FERNANDO * a a chuhile. Vakulu vambirhi a va kombele ku vulavula na yena exihundleni. Endzhaku ka maendzo yo hlayanyana ya mulanguteri wa muganga, vakulu va n’wi hlamusele leswi a a fanele a swi endla leswaku a fanelekela ku kuma malunghelo lama engetelekeke evandlheni. Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, Fernando u sungule ku tivutisa loko a ta pfuka a bumabumeriwile leswaku a va nkulu. Mulanguteri wa muganga a ha ku tlhela a endzela vandlha ra vona. I yini leswi vakulu a va ta swi vula sweswi?

Fernando u yingiserile loko nkulu un’wana a vulavula na yena. Makwerhu yoloye u vulavule hi 1 Timotiya 3:1 kutani a vula leswaku vakulu va vandlha va kume papila ra leswaku se u bumabumeriwile ku va nkulu. Fernando u hlamarile kutani a vutisa a ku, “U te yini?” Makwerhu yoloye u phindhe leswi a swi vuleke, hiloko Fernando a n’wayitela. Endzhakunyana, loko vandlha ri tivisiwile hi ku bumabumeriwa ka yena, hinkwavo a va tsakile.

Xana swi hoxile ku navela ku kuma malunghelo evandlheni? A swi hoxanga. Hi ku ya hi 1 Timotiya 3:1, “loko munhu un’wana ni un’wana a lwela ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri, u navela ntirho lowunene.” Vavanuna vo tala lava nga Vakreste va xi yingisa xikhutazo xexo naswona va endla nhluvuko hi tlhelo ra moya leswaku va fanelekela ku kuma malunghelo evandlheni. Vuyelo bya kona hi leswaku vanhu va Xikwembu va katekisiwa hi makume ya magidi ya vakulu ni malandza ya vutirheli lama nga ni vuswikoti. Kambe hikwalaho ka ku andza loku hi ku vonaka emavandlheni, ka ha laveka vamakwerhu va xinuna vo tala lava faneleke va lwela ku fikelela ntirho wa ku va valanguteri. Hi yihi ndlela leyinene yo endla tano? Naswona, xana lava va navelaka ku va valanguteri va fanele va vilela hi mhaka yoleyo, hilaha Fernando a endleke hakona?

Xiga xa le Bibeleni lexi nge “lwela ku fikelela” xi hundzuluxela riendli ra Xigriki leri vulaka ku navela hi mbilu hinkwayo, ku tikarhata. Leswi swi nga ku endla u anakanya hi munhu loyi a tikarhatelaka ku kha mbhandzu lowu kokaka mahlo lowu nga emurhini.  Kambe ku lwela ku fikelela lunghelo ra “ku va mulanguteri” a swi vuli ku lava ku va ni xikhundlha. Ha yini? Hikuva xikongomelo xa lava navelaka ku tirha tanihi vakulu ku fanele ku va ku endla “ntirho lowunene” ku nga ri ku kuma xikhundlha.

Timfanelo to tala leti fambisanaka ni ntirho lowu lowunene ti longoloxiwe eka 1 Timotiya 3:2-7 na Tito 1:5-9. Malunghana ni timfanelo teto, Raymond loyi a nga ni nkarhi wo leha a ri nkulu u ri: “Eka mina, lexi nga xa nkoka swinene hi leswi hi nga swona. I swa nkoka ku va ni vuswikoti byo vulavula ni byo dyondzisa, kambe hambiloko munhu a ri ni vuswikoti byebyo u fanele a pfumala xisandzu, a ringanisela emikhuveni, a hluteka emianakanyweni, a hleleka, a va ni malwandla a tlhela a anakanyela.”

Makwerhu wa xinuna loyi a lwelaka ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri u kombisa leswaku u pfumala xisandzu hi ku papalata muxaka wun’wana ni wun’wana wa ku nga tshembeki ni swilo leswi thyakeke. Wa ringanisela emikhuveni, u hlutekile emianakanyweni, u hlelekile naswona wa anakanyela; hikwalaho, vagandzeri-kulobye va n’wi tshemba loko a ri karhi a kongomisa vandlha ni loko a va pfuna loko va ri ni swiphiqo. Hikwalaho ka leswi a nga ni malwandla, u khutaza vantshwa ni lava ha riki vantshwa entiyisweni. U chavelela ni ku pfuna lava vabyaka ni vadyuhari hikuva u rhandza vunene. U kombisa timfanelo leti leswaku ku pfuneka van’wana, ku nga ri hi xikongomelo xa leswaku a ta bumabumeriwa. *

Huvo ya vakulu yi nyika ndzayo ni xikhutazo hi ku tirhandzela, kambe munhu loyi a navelaka ntirho wa ku va mulanguteri hi yena a faneleke a fikelela timfanelo teto ta le Matsalweni. Henry, mulanguteri loyi a nga ni ntokoto u ri: “Loko u navela ku va mulanguteri, tirha hi matimba ku kombisa leswaku wa faneleka.” Loko a vulavula hi Eklesiasta 9:10, u ri: “‘Hinkwaswo leswi voko ra wena ri swi kumaka leswaku ri swi endla swi endle hi matimba ya wena.’ Ntirho wun’wana ni wun’wana lowu vakulu va ku nyikaka wona, wu endle hilaha u nga kotaka hakona. Rhandza mintirho hinkwayo leyi u nyikiwaka yona evandlheni, ku katsa ni ku kukula. Hi ku famba ka nkarhi ntirho wa wena ni matshalatshala lawa u ma endlaka swi ta xiyiwa.” Loko u navela ku va nkulu siku rin’wana, tirha hi matimba u tlhela u tshembeka eka mintirho hinkwayo yo kwetsima.  U fanele u titsongahata, ematshan’weni yo va ni moya wo tikukumuxa.—Mat. 23:8-12.

Van’wana lava navelaka ku va ni malunghelo evandlheni va nga ha vula hi ndlela leyi nga kongomangiki leswaku va navela ku va vakulu kumbe va nga ha ringeta ku kucetela huvo ya vakulu. Van’wana a va tsaki loko vakulu va va nyika ndzayo. Vanhu vo tano va fanele va tivutisa, ‘Xana ndzi lava ku enerisa ku navela ka mina kumbe ndzi lava ku khathalela tinyimpfu ta Yehovha hi ku titsongahata?’

Lava lavaka ku va vakulu a va fanelanga va rivala mfanelo yin’wana ya ku va nkulu, ku nga ku va “swikombiso entlhambini.” (1 Pet. 5:1-3) Loyi a nga xikombiso evandlheni u papalata mianakanyo ni swiendlo swo biha. U lehisa mbilu a tiyisela ku nga khathariseki leswaku u bumabumeriwile kumbe a nga si bumabumeriwa ku va nkulu. Loko munhu a kala a va nkulu a swi vuli leswaku a nga ha swi endli swihoxo. (Tinhl. 12:3; Ps. 106:32, 33) Nakambe, makwerhu yoloye a nga ha va a nga “tivoni nandzu eka nchumu,” kambe van’wana va nga ha va va ri ni swivangelo swo va ni langutelo leri hoxeke ha yena. (1 Kor. 4:4) Hikwalaho, loko vakulu va ku nyika ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni, tikarhatele ku yi yingisa handle ko hlundzuka. Kutani tikarhatele ku tirhisa ndzayo leyi va ku nyikaka yona.

Vamakwerhu vo tala va xinuna va rindza nkarhi wo leha va nga si bumabumeriwa. Loko u ri ni malembe yo tala u “lwela ku fikelela ntirho wa ku va mulanguteri,” xana minkarhi yin’wana wa vilela? Loko swi ri tano, xiya marito lawa lama huhuteriweke: “Ku langutela loku tlheriseriwaka endzhaku ku vabyisa mbilu, kambe xilo lexi naveriwaka i murhi wa vutomi loko xi kumeka.”—Swiv. 13:12.

Munhu a nga ha tshikileleka loko a nga yi fikeleli pakani leyi a tivekeleke yona. Abrahama u titwe hi ndlela yoleyo. Yehovha u n’wi tshembise leswaku u ta va ni n’wana wa jaha, kambe ku hundze malembe yo tala yena na Sara va nga ri na vana. (Gen. 12:1-3, 7) Loko Abrahama se a dyuharile u te: “Yehovha, Hosi leyi Lawulaka, xana u ta ndzi nyika yini leswi ndzi nga riki na n’wana . . . A wu ndzi nyikanga mbewu.” Yehovha u n’wi tiyisekisile leswaku xitshembiso xa Yena malunghana ni n’wana xi ta hetiseka. Kambe ku hundze malembe ya 14 Xikwembu xi nga si ri hetisisa rito ra xona.—Gen. 15:2-4; 16:16; 21:5.

Loko Abrahama a ha rindzile, xana u tirhele Yehovha a nga tsakanga? Doo! A nga xi kanakananga xitshembiso xa Xikwembu. U ye emahlweni a langutela vuyelo lebyinene. Muapostola Pawulo u tsarile: “Loko Abrahama a kombise ku lehisa mbilu, u kume xitshembiso lexi.” (Hev. 6:15) Eku heteleleni, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi katekise wanuna yoloye wo tshembeka ku tlula leswi a a swi languterile. U nga dyondza yini eka Abrahama?

Loko u lava ku va nkulu kambe ku hundze malembe u nga si bumabumeriwa, yana emahlweni u tshemba Yehovha. U nga n’wi tirheli u nga tsakanga. Warren, loyi a pfuneke vamakwerhu vo tala leswaku va endla nhluvuko hi tlhelo ra moya, u te: “Ku laveka nkarhi ku vona leswaku makwerhu u na tona timfanelo leti lavekaka leswaku a bumabumeriwa. Hi ku famba ka nkarhi vuswikoti bya makwerhu yoloye ni langutelo rakwe  swi nga vonaka hakatsongo-tsongo eka ndlela leyi a tikhomaka ha yona ni leyi a endlaka swiavelo swakwe ha yona. Van’wana va tshemba leswaku va humelerile loko va bumabumeriwile ku va vakulu. Ku anakanya hi ndlela yoleyo swi hoxile naswona swi nga endla leswaku u tshamela ku anakanya hi swona. Loko u tirhela Yehovha hi ku tshembeka kun’wana ni kun’wana laha u nga kona, swilo swi ta ku fambela kahle.”

Makwerhu un’wana u rindze malembe yo tlula khume loko a nga si bumabumeriwa ku va nkulu. Loko a hlamusela leswi a swi dyondzeke eka rungula leri tolovelekeke leri nga ebukwini ya Ezekiyele ndzima 1, u te: “Yehovha u fambisa kalichi yakwe, ku nga nhlengeletano yakwe, hi rivilo leri a ri lavaka. Lexi nga xa nkoka i nkarhi wa Yehovha, ku nga ri wa hina. Eka mhaka ya ku lava ku va nkulu, lexi nga xa nkoka a hi mina—leswi ndzi swi lavaka kumbe leswi ndzi navelaka ku va swona. Leswi ndzi swi lavaka swi nga ha endleka ku nga ri swona leswi Yehovha a swi tivaka leswaku ndza swi pfumala.”

Loko u navela ku endla ntirho lowunene wo va mulanguteri siku rin’wana, u nga tikarhatela ku wu fikelela hi ku hoxa xandla leswaku vandlha ri tshama ri tsakile. Loko nkarhi wu tikomba wu famba katsongo, lwisana ni ku vilela ni ku hela mbilu. Raymond, loyi ku vulavuriweke hi yena eku sunguleni, u ri: “Loko u tikurisa a wu nge eneriseki. Lava va tshamelaka ku vilela a va vi na wona ntsako lowukulu lowu munhu a vaka na wona loko a tirhela Yehovha.” Wu hlakulele swinene mbhandzu wa moya wa Xikwembu, ngopfu-ngopfu ku lehisa mbilu. Tikarhatele ku antswisa vuxaka bya wena ni Xikwembu hi ku dyondza Matsalwa. Engetela nkarhi lowu u wu hetaka u chumayela mahungu lamanene ni lowu u wu hetaka u dyondza Bibele ni vanhu lava tsakelaka. Rhangela ndyangu wa wena eka mintirho ya moya ni le ka vugandzeri bya ndyangu. Tiphine hi nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu u wu kumaka wa ku va ni vamakwenu va le vandlheni. U ta tsakela ku tirhela Yehovha loko u ri karhi u tikarhatela ku fikelela pakani ya wena.

Ku tikarhatela ku fanelekela ku kuma malunghelo evandlheni i lunghelo leri tsakisaka leri humaka eka Yehovha; naswona yena swin’we ni nhlengeletano ya yena va navela leswaku lava tikarhatelaka ku fanelekela ntirho wa ku va valanguteri va nga heli matimba kambe va n’wi tirhela va tsakile. Xikwembu xi seketela xi tlhela xi katekisa vanhu hinkwavo lava xi tirhelaka hi swikongomelo leswinene. “A [xi] engeteli ku vaviseka” eka mikateko ya xona hinkwayo.—Swiv. 10:22.

Hambiloko u ri ni nkarhi wo leha u ri karhi u tikarhatela ku fanelekela ntirho wa ku va mulanguteri, minkarhi hinkwayo ku ni leswi engetelekeke leswi u nga swi endlaka leswaku u antswisa vuxaka bya wena na Yehovha. Loko u ri karhi u tikarhatela ku va ni timfanelo leti lavekaka u tlhela u tirha hi matimba evandlheni naswona u nga honisi ndyangu wa wena, Yehovha a nge swi rivali hinkwaswo leswi u swi endleke loko u n’wi tirhela. Onge minkarhi hinkwayo u nga tirhela Yehovha u tsakile, ku nga khathariseki leswaku u kuma xiavelo xihi.