Kututuluka ha Chikuma

Shina Unafupa Kupwa ni Yiteli Mu Chikungulwila?

Shina Unafupa Kupwa ni Yiteli Mu Chikungulwila?

FERNANDO a kanalipikala. Makulwana aali a mu chikungulwila kamwita hanga ahanjike nenyi kwa ukawenyi. Hanyima lia kalayi wa mbonge kwameneka, makulwana yamulumbunwina yize atela kulinga mba apwe ni yiteli mu chikungulwila. Ha kupalika cha mashimbu, Fernando yaputuka kulihula nyi tangwa limwe mamutongola ngwe mukulwana wa mu chikungulwila. Haliapwila hikwapalika shimbu likehe chize haze eza ni kwameneka kuli kalayi wa mbonge. Yika makulwana a mu chikungulwila mamba ha chisuho chino?

Fernando kanapanjika kanawa muze umwe mukulwana wa mu chikungulwila anahajika. Ndumbu kanatongola mukanda 1 Timoteu 3:1, chikwo nawa kanamulweze ngwo makulwana a mu chikungulwila kaatayiza hanga amutongole ngwe mukulwana wa mu chikungulwila. Fernando yalihumikiza mu chitwamo ni kuhula ngwenyi: “Ndumbu chevwileko yika wamba?” Ndumbu mahilukila yize ambanga, chocho Fernando maseha. Hanyima lia kutwa mutambi ngwo hapwa mukulwana wa mu chikungulwina, mandumbu eswe masehejela.

Shina chili chipi kuzanga kupwa ni yiteli mu chikungulwila? Ka. Mukanda 1 Timoteu 3:1 unambe ngwo: “nyi umwe mafupa milimo ya kalayi, kachi mazanga milimo yipema.” Malunga anji Akwa-Kristo kakutaya ukwaso uno ni kukola ku ufulielo hanga apwe ni yiteli mu chikungulwila. Kulutwe, atu ja Zambi kakwawayisa ni malunga anji ajama waze akupwa makulwana a mu chikungulwila ni tuvimbi. Alioze, amu yikungulwila yinayi ni kwoka, chinafupiwa nawa mandumbu akwo ajama hanga apwe ni yiteli a hase kukwasa yikungulwila. Shina kwatwama jila yalita yakulingila yino? Shina yoze unazange kupwa kalayi katamba kulihulumba ngwe chize alingile Fernando?

YIKA “KUFUPA” KUPWA NI YITELI YINALUMBUNUKA?

Mu Mbimbiliya liji “kupwa” linakatuka mu Ngregu linalumbunuka kuzanga chiji chimwe chuma, kusa tachi. Chino muchi kukwasa unyonge hali umwe mutu yoze unase tachi hanga achize umwe muhuko uze uli kumutondo usuko. Mba, yika mutwamba ha chiteli cha kupwa “kalayi”, kupwa chino kuchatelele kupwa ni kuzo. Mumu liaka? Mumu kupwa kalayi chili kulinga “mulimo upema” hi kupwa mwata ko.

Yimwe ya ku yitanga yize ndumbu yoze unazange kupwa ni yiteli atamba kupwa nayo yili ha 1 Timoteu 3:2-7 ni Titu 1:5-9. Hakutwala ku yitanga yacho, umwe mukulwana wa mu chikungulwila yoze halinga miaka yinji avuluka ngwo Raymond yamba ngwenyi: ”Kuli yami, chilemu chili utu wamuchima. Kulinga kanawa pande ni kulongesa yili yilemu, alioze kupwa ni utotombo kuchalumbunukine ngwo mutwecha kupwa ni yitanga yipema, ngwe mukwa-kulita ha yilinga, mukwa-mana, mukwa-kuzumbula ngeji, hi mukwa chimbangwinya ko nawa chimbovu.

‘Kufupa’ ha kukwasa chikungulwila mu jila yeka ni yeka

Ndumbu yoze unafupu kupwa ni yiteli katamba kupwa keshi kapalia ha kwehuka kuzo ni yitanga ya luchisa. Mukwa kulita ha yilinga, mukwa-mana, chimbovu; kashika mandumbu akwo kakumujikijila hanga aasongwele ni kwakwasa ha kapinda wo. Mumu lia kuzumbula akwo, iye kakutakamisa akweze ni waze ali aha muchikungulwila. Iye kakutakamisa ni kukwasa waze anayiji ni tushinakaji, mumu kakuzanga upeme. Iye kakulinga yino hanga akwase akwo, keshi kulinga chino hanga apwe ni yiteli mu chikungulwila. b

Chizavu cha makulwana mu chikungulwila chakuzanga kuhana yiyulo ni utakamiso kuli yoze unafupu kupwa ni yiteli, alioze chiteli cha kukaula shimbi ya mu mbimbiliya yize muyimutwala hanga amutongole chili kuli mutu mwene. Henry, umwe mukulwana wa mu chikungulwila ha shimbu linji, kambile ngwo “Nyi unafupa kupwa ni yiteli mu chikungulwila, sako tachi hanga usolole ngwo wajama.” Iye yatongwola mukanda wa Chilumbununyi 9:10 ni kwamba ngwo “Cheswacho moko je mawana kulinga, hilinga ni ngolo je jeswe.’ Sako tachi ulinge kanawa yiteli yeswayo makulwana makwaha. Linga kanawa mulimo weswawo makwaha mu chikungulwila, chipwe ku komba. Ha kupalika cha mashimbu, mandumbu mamona tachi jize wakusa.” Nyi unazange kupwa mukulwana wa mu chikungulwila, pwako chikilikita mupema yoze mahasa kukufuliela ha mulimo we usandu. Yitanga ye watamba kupwa ya kulikehasa hi ya kulizata ko.—Mat 23:8-12.

EHUKE MANYONGA NI YITANGA YIPI

Amwe a kuli waze anazange kupwa makulwana a mu chikungulwila, kakulinga yuma hanga makulwana amone ni kwachichimieka. Akwo nawa, kakwivwa kupihia muze makulwana akwaha yiyulo. Ayo katamba kulihula ngwo “Shina ngunazange kulihana yiteli yami mwene nyi hanji ngunazange kufunga mapanga ambala a Yehova chakuhona atu kulihulikila hali yami?”

Mandumbu waze akufupa kupwa makulwana a mu chikungulwila katambile kuvulama shimbi ya ‘Kufunga mbunga ya mapanga a Zambi.’ (1 Petu. 5:1-3) Nyi umwe ndumbu kali chilweza chipema mu chikungulwila, iye kakwehuka kunyonga ni kulinga yuma yize kuyalitele. Iye kakusolola uhomboloji ni kunyongonona chipwe muze mapwa mukulwana wa mu chikungulwila hanji ka. Kupwa mukulwana wa mu chikungulwila chalumbunukine ngwo mutu keshi nawa chihenge. (Kwa 12:3; Sam 106:32, 33) Chikwo nawa, umwe ndumbu kota kanyingikine yuma yipi hali iye mwene, alioze amwe kota keshi ni nyonga lialita hakutwala kuli iye. (1 Kori. 4:4) Kashika, nyi makulwana a mu chikungulwila makwaha yiyulo yipema kukatuka mu Mbimbiliya, sako tachi hanga wapanjike chakuhona kwivwa uli. Sako tachi hanga use yiyulo yo mu yitanga.

MBA NYI NASHIMBWILA CHINJI?

Mandumbu amwe kakumona ngwe kanashimbwila chinji hanga atambule yiteli. Nyi ngwe wakusa tachi hanga upwe “kalayi” ha miaka yinji alioze kakutongwele, shina wakwivwa kupihia? Nyi chino che chinalingiwa, nyonga ha maliji wano: “Kutalatala chize kuchishi kumoneka kuchakuhongesa mbunge; alioze ha kumona chize tunazange chapwa ngwe mutondo wa mwono.”—Yis 13:12.

Nyi chiteli chize mutu anazange chinji chinambata mashimbu anji kumanunuka, muchihasa kumuhongesa ku mbunge. Chino chalingiwile kuli Apalahama. Yehova kalakenyene kumwaha mwana, alioze kupalika cha miaka yinji iye ni Sara te kanda achipwa ni mwana. (Upu. 12:1-3, 7) Muze apwile kashinakaji, Apalahama yahula ngwenyi: “Mwene Yehova, yika mukangwaha se ami chishi mwana . . . kwanguhele munyachi.” Yehova yashindakenya kuli iye ngwenyi, mamanununa chilakenyo chenyi chakumwaha mwana wa lunga. Chipwe chocho, te mukupalika miaka 14 mba Zambi amanunune chikalenyo chino.—Upu 12:1-3, 7; 15:2-4; 16:16; 21:5.

Muze te anashimbwila, shina Apalahama katokesele uwahililo wenyi mu mulimo wa Yehova? Ka. Iye kayambashanyine yilakenyo ya Zambi, alioze kanungine ni kushimbwila ngwo Yehova mamanununa mu jila yalita. Postolo Paulu yasoneka hakutwala kuli Apalahama ngwenyi “Chocho se wanyongonwene ni uhumikizo, wazukile chilakenyo.” (Hep 6:15) Kusongo ya yuma yeswe, Zambi-Mukwa-Ndundo-Jeswe ya wahisa lunga yono washishika kuhiana yize iye te anashimbwila. Yika muhasa kulilongesa ha chilweza cha Apalahama?

Nyi yena wakufupa kupwa mukulwana wa mu chikungulwila, alioze chipwe ha kupalika cha miaka chino kanda chilingiwa, nunga ni kufuliela muli Yehova. Kanda wecha kumulingila ni uwahililo. Warren, yoze wakwashile mandumbu anji kukola ku ufulielo, kambile ngwenyi: “Kulilulieka mba mutu apwe ni yiteli mu chikungulwila, chishi kulingiwa ha tangwa limuwika. Ha kupalika cha mashimbu, utotombo ni yitanga ya ndumbu muyiputuka kusoloka ha mutapu uze akulinga milimo yize akumwaha ni chize akuyifunga. Amwe kakunyonga ngwo, keshi kujama ni kahele yiteli. Kunyonga chino chili chipi, muchihasa kusa mutu mu ponde. Nyi unalingila Yehova ni ushishiko, kuchatalile haze uli ni yiteli yize ulinayo, alioze unajame.”

Umwe ndumbu kanakashimbwila kuhiana miaka 10 mba amutongole mukulwana wa mu chikungulwila. Ha kuhanjika hakutwala ku amwe maliji waze ali mu kapitulu 1 wa mukanda Ezekiele, iye kalumbunwine yize alilongesele: “Yehova mwe unendese, ululikiso wenyi ni fuji jize iye anazange. Chuma chilemu hi mashimbu jetu ko, alioze mashimbu a Yehova. Hakutwala ku kuzanga kupwa mukulwana wa mu chikungulwila, chuma chilemu hi yami mwene ko, hanji yize ngunazange kupwa. Mumu yize ngunazange hi yize ko Yehova ananyingika ngwo ngunafupiwa ha shimbu liacho.”

Nyi unazange kulinga milimo yipema ya “kalayi” ha limwe tangwa, fupa chiteli chacho ha kukwasa chikungulwila chiwahilile. Nyi mumona ngwo mashimbu kanayi ni kupalika hakehe-hakehe, lihumikize nawa pwako ni uhomboloji. Raymond, yoze hitwatongola kambile ngwenyi: “Chakukaliwa mutu kuwahilila ni yize alinayo nyi mazanga kupwa ni yuma yinji. Chakupwa chikalu kuli waze akulipikala chinji ni yiteli kupwa ni uwahililo mu mulimo wa Yehova.” Sako tachi hanga usolole yitanga ya mihuko ya ku spiritu, chipi-chipi uhomboloji. Nunga ni kusa tachi hanga upwe ni ufulielo ukolo ha kulilongesa Mbimbiliya. Lihane mu mulimo wa kwambujola sango lipema ni kusongwela longeso lia Mbimbiliya kuli waze mazanga. Kwata chiyulo chakukwasa asoko je hanga alinge chihanda cha milimo ya ku spiritu nawa pwako ni katalilo mupema wa uwayilo wa mu usoko. Zachisa uhashi weswawo mupwa nawo hanga upwe mukachi ka mandumbu je. Muze unafupa kumanununa yize watesele, mupwa ni uwahilila ha kulingila Yehova.

Kufupa chiteli mu chikungulwila chili uhashi uze Yehova akutwaha, kashika iye, chipwe ululikiso wenyi kazangile hanga waze anafupu kupwa ni yiteli hanga anenganyane chipwe kupihilila mu mulimo wo. Zambi kakukwasa ni kuwahisa waze eswe akumuwayila ni nyonga lialita. Ngwe chize Mbimbiliya yakwamba ‘Chiwape cha Yehova kechi kuwezako chinyengo.’—Yis 10:22.

Chipwe unase tachi hanga upwe ni yiteli ha mashimbu anji, muhasa kununga ni kujama ku ufulielo. Muze unase tachi hanga upwe ni yitanga yipema ni kukwasa chikungulwila hamwe ni kufunga asoko je, Yehova kechi keza kavulama yuma yeswe yize hiunalinge mu mulimo wenyi.

a Majina kapwa kwalumuna ha mutwe uno.

b Usongwelo uze uli ha mutwe uno unatele nawa kuli waze anazanga kupwa tuvumbi. Yitanga yize ndumbu yoze unazange kupwa ni yiteli atamba kupwa nayo yili ha 1 Timoteu 3:8-10, 12, 13.