1. Mambo ka bakalume ba Lesa o babujila kukumya inge kebapite mu bya malwa?

NANCHI kuyuka kuba’mba mukapita “mu bya malwa byavula” saka mukyangye kutambula mfweto ya bumi bwa myaka ne myaka kwimulengela kwakamwa nyi? Bamo bakamwa. Nangwa mwi bakatataka mu bukine nangwa mwaingijila Yehoba myaka yavula, mwayuka kuba’mba makatazho avula bingi mu ntanda ya kwa Satana.—Lum. 12:12.

2. (a) Ñanyi bya malwa bikwabo bipitamo bena Kilishitu kununga pa makatazho o bapitamo na mambo a bumbulwa kulumbuluka? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ñanyi uleta bya malwa, kabiji twayuka byepi bino?

² Bantu bonse bambulwa kulumbuluka bapita mu makatazho a mu bwikalo. Pano bino, kuji ne bya malwa bikwabo bipitamo bena Kilishitu. (1 Ko. 10:13) Ñanyi bya malwa byo bapitamo? Ke kwibamanyika na mambo a kukokela mizhilo ya Lesa. Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Muzha kechi wakila nkambo yanji ne. Umvwe bampachile amiwa, ne anweba bakemupata.” (Yoa. 15:20) Ñanyi uleta luno lumanamo? Kwa kubula  nangwa kuzhinaukatu ne, ke Satana, yenka ye balumbulula mu Baibolo amba “bokwe ubuluma” ubena “kukeba kuja” bantu ba Lesa. (1 Pe. 5:8) Satana wingijisha mashinda apusana pusana kuba’mba onaune bukishinka bwa baana ba bwanga ba kwa Yesu. Twayai twisambe pa byamwekejile mutumwa Paulo.

3-5. (a) Ñanyi bya malwa byapichilemo Paulo mu Lisitila? (b) Mu ñanyi jishinda byambo byaamba pa bya malwa bya kulutwe o bikoseshañena?

³ Paulo bamumanyikile bimye byavula na mambo a lwitabilo lwanji. (2 Ko. 11:23-27) Kimye kimo bamumanyikile bingi mu Lisitila. Byo abukile mwanamulume wasemekelwetu kilema, Paulo ne Banabasa batendekele kwibapopwela’mba balesa. Bakainye jibumba ja bantu kwibapopwela! Bantangi ba Bayudea bebashikilwe bafikile ne kongola bantu na byambo bya bubela. Nobe mu kukopatu kwa jiso jibumba jibalukijilemo. Bantu batendekele kwasa mabwe Paulo ne kumusha’mba wafwa.—Byu. 14:8-19.

⁴ Panyuma ya kufwakasha mu Delebe, Paulo ne Banabasa “babwelele ku Lisitila, Ikonyuma ne ku Antioka. Akwa bakoseshenga baana ba bwanga ne kwibatundaika kukosela mu lwitabilo ne kwamba amba: ‘Pa kutwela mu bufumu bwa Lesa, twafwainwa kupita mu bya malwa byavula.’” (Byu. 14:21, 22) Kimye kitanshi, bino byambo byakonsha kulengela muntu kukumya. Mambo kupita “mu bya malwa” kwatama bingi. Pano kiji byepi kuba’mba Paulo ne Banabasa “bakoseshenga baana ba bwanga” byo baambilenga pa bya malwa?

⁵ Twakonsha kutana mukumbu wa buno bwipuzho inge twalanguluka pa byambo byaambile Paulo. Kechi waambile’mba: “Twafwainwa kuchinchika bya malwa byavula ne.” Bino waambile’mba: “Pa kutwela mu bufumu bwa Lesa, twafwainwa kupita mu bya malwa byavula.” Onkao mambo, Paulo wakoseshenga baana ba bwanga mambo waambilenga pa byawama bikafuma mu bukishinka bwabo. Ino mfweto kechi mañambilatu ne. Yesu waambile’mba: “Yense ukachinchika kufika ne ku mpelo ye ukapuluka.”—Mat. 10:22.

6. Ñanyi mfweto ikatambula babena kuchinchika?

⁶ nge twachinchika, tukatambula mfweto. Bena Kilishitu bashingwa, mfweto yabo ke bumi bwa bumbulwa kufwa mwiulu ne kulama pamo ne Yesu. “Mikooko ikwabo” bakatambula bumi bwa myaka mu ntanda “mukekala bololoke.” (Yoa. 10:16; 2 Pe. 3:13) Byonka byaambile Paulo, pa kino kimye tubena kupita mu bya malwa byavula. Pano twayai twisambe pa meseko abiji o twakonsha kupitamo.

7. Kulukukwa pa luntunanwa kwavwangamo ka?

⁷ Yesu waambile’mba: “Bantu bakemutwala mu bije bicheche kabiji bakemupuma mu mashinagoga ne kwimufikizha ku bitumbafumu ne bamfumu.” (Mako 13:9) Byonkatu byaamba bino byambo, bena Kilishitu bamo bakebakabisha ku bantangi ba bupopweshi nangwa ku bantangi ba bumulwila ntanda. (Byu. 5:27, 28) Akilangulukaipo jikwabo pa byapichilemo Paulo. Nanchi waakaminwe pa kuyuka’mba bakamumanyika nyi? Ine.—Tangai Byubilo 20:22, 23.

8, 9. Paulo wachinchikile byepi, kabiji bena Kilishitu ba mu ano moba nabo boba byepi bino?

⁸ Paulo wachinchikile meseko a kwa Satana a pa luntunanwa waambile’mba: “Kechi natesha muchima ku mweo wami nobe kyo kintu kyanema ne, bino kyo mbena kukebesha ke kupwisha kikonkwanyi kyami ne mwingilo ye natambwile kwi Nkambo Yesu wa kushimuna bulongo mambo awama a lusa lwa Lesa.” (Byu. 20:24) Paulo kechi waakamwanga pa kuyuka’mba bakamumanyika ne. Watwajijile kuchinchika mu bintu byonse byo apichilengamo.  Wakebeshenga bingi “kushimuna bulongo mambo awama” nangwa kya kuba wapichilenga mu bya malwa.

⁹ Mu ano moba balongo ne banyenga nabo babena kuchinchika. Mu kyalo kimo Bakamonyi bamo bachinchika pa myaka nobe 20 mu tuleya na mambo a kubula kwivwanga mu bya pano pa ntanda. Ano mambo kechi beamba ne, mambo mu kyo kya kyalo kafwamo mizhilo yaamba pa kwimenako bakana kutwela bushilikale ne. Byo bajinga mu tuleya, bakanyanga balongo babo kwiya na kwibapempula, kabiji bamo bebapumanga ne kwibayanjisha bingi.

10. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuchina bya malwa biyatu kya kubazhimukila?

¹⁰ Balongo betu mwaya ntanda babena kupita mu bya malwa bya kubazhimukilatu. Kino inge kikemumwekele, kange mukachine ne. Akilangulukai pa kyamwekejile Yosefwa. Bamupoteshe mu buzha, bino Yehoba “wamupokolwele mu malwa anji onse.” (Byu. 7:9, 10) Ne anweba Yehoba wakonsha kwimupokolola. Kange mulubemo kuba’mba “Yehoba wayuka bya kupokolola bantu bamwakamwa mu meseko” ne. (2 Pe. 2:9) Nanchi musakutwajijila kuketekela mwi Yehoba byo mwayuka kuba’mba ukemupulusha ku buno bwikalo bwatama ne kwimupa bumi bwa myaka ne myaka mu bukalama bwa Bufumu bwanji nyi? Muji na bishinka byavula bya kwimulengela kuchinchika lumanamo.—1 Pe. 5:8, 9.

11. Kulukukwa kwi Satana mu bujimuku kwapusana byepi na kulukukwa kwa pa luntunanwa?

¹¹ Bya malwa bikwabo byo tupitamo ke kulukukwa mu bujimuku. Kino kyapusana byepi na bya malwa bya pa luntunanwa nabiji kwitukabisha? Kulukukwa pa luntunanwa kuji nobe kinkunkwila kikatampe kyonauna bintu byavula ne konauna nzubo yenu ponkapotu. Pakuba kulukukwa mu bujimuku kuji nobe makena abena kuja bichi bya nzubo pachepache kufikatu ne byo ikunduka. Kino kyapusanako na kulukukwa pa luntunanwa, muntu kechi wakonsha ne kuyuka’mba uji mu kizumba ne.

12. (a) Ñanyi kya bujimuku kimo Satana kyo engijisha, kabiji mambo ka o atemenwa kwikingijisha? (b) Kulefulwa kwalengelanga Paulo kumvwa byepi?

¹² Satana ukeba konauna bulunda bwenu ne Yehoba kupichila mu kwimulukuka pa luntunanwa nabiji kwimumanyika nangwa kukokesha lwitabilo lwenu pachepache na bya bujimuku. Kya bujimuku kimo Satana kyo engijisha ke kulefulwa. Mutumwa Paulo waambile’mba kimye kimo walefulwanga. (Tangai Loma 7:21-24.) Paulo wajinga na bulunda bwakosa ne Lesa kabiji kyamweka wajinga ne mu jibumba jitangijila ja bena Kilishitu batanshi. Pano mambo ka o aambijile’mba, “amiwa kamulanda”? Paulo waambile’mba bumbulwa kulumbuluka bwanji bo bwalengejile. Wakebeshanga bingi kuba byawama, bino kechi kyapelanga ne. Umvwe ne anweba byobyo mumvwa, nanchi kuyuka’mba ne mutumwa Paulo naye wapichile mu lukatazho lwa uno mutundu kwimutekenesha nyi?

13, 14. (a) Ki kilengela bantu ba Lesa bamo kulefulwa? (b) Ñanyi ukeba kukokesha lwitabilo lwetu, kabiji mambo ka?

¹³ Kimye kimo, balongo ne banyenga balefulwa, bekala na bijikila ne kumvwa nobe kechi banema ne. Painiya wabambakana aye Deborah waambile’mba: “Natemwa bingi kulanguluka pa bilubo byami, kabiji jiwi ja mu muchima jikizhamo kunzhachisha pa kimye kyo ndangulukapo. Umvwe nalanguluka pa bintu byonse byo nauba, ñumvwa nobe kafwako wakonsha kuntemwa ne, kabiji mmona nobe ne Yehoba kechi wakonsha kuntemwa ne.”

¹⁴ Ki ka kilengela bapopweshi ba kwa Yehoba babambakana nobe Deborah kulefulwa? Kuji bintu byavula bilengela. Bamo  baji na muteeto wa kulangulukatu pa bintu byatama pe abo bene ne pa bwikalo bwabo. (Mana 15:15) Bakwabo nabo kibalengela kumvwa bino ke kikola. Nangwa kintu kitulengela kulefulwa kikale byepi, twafwainwa kuvulukanga ulengela kuba’mba twikalenga na ino milanguluko. Pano ñanyi ukeba’mba tulefulwe ne kuleka kwingijila Yehoba? Ñanyi ukeba’mba mwipengamo mambo ne kwikala babula luketekelo nobe aye? (Lum. 20:10) Satana ye ulengela bino. Nangwa lwikale lweseko lwa pa luntunanwa nangwa lwa mu bujimuku, kikonkwanyi kya kwa Satana ke kukeba kwitulengela kukizhamo kwakamwa, kwitupwishisha lusekelo, ne kwitulengela kwikileka kwingijila Lesa. Kange muvulame kino ne, bantu ba Lesa baji pa nkondo ya ku mupashi!

15. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tubule kulefulwa?

¹⁵ Kange mukoke ne. Tai muchima pa mfweto yo mukatambula. Paulo wanembejile bena Kilishitu ba mu Kolinda amba: “Kechi tubwela munyuma ne, nangwa kya kuba mibiji yetu ibena konaika, michima ne milanguluko yetu ibena kusangulwa ke ipya pa juba pa juba. Nangwa kya kuba malwa o tupitamo a pa ka kimye kacheche kabiji apela, etulengela kutambula lukumo lwakijishamo kunema kabiji lwa myaka ne myaka.”—2 Ko. 4:16, 17.

16. Mambo ka o kyanemena kwinengezha kuchinchika bya malwa lonka luno?

¹⁶ Satana wingijisha “bya bujimuku” byavula. (Efi. 6:11) Atweba bonse twafwainwa kulondela lujimuno luji pa 1 Petelo 5:9 lwa kuba’mba: “Mwimenai saka mwakosa mu lwitabilo.” Pa kuba’mba tube bino twafwainwa kunengezha muchima ne milanguluko yetu, kwifunjisha lonka luno kuba byawama. Akilangulukai pa kino: Nzhita ya bashilikale bebafunjisha bya kulwa, nkondo saka ikyangye kubuka. Kyo kimotu  ne atweba. Kechi twayuka bulwi bwetu byo bukekala kulutwe ne. Onkao mambo, kyawama bingi kwinengezhezha jimo kimye kyo twaikala ku matwi nzoo. Paulo wanembejile bena Kolinda amba: “Iesekainga anwe bene pa kuba amba muyuke kana mukiji monka mu lwitabilo nangwa ne, ipimainga anwe bene kuba amba mwiyuke byo muji.”—2 Ko. 13:5.

17-19. (a) Mu ñanyi mashinda amo mo twakonsha kwipesela pesala? (b) Banyike bakonsha kwinengezha byepi kuzhikijila lwitabilo lwabo kimye kyo baji ku sukulu?

¹⁷ Jishinda jimo mo twakonsha kumvwina lujimuno lwa kwa Paulo ke kwipesa pesa atweba bene. Iipuzhainga mepuzho nabiji a kuba’mba: ‘Nanchi nji na mukoyo wa kulomba nyi? Inge bakwetu kebankanjikizhe kuba byatama, nanchi Lesa ye kalama ye nkokela kukila bantu nyi? Abya ntanwa ku kupwila kimye kyonse nyi? Nanchi ñamba na kuchinchika pa byo naitabilamo nyi? Nanchi ndekelako mambo bakwetu ba mu lwitabilo byonka byo bandekelako mambo nyi? Nanchi nkokela batangijila mu kipwilo kyo njimo ne batangijila bipwilo mwaya ntanda yonse nyi?’

¹⁸ Pa ano mepuzho, abiji aamba pa kwamba na kuchinchika pa bintu byo twaitabilamo ne kukana kuba bintu byatama byuba bakwetu. Banyike bavula boba bino kimye kyo baji ku sukulu. Bafunda kubula kuba moyo nangwa kumvwa bumvu pa kwamba pa byo baitabilamo. Bamba na kuchinchika. Mashinda akwabo awama kulondela mu bya uno mutundu anembwa mu magazine etu. Kyamba kya Usopa kya May 15, 2013, pa jipa 6 kyalumbulwile byakonsha kukwasha baana kwamba na kuchinchika pa kwisamba na bakwabo mo bafunjila kupichila mu kwibepuzha mepuzho akonsha kwibalengela kulangulukapo bulongo. Bansemi bafwainwa kwisamba na baana babo bya kuzhikijila lwitabilo lwabo pa kuba’mba bakonshenga kuba bino inge baji ku sukulu.

¹⁹ Kwambatu kine, kechi kyapela kuzhikijila lwitabilo lwetu nangwa kuba bintu bikeba Yehoba ne. Pa kukotoka ku nkito, na mambo a kukoka, kechi kipela kuya na kupwila ne. Kubuka lukelo ne kuya mu mwingilo nako kechi kwapela ne. Bino vulukainga kuba’mba: Umvwe mwaikala na mutanchi wa kuba bino lonka luno, ko kuba’mba mukakonsha ne kuchinchika meseko akatampe o mwakonsha kupitamo kulutwe.

20, 21. (a) Kulanguluka pa bukuzhi kwitukwasha byepi kushinda milanguluko yatama? (b) Twafwainwa kuba ka inge ketupite mu bya malwa?

²⁰ Pano kiji byepi na kulukukwa mu bujimuku? Twakonsha kuba byepi inge twalefulwa? Jishinda jawama, ke kulanguluka pa bukuzhi. Abino byo byaubile mutumwa Paulo. Wayukile kyo aumvwijilenga bino ne kwikala na bulanda. Kabiji wayukile’mba Kilishitu wafwijile bandengamambo, kechi bantu balumbuluka ne. Paulo naye wajinga ndengamambo. O ene mambo o anembejile kuba’mba: “Mbena kwikala na mambo a kwitabila mu Mwana Lesa, aye wantemenwe kabiji wipaine mwine na mambo a amiwa.” (Nga. 2:20) Kya kine, Paulo waswile kuba’mba bukuzhi bwapainwe na mambo a aye.

²¹ Ne anweba inge ke mulanguluke kuba’mba Yehoba wapaine bukuzhi na mambo a anweba kyakonsha kwimukwasha bingi. Kino kechi kilumbulula’mba kulefulwa kukapwatu ponkapo ne. Atweba bamo tukatwajijila kuchinchika kuno kulukukwa kwa mu bujimuku kufikatu ne kimye kikeya ntanda ipya. Vulukainga kuba’mba: Aba batwajijila na kuchinchika bo bakatambula mfweto. Katatakatu Bufumu bwa Lesa bufike, bukaleta mutende pano pa ntanda kabiji bantu bonse bakekala balumbuluka. Nangwa kya kuba mubena kupita mu bya malwa byavula, ibikaingako pa kuba’mba mukatwele mu buno Bufumu.