BA FERNANDO * balitiinine ilyo baeluda babili babebele ukuti balefwaya ukulanda nabo. Pa miku iingi iyo kangalila wa muputule atandalile icilonganino cabo, baeluda balibalondolwelele ifyo balingile ukucita pa kuti bengafikapo ukubomba imilimo na imbi mu cilonganino. Ilyo inshita yaile ilepita, ba Fernando batendeke ukutwishika nga kuti babasonta ukuba baeluda. Ilyo papitile inshita, kangalila wa muputule atandalile icilonganino na kabili. Finshi baeluda pali uyu muku baebele ba Fernando?

Ba Fernando balekutika ilyo baeluda balelanshanya nabo. Eluda umo alandile pali 1 Timote 3:1 kabili babebele ukuti baleuda mu cilonganino nabapokelela kalata iilelanga ukuti namusontwa ukuba eluda. Ba Fernando balipapile, kabili baipwishe eluda ukuti, “Mwalanda shani?” Munyinefwe abwekeshepo ifyo alandile, kabili ba Fernando balimwentwile. Pa numa ilyo babilishe ukuti ba Fernando nabasontwa ukuba baeluda, aba mu cilonganino balitemenwe sana.

Bushe calibipa ukufwaya ukubombako imilimo mu cilonganino? Awe iyo. Baibolo pali 1 Timote 3:1 itila, “umuntu nga alefwaya ukuba kangalila, ninshi alefwaya umulimo uusuma.” Abaume abengi mu cilonganino balakonka uku kufunda kabili balalunduluka no kutendeka ukubombako imilimo mu cilonganino. Ici cilenga ukuti mu filonganino muleba baeluda na babomfi batumikila abengi abasakamana abantu ba kwa Lesa. Lelo pa mulandu wa kuti ifilonganino filefulilako, bamunyinefwe abengi balefwaikwa pa kuti balebombako imilimo mu filonganino. Bushe finshi bafwile ukucita pa kuti bengafikapo? Kabili bushe abalefwaya ukuba bakangalila bafwile ukulasakamana ukuti bakokola ukubasonta nga filya cali kuli ba Fernando?

Ishiwi lya ciGriki ilyo bapilibula ukuti ‘ukufwaya’ lyalola mu kuti ukufwaisha nelyo ukukobelela fimo. Nalimo ici kuti calenga mwatontonkanya pa muntu  uulesansamina ilyo alefwaya ukusaba icisabo icilemoneka bwino. Lelo umuntu tafwile ukufwaya ukuba “kangalila” pa mulandu wa bukaitemwe. Mulandu nshi? Pantu abafwaya ukuba baeluda bafwaya ukulabomba “umulimo uusuma” te kukwata icifulo.

Ifingi ififwaikwa pa kuti umo abombeko uyu mulimo usuma fyalilumbulwa pali 1 Timote 3:2-7 na Tito 1:5-9. Pa kulanda pali ifi ifikwaikwa, ba Raymond, ababomba bueluda pa myaka iingi batile: “Icacindama sana pa kuba kangalila kuba ne mibele isuma. Kwena ukulanda bwino amalyashi no kusambilisha filafwaikwa, lelo kangalila afwile ukuba uushitungwa akabi, uwa misango iisuma, uwa mano ayatuntulu, afwile ukulapokelela abeni, te wa cimfulumfulu, kabili tapampamina fye pa cintu cimo.”

Munyinefwe uulefwaisha ukuba kangalila afwile ukuba ne mibele ya Bwina Kristu mu fyo acita kuli bambi. Kanshi afwile ukuba uwa cishinka kabili tafwile ukuba ne mibele yabipa pa kuti etungwa akabi. Kangalila afwile ukuba uwa misango iisuma, uwa mano ayatuntulu, te wa cimfulumfulu, kabili tapampamina fye pa cintu cimo; kanshi Abena Kristu banankwe bafwile ukumucetekela ukuti, kuti abatungulula no kubafwa ilyo baba na mafya. Apo alapokelela abeni, alakoselesha abacaice na bapya mu cine. Alasansamusha no kwafwilisha abalwele na bakalamba pantu alitemwa ubusuma. Icalenga ukuti abe ne yi mibele kufwaya ukuti aleyafwa bambi, te kufwaya ukuti ailange ukuti nafikapo ukuba eluda. *

Baeluda balaitemenwa ukufunda no kukoselesha abalefwaya ukulabomba imilimo mu cilonganino, lelo ukufika pa fifwaikwa ifya mu Malembo mulimo wa muntu uulefwaya ukulabomba iyi milimo. Ba Henry, bakangalila ababelesha, batile: “Nga mulefwaya ukulabomba imilimo mu cilonganino, mulebombesha pa kuti mulelanga ukuti mwalifikapo.” Pa kulanda pali Lukala Milandu 9:10, batile: “‘Umulimo onse uo iminwe yenu yasanga, mulebomba na maka yenu yonse.’ E ico, umulimo uuli onse uo baeluda bamweba ukubomba, muleubomba bwino sana. Muletemwa ukubomba umulimo onse uo bamupeela mu cilonganino ukubikako fye no kupyanga pa ng’anda ya Bufumu. Mu kupita kwa nshita, baeluda bakamona ifyo mubombesha.” Nga mufwaya ukuti mukabe baeluda,  mulebombesha kabili muleba aba cishinka mu mulimo onse uo mwapeelwa. Abantu bafwile balemumona ukuti mwali-iceefya, tamuli bacilumba.—Mat. 23:8-12.

Bamo abafwaya ukubombako imilimo mu cilonganino, nalimo kuti batendeka ukulanga ukuti balefwaisha ukuba baeluda nelyo ukwesha mu nshila sha bucenjeshi ukupatikisha baeluda ukuti bakabasonte. Bambi balakalipa nga baeluda babafunda pali fimo. Abacita ifi balingile ukuyipusha ukuti: ‘Bushe ico ndefwaila ukuba eluda mulandu wa kufwaya ukusakamana impaanga sha kwa Yehova nelyo kufwaya fye icifulo?’

Abalefwaya ukuba bakangalila na kabili bafwile ukwibukisha ukuti balingile ‘ukuba abantu abo umukuni wingapashanya.’ (1 Pet. 5:1-3) Eluda uo aba mu cilonganino bengapashanya ni ulya uushaba no bucenjeshi mu fyo acita. Alitekanya kabili alashipikisha nampo nga e lyo asontelwe nelyo kale asontwa. Lelo ici tacilola mu kuti munyinefwe nga asontwa ukuba eluda ninshi capwa te kuti alufyanye. (Impe. 12:3; Amalu. 106:32, 33) Na kabili munyinefwe nalimo te kuti eshibe ukuti muli mumo mumo umo ashicita bwino, lelo bambi abamona ifyo acita kuti batila talingile ukuba eluda. (1 Kor. 4:4) Kanshi baeluda nga bamufunda ukubomfya Baibolo mwilakalipa, mulekutika sana. Mulecita ifyo balemufunda.

Bamunyinefwe abengi bamona kwati balilolela sana ukuti basontwe. Bushe limo mulasakamana pantu mumona ukuti pakokola apo mwatendekela ‘ukufwaya ukuba kangalila’? Nga e fyo mumona, tontonkanyeni pa fyo Baibolo yalanda ukuti: “Icile-enekelwa nga cakokola ukwisa cilalwalika umutima, lelo icile-enekelwa ilyo caisa ciba kwati muti wa mweo.”—Amapi. 13:12.

Nga ca kuti ifyo umuntu alefwaisha fyakokola ukucitika, nalimo kuti aba no bulanda. E fyo na Abrahamu aumfwile. Yehova alimulaile ukuti akakwata umwana umwaume, lelo imyaka yalipitile ukwabula ukuti ena ne Sara bakwate umwana. (Ukute. 12:1-3, 7) Ilyo Abrahamu akotele, aliliile kuli Yehova ati: “Mwe Shikulu Mulopwe Yehova, nga cinshi mukampeela apo nshakwata umwana . . . Moneni! tamwampeela umwana.” Yehova amwebele ukuti akakwata umwana nga fintu amulaile. Lelo palipitile imyaka 14 pa kuti Lesa afikilishe ifyo alaile Abrahamu.—Ukute. 15:2-4; 16:16; 21:5.

Ilyo Abrahamu alelolela ukuti ifi ficitike, bushe alilekele ukuba ne nsansa mu kubombela Yehova? Awe iyo. Tabalile atwishika amalayo ya kwa Lesa. Alitwalilile ukulolela ukumona ifyo yali no kufikilishiwa. Umutumwa Paulo atile: “Ico Abrahamu alitekenye, apokelele ubu bulayo.” (Heb. 6:15) Mu kulekelesha Lesa Uwa Maka Yonse alipaalile Abrahamu ukucila pa fyo ale-enekela. Finshi twingasambilila kuli Abrahamu?

Nga ca kuti mulafwaya ukuba eluda, lelo napapita imyaka iingi tamulasontwa, twalilileni ukucetekela muli Yehova. Mwifuupulwa ilyo mulemubombela. Ba Warren, abakoseleshapo bamunyinefwe abengi ukulunduluka mu cilonganino, batile: “Pa kuti umo  afikepo ukuba kangalila pafwile ukupitako inshita pa kutila camoneka bwino bwino ukuti nafikapo. Mu kupita kwa nshita, ukulamuka kwa kwa munyinefwe ne mibele yakwe fileshibikwa ukupitila mu fyo acita ifintu na mu fyo alebomba imilimo iyo bamupeela. Bamo batontonkanya ukuti nga baba baeluda e lyo bengalabomba bwino. Ukutontonkanya kwa musango uyu takwawama kabili kuti kwalenga umuntu ukulafwaya fye ukuba ne cifulo. Nga mulebombela Yehova mu cishinka konse uko muli te mulandu ne milimo mulebomba mu cilonganino, ninshi mwalipaalwa.”

Munyinefwe umo alikokwele sana pa kuti bamusonte ukuba eluda. Ilyo alandile pa cimonwa caba muli Esekiele, icipandwa 1, munyinefwe alondolwele ifyo asambilileko, atile: “Yehova atungulula iceleta lyakwe, e kutila icilonganino cakwe ukulingana ne fyo umwine alefwaya. Kanshi acita ifintu pa nshita iyo umwine alefwaya te pa nshita iyo ndefwaya. Nga ndefwaya ukuba eluda, icacindama sana te fyo ine ndefwaya ukuti e fyo cibe. Pantu ifyo ningafwaya te fyo nalimo Yehova engamona ukuti e fyo ndekabila.”

Nga ca kuti mulenekela ukuti mukaba baeluda ku ntanshi, muleyafwa aba mu cilonganino ukulaba ne nsansa. Nga mwamona ukuti pakokola ukwabula ukusontwa, mwisakamana kabili twalilileni ukutekanya. Ba Raymond, abo tulandilepo kale, batile: “Nga ca kuti ico mufwaila ukuba eluda kufwaya fye ukulumbuka ninshi tamwakabe ne nsansa. Bonse abafwaisha ukuba bakangalila tababa ne nsansa ishaba mu kubombela Yehova.” Bombeleni sana pa kuba ne fisabo fya mupashi maka maka ukutekanya. Muleisambilisha Baibolo pa kuti mulekosha bucibusa bwenu na Lesa. Mulebombesha mu kushimikila no kutungulula amasambililo ya Baibolo. Mulebombela pamo no lupwa lwenu imilimo ya kwa Lesa kabili muletungulula amapepo ya lupwa. Muletemwa ukuba pamo na ba bwananyina. Nga mulecita ifi ilyo mulebombesha ukuba baeluda, mukaba ne nsansa nga nshi mu kubombela Yehova.

Ukufwaya ukubombako imilimo imbi mu cilonganino lipaalo ukufuma kuli Yehova. Lesa no kuteyanya kwakwe tabafwaya ukuti abalefwaya ukubombako imilimo ya bukangalila balefuupulwa nelyo baleba no bulanda ilyo balemubombela. Lesa alafwa no kupaala bonse abamubombela no mutima wa cishinka. Kanshi ilyo Lesa akamupaala ukuba kangalila, mukaba ne nsansa pantu ku mapaalo yakwe yonse “talundako ukucululuka.”—Amapi. 10:22.

Nangu ca kuti kale mwatendeka ukufwaya ukuba kangalila, kwaliba ifingi ifyo mwingacita pa kukosha bucibusa bwenu na Yehova. Ilyo mule-esha ukuba ne mibele iifwaikwa pa kuba kangalila e lyo no kubombesha mu cilonganino ukwabula ukulekelesha ulupwa lwenu, Yehova takamulabe. Kanshi te mulandu ne milimo mwapeelwa mu cilonganino, twalilileni ukubombela Yehova ne nsansa.