele muana bilondeshile mudi tshilunji tshiudi natshi dituku adi, muana udi mua kubuela mu tshibuejakaji anyi bidi mua kumutonda bikole.

Vuluka, Yezu uvua muambe ne: “Panudi nuamba dîyi ne: ‘Eyowa,’ dikale anu eyowa; panudi nuamba ne: ‘Tòo,’ dikale anu tòo.” (Matayi 5:37) Udianjile kuela meji bimpe kumpala kua kulaya muana dinyoka diudi mudianjile kumanya ne: kuakumupeshadi to. Paudi udimuija muanebe ne: wewe muenze bualu kampanda ndi nkupesha dinyoka edi, wikale mutuishibue ne: ke tshiwenza.

Diyukidilangana dimpe dia baledi ne bana didi ne mushinga bua kubenga kushintulula mapangadika tshianana tshianana. Robert udi wamba ne: “Padi bana betu bajinga bua mbanyishile bua bobu kuenza bualu kampanda buvua mamuabu mubakandike bua kuenza bumvua tshiyi mumanye, ntu mbapingaja bua baye kujikijangana ne mamuabu.” Padi baledi kabayi bumvuangana bua mushindu wa kujikija tshilumbu kampanda, mbimpe bayukidilangane pa lutatu elu pa nkayabu ne bangate dipangadika dimue.

KUNYOKA KUDI NE MUSHINGA

Wewe mulonde tshilejilu tshia Yehowa tshia kunyoka ne dinanga, ne nkatshinkatshi ne kuyi ushintuluka, neumone ne: mushindu uudi udienzeja newambuluishe bana bebe. Buludiki buudi ufila ne dinanga budi mua kuambuluisha bana bebe bua kuluabu bakulumpe ba meji, badi mua kudiambuila bujitu ne badi ne nkatshinkatshi. Anu mudi Bible wamba ne: ‘Yisha muana mu njila udiye ne bua kuendela; nunku pakolaye, kena umbukamu.’​—Nsumuinu 22:6.