KHOTI la charu chinyaki lingweruzga kuti ŵanthu ŵaŵi anyongeki chifukwa cha mulandu wakubaya munthu, kweni pa mulandu uwu panguperekeka ukaboni waboza. Vati vaziŵika kuti ukaboni wo wenga waboza, maloya nganguchidandawula kukhoti ndipu munthu yumoza wangufwatulika. Kweni nchachitima kuti pa nyengu iyi, munyaki ndipu wanyongeka kali.

Kanandi m’makhoti milandu yiyeruzgika umampha cha, kweni Bayibolo likamba kuti: ‘Mulondongi urunji pe.’ (Marangu 16:20) Asani akweruzga milandu ayeruzga mwaurunji, ŵanthu ayanduwa. Marangu ngo Chiuta wangupaska Ayisraele, ngenga ngaurunji kweniso ngambula kwanjiya. Tiyeni tikambiskani vakukwaskana ndi Marangu yanga kuti tiwoni asani “nthowa zaki [zaku Chiuta] zosi zaurunji.”​—Marangu 32:4.

Ŵanthu ayanduwa ukongwa asani ŵeruzgi aziŵa umampha nchitu yawu, aleka kwanjiya ndipuso alonde vinyeda cha. Ndipu Marangu ngo Chiuta wangupaska Ayisraele ngakambanga kuti ŵeruzgi atenere kuja ndi mijalidu yeniyi. Pa nyengu yo Ayisraele ŵenga pa ulendu wakutuwa ku Egipiti, Chiuta wangukambiya Mosese kuti wasankhi ŵanthu “ŵeniwo atopa Chiuta, ŵanthu wo mbamagomezgeka ndi wo atinkha vinda” kuti aje ŵeruzgi. (Chituwa 18:21, 22) Pati pajumpha vyaka 40, Yehova wanguwerezga so fundu yakuti “anthurumi azeru ndi akuwamu” ndiwu atenere kuja ŵeruzgi.​—Marangu 1:13-17.

Pati pajumpha vyaka vinandi, Fumu Yehosafati * yingukambiya ŵeruzgi kuti: “Chenjeni ndi mo muchitiya, kuti muteruzgiya ŵanthu cha kweni Ambuya wo atuŵa namwi mucheruzga. Viyo chofyu cha pa Ambuya chiŵi paku imwi chenjeni pakucho muchita, chifukwa Ambuya Chiuta widu kuti wakarekeriyanga cheruzgu chakubende cha, kuchita sankhu pamwenga kulonde vinda.” (2 Mikoka 19:6, 7) Yapa, fumu yakumbuskanga ŵeruzgi kuti asani pakweruzga atanjiya pamwenga alonde vinda, Chiuta wazakuŵayeruzga.

Pa nyengu yo ŵeruzgi achiyisraele agwiriskiyanga nchitu Marangu ngaku Chiuta, ŵanthu wosi ajanga mwakuvikilirika. Kweni Marangu ngaku Chiuta ngenga ndi fundu zo zawovyanga ŵeruzgi kuti ayeruzgengi umampha chinanga mulandu ungaŵa ukulu wuli. Kumbi fundu zaki ndi nizi?

Chinanga kuti ŵeruzgi akhumbikanga kuja azeru ndipuso alusu, kweni akhumbikanga cha kujithemba. Kuti ayeruzgengi umampha, Yehova Chiuta wanguŵapaska fundu pamwenga kuti ulongozgi. Tiyeni tikambiskani fundu zinyaki.

Akhumbikanga kufufuza dankha nkhani yosi. Chiuta wangutuma Mosese kuti wakambiyi ŵeruzgi kuti: “Vwani milandu ya abali ŵinu, ndi yeruzgani kwakurunjika.” (Marangu 1:16) Ŵeruzgi angayeruzga nkhani mwaurunji asani ayiziŵa umampha. Pachifukwa ichi, Chiuta wangukambiya ŵeruzgi kuti: “Mukafumbiski ndi kupenjeska, ndi kufumbiriya ndi phamphu.” Mwaviyo, ŵeruzgi ayeruzganga nkhani pijapija asani asimikizga kuti ‘njauneneska.’​—Marangu 13:14; 17:4.

 Pakhumbikanga akaboni. Pakuyeruzga milandu akaboni ŵenga akukhumbika ukongwa chifukwa Marangu ngaku Chiuta ngakambanga kuti: “Kaboni yumoza pe kuti wakaruskanga pa mulandu wewosi wa munthu cha, pamwenga pakuchimwa kwekosi wangachita; kweni pa ukaboni wa akaboni ŵaŵi pamwenga wa akaboni ŵatatu, po ndipu mulandu ukazomerezgekanga.” (Marangu 19:15) Marangu ngaku Chiuta ngakambiyanga ŵanthu wo ajanga akaboni pa milandu kuti: “Mungatanga [mungaperekanga] ukaboni utesi cha. Mungakoleranangaku [cha] ndi munthu muheni, kuŵa kaboni murwani.”​—Chituwa 23:1.

Akaboni akhumbikanga kukamba uneneska. Pa nkhani ya kupereka ukaboni waboza, Yehova wangukamba kuti: “Ŵeruzgi akafumbiliyanga kwalwana, ndipu asani kaboni yo ndi kaboni mutesi ndipu watundura mwana munyaki kwa utesi, penipo mukamuchitiyanga iyu uli ndi mo wakhumbiyanga iyu kuchitiya mwana munyaki. Viyo mukapeyanga uheni mukati mwinu.” (Marangu 19:18, 19) Mwaviyo, asani munthu wapereka ukaboni waboza, iyu ndiyu walangikanga m’malu mwa munthu yo wambikanga mulandu. Asani wapusikiya munthu wambula kunanga kuti wabayiki, iyu ndiyu wabayikanga. Ivi vawovyanga kuti akaboni akambengi uneneska.

Akhumbikanga kweruzga mwambula kwanjiya. Ŵeruzgi adumuwanga mulandu pijapija asani asaniya ukaboni wakukwana. Yiwu akhumbikanga kugwiriskiya nchitu Dangu lakuti: “Mungayeyanga mukavu; pamwenga kupayika mulandu wa wakuzirwa kweni mu ukongorekwa ndimu mweruzgiyengi muzengezgani winu.” (Ŵalevi 19:15) Ŵeruzgi akhumbikanga kweruzga chifukwa cha kawonekeru ka munthu pamwenga udindu waki cha, kweni mwakukoliyana ndi ukaboni wauneneska wo asaniya.

Chinanga kuti Ayisraele ndiwu agwiriskiyanga nchitu fundu izi, kweni zingagwira so nchitu pakweruzga  nkhani mazuŵa nganu. Kuzigwiriskiya nchitu kungawovya kuti milandu yiyeruzgikengi mwambula kwanjiya.

Mosese wangukambiya Ayisraele kuti: “Palivi mtundu ukulu wa ŵanthu ŵe ndi visambizu ndi vyeruzgu vaurunji nge ndi dangu losi ili, lenilo ndimika panthazi pinu msanawale.” (Marangu 4:8) Kukamba uneneska, mtundu wa Ayisraele pe ndiwu wayanduwanga. Solomoni yo wangamba kuwusa weche wampupuka, wangwesesa kugwiriskiya nchitu marangu ngaku Yehova mu ufumu waki. Pa nyengu iyi, ŵanthu “anguja mwambula suzgu” ndipu anguja mwachimangu, angusakata kweniso “aryanga ndi kumwa ndipu ŵenga akukondwa.”​—1 Ŵakaronga 4:20, 25.

Chakuchitiska chitima nchakuti Ayisraele anguleka kuvwiya Chiuta wawu. Kuporote mwa mchimi Yeremiya, Chiuta wangukamba kuti: “Ŵakana mazu nga Ambuya, na ndi zeru uli ze mwawu?” (Yeremiya 8:9) Kukana mazu ngaku Chiuta, kunguchitiska kuti Yerusalemu waje “muzi wa ndopa” chifukwa wanguzaza ndi “maunyakazi” ngakupambanapambana. Ndipu pavuli paki, wangubwangandulika ndi kuja mapopa kwa vyaka 70.​—Ezekiele 22:2; Yeremiya 25:11.

Mchimi Yesaya wanguja m’nyengu yakusuzga ukongwa m’mbiri ya Ayisraele. Wati wakumbuka vo vinguchitika kuvuli, wangukamba fundu yinyaki yakukwaskana ndi Yehova Chiuta kweniso Marangu Ngaki. Iyu wanguti: “Asani vyeruzgu vinu ve mucharu chapasi, akuja mucharu asambira urunji.”​—Yesaya 26:9.

Nchakukondweska kuti mchimi Yesaya wangukambiya limu vakukwaskana ndi muwusu waku Yesu Khristu, Fumu Mesiya. Iyu wanguti: “Weruzgengi ndi cho masu ngaki ngawona cha, pamwenga kudumuwa ndi cho makutu ngaki ngavwa cha; kweni mu urunji wakeruzganga asauchi, ndi kudumuwa ndi mwenera (m’malu mwa) akuzika acharu chapasi.” (Yesaya 11:3, 4) Ŵanthu wo azamuwusika ndi Fumu Mesiya, mu Ufumu waku Chiuta azamukondwa ukongwa!​—Mateyu 6:10.