1. Nchifukwa wuli ateŵeti aku Chiuta azizwa cha ndi masuzgu ngo akumana nangu?

 KUMBI muchita mantha chifukwa chakuziŵa kuti mukumanengi ndi masuzgu nganandi mwechendalonde umoyu wamuyaya? Awa. Kaya mwateŵete Yehova kwa nyengu yitali pamwenga cha, muziŵa kuti mukumana ndi musuzgu chifukwa chakuti mwe m’charu chaku Satana.—Chiv. 12:12.

2. (a) Kumbi ndi masuzgu nanga ngo Akhristu akumana nangu? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Kumbi ndiyani yo wachitiska masuzgu, ndipu tiziŵa wuli?

² Chinanga kuti “munthu weyosi” wakumana ndi masuzgu chifukwa chambula kufikapu kweni Akhristu ndiwu akumana ndi masuzgu nganandi ukongwa. (1 Ŵakor. 10:13) Kumbi ndi masuzgu nanga? Yiwu asuskika ndi ŵanthu chifukwa chakuvwiya marangu ngaku Chiuta. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Muŵanda kuti ndi muraku ku mbuyaki cha. Asani ŵanguŵemba ini, imwi namwi ŵamkukuŵembani.” (Yoh. 15:20) Kumbi ndiyani yo wachitiska masuzgu ngo Akaboni akumana nangu? Viwoneke limu kuti ndi Satana, yo Bayibolo litimukamba kuti wenge ‘nkharamu yakukoroma yo yiyingayinga kuti’ yimezi ŵanthu aku Chiuta. (1 Pet. 5:8) Satana wagwiriskiya  nchitu nthowa zinandi kuti akusambira aku Yesu aleki kuja akugomezgeka. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya wakutumika Paulo.

3-5. (a) Kumbi Paulo wangukumana ndi suzgu wuli ku Lustra? (b) Kumbi uthenga waki wakukwaskana ndi masuzgu ngo akusambira atingi akumanengi nangu wenga wakuchiska munthowa wuli?

³ Paulo wangukumana ndi masuzgu nganandi chifukwa chakuti wenga wakugomezgeka. (2 Ŵakor. 11:23-27) Iyu wangukumana ndi suzgu yinyaki ku Lustra. Wati wachizga munthu yo wenga wakupunduka chiwiyi chaki, ŵanthu angwamba kuwona Paulo ndi Baranaba yo wayendanga nayu nge kuti mbachiuta. Yiwu akhumbikanga kuŵakanizga kuti aleki kuŵasopa. Kweni pambula kuswera, Ayuda wo aŵasuskanga anguza ndipu angukamba maboza ngo ngangutimbanyizga ŵanthu. Vinthu vingusintha mwamabuchibuchi! Ŵanthu angwamba kumuponya mya Paulo mpaka pafupi kufwa.​—Mac. 14:8-19.

⁴ Wati waweku ku Derbe, Paulo ndi Baranaba anguwere ku Lustra, Ikonio ndi ku Antioke kuti akachiski akusambira kuti alutirizgi kuja mu chivwanu. Yiwu angukamba kuti: “Mu masuzgu nganandi kutenere ifwi kusere mu Ufumu waku Chiuta.” (Mac. 14:21, 22) Pakwamba, mungawona kuti fundu iyi njakusuzga kuyivwisa. Ndipu fundu yakuti akhumbikanga kukumana ndi “masuzgu nganandi” njakuchiska cha kweni njakuguŵiska. Nanga nchifukwa wuli uthenga waku Paulo ndi Baranaba wakuti akumanengi ndi masuzgu nganandi ‘unguchiska akusambira’?

⁵ Tikhoza kuziŵa kwamuka kwa fumbu lenili asani tingavwisisa mazu ngo Paulo wangukamba. Iyu wangukambapu cha kuti: ‘Titenere kukunthiyapu masuzgu nganandi.’ Kweni wangukamba kuti: ‘Mu masuzgu nganandi kutenere ifwi kusere mu Ufumu waku Chiuta.’ Mwaviyo, Paulo wanguchiska akusambira mwakudidimizga fundu yakuti angalonde mphotu asani angaja ndi chivwanu chakukho. Mphotu yeniyi ndi malotu ŵaka cha chifukwa Yesu wangukamba kuti: ‘Wakukunthiyapu mpaka umari, ndiyu wakataskikanga.’​—Mat. 10:22.

6. Kumbi wo akunthiyapu azamulonde mphotu wuli?

⁶ Tazamulonde mphotu asani tikunthiyapu. Kwa Akhristu akusankhika, mphotu iyi mbumoyu wambula kufwa ndipu amuwusiya limoza ndi Yesu kuchanya. Kweni a “mbereri zinyaki” azamulonde umoyu wamuyaya pacharu chapasi po pazamuja “urunji.” (Yoh. 10:16; 2 Pet. 3:13) Kweni nge mo Paulo wangukambiya, pa nyengu yinu tikumanengi ndi masuzgu nganandi. Tiyeni tikambiskani mitundu yiŵi ya masuzgu ngo tingakumana nangu.

7. Kumbi ndi masuzgu nanga ngo ngakambika kuti nkhuyukirika kwakuwoneke?

⁷ Yesu wangukambiya limu kuti: ‘Chifukwa akakombolenga imwi ku maupu; ndipu mukakwechulikanga mu masinagogi; ndipu mukamanga paurongo pa mafumu ndi akaronga.’ (Marko 13:9) Nge mo lemba ili likambiya, Akhristu anyaki akumanengi ndi masuzgu ngakuwoneka ndi masu panyaki kutuliya kwa alongozgi avisopa pamwenga andali. (Mac. 5:27, 28) Ŵanaŵaniyani so chakuwoniyapu chaku Paulo. Kumbi wanguchita mantha kuti wakumanengi ndi masuzgu? Awa.​—Ŵerengani Machitidu 20:22, 23.

8, 9. Kumbi Paulo wangulongo wuli kuti wayesesanga kukunthiyapu, nanga anyaki mazuŵa nganu alongo wuli venivi?

⁸ Paulo wanguchita chiganga pakulimbana ndi masuzgu ngaku Satana ndipu wangukamba kuti: “Umoyu wangu nditiwuwona kuti ngwakukhumbika cha kweni ndikhumba ŵaka kuti ndimalizi maphara ngangu ndipuso uteŵeti wo Ambuya Yesu akundipaska, kuti ndipharazgi mwakukwana uthenga wamampha wawezi waku Chiuta.” (Mac. 20:24, NW) Ivi vilongole limu kuti Paulo wawopanga cha kuti ŵanthu amutombozgengi. M’malu mwaki, iyu wayesesanga kukunthiyapu pa chechosi cho chamuchitikiyanga. Iyu waŵikanga ukongwa mtima pa  nchitu ‘yakupharazga,’ chinanga kuti wakumananga ndi masuzgu.

⁹ Mazuŵa nganu, abali ndi azichi ŵidu anandi achita so viyo. Mwakuyeruzgiyapu, m’charu chinyaki Akaboni akunthiyapu kwa vyaka pafupifupi 20 ŵe mujeri chifukwa cha kuleka kusere mu ndali. Mlandu wawu unguyeruzgika cha chifukwa chakuti charu cho chikupangiya limu dangu lakuti yosi yo wasuska wamangikengi. Pa nyengu yo ŵenga mujeri, aŵapumanga ndi kuŵatombozga munthowa zakupambanapambana ndipuso ŵanthu a m’banja lawu akanizgikanga kuti aziŵawonengi.

10. Nchifukwa wuli titenere cha kopa masuzgu ngo ngangachitika mwamabuchibuchi?

¹⁰ Abali ŵidu anyaki nawu akunthiyapu masuzgu ngo ngachitika mwamabuchibuchi. Mungawopanga cha asani namwi vakuchitikiyani venivi. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya Yosefe. Iyu wanguguliskika nge kapolu kweni Yehova “wangumutaska ku masuzgu ngaki ngosi.” (Mac. 7:9, 10) Namwi, Yehova wangakuchitiyani so viyo. Mungaluwanga cha kuti wataska wo atimuwopa. (2 Pet. 2:9) Kumbi mulutirizgengi kugomezga Yehova chifukwa chakuti muziŵa kuti wakutaskeningi ku charu cha masuzgu ichi, ndipuso kuti wazakukupaskani umoyu wamuyaya mu Ufumu waki? Mwe ndi vifukwa vinandi vakumugomezge kweniso kuja wakukho asani mutombozgeka.​—1 Pet. 5:8, 9.

11. Kumbi kuyukirika kwambula kuwoneke kupambana wuli ndi kuyukirika kwakuwoneke?

¹¹ Masuzgu nganyaki ngo tingakumana nangu nkhuyukirika kwambula kuwoneke. Kumbi kuyukirika kwenuku kupambana wuli ndi kuyukirika kwakuwoneke? Kuyukirika kwakuwoneke kung’anamuwa masuzgu ngo tingangawona ndi masu ndipu ngayanana ndi chimphepu cho chingawisa nyumba yidu. Kuyukirika kwambula kuwoneke kung’anamuwa masuzgu ngo tingatondeka kungaziŵa liŵi ndipu ngayanana ŵaka ndi muswa wo ungayamba kukwera kamanakamana m’mapasu nga nyumba yidu mpaka kuyiwisa. Munthu wangaziŵa cha suzgu yo yingaŵapu ndipu wangabuchila pavuli pakuti vanangika kali.

12. (a) Kumbi ndi nthowa niyi yambula kuwoneke yo Satana wagwiriskiya nchitu, ndipu nchifukwa wuli watiyigwiriskiya nchitu ukongwa? (b) Kumbi kugongowa kungumukwaska wuli Paulo?

¹² Satana wakhumbisiska kuti wanangi ubwezi widu ndi Yehova ndipu wagwiriskiya nchitu kuyukirika kwakuwoneke pamwenga kwambula kuwoneke ko kungananga chigomezgu chidu kamanakamana. Kugongowa njimoza mwa nthowa zambula kuwoneke zo Satana wagwiriskiya nchitu ukongwa. Wakutumika Paulo wangukamba kuti nyengu zinyaki nayu wagongowanga. (Ŵerengani Ŵaroma 7:21-24.) Kweni nchifukwa wuli Paulo wangujikamba kuti “ndamunthu msokwa ini” chinanga kuti wenga wakukhwima mwauzimu ndipuso watenere kuti wenga mu wupu wakulongozga wa mu nyengu ya akutumika? Iyu wangukamba kuti waŵanaŵananga viyo chifukwa chakuti wenga wambula kufikapu. Wakhumbisiskanga kuchita chamampha kweni penga chinthu chinyaki cho chalimbananga nayu mumtima waki. Asani namwi nyengu zinyaki musuzgika ndi maŵanaŵanu nga viyo, kumbi mungachiskika cha kuziŵa kuti Paulo nayu wangukumanapu ndi suzgu yeniyo?

13, 14. (a) Kumbi nchinthu wuli cho chichitiska kuti ŵanthu aku Chiuta agongowengi? (b) Kumbi ndiyani yo wakhumba kuti tileki kuja ndi chigomezgu, nanga nchifukwa wuli?

¹³ Nyengu zinyaki, abali ndi azichi ŵidu anandi agongowa, achita mantha kweniso panyaki atijiwona kuti mbambula kukhumbika. Mwakuyeruzgiyapu, mpayiniya munyaki yo wapharazganga mwaphamphu, yo tamupaska zina lakuti Deborah wangukamba kuti: “Kanandi ndiŵanaŵana vo ndikunangisa ndipu nyengu yosi yo ndichita viyo, ndiwona kuti ndikuchita uheni ukongwa. Asani ndiŵanaŵana vinthu vosi vo ndikunangisa, ndiwona kuti munthu pamwenga Yehova angandiyanja so cha.”

¹⁴ Kumbi nchinthu wuli cho chichitiska ateŵeti anyaki aku Yehova kuti asuzgikengi maŵanaŵanu  viyo nge Deborah? Pangaŵa vifukwa vinandi. Anyaki akuziŵiriya kujimba mlandu pa vinthu vo vitiŵachitikiya pa umoyu wawu. (Nthanthi 15:15) Kweni anyaki angasuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha matenda. Mwemosi mo vingaŵiya, titenere kuziŵa yo wachitiska kuti tisuzgikengi maŵanaŵanu. Kumbi ndiyani yo wakhumba kuti tigongowengi ndi chilatu chakuti tileki kuteŵete Yehova? Ndi Satana. Iyu wakhumba kuti tijiwonengi kuti te akunanga ukongwa nge mo iyu waliri. (Chiv. 20:10) Uneneska ngwakuti, kaya watiyukiyi mwakuwoneke pamwenga kwambula kuwoneke, iyu wakhumba kuti tidandawulengi, tileki kuja ndi chigomezgu chakukho kweniso tileki kuteŵete Yehova. Mungaluwanga cha kuti ŵanthu aku Chiuta ŵe pa nkhondu yauzimu!

15. Kumbi tingachita wuli kuti tileki kugongowa?

¹⁵ Yesesani kuti mulutirizgi kulimbana ndi Satana. Muŵanaŵaniyengi mphotu yo mwazamulonde. Paulo wangulembe Akhristu a ku Korinte kuti: “Tiwere vuli cha. Chinanga kuti umunthu widu wakubwalu umala kweni wamukati usambuka wasonu zuŵa ndi zuŵa. Chinanga masuzgu ngo tikumana nangu ngakanyengu ndipuso ngakofya viŵi cha kweni ngatitiwovya kuti tilonde unkhankhu ukulu ndipuso wamuyaya.”​—2 Ŵakor. 4:16, 17, NW.

16. Nchifukwa wuli tikhumbika kunozgeke masuzgu kweche sonu?

¹⁶ Nge mo tawone, Satana we ndi “mauthyanithyani” nganandi. (Ŵaef. 6:11) Tosi titenere kulondo ulongozgi wo usanirika pa 1 Petro 5:9 po pakamba kuti: “Mikiranani nayu ndi kukhwima mu chivwanu.” Kuti tifiski venivi, tikhumbika kunozgekereska maŵanaŵanu ndi mtima widu kuti tisambiri kweche sonu kuchita cho nchamampha. Mwakuyeruzgiyapu, kanandi gulu la asilikali ankhondu lisambira dankha vinthu vinandi mwakuwerezgawerezga, kweche nyengu kuti nkhondu yichitiki. Ivi ndivu so  gulu la nkhondu yauzimu laku Yehova lichita. Tiziŵa cha kuti tazamuchita nkhondu wuli kunthazi. Mwaviyo, tingachita umampha kusambiriya limu pa nyengu yo te pa chimangu. Paulo wangulembe Akhristu a ku Korinte kuti: “Mujesi, vinu mwe ŵakukoleze chivwanu, mujirozgi [mujisandi] mwaŵeni.”​—2 Ŵakor. 13:5.

17-19. (a) Kumbi ndi nthowa nizi zo tingajiyese? (b) Kumbi ŵana anganozgeke wuli masuzgu ngo angachikumana nangu kusukulu?

¹⁷ Kuyesesa kujisanda ndiyu nthowa yimoza yo tingalongole kuti tilondo ulongozgi waku Paulo. Mungachita umampha kujifumba mafumbu yanga: ‘Kumbi nyengu zosi ndiromba? Asani anyamata anyangu atindiyesa, kumbi ndivwiya Chiuta nge wakuwusa kuluska ŵanthu? Kumbi nyengu zosi ndiluta ku maunganu nga mpingu? Kumbi nde ndi chiganga kukamba vo ndigomezga? Kumbi ndigowoka asani Akhristu anyangu andinangiya nge mo nawu achitiya? Kumbi ndivwiya wo ŵe ndi maudindu mugulu laku Yehova?’

¹⁸ Wonani kuti mafumbu ngaŵi ngalongo kuti tikhumbika kukamba vo tigomezga mwachiganga ndipuso kuleka kulondo vo anyamata anyidu achita. Ŵana ŵidu anandi achita venivi kusukulu. Yiwu asambira kuti akhumbika kuchita mantha cha pamwenga kuchita soni chifukwa cha vo agomezga. M’malu mwaki, akamba vo agomezga mwachiganga. Magazini ngidu ngakonkhoska masachizgu ngo ŵana ŵidu angagwiriskiya nchitu kuti afiski venivi. Mwakuyeruzgiyapu, Galamukani! ya July 2009 yingukamba vo mwana wangamuka asani munyaki yo wenayu kilasi limoza watimufumba kuti: “Nchifukwa wuli ugomezga cha kuti vinthu vikuchita kusambuka?” wangamuka kuti: “Nchifukwa wuli ndikhumbika kugomezga kuti vinthu vikuchita kusambuka? Asayansi akolerana cha pa fundu yeniyi chinanga kuti yiwu ndiwu akwambisa nkhani iyi.” Apapi, yesesani kuyesere ndi ŵana ŵinu kuti anozgeke vo angachikumana navu kusukulu.

¹⁹ Mbuneneska kuti ndi nyengu zosi cha po tingafiska kukamba maŵanaŵanu ngidu pamwenga kuchita vinthu vinyaki vo Yehova wakhumba. Vingachitika kuti tingajichichizga kuluta ku maunganu pavuli pakuti tavuka ndi nchitu. Nyengu zinyaki titijichichizga kuti tiyuki ndi mulenji pamatilesi ngamampha kuti tiluti muteŵeti. Kweni kumbukani kuti mwazamusuzgika cha kulimbana ndi mayeseru ngo mungazikumana nangu kunthazi asani mupangiya limu ndondomeku yamampha ya vinthu vauzimu.

20, 21. (a) Kumbi kuŵanaŵaniya sembi yaku Yesu kungatiwovya wuli kuti tilimbani ndi maŵanaŵanu ngaheni? (b) Kumbi tikhumbika kuyesesa kuchitanji chinanga kuti tikumana ndi masuzgu nganandi?

²⁰ Nanga tingachita wuli asani tiyukirika kwambula kuwoneke? Pamwenga tingachita wuli kuti tileki kugongowa? Titenere kuŵanaŵaniya sembi yaku Yesu. Yeniyi ndiyu nthowa yamampha ukongwa yo tingaleke kugongowa. Ivi ndivu wakutumika Paulo wanguchita. Iyu waziŵanga kuti nyengu zinyaki wakondwanga cha. Waziŵanga so kuti Khristu wakufwiya ŵanthu arunji cha kweni wakufwiya ŵanthu akubuda. Ndipu nayu wenga wakubuda. Ndichu chifukwa chaki wangulemba kuti: ‘Ndijariya mu chivwanu cha mu Mwana yo waku Chiuta, yo wangundanja, ndi wangujipereka pa chifukwa chaku ini.’ (Ŵag. 2:20) Paulo wangulonde sembi yaku Yesu ndipu wawonanga kuti yitimukwaska ukongwa.

²¹ Sembi yaku Yesu yingakuwovyani ukongwa asani namwi mutiyiwona kuti nchawanangwa cho Yehova wakupaskani. Ivi ving’anamuwa kuti mulekiyengi limu cha kugongowa. Vingachitika kuti tilutirizgengi kulimbana ndi maŵanaŵanu ngakugongowa mpaka m’charu chifya. Kweni kumbukani kuti wo aleka kuvuka ndiwu azamulonde mphotu. Zuŵa laku Yehova le pafupi ukongwa po Ufumu waki wazamujalikiska chimangu kweniso wazamuchitiska kuti ŵanthu wosi akugomezgeka azije akufikapu. Chinanga kuti mukumana ndi masuzgu nganandi, yesesani kuti muzisere mu Ufumu wenuwu.