Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Bɛzonle Nyamenle Nɔhalɛ Nu Ɔnva Nwo Kɛ Bɛbanwu “Amaneɛ Dɔɔnwo” La

Bɛzonle Nyamenle Nɔhalɛ Nu Ɔnva Nwo Kɛ Bɛbanwu “Amaneɛ Dɔɔnwo” La

“Ɔwɔ kɛ yɛnwu amaneɛ dɔɔnwo na yɛanwu Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.”GYI. 14:22.

1. Duzu ati a Nyamenle azonvolɛ banwu “amaneɛ dɔɔnwo” ɛ?

ƆSI yɛ nwo kɛ yɛbanwu “amaneɛ dɔɔnwo” na yɛanyia dahuu ngoane ɔ? Kyɛkyɛ. Ɔnva nwo mekɛ tendenle mɔɔ yɛva yɛdɛnla nɔhalɛ ne anu la, yɛ kɔsɔɔti yɛkɔ sɔnea nu. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ yɛwɔ Seetan ewiade nu.Yek. 12:12.

2. (a) Ngyegyelɛ mɔɔ alesama kɔsɔɔti kɔ nu anzi ne, amaneɛ boni a Keleseɛnema nwu ye a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.) (b) Amaneɛnwunlɛ ne vi nwane, na kɛ ɔyɛle mɔɔ yɛnwunle ye ɛ?

2 Yɛnli munli yemɔti yɛ muala yɛkɔ ngyegyelɛ nu. Noko, Keleseɛnema eza nwu amaneɛ bie mɔ. (1 Kɔl. 10:13) Amaneɛnwunlɛ ɛhye ko a le Nyamenle mɔɔ bɛkulo kɛ bɛdi nɔhalɛ bɛmaa ye la ati bɛyɛ bɛ kpɔdekpɔdeyɛlɛ la. Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ: “Akɛlɛ ɛnle kpole ɛndɛla ɔ menle. Saa bɛyɛle me kpɔdekpɔde a ɛnee bɛbayɛ bɛdabɛ noko kpɔdekpɔde.” (Dwɔn 15:20) Nwane a maa bɛyɛ bɛ kpɔdekpɔde a? Seetan ɔ. Baebolo ne ka kɛ: “Abɔnsam, lua nu ɛlɛkpo kɛ awenade” ɔlɛkpondɛ Nyamenle menli “yeahye [bɛ] yeali.” (1 Pita 5:8) Seetan ɛlɛyɛ mɔɔ ɔbahola ye yɛ la amuala amaa yɛagyakyi nɔhalɛ mɔɔ yɛdi yɛmaa Gyihova la. Bɛmaa yɛzuzu mɔɔ dole ɛzoanvolɛ Pɔɔlo la anwo.

AMANEƐNWUNLƐ WƆ LESETELA

3-5. (a) Amaneɛ boni a Pɔɔlo nwunle ye wɔ Lesetela a? (b) Adenle boni azo a amaneɛnwunlɛ nwo edwɛkɛ ne mɔɔ ɔhanle la maa anwosesebɛ a?

3 Pɔɔlo lile nɔhalɛ manle Nyamenle yemɔti ɔyiale ɛkpɔlɛ dɔɔnwo. (2 Kɔl. 11:23-27) Pɔɔlo yɛle nrenya bie mɔɔ bɛwole ye abubura la ayile wɔ Lesetela. Ɛhye ati, menli dwenlenle kɛ Pɔɔlo nee Baanabase le nyamenle. Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛ mu nwiɔ bɛkpa menli dɔɔnwo ne kyɛlɛ kɛ bɛmmasonle bɛ! Noko, yeangyɛ Dwuuma ɛzonlenlɛ ne anu mgbanyima rale ɛkɛ na bɛbɔle ɔ bo bɛdendɛle bɛtiale Pɔɔlo nee Baanabase. Menli ne liele bɛ adalɛ ne lile. Ɔlua zo, bɛzile Pɔɔlo awolɛ na bɛzuzule kɛ yewu.Gyi. 14:8-19.

4 Mɔɔ Pɔɔlo nee Baanabase hanle edwɛkɛ ne wɔ Dɛbi sua kpole ne azo wiele la, “bɛziale bɛhɔle Lesetela nee Ayekoneɛm, yɛɛ Anteɔko mɔɔ wɔ Paesedea maanzinli nu la. Bɛmanle diedima ne mɔ anwosesebɛ na bɛzele bɛ kɛ bɛzɔ diedi ne anu kpundii. Bɛhilehilele bɛ kɛ ɔwɔ kɛ yɛnwu amaneɛ dɔɔnwo na yɛanwu Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.” (Gyi. 14:21, 22) Edwɛkɛ “ɔwɔ kɛ yɛnwu amaneɛ dɔɔnwo” ɛmmaa anwosesebɛ. Yemɔti, kɛzi Pɔɔlo nee Baanabase manle “diedima ne mɔ anwosesebɛ” wɔ mekɛ mɔɔ bɛhanle kɛ bɛbanwu amaneɛ dɔɔnwo la ɛ?

5 Mualɛ ne wɔ Pɔɔlo edwɛkɛ ne anu. Ɔhanle kɛ: “Ɔwɔ kɛ yɛnwu amaneɛ dɔɔnwo na yɛanwu Nyamenle Belemgbunlililɛ ne.” Yeanga ye sikalɛ kɛ: “Ɔwɔ kɛ yɛnwu amaneɛ dɔɔnwo.” Yemɔti, Pɔɔlo zile ahatualɛ kpalɛ ne mɔɔ bɛdabɛ mɔɔ bɛdi nɔhalɛ bɛmaa Nyamenle bɛanyia la azo. Ahatualɛ ɛhye ɛnle ɛlalɛ. Gyisɛse hanle kɛ: “Mɔɔ kɛgyinla kpundii kɛhɔ awieleɛ la, Nyamenle kɛlie ye ngoane.”Mat. 10:22.

6. Ahatualɛ boni a wɔ ɛkɛ maa bɛdabɛ mɔɔ bɛnwu amaneɛ la ɛ?

6 Saa yɛnwu amaneɛ a, yɛbanyia ahatualɛ. Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee Gyisɛse bɛayɛ arelemgbunli wɔ anwuma na bɛanyia damɛnlangoate ngoane. ‘Mboane gyɛne ne’ bɛanyia dahuu ngoane wɔ azɛlɛ mɔɔ anzondwolɛ wɔ zo la azo. (Dwɔn 10:16; 2 Pita 3:13) Noko kɛkala, ɔwɔ kɛ yɛnwu “amaneɛ dɔɔnwo.” Bɛmaa yɛzuzu sɔnea nwiɔ mɔɔ yɛbahɔ nu la anwo.

KPƆDEKPƆDEYƐLƐ

7. Kpɔdekpɔdeyɛlɛ ne bie a le boni?

7 Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛbahye bɛ bɛahɔ kɔɔto. Bɛbabo bɛ wɔ nyianu azua ne mɔ anu; ɔlua me ti, bɛbagyinla mgbanyima nee arelemgbunli nyunlu.” (Maake 13:9) Yemɔti, Gyisɛse hanle kɛ bɛbayɛ Keleseɛnema bie mɔ kpɔdekpɔde. Ɔdwu mekɛ ne bie a, asɔne nee maanyɛlɛ mgbanyima a yɛ bɛ kpɔdekpɔde a. (Gyi. 5:27, 28) Dwenle Pɔɔlo neazo ne anwo bieko. Asoo kpɔdekpɔdeyɛlɛ ɛhye manle ye ahonle dule? Kyɛkyɛ.Bɛgenga Gyima ne 20:22, 23.

8, 9. Kɛzi Pɔɔlo hilele kɛ ɛnee yɛsika ɔ bo kɛ ɔbagyinla kpɔdekpɔdeyɛlɛ nloa ɛ? Kɛzi yɛ mediema ne mɔ bie ɛgyinla kpɔdekpɔdeyɛlɛ nloa wɔ yɛ mekɛ ye anu ɛ?

8 Pɔɔlo vale akɛnrasesebɛ gyinlanle Seetan kpɔdekpɔdeyɛlɛ ne anloa na ɔhanle kɛ: “Me ngoane ɛdeɛ, mendwenle nwolɛ, amaa meahola meawie Awulae Gyisɛse gyima ne mɔɔ yeva yemaa me kɛ membɔ Edwɛkpa ne mɔɔ fane Nyamenle ɛlolɛ ne anwo la nolo.” (Gyi. 20:24) Ɛnee Pɔɔlo ɛnzulo ɛkpɔlɛ. Emomu, ɛnee yesika ɔ bo kɛ ɔbagyinla ɔ nloa. Ɛnee ye bodane a le kɛ ɔbabɔ ‘edwɛkpa ne nolo,’ bɔbɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛnwu amaneɛ la.

9 Ɛnɛ, mediema dɔɔnwo ɛva nɔhalɛlilɛ ɛgyinla kpɔdekpɔdeyɛlɛ nloa. Wɔ maanle bie anu, bɛtɛdile Alasevolɛ bie mɔ edwɛkɛ noko bɛgua bɛ efiade asɛɛ ɛvolɛ 20. Kɛmɔti ɛ? Ɔboalekɛ bɛngulo kɛ bɛfa bɛ nwo bɛwulowula maanyɛlɛ nu. Bɛammaa awie biala angɔnnea bɛ, bɔbɔ bɛ mbusuafoɔ. Bɛbole pilizama ne bie mɔ yɛɛ bɛhilele bie mɔ noko nyane.

10. Duzu ati a ɔnle kɛ yɛsulo amaneɛ mɔɔ yɛbanwu ye arɛlevilɛ nu la ɛ?

10 Wɔ maanle bie mɔ noko anu, yɛ mediema ne mɔ nwu amaneɛ arɛlevilɛ nu. Saa ɛhye bie to wɔ a, mmamaa wɔ ahonle tu. Kakye Dwosefi. Bɛdɔnenle ye kɛ kanranli arɛlevilɛ nu. Noko, Gyihova ‘yele ye vile ye amaneɛnwunlɛ muala anu.’ (Gyi. 7:9, 10) Gyihova bahola alie ɛdawɔ noko. Mmamaa ɛ rɛle fi ye ɛlɛ kɛ “Awulae ze kɛ ɔsi ɔdie menli kpalɛ ɔfi bɛ sɔnea nu” la. (2 Pita 2:9) Ɔle kpalɛ kɛ ɛbava ɛ rɛle wɔawula Gyihova nu wɔava akɛnrasesebɛ wɔagyinla ɛkpɔlɛ nloa. Nyia anwodozo kɛ Gyihova bahola alie wɔ avi ɛtane ewiade ɛhye anu na yeamaa wɔ dahuu ngoane.1 Pita 5:8, 9.

ABƐNUBULƐ

11. Kɛzi abɛnubulɛ le ngakyile fi kpɔdekpɔdeyɛlɛ nwo ɛ?

11 Yɛ abɛ nu noko bahola abu. Kɛzi amaneɛnwunlɛ ɛhye le ngakyile fi kpɔdekpɔdeyɛlɛ nwo ɛ? Kpɔdekpɔdeyɛlɛ le kɛ ahumu mɔɔ tu arɛlevilɛ nu na ɔsɛkye sua ɛkɛ ne ala la. Noko, abɛnubulɛ le kɛ nvɔlekɛ mɔɔ bɛdidi sua bo ngyikyi ngyikyi la. Ɛkanwu mɔɔ nvɔlekɛ ne mɔ ɛyɛ la, ɛnee yekpa nwo ɔluakɛ ɛnee sua ne asɛɛ ɛbu.

12. (a) Kɛmɔti a Seetan fa abɛnubulɛ di gyima ɛ, na duzu ati a yelua zo yenyia menli dɔɔnwo a? (b) Kɛzi abɛnubulɛ gyegyele Pɔɔlo ɛ?

12 Seetan kpondɛ kɛ ɔsɛkye agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee Gyihova lɛ la. Bie a ɔbalua kpɔdekpɔdeyɛlɛ anzɛɛ abɛnubulɛ, mɔɔ yelua zo yɛnyia menli dɔɔnwo la azo. Duzu ati ɔ? Ɔboalekɛ ɔbahola yeazɛkye agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee Nyamenle lɛ la ngyikyingyikyi. Ɛnee ɔdwu mekɛ ne bie a, ɛzoanvolɛ Pɔɔlo abɛ nu bu. Mekɛ bie bɔbɔ ɔhanle kɛ ɔ “nwo yɛ anwunvɔne kpole!” (Bɛgenga Wulomuma 7:21-24.) Kɛmɔti a awie le kɛ Pɔɔlo abɛ nu kola bu ɛ? Ɛnee ɔ nee Gyihova lɛ agɔnwolɛvalɛ kpalɛ na ɔbayɛ kɛ ɛnee ɔboka neazo eku ne anwo. Noko akee, Pɔɔlo sinlidɔlɛ ti, ye abɛ nu bule. Ɛnee ɔkpondɛ kɛ ɔyɛ mɔɔ tenrɛ la, noko ɛnee ɔnla aze. Yemɔti, saa ɔyɛ a ɛnee wɔ abɛ nu ɛbu a, ɛbahola wɔanyia arɛlekyekyelɛ wɔavi Pɔɔlo ɛkɛ.

13, 14. (a) Duzu a maa Nyamenle menli ne bie mɔ abɛ nu bu a? (b) Nwane a kpondɛ kɛ ɔsɛkye yɛ diedi a, na duzu ati ɔ?

13 Ɔdwu mekɛ ne bie a mediema dɔɔnwo abɛ nu bu, ɛzulolɛ ka bɛ, na bɛte nganeɛ bɔbɔ kɛ nvasoɛ ɛnle bɛ nwo zo. Kɛ neazo la, adiema raalɛ ko mɔɔ ɔle adekpakyelɛnli la ka kɛ: “Mekɛ dɔɔnwo ne ala medwenle nvonleɛ bie mɔɔ menyɛle la anwo na ɔmaa medi nyane dahuu. Saa medwenle debie biala mɔɔ meanyɛ ye boɛ la anwo a, ɔkola ɔmaa mete nganeɛ kɛ awie biala mɔɔ Gyihova bɔbɔ boka nwo la ɛnrɛhulo me edwɛkɛ ɛlɛ.”

14 Duzu ati a Gyihova azonvolɛ mɔɔ bie a le yɛ diema raalɛ ɛhye la kola di nyane zɛhae ɛ? Ninyɛne dɔɔnwo ati ɔ. Bie a bɛnlɛ adwenle mɔɔ tenrɛ la wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. (Mrɛ. 15:15) Bie mɔ noko kpɔkɛdelɛ mɔɔ ɛnle kpalɛ la ati ɔ. Kɛzi ɔde ye biala la, ɔwɔ kɛ yɛkakye ahenle mɔɔ kulo kɛ ɔdua yɛ nganeɛdelɛ zo sɛkye yɛ la. Nwane a kpondɛ kɛ yɛ abɛ nu bu na yɛgyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ a? Kpolerazulɛ biala ɛnle nwolɛ kɛ Seetan ɔ? Bɛbua ye ewule fɔlɛ na ɔkpondɛ kɛ ɛte nganeɛ kɛ ɛdawɔ noko ɛnlɛ anyelazo biala. (Yek. 20:10) Seetan kpondɛ kɛ ɔgyegye yɛ ɔto yɛ sa nu. Seetan bodane a le kɛ ɔdua kpɔdekpɔdeyɛlɛ nee abɛnubulɛ zo, yeamaa yɛagyakyi Nyamenle ɛzonlenlɛ. Mmayɛ nvonleɛ, Nyamenle menli gyi konle nloa, bɛlɛpele bɛagyinla bɛ munlililɛ nu bɛamaa Gyihova.

15. Kɛmɔ 2 Kɔlentema 4:16, 17 ka la, duzu a yɛvua yɛtafe zo kɛ yɛbayɛ a?

15 Mmakpo aze ɛlɛ. Fa wɔ adwenle sie ahatualɛ ne azo dahuu. Pɔɔlo hɛlɛle Kɔlente Keleseɛnema kɛ: “Yɛmkpo aze. Saa yɛ nwonane ɛlɛwie bɔbɔ a, Nyamenle kakyi yɛ sunsum nu nwonane ne alehyenlɛ biala. Nyane sikalɛ ekyi ɛhye mɔɔ yɛlɛnwu ye la bava anyunlunyia mɔɔ ɛnlɛ awieleɛ na ɔle kpole kpalɛ ɔtɛla nyane ɛhye la arɛlɛ yɛ.”2 Kɔl. 4:16, 17.

SIEZIE Ɛ NWO KƐKALA MAA AMANEƐNWUNLƐ

Keleseɛne ngakula nee mgbanyinli tete bɛ nwo maa bɛ diedi ne (Nea ɛdendɛkpunli 16)

16. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ nwo kɛkala yɛmaa amaneɛnwunlɛ ɛ?

16 Seetan lɛ “agyiba” anzɛɛ ngane dɔɔnwo mɔɔ ɔdua zo ɔsɔ yɛ ɔnea a. (Ɛfɛ. 6:11) Ɛhye ati, ɔwɔ kɛ yɛdi folɛ ne mɔɔ wɔ 1 Pita 5:9 la azo: “Bɛzɔ bɛ diedi ne anu kpundii, bɛho bɛtia ye.” Saa yɛbahola yɛagyinla kpundii a, kyesɛ yɛsiezie yɛ adwenle nee yɛ ahonle kɛkala na yɛnyia ɛhulolɛ kɛ yɛbayɛ mɔɔ tenrɛ la. Kɛ neazo la: Saa sogyama bɛahɔ konle a, bɛdumua bɛtete bɛ kpalɛ bɛmaa konle ne. Zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛyɛ a. Yɛnze konle mɔɔ la yɛ nyunlu a. Yemɔti, ɔwɔ kɛ yɛtete yɛ nwo kɛkala. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo dule Keleseɛnema folɛ kɛ: “Bɛnlea kɛ bɛtɛdɛ bɛ diedi ne anu. Bɛzɔ bɛ nwo bɛnlea.”2 Kɔl. 13:5.

17-19. (a) Kɛzi yɛbahola yɛanleɛnlea yɛ nwo nu ɛ? (b) Kɛzi bɛtete ngakula amaa bɛahola bɛaza bɛ ne wɔ bɛ diedi ne anwo wɔ sukulu ɛ?

17 Biza ɛ nwo kpuyia ɛhye mɔ fa neɛnlea ɛ nwo nu: ‘Meyɛ asɔne dahuu ɔ? Saa awie mɔ si me adua kɛ menyɛ ɛtane a, asoo metie Nyamenle kɛ tumivolɛ metɛla sonla ɔ? Mekɔ debiezukoalɛ dahuu ɔ? Asoo mefa akɛnrasesebɛ meka me diedi ne anwo edwɛkɛ? Mefa me mediema ɛtane mekyɛ bɛ ndɛndɛ kɛmɔ mekpondɛ kɛ bɛfa me ɛdeɛ bɛkye me la ɔ? Asoo metie mgbanyima mɔɔ wɔ me asafo ne anu nee bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛnea asafo ne azo wɔ ewiade amuala la ɔ?’

18 Yɛde menli mɔɔ kulo kɛ nyia yɛ nzuzulɛ zo tumi la avinli. Ɔwɔ kɛ mediema ngakula dɔɔnwo fa akɛnrasesebɛ ka bɛ diedi ne anwo edwɛkɛ wɔ sukulu. Ɔnyɛ bɛ nyiane anzɛɛ bɛnzulo kɛ bɛbayɛ zɔ. Duzu a ɛmaa ngakula ɛhye mɔ ɛva akɛnrasesebɛ ɛdendɛ a? Bɛfa nzuzulɛ mɔɔ wɔ yɛ magazine ne mɔ anu la bɛdi gyima. Kɛ neazo la, July 2009 Awake! ne ka kɛ saa wɔ sukulunli bie biza wɔ kɛ: “Duzu ati a ɛnlie ngakyihakyililɛ ne ɛnli ɛ?” a, ɛbahola wɔaha ye sikalɛ kɛ: “Duzu ati a ɔwɔ kɛ medie ngakyihakyililɛ ne medi ɛ? Abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛvoma mɔɔ menli bu bɛ kɛ bɛze deɛ bɔbɔ la anloa ɛnzɛ wɔ nwolɛ!” Awovolɛ, bɛ nee bɛ mra ɛzuzu kɛzi bɛbahola bɛaza bɛ ne wɔ bɛ diedi ne anwo la anwo amaa saa bɛkɔ sukulu a bɛahola bɛayɛ zɔ.

19 Nɔhalɛ, tɛ mekɛ ne amuala a ɔla aze kɛ yɛbaza yɛ ne wɔ yɛ diedi ne anwo anzɛɛ yɛbayɛ mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ yɛyɛ la a. Kɛ neazo la, saa yɛyɛ gyima yɛvɛ bɔbɔ a ɔwɔ kɛ yɛkɔ debiezukoalɛ. Anzɛɛ bie a ɔbayɛ se kɛ yɛbadwazo ndɛ yɛahɔ daselɛlilɛ. Noko kakye kɛ: Saa ninyɛne ɛhye mɔ ka yɛ ɛkɛ a, ɔbamaa yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa sɔnea mgbole mɔɔ bara kenlebie la.

20, 21. (a) Kɛzi ɛkpɔnedeɛ ne mɔɔ yɛbadwenledwenle nwo la kola maa yɛdi abɛnubulɛ zo ɛ? (b) Duzu a ɔwɔ kɛ yɛsika yɛ bo kɛ yɛbayɛ a?

20 Na abɛnubulɛ noko ɛ? Kɛ ɔkɛyɛ na yɛali zolɛ konim ɛ? Adenle kpalɛ ko mɔɔ yɛbahola yɛalua zo la a le kɛ yɛbadwenledwenle Gyisɛse ɛkpɔnelɛ afɔle ne anwo. Ɛhye a ɛzoanvolɛ Pɔɔlo yɛle a. Ɛnee ɔdwu mekɛ ne bie a ɔte nganeɛ kɛ ɔ nwo yɛ anwunvɔne. Noko ɛnee ɔze kɛ Kelaese wule manle ɛtanevolɛma mɔɔ bɛle kɛ ɔdaye la, tɛ menli mɔɔ di munli la. Ɔhɛlɛle kɛ: “Ngoane ɛhye mɔɔ mede nu la, mede ye kɛ medie Nyamenle Ara ne mɔɔ hulole me na ɔdole ye ngoane aze ɔmanle me la medi la ati ɔ.” (Gal. 2:20) Ɛhɛe, Pɔɔlo liele ɛkpɔnedeɛ ne dole nu na ɔliele ɔlile kɛ ɔdaye ti a bɛvale ɛkpɔnedeɛ ne bɛmanle a.

21 Saa ɛdawɔ noko ɛdie ɛkpɔnedeɛ ne ɛto nu kɛ ahyɛlɛdeɛ mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa wɔ a, ɛbanyia nvasoɛ kpole. Ɛhye ɛngile kɛ abɛnubulɛ bɛavi yɛ nwo zo arɛlevilɛ nu. Ɔwɔ kɛ bie mɔ gyinla abɛnubulɛ nloa kɔkpula kɛ ewiade fofolɛ ne kɛra. Noko kakye kɛ: Ahatualɛ ne wɔ ɛkɛ maa bɛdabɛ mɔɔ bɛnrɛkpo aze la. Kenle ko biala, yɛbikye mekɛ mɔɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bara la. Mekɛ zɔhane dwu a, anzondwolɛ bara azɛlɛ ye azo na alesama kɔsɔɔti ali munli. Saa ɔwɔ kɛ ɛnwu amaneɛ dɔɔnwo bɔbɔ a, sika ɛ bo kɛ ɛbanyia Belemgbunlililɛ zɔhane.