FERNANDO * ọ jẹ ruawa. Ekpako ivẹ jọ a vuẹ riẹ nọ a gwọlọ lele iei ta ẹme. Nọ ọsẹro okogho o weze ziọ ukoko na unuẹse jọ no, ekpako na a tẹ vuẹe oware nọ o re ru re ọ sai te kẹ uvẹ-iruo efa evaọ ukoko na. Nọ oke o be nyaharo na, Fernando o te bi roro sọ ọ te sai gine te ọkpako ẹdẹjọ evaọ ukoko na. Obọnana, ọsẹro okogho ọ wariẹ rri ukoko na kpo no kẹlena. Kọ eme ọfa ekpako na a te ta kẹ Fernando na?

Ekpako ivẹ na a tẹ nya bru Fernando, ọ tẹ be gaviezọ nọ ọjọ evaọ usu rai ọ be ta ẹme kẹe na. Ọkpako na ọ tẹ fodẹ ẹme nọ ọ rrọ obe 1 Timoti 3:1 jẹ ta kẹ Fernando nọ ileta i te rai obọ inọ a rehọ e riẹ mu ọkpako no. Oware na u gbe Fernando unu, ọ tẹ nọ ọkpako na nọ, “Eme whọ ta na jọ?” Ọkpako na ọ tẹ wariẹ ẹme na, Fernando o te kp’ohwẹ ku unu. Nọ a whowho kẹ ukoko na soso nọ a rehọ e riẹ mu ọkpako ukoko no, eva e were inievo na gaga.

Kọ o thọ re ohwo ọ gwọlọ uvẹ-iruo evaọ ukoko na? Vievie. Obe 1 Timoti 3:1 o ta nọ, ‘Otẹrọnọ ohwo jọ ọ guọlọ ọkwa ọsẹro, yọ emamọ iruo ọ guọlọ na.’ Inievo-emezae buobu a fi ohrẹ nana họ iruo no jẹ daoma wo ẹnyaharo te epanọ a ro te kẹ uvẹ-iruo sa-sa evaọ ukoko na. Onana u ru nọ ekpako ukoko gbe idibo iruiruo buobu a rọ vọ ukoko Ọghẹnẹ. Rekọ ẹvi nọ ọ be romavia evaọ ukoko Jihova u ru nọ o rọ gwọlọ nọ inievo-emezae efa a rẹ gbẹ daoma re a te kẹ uvẹ-iruo evaọ ukoko na. Kọ edhere vẹ u fo nọ a re ro ru onana? Kọ u fo re ahwo nọ a be daoma epanọ a re ro te ọkpako evaọ ukoko na a ruawa wọhọ epanọ o jọ kẹ Fernando na?

A fa ẹme Ebaibol na “guọlọ” no ẹme Griki ze, onọ o rẹ sai dhesẹ epanọ ohwo ọ rẹ dao ẹgba riẹ kpobi re ọ sai wo oware jọ tobọ. Oyena o rẹ sai ru owhẹ roro kpahe ohwo nọ o bi nioma re ọ sae kọrọ  ubi ure jọ nọ u siuru gaga. Rekọ re ohwo ọ ‘guọlọ jọ ọsẹro,’ o nwane rọnọ fiki ẹjiroro oriobọ ọ be rọ gwọlọ jabọ họ owha-iruo na ha. Utee inievo nọ e be ginẹ rọ emamọ eva le uvẹ-iruo ọsẹro họ, re a ru ‘emamọ iruo’ orọnikọ epanọ a re ro wo ọkwa ha.

A jọ obe 1 Timoti 3:2-7 gbe Taitọs 1:5-9 fodẹ eware sasa nọ i re ru ohwo te kẹ emamọ iruo yena. Oniọvo jọ nọ a re se Raymond nọ ọ rrọ ọkpako ukoko kri no ọ ta kpahe eware nọ a jọ eria ikere yena fodẹ nọ: “Rọkẹ omẹ, oghẹrẹ ohwo nọ ma rrọ o mae roja. U woma re ohwo o wo onaa ẹmeọta gbe ewuhrẹ, rekọ o gwọlọ nọ ọ rẹ jọ kpatiẹ, kare afuẹwẹ, jọ wolẹ avọ areghẹ, yọ o re ru ọghọ.”

Oniọvo-ọmọzae nọ ọ be gwọlọ uvẹ-iruo ọsẹro o re siomano eviẹhọ gbe oghẹrẹ egbegbe kpobi, onọ u re dhesẹ nọ ọ kare afuẹwẹ. Fikinọ oniọvo-ọmọzae otiọnana o wo emamọ uruemu gbe areghẹ, ọ rrọ kpatiẹ je wo iroro egbagba, inievo na a re fievahọ iẹe inọ o gine te ọnọ ọ rẹ kẹ ekpọvio evaọ ukoko na je fiobọhọ kẹ otu nọ o wo ebẹbẹ. Yọ ọ tẹ rrọ ohwo nọ ọ rẹ whẹtiẹ ahwo họ oma, ọ rẹ jọ uduotahawọ kẹ izoge na gbe otu nọ o kurẹriẹ ziọ ukoko na obọ. Fikinọ o re ru ewoma ẹsikpobi, ọ rẹ sasa enọ oma o ga ha gbe otu nọ ọ kpako no oma. O re wo emamọ iruemu nana re ọ ruẹse rehọ ae fiobọhọ kẹ amọfa, orọnikọ fikinọ ọ gwọlọ jọ ọkpako ho. *

Ugboma ekpako na o rẹ sae kẹ inievo na ohrẹ gbe uduotahawọ, rekọ oniọvo nọ ọ be gwọlọ uvẹ-iruo na omariẹ ọ rẹ daoma nyate utee nọ Ebaibol ọ fodẹ na. Oniọvo jọ nọ a re se Henry nọ ọ rrọ ọkpako kri no ọ ta nọ: “Whọ tẹ gwọlọ uvẹ-iruo, daoma re iruo ra i dhesẹ nọ who te kẹ uvẹ-iruo na.” Ọ rehọ ẹme nọ ọ rrọ obe Ọtausiuwoma Na 9:10 ru onana vẹ inọ: “’Oware kpobi nọ whọ gwọlọ rehọ obọ ra ru, rehọ ogaga ra kpobi ru ei.’ Iruo kpobi nọ ekpako na a kẹ owhẹ, rọ eva ra kpobi ru ei. Jọ iruo kpobi nọ a kẹ owhẹ evaọ ukoko na e were owhẹ, o tẹ make rọnọ otọ a ta nọ who where dede. Nọ oke o be nyaharo na, a ti muẹrohọ iruo nọ who bi ru gbe  omodawọ ra.” Whọ tẹ gwọlọ jọ ọkpako ẹdẹjọ, daoma wo ẹnyaharo ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ, re who je dhesẹ via nọ a rẹ sai gine fievahọ owhẹ. Jọ omaurokpotọ o hai dhesẹ oma via evaọ uzuazọ uyero ra, orọnikọ omorro ho.—Mat. 23:8-12.

Inievo jọ nọ e gwọlọ uvẹ-iruo evaọ ukoko na a rẹ sae rọ areghẹ ta onana via hayo tubẹ daoma ru epanọ ugboma ekpako na a re ro ru ẹgwọlọ rai. Eva e rẹ dha otujọ nọ ekpako na a tẹ kẹ ae ohrẹ. U fo nọ inievo itieye na a nọ omarai nọ, ‘Kọ isiuru obọmẹ me bi le, manikọ igodẹ Jihova mẹ ginẹ gwọlọ rẹrote?’

U fo nọ inievo nọ e be gwọlọ uvẹ-iruo evaọ ukoko na a rẹ kareghẹhọ nọ o gwọlọ nọ a “rẹ jọ oriruo kẹ uthuru na.” (1 Pita 5:1-3) Ohwo nọ ọ rrọ emamọ oriruo evaọ ukoko na ọ rẹ whaha ekpehre uruemu gbe iroro. Ọ rẹ daoma wo odiri, te ọ rrọ ọkpako no hayo ọ re te jọ họ. Nọ ohwo ọ tẹ rrọ ọkpako, orọnikọ oyena u dhesẹ nọ ọ rọ edhere igbunu jọ zihe ruọ ohwo ọgbagba no ho. (Ik. 12:3; Ol. 106:32, 33) Ofariẹ, o sae jọnọ oniọvo o bi muẹrohọ họ inọ o wo oghẹrẹ iruemu jọ nọ i fo ho, rekọ amọfa a rẹ sai muẹrohọ ae. (1 Kọr. 4:4) Fikiere nọ ekpako na a tẹ rọ Ebaibol na kẹ owhẹ ohrẹ, whọ dheva ha, gaviezọ kẹ ohrẹ na jẹ daoma fi ei họ iruo.

O rẹ jọ inievo-emezae jọ oma nọ u lehie hrọ no re a tẹ te rehọ ai mu ekpako. Otẹrọnọ u te ikpe jọ no nọ whọ be rọ “guọlọ” uvẹ-iruo ọkpako rekiyọ u bi te owhẹ obọ họ, kọ o be hae kẹ owhẹ uye ẹsejọ? O tẹ rrọ ere, roro kpahe ẹme Ebaibol nana: “Oware nọ ohwo o rẹro riẹ nọ u te rie ei obọ họ o rẹ kẹ ẹe idhọvẹ, rekọ oware nọ ohwo o rẹro riẹ nọ u te rie i obọ o wọhọ ure uzuazọ.”—Itẹ 13:12.

Oware nọ ohwo ọ gwọlọ u gbe bi tei obọ họ, o rẹ sae kẹe idhọvẹ. Ere o jọ kẹ Abraham. Jihova ọ ya eyaa kẹe nọ o ti yẹ ọmọzae, rekọ ikpe buobu e vrẹ ababọ ọmọ nọ avọ Sera a yẹ. (Emu. 12:1-3, 7) Nọ Abraham ọ kpako gaga no, o bo nọ: “Ọnowo ỌGHẸNẸ nọ me wo ọmọ ha na, kọ eme whọ rẹ kẹ omẹ? . . . Ri, whọ kẹ omẹ ọmọ ọvo ho.” Jihova ọ tẹ kẹe imuẹro nọ o ti gine wo ọmọzae nọ ọ ya eyaa riẹ kẹe na. Rekọ ikpe 14 e vrẹ taure Ọghẹnẹ o te ti ru eyaa na gba.—Emu. 15:2-4; 16:16; 21:5.

Okenọ Abraham ọ jẹ hẹrẹ eyaa nana, kọ o je muofu? Ijo. O fievahọ eyaa Jihova. O je rẹro nọ, o te seba ewoma ha. Pọl ukọ na o kere nọ: “Whaọ ere Abraham ọ rọ rehọ odiri gbe ikiakọ ro wo eya na.” (Hib. 6:15) Ukuhọ riẹ, Ọghẹnẹ Erumeru na ọ ghale ọzae ẹrọwọ yena vi epanọ o tube rẹro riẹ. Eme whọ rẹ sai wuhrẹ mi Abraham?

Otẹrọnọ ikpe buobu e vrẹ no nọ whọ be rọ gwọlọ jọ ọkpako yọ a re te rọ owhẹ mu hu, gbe fievahọ Jihova. Whọ jọ oware ovo o raha evawere ra evaọ egagọ riẹ hẹ. Oniọvo jọ nọ a re se Warren nọ o fiobọhọ kẹ inievo-emezae buobu wo ẹnyaharo no evaọ ukoko na ọ ta kpahe oware nọ oyena u ro wuzou inọ: “O rẹ rehọ oke re u te ti dhesẹ oma via nọ oniọvo jọ o te kẹ uvẹ-iruo no. Nọ oke o be  nyaharo na, oniọvo-ọmọzae ọ rẹ rọ oghẹrẹ nọ o bi ro lele amọfa yeri je ru iruo riẹ dhesẹ uruemu gbe onaa sa-sa nọ o wo via. Inievo jọ a re roro nọ okenọ a tẹ rehọ ai mu ọkpako no, ẹsiẹe u re ro mu ai ẹro nọ a be riẹ ru ziezi evaọ ukoko na. Iroro yena e thọ gaga yọ e rẹ sai ru ohwo ruawa thesiwa kpahe uvẹ-iruo na. Whọ tẹ be rọ ẹrọwọ gọ Jihova evaọ oria kpobi nọ whọ rrọ hayo oware kpobi nọ who bi ru, kiyọ whọ be riẹ ru ziezi.”

Oniọvo-ọmọzae jọ ọ hẹrẹ vrẹ ikpe 10 taure a tẹ te rehọ iẹe mu ọkpako. Oniọvo na ọ ta kpahe oware nọ o wuhrẹ no obe Izikiẹl uzou 1 ze inọ: “Jihova ọ be dhẹ akẹkẹ riẹ, koyehọ ukoko riẹ na evaọ oghẹrẹ nọ ọ gwọlọ nọ u siawọ te. Oke Jihova o mai wuzou, orọnikọ omai hi. Mẹ ruẹ nọ evaọ ẹme ọkpako nọ mẹ rẹ jọ, orọnikọ onọ mẹ gwọlọ o mai wuzou hu. Ẹsejọhọ oware nọ mẹ gwọlọ u wo ohẹriẹ no onọ Jihova ọ riẹ nọ u fo kẹ omẹ.”

Whọ tẹ gwọlọ jọ ọkpako ẹdẹjọ, hai daoma ru oware nọ o rẹ wha evawere ziọ ukoko na. O tẹ wọhọ nọ u bi lehie hrọ, daoma whaha awa-ọruọ re who je wo odiri. Raymond nọ ma fodẹ no vẹre na ọ ta nọ: “Ohwo o te bi rẹro oware vrẹta, onọ o wo no o rẹ gbẹ dae ẹro ho. Ahwo nọ a rẹ ruawa oware ẹsikpobi a re wo evawere nọ i re no egagọ Jihova ze he.” Daoma wo abọ sa-sa ọrọ ubi ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ, maero kọ odiri. Daoma wuhrẹ Ebaibol na ẹsikpobi re whọ rọ ere ru usu ra kugbe Ọghẹnẹ ga. Wobọ ziezi evaọ iruo usiuwoma ota na, re who je wuhrẹ Ebaibol na kugbe ahwo nọ a dhesẹ isiuru. Hae kobaro kẹ uviuwou ra evaọ iruẹru ukoko na gbe egagọ uviuwou. Ẹsikpobi nọ whọ tẹ rrọ kugbe ibe Ileleikristi ra, daoma reawere omakugbe na. Onana u ti ru nọ whọ te rọ gọ Jihova avọ evawere nọ who bi le utee ra na.

Re ohwo ọ daoma te kẹ uvẹ-iruo jọ evaọ ukoko na yọ oghale nọ u no obọ Jihova ze. O rẹ were iẹe hayo ukoko riẹ vievie he re ohwo nọ ọ be gwọlọ uvẹ-iruo jọ ọ gọe ababọ evawere. Jihova ọ rẹ ghale otu nọ ọ be gọe no eva ze, yọ o re fiobọhọ kẹ ae. Nọ ọ tẹ be ghale ohwo, “o re ku enuobro kugbe ei hi.”—Itẹ 10:22.

O tẹ make rọnọ u kri no nọ whọ be rọ daoma epanọ who re ro te kẹ uvẹ-iruo, u wo eware efa buobu nọ whọ rẹ gbẹ sai ru re usu ra kugbe Jihova o jọ gaga. Nọ whọ be daoma wo emamọ uruemu, duomahọ iruẹru ukoko na, yọ who bi gbabọ kẹ uviuwou ra ha na, omodawọ ra o te thọrọ Jihova ẹro ho. Ghelọ iruo kpobi nọ a kẹ owhẹ kẹhẹ, ajọ whọ hai wo evawere ẹsikpobi evaọ egagọ Jihova.