1. Tsikbalt bix úuchik u kʼastal u tuukul jujuntúul máaxoʼob meyajt Dios úuchjeakil (ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ).

AARÓN, u maas nojchil le sacerdoteʼoboʼ, u machmaj kaʼach junpʼéel x-pʼuulut wa incensario. Letiʼeʼ tiaʼan kaʼach tu yookbal u tabernáculo Jéeobaeʼ. Teʼ jaʼatskaboʼ naatsʼ tiʼ Aaroneʼ tiʼ waʼalakbal xan Coré yéetel uláakʼ 250 máakoʼob u machmaj u x-pʼuulutoʼob táan u tóokikoʼob incienso tiʼ Jéeoba (Núm. 16:16-18). Jeʼel u tuklaʼal kaʼacheʼ tuláakloʼob táan u adorartikoʼob Jéeoba, baʼaleʼ chéen Aarón beetik baʼax uts tu tʼaan. Coré yéetel le máaxoʼob tsaypachtikoʼ kaʼanal u yichoʼob, kʼasaʼanoʼob yéetel chéen u muchʼmubaʼob tumen u kʼáat u beet u sacerdoteiloʼob (Núm. 16:1-11). Letiʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ jeʼel u kʼamik Jéeoba le baʼax ku beetkoʼobaʼ. Baʼaleʼ le baʼax ku tsʼíiboltkoʼoboʼ kʼaas u yilik Jéeoba, tumen letiʼeʼ u yojel baʼax yaan tu puksiʼikʼaloʼob yéetel u yojel chéen j-kaʼapʼéel ichoʼob (Jer. 17:10).

2. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Moisés? 2) ¿Bix béeychajik le baʼax tu yaʼaloʼ?

² Junpʼéel kʼiin táanil tiʼ lelaʼ, Moiseseʼ tu yaʼalaj: «Pikʼnal sáamaleʼ Yuumtsileʼ bíin u yeʼes máax u tiaʼal» (Núm. 16:5). Le baʼax tu yaʼalaʼ béeychaj le ka tu túuxtaj Jéeoba «junpʼéel kʼáakʼ ka tu kíimsaj le doscientos cincuenta máakoʼob tu kʼubajoʼob kaʼach le [inciensooʼ]», lelaʼ tu yeʼesaj máaxoʼob jach tu jaajil adorartik (Núm. 16:35; 26:10). Jéeobaeʼ tu salvartaj Aarón, beyaʼ tu yeʼeseʼ letiʼ unaj u beetik u  sacerdoteil tumen chúukaʼan u yóol (xok 1 Corintoiloʼob 8:3).

3. 1) ¿Baʼax káaj u beetik jujuntúul máaxoʼob meyajtik Dios tu kʼiiniloʼob Pablo? 2) ¿Baʼax ku yeʼesik le baʼax úuch tiʼ Coré yéetel le máaxoʼob tsaypachtikoʼ?

³ Mil quinientos jaʼaboʼob máanakeʼ úuch junpʼéel baʼal chíikaʼan tiʼ lelaʼ. Tu kʼiinil le apóstol Pablooʼ jujuntúul máaxoʼob meyajtik Dioseʼ joʼopʼ u kaʼanskoʼob baʼaloʼob maʼ jaajtakiʼ, kex beyoʼ láayliʼ tiaʼanoʼob kaʼach ichil le múuchʼuliloʼ. Letiʼobeʼ bey jach maʼalob baʼax ku beetkoʼobeʼ, baʼaleʼ jeʼel kaʼach u beetik u náachtal tiʼ Dios le u maasil sukuʼunoʼoboʼ. Letiʼobeʼ beyoʼob tamaneʼ baʼaleʼ u jaajileʼ loboʼob táan «u kʼaskúuntikoʼob u fe» jujuntúul sukuʼunoʼob kaʼachi (2 Tim. 2:16-18). Le apóstol Pablooʼ u xokmaj bix úuchik u xuʼulsaʼal tiʼ Coré yéetel le máaxoʼob tsaypachtikoʼ, lelaʼ tu yeʼesajtiʼeʼ mix máak jeʼel u páajtal u tusik Jéeobaeʼ. Koʼox ilik baʼax tu yaʼalaj tiʼ Timoteo yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon.

4. 1) ¿Baʼax u yojel kaʼach Pablo? 2) ¿Bix tu yeʼesil Pablo jach ku creertik le baʼax tu yaʼaloʼ?

⁴ Pabloeʼ u yojel kaʼacheʼ Jéeobaeʼ jeʼel u yilik máax yaabiltmil yéetel u jaajil u yóoleʼ bey xan máax meyajtik yéetel kaʼapʼéel ichil. Lelaʼ jach ku creertik kaʼach Pablo yéetel bey tu yeʼesil le tʼaanoʼob tu tsʼíibtaj tiʼ Timoteooʼ. Le ka tsʼoʼok u tʼaan tiʼ bix u kʼaskúuntik le apostataʼob u fe jujuntúul sukuʼunoʼoboʼ, Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteo: «Kex beyoʼ le chuunpakʼ u tsʼaamaj Diosoʼ láayliʼ jeetsʼel yanileʼ; tu yóokʼoleʼ tsʼaʼan junpʼéel sello ku yaʼalik beyaʼ: ‹Jéeobaeʼ u kʼaj óol le máaxoʼob u tiaʼaloʼoboʼ›, yéetel: ‹Tuláakal máax ku chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Jéeobaeʼ unaj u pʼatik le baʼaloʼob kʼaastakoʼ›» (2 Tim. 2:18, 19).

5, 6. 1) Teʼ Bibliaoʼ, ¿bix u meyaj le tʼaan «chuunpakʼ» meyajnaj tiʼ Pablooʼ? 2) Le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ, ¿bix tu yáantil Timoteo?

⁵ Le tʼaan chuunpakʼoʼ ku meyaj teʼ Biblia utiaʼal u chʼaʼchiʼitaʼal jejeláas baʼaloʼoboʼ, jeʼex le ken chʼaʼchiʼitaʼak Jerusalén bey u noj kaajil Israeleʼ. Ku meyaj xan utiaʼal u keʼetel le nojoch meyaj tsʼaʼan u beet Jesús tumen Diosoʼ (Sal. 87:1, 2; 1 Cor. 3:11; 1 Ped. 2:6). Baʼaleʼ ichil le Bibliaoʼ chéen juntéen ku chíikpajal le tʼaan «chuunpakʼ u tsʼaamaj Diosoʼ». Lelaʼ Pablo aʼale. Baʼaleʼ ¿baʼax tu yóotaj u yaʼal yéetel le tʼaan «chuunpakʼ u tsʼaamaj Diosoʼ»?

⁶ Le ka tu yaʼalaj Pablo le tʼaanoʼobaʼ táan kaʼach u chʼaʼchiʼitik le baʼax ku yaʼalik Números 16:5. Le tekstoaʼ ku tʼaan tiʼ baʼax tu yaʼalaj Moisés tiʼ Coré yéetel le máaxoʼob tsaypachtoʼ. Pabloeʼ tu chʼaʼchiʼitaj le baʼax úuch tu kʼiiniloʼob Moisés utiaʼal u líiʼsik u yóol Timoteooʼ. Lelaʼ meyajnajtiʼ utiaʼal u kʼaʼajsiktiʼeʼ, Jéeobaeʼ u yojel máaxoʼob maʼ taak u beetkoʼob baʼax ku yaʼalikiʼ yéetel maʼ ten u chaʼa u beetkoʼob baʼax u kʼáatoʼob. Coreeʼ maʼ jóokʼ yéetel baʼax u tukulmiʼ, lelaʼ tu yeʼeseʼ le apostataʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil kaʼachoʼ maʼ xan tun jóokʼloʼob yéetel baʼax u kʼáatoʼob, baʼaxeʼ yaan u béeytal baʼax u kʼáat Jéeoba. Pabloeʼ maʼ tu jach tsolaj tuláakal le baʼax táakaʼan ichil le «chuunpakʼ u tsʼaamaj Diosoʼ». Baʼaleʼ le baʼax tu yaʼaloʼ tu yáantaj Timoteo utiaʼal u muʼukʼaʼantal u fe yéetel u creertik Jéeobaeʼ mantatsʼ ken u beet baʼax maʼalob.

7. ¿Baʼaxten k-aʼalik Jéeobaeʼ mantatsʼ ken u yeʼes u justicia yéetel u chúukaʼan óolal?

⁷ Le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeobaoʼ maʼatech u kʼexpajloʼob. Salmo 33:11, ku yaʼalik: «Le baʼaloʼob ku beetik Yuumtsiloʼ ku pʼáatal jeetsʼel yaniloʼob [utiaʼal] jaʼaboʼob minaʼan u xuul». Uláakʼ tekstoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ u gobierno Jéeoba, u yaabilaj, u justicia yéetel u chúukaʼan óolaleʼ minaʼan u xuul (Éxo. 15:18; Sal. 106:1; 112:9; 117:2). Malaquías 3:6, ku yaʼalik: «Teen Yuumtsil. Maʼ kʼexpajakeniʼ». Tsʼoʼoleʼ Santiago 1:17, ku yaʼalik xaneʼ Jéeobaeʼ «maʼ tu kʼexpajal jeʼex u yúuchul yéetel le boʼoyoʼ».

8, 9. ¿Baʼax ku kaʼansik le baʼax ku yaʼalik le «sello» tu chʼaʼchiʼitaj Pablo teʼ kettʼaanoʼ?

⁸ Tiʼ Kaʼapʼéel tiʼ Timoteo 2:19, Pabloeʼ ku yaʼalikeʼ le chuunpakʼoʼ sellartaʼan yéetel jujunpʼéel tʼaanoʼob. Úuchjeakileʼ suuk u sellartaʼal tu chuunpakʼil junpʼéel naj u kʼaabaʼ le máax beetoʼ wa u kʼaabaʼ u yuumil. Tiʼ Pablo yáax meyajnaj u kettʼaanil le chuunpakʼ yéetel le sello ichil le Bibliaoʼ. * Le sello tsʼaʼab teʼ «chuunpakʼ u tsʼaamaj Diosoʼ» kaʼapʼéel baʼax ku yaʼalik. Yáax: «Jéeobaeʼ u kʼaj óol le máaxoʼob u tiaʼaloʼoboʼ». Kaʼapʼéel: «Tuláakal máax ku chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Jéeobaeʼ unaj u pʼatik le baʼaloʼob kʼaastakoʼ». Lelaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax ku yaʼalik Números 16:5 (xoke).

⁹ ¿Baʼax ku kaʼansik le baʼax ku yaʼalik le «sello» tu chʼaʼchiʼitaj Pablo teʼ kettʼaanoʼ? Ku kaʼansikeʼ le máaxoʼob u tiaʼaloʼob Diosoʼ yaan kaʼapʼéel baʼal unaj u nuʼuktik u tuukuloʼob yéetel u kuxtaloʼob: 1) Jéeobaeʼ u yaabiltmaj le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ, yéetel 2) Jéeobaeʼ u pʼeek u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak. Lelaʼ ¿baʼax yaan u yil yéetel le apostataʼob yaan kaʼach teʼ múuchʼulil tu kʼiinil Pablooʼ?

10. ¿Baʼax joʼopʼ u tuklik le sukuʼunoʼob tu yoʼolal le baʼax ku beetik le apostataʼoboʼ?

¹⁰ Maʼ xaaneʼ Timoteo yéetel u maasil sukuʼunoʼoboʼ chiʼichnakoʼob yoʼolal le baʼax táan kaʼach u beetik le apostataʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ jujuntúuloʼobeʼ maʼ tu naʼatkoʼob baʼaxten maʼ jóoʼsaʼak le apostataʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Wa maʼ xaneʼ hasta ku tuklikoʼobeʼ Jéeobaeʼ maʼ tu tsʼáaik cuenta máaxoʼob jach tu jaajil meyajtik yéetel máaxoʼob chéen j-kaʼapʼéel ichoʼob jeʼex le apostataʼoboʼ (Bax. 20:29, 30).

11, 12. Le baʼax tu tsʼíibtaj Pablooʼ, ¿bix úuchik u yáantik Timoteo?

¹¹ Le carta tu tsʼíibtaj Pablooʼ jach tu yáantaj Timoteo utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fe, tumen kʼaʼajsaʼabtiʼeʼ Jéeobaeʼ tu xuʼulsaj Coré yéetel le máaxoʼob tsaypachtik yoʼolal u j-kaʼapʼéel ichiloʼoboʼ. Lelaʼ tu yeʼeseʼ maʼ kʼaʼamoʼob tumen Diosiʼ. Baʼaleʼ Jéeobaeʼ tu yilaj chúukaʼan u yóol Aarón, le oʼolal tu kʼamaj. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼaleʼ kex ka yanak máaxoʼob beetik baʼaloʼob kʼaastak ichil le múuchʼulil, jeʼex úuch tu kʼiiniloʼob Moiseseʼ, Jéeobaeʼ jeʼel u yilik máaxoʼob jach tu jaajil meyajtikeʼ.

¹² Jéeobaeʼ maʼatech u kʼexpajal, le oʼolal k-ojleʼ le baʼax ku yaʼalikoʼ yaan u béeytal.  Letiʼeʼ u pʼeek u yilik u beetaʼal baʼaloʼob kʼaastak, tsʼoʼoleʼ maʼ kun xáantaleʼ yaan u kʼáatik cuenta tiʼ le máaxoʼob beetik baʼaloʼob kʼaastak yéetel maʼ tu arrepentiroʼoboʼ. Baʼaleʼ tumen Timoteo «ku chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ Jéeoba[eʼ]», Pabloeʼ tu yaʼalajtiʼeʼ jach unaj u «pʼatik le baʼaloʼob kʼaastakoʼ» yéetel unaj u kanáantkuba utiaʼal maʼ u yoksaʼal baʼaloʼob kʼaastak tu tuukul tumen le maʼ jaajil cristianoʼoboʼ. *

13. ¿Baʼax maʼ unaj u tuʼubultoʼoniʼ?

¹³ Le baʼaxoʼob tu tsʼíibtaj Pablooʼ jeʼel u yáantkoʼon xaneʼ. Yáaxeʼ ku kiʼimakkúuntik k-óol k-ojéeltik Jéeobaeʼ ku yilik le chúukaʼan óolal k-eʼesikoʼ. Baʼaleʼ lelaʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa chéen táan u yilkoʼoniʼ baʼaxeʼ u kʼáat u yaʼal jach u chʼaʼamoʼon en cuentail. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yuumtsileʼ, mantatsʼ táan u yilik baʼax ku yúuchul tu yóokʼol kaab utiaʼal u muʼukaʼankíintik máax oksaj óoltik tu jaajil u yóol» (2 Cró. 16:9). Bey túunoʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ tuláakal le baʼaxoʼob k-beetik utiaʼal k-meyajtik Jéeoba yéetel «junpʼéel puksiʼikʼal limpio[eʼ]» maʼ chéen kuneliʼ (1 Tim. 1:5; 1 Cor. 15:58).

14. ¿Máaxoʼob maʼatech u kʼamik Jéeoba?

¹⁴ Le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ ku kʼaʼajsik xan toʼoneʼ Jéeobaeʼ u pʼekmaj le máaxoʼob adorartik yéetel kaʼapʼéel ichiloʼ. Letiʼeʼ «táan u yilik baʼax ku yúuchul tu yóokʼol kaab», le oʼolal ku yilik le máaxoʼob maʼ táan u meyajtikoʼob yéetel u jaajil u yóoloʼoboʼ. Proverbios 3:32, ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ jach u pʼekmaj «le loolob máakoʼoboʼ» tumen letiʼobeʼ tu táan u maasileʼ ku yeʼeskoʼob bey jach u yaabiltmoʼob Dioseʼ, baʼaleʼ ken pʼáatkoʼob tu juunaloʼobeʼ ku beetkoʼob baʼaloʼob kʼaastak. Maʼ xaaneʼ juntúul máax beyaʼ jeʼel u jáan tusik u yéet máakileʼ, baʼaleʼ tumen nojoch u páajtalil yéetel u justiciaeʼ, Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ le «máax ku muklik kʼebaneʼ, maʼ bíin xiʼik utsil tiʼiʼ» (Pro. 28:13; xok 1 Timoteo 5:24 yéetel Hebreoʼob 4:13).

15. ¿Baʼax maʼ unaj k-beetkiʼ, yéetel baʼaxten?

¹⁵ Óoliʼ tuláakal máax meyajtik Jéeobaeʼ ku beetik yéetel tuláakal u puksiʼikʼal. Chéen wa baʼax kʼiin ku yuʼubaʼal u yaʼalal yaan máax meyajtik Jéeoba yéetel kaʼapʼéel ichil tumen u yóoliliʼ u beet baʼax kʼaaseʼ. Baʼaleʼ jeʼel u kʼuchul u kʼiin u yúuchleʼ tumen bey úuchik tu kʼiiniloʼob Moisés yéetel teʼ yáax siglooʼ (2 Tim. 3:1, 5). ¿U kʼáat wa túun u yaʼal yaan u joʼopʼol k-tuklik yaan sukuʼunoʼob maʼ táan u meyajtikoʼob Jéeoba yéetel u jaajil u yóoloʼobiʼ? Maʼ, maʼ unaj k-tuklik wa yaan baʼax kʼaas u beetmaj k-sukuʼunoʼob wa maʼ k-ojliʼ (xok Romailoʼob 14:10-12 yéetel 1 Corintoiloʼob 13:7). Wa k-tuukul kʼaas tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ jeʼel k-náachtal tiʼ Jéeobaeʼ.

16. 1) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-meyajtik Dios yéetel kaʼapʼéel ichileʼ? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le cuadro « Seguernak a xíixtik a tuukuleʼe[xoʼ]»?

¹⁶ Cada juntúul tiʼ toʼon unaj u yilik «baʼax ku beetik» (Gal. 6:4). Tumen j-kʼeban máakoʼoneʼ yaan horaeʼ kex maʼ t-tsʼáaik cuentaeʼ jeʼel u káajal k-meyajtik Jéeoba yéetel kaʼapʼéel ichileʼ (Heb. 3:12, 13). Le oʼolaleʼ cada wa baʼax kʼiineʼ maʼalob ka k-il bix táan k-meyajtik Dios. Utiaʼal lelaʼ maʼalob ka k-tukle: «¿Táan wa in meyajtik Jéeoba tumen in yaabiltmaj? ¿Kin adorartik wa tumen in wojel chéen letiʼ náajmatik? ¿Maʼ wa ta tʼaan chéen táan in meyajtik utiaʼal in kʼamik le utsiloʼob kun antal teʼ Paraísooʼ?» (Apo. 4:11). Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ, tumen jeʼel u yáantkoʼon k-luʼs t-puksiʼikʼal le baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-meyajtik Dios yéetel kaʼapʼéel ichiloʼ.

17, 18. ¿Baʼaxten maʼ unaj k-meyajtik Jéeoba yéetel kaʼapʼéel ichiliʼ?

¹⁷ Ku taasik yaʼab utsiloʼob k-adorartik Jéeoba yéetel u jaajil k-óol. Salmo 32:2, ku  yaʼalik: «Kiʼ u yóol le máax minaʼan mix baʼal kʼaas tu tuukuleʼ mix tu taʼakal u pool tumen Yuumtsil». Jach beyoʼ, le máaxoʼob mix baʼal kʼaas yaan tu puksiʼikʼaloʼoboʼ kiʼimak u yóoloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ, tsʼoʼoleʼ maas yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob maʼ kun xáantal.

¹⁸ Jéeobaeʼ yaan u kʼuchul u kʼiinil u yeʼesik le máaxoʼob beetik baʼax kʼaas wa kaʼapʼéel ichoʼoboʼ. Teʼ kʼiin jeʼeloʼ yaan u yilaʼal «u jelaʼanil máax uts tiʼ máax kʼasaʼan bey xan máax [adorartik] Yuumtsil tiʼ máax maʼ» (Mal. 3:18). Baʼaleʼ le táan k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiiniloʼ jach ku líiʼsik k-óol k-ojéeltikeʼ «Jéeobaeʼ u pʼilmaj u yich utiaʼal u kanáantik le máaxoʼob toj u kuxtaloʼoboʼ, yéetel ku chʼebik u xikin utiaʼal u yuʼubik u kʼáat óolaloʼob» (1 Ped. 3:12).