FERNANDO chéxati. a Tsimanksï orhejtsïkutiicha arhijti eskaksï uékasïnga imani jingoni uandontskuarheni. Uánikua xanharuestia enga sirkuitueri orhejtsïkuti pʼorhembijka ini kúnguarhikuani ka orhejtsïkutiicha méntkisï arhisïndi Fernanduni, ambe enga uaaka úni para úni sánderu ánchikuarhiteechani jatsiani kúnguarhikuarhu. Nitamastia tiempu ka Fernandu ueenasïndi kurhamarhikuarhini, niáraa orhejtsïkuti máeni kúnguarhikuarhu. Sirkuitueri orhejtsïkuti ménderu pʼorhembistia ini kúnguarhikuani. ¿Ka iásï orhejtsïkutiicha ambeksï arhia Fernanduni?

Ma orhejtsïkuti arhintasïndi 1 Timoteo 3:1 ka arhisïndi Fernanduni eska janonguaskia karta ma enga arhijka eska ima orhejtsïkutiiskia. Fernando, jingontku kurhaaxati ambe engaksï uandani jaka orhejtsïkutiicha ka kurhamarhiasïndi: “¿Meru?”. Erachi ménderu uandasïndi ambe enga uandapkia ka Fernandu, tsípinharitasïndi. Ka ístu, tátsekua enga kúnguarhikua aiangunhajkia eska Fernandu orhejtsïkutiiskia, iáminduechaksï tsípisïndi.

¿No sési jarhaski enga nema uéjka sánderu ánchikuarhiteechani jatsiani kúnguarhikuarhu? Nómbe, apostoli Pablu karaspti: “Enga tataka ma jánguarhintani jaka orhejtsïkutiini, ambakiti ambesï uékani jati úni (1 Tim. 3:1). I uandakuechaksï, uánikua erachiichani jarhuatastia paraksï úni sánderu sési marhuakuni Tata Diosïni. Ka indeni ambe jimbo, Tata Diosïiri iretarhu, uánikua orhejtsïkutiicha ka orhejtsïkutiiri jarhuajpiriicha jarhasti, engaksï sési jorhendaka jaka. Peru jimboka kúnguarhikuecharhu sánderu uaani kʼuiripueskia, uétarhisïndi eskaksï sánderu uánikua erachiicha jánguarhintaaka paraksï niárani orhejtsïkutiini kúnguarhikuecharhu. ¿Nénaksï uaa ísï úni? Ka ístu, ¿jatsipirinksï imeecha engaksï uéjka orhejtsïkutiini para méntkuksï uandanhiani jarhani indeni jimbo, ísï eska na úpka Fernando?

Uandakua ma enga griegu jimboeka ka enga ísï tradusirikuarhintajka “jánguarhintani jarhani” arhikuekasïndi ma ambe nema kánikua tsitini jarhajka ka enga iójkurhantajka para úni jupikani. Y ambe jimbo úsïngachi eranhaskani nemani, enga iójkurhantani jarhajka para frutu ma pʼikuni anhatapurhu. Apostoli Pablu no arhikuekaxapti eska ma jatsiska para jukari uékani orhejtsïkutiini. ¿Andi nómbe? Jimboka imeecha engaksï mintsita jingoni uéjka orhejtsïkutiini, no jindeesti paraksï títulu ma jatsini, sino paraksï ‘ambakiti ambe úni’.

Ixú 1 Timoteo 3:​2-7 ka Titu 1:​5-9, uandasïndi uánikua ambe enga uétarhijka para ma úni orhejtsïkutiini. Raymond enga ióni páni jakaia orhejtsïkutiini, uandasïndi i karakateecheri ambe: “Para ji, ambe enga sánderu jukaparhakueka jindeesti na engachi jásïika. Ístu jukaparhakuesti sési uandani ka sési jorhentpeni, peru ístu uétarhisïndi eska sési uandanhaka juchaari ambe, eskachi iámindu ambe jimbo pʼíngukuarhiaka, sési eratseni ambe ma, iámindu ambe sési úni, sési kámpini ka kurhangutspini”.

Erachi ma enga jánguarhintani jaka para orhejtsïkutiini, no no sési uandanhasïndi imeeri ambe ka i ambe xarharasïndi jimboka no niátasïnga ikichakueni jásï ambe ka iámindu ambe jurhimbikua jingoni úsïndi. Iámindu ambe jimbo pʼíngukuarhisïndi, méntkisï sési eratsentasïndi ambe ma, kurhangutspisïndi, iámindu ambe sési úsïndi; jimboksïsï erachiicha mintsikajti eska ima jarhuatauaka uandanhiateechani jingoni ka eska kúnguarhikuani sési orhejtsïkuaka. Jimboka sési kámpisïnga jarhuatasïndi tumbiichani ka imeechani engaksï apenasi ueenani jaka marhuakuni Tata Diosïni. Ka jimboka tsitisïnga ambakiti ambe úni, sési pʼikuastasïndi ka jarhuatasïndi pʼamenchatiichani ka ístu imeechani engaksï jatiriikia. Xarhatasïndi ini ambakiti kualidadichani para máteruechani jarhuatani ka no para exeni eska uékasïnga orhejtsïkuti máeni. b

Orhejtsïkutiichaksï uaati konseju íntsaani ka uinhaperaantani imeechani engaksï “jánguarhintani jaka” paraksï sánderu ánchikuarhiteechani intsïnhani kúnguarhikuarhu. Joperu ima enga uéjka orhejtsïkutiini imasï jatsiti para úni ambe enga uétarhijka para úni para niárani orhejtsïkutiini. Henry, enga uánikua uéxurhini páni jakaia orhejtsïkutiini, uandasïndi: “Engari uéjka orhejtsïkutiini, jatsiskari para uinhamu ánchikuarhini ka xarhatani eskari preparadu jarhaskia parari intsïnhani sánderu ánchikuarhiteechani kúnguarhikuarhu”. Jiájkani exeparini ambe enga uandajka Eclesiastés 9:​10, Henry uandasïndi: “‘Iámindu ambe enga chiiti jájki jatsika para úni, ú chiiti uinhapikuani jingoni’. Engaksïni orhejtsïkutiicha arhiaka eskari uaaka ambe ma, jánguarhinta sési úni imani ambe. Tsípikua jingoni ú, iámindu ambe engaksïni arhiaka kúnguarhikuarhu, asta engaksïni arhiaka eskari kʼarhataaka. Chiiti ánchikuarhita ka na engari jánguarhintaaka nóksï ískueuati”. Ísïisti, engajtsï uéjka ma jurhiani orhejtsïkutiini, uinhamu ánchikuarhi je ka úni eskaksïni máteruecha mintsinharhiaka. Ambe uéjki ánchikuarhita jimboeni enga jindeuaka para Tata Diosï, ambe enga jatsika para sánderu xarharani jindeesti, eskajtsï kaxumbitiiska ka no eskajtsï kʼéramakuarhisïnga (Mat. 23:​8-12).

Máru engaksï uékajka sánderu ánchikuarhiteechani jatsiani kúnguarhikuarhu, úpirindiksï uandani jarhani o úni ambe ma paraksï orhejtsïkutiicha jaiapanheantani paraksï úni orhejtsïkutiini. Máruksï ikiasïndi engaksï orhejtsïkutiicha konseju ambe íntsaajka. Íksï erachiicha jatsipirindi para kurhamarhikuarhi: “¿Uandanhiasïni juchiiti ambe jimbojku o kaxumbikua jingoni uékasïni Jeobaeri karichichani kuidariuani?”.

Máteru ambe engaksï orhejtsïkutiicha jatsika para úni jindeesti: “sési jámani paraksï karichicha májkueni jámaaka” (1 Ped. 5:​1-3). ¿Nénaksï uaaka ísï úni? Engaksï no jiókuarhiaska eratsekuechani ka úkuechani engaksï no sési jaka, ístuksï no sóntkusï ikiasïndi ka tekaantskuaksï xarhatasïndi no arhiparini engaksï orhejtsïkutiika o nómbe. Joperu orhejtsïkuti máeni no arhikuekasïnga eska nema perfektueskia (Núm. 12:3; Sal. 106:​32, 33). Jamberi erachi ma ‘no miáni jati no sési ambe úni’, peru máteruecha úpirindiksï no májkueni ambe eratseni (1 Kor. 4:4). Ísï jimbo, engaksïni orhejtsïkutiicha íntskuaka konseju ma Biblia jingoni, asï ikia je. Tátsekua u je ambe engaksïni arhikia.

Uánikua erachiichaksï ísï exesïndi eskaksï jukari ióni erokuarhiskia. Engajtsï chá ióni jani jakaia “jánguarhintani [parajtsï] orhejtsïkutiini”, ¿ménisïjtsï tekaantskua tsïtasïni? Enga ísïika, miánta je ini Proverbios enga Biblia jaka: “Enga no niárani jarhajka úkuarhini ambe enga ma erokuarhini jarhajka mintsita no sési pʼikuarherasïndi, peru enga niárajka úkuarhi ambe enga ma tsitijka inde jindeesti anhatapu ma tsípikuerhi” (Prov. 13:12).

Nema enga kánikua tsitijka jatsini ambe ma ka no úni jatsini ambe enga uéjka, úpirindi kánikua no sési pʼikuarherani. Inde ambe úkuarhinchaspti Abraáni. Jeoba aiakuspti uájpani ma, peru nitamasïreendi tiempu ka Sara ka ima, nóksï úsïreendi kánguarhini (Gén. 12:​1-3, 7). Enga Abraáni jatiripkia, uandaspti: “Kʼéri juramuti Tata Diosï Jeoba, ¿amberi íntskua, jimbokani útasïni nótkini sapini ma kánguarhisïnga? [...] Nóreni íntskuaxaka uájpeechani”. Nájkiruka Jeoba ménderu arhipka eska kánguarhipiringa uájpani ma, katorse uéxurhini nitamaspti paraka i ambe ísï úkuarhipiringa (Gén. 15:​2-4; 16:16; 21:5).

Nájkiruka útasï nótki intsïnhani japka, ¿úpi i ambe eska ima nóteru tsípikua jingoni marhuakupiringia Jeobani? Nómbe. Ima seguru jarhaspti eska Jeoba kumpliripiringa imeeri uandakuani. Jimbosï ima seguiripti erokuarhini ambakiti ambe. Apostoli Pablu i ambe karaspti: “ Jimboka Abraáni xáni ióni tekaantaspka, jimbosï Tata Diosï ísï aiakupti” (Ebr. 6:15). Tátsekua Tata Diosï enga Kánikua Uinhapitiika, újchakuraspti Abraánini sánderu eska ima na erokuarhienga. ¿Ambechi uaa jorhenguarhini Abraániiri ejemplu jingoni?

Engajtsï chá ióni páni jakaia engajtsï uéjka orhejtsïkutiini ka nótkijtsï úni jarhani orhejtsïkutiini, asï kuatanta je; seguirii je mintsikani Tata Diosï Jeobani ka tsípikua jingoni marhuakuni. William, enga uánikua erachiichani jarhuatakia sánderu sési marhuakuni Tata Diosï Jeobani, ima uandasïndi: “Tiempu uétarhisïndi paraka erachi ma xarhataaka eska uaakia orhejtsïkutiini. Na enga jásïika erachi ma ka ambe enga xáni jorhenaka úni, sánhani arhisïndi xarharapani imeeri jángua jimbo ka enga újka ambe enga kurhaminhajka. Máruksï uandasïndi eskaksï jiáni sési pʼikuarheraaka engaksï jatsiaka pribilejiu ma. Peru inde jásï eratsekua no sési jarhasti, jimbokaksï úpiringa afuersa uékani jatsini pribilejiu ma. Joperu ambe enga újka eska ma sési pʼikuarheraaka, jindeesti sési marhuakuni jarhani Tata Diosï Jeobani, no arhiparini nani engachi jauaka o ambe engachi uaaka”.

Erachi ma enga diesi uéxurhini erokuarhipka para orhejtsïkutiini, uandantasïndi ambe enga jorhenguarhipka ima amberi enga Ezequieliri libru kapitulu 1 jimbo uandajka: “Tata Diosï Jeoba páxati imeeri karruni, imeeri kúnguarhikuani ísï uirhiataxati eska ima na uéjka. Ambe ma no jiáni úkuarhisïndi eska ma na uékaaka, sino jiáni enga ima sési exeaka. Nájkiruka ji kánikua tsitiaka orhejtsïkutiini, no xáni jukaparhakuesti ambe engani ji uéjka o ambe engani ji tsitipiringa jindeeni. Jamberi ambe engani ji uéjka no ima ambesï Jeoba exejti eskani ji uétarhinchasïnga”.

Enga chá uéjka ma jurhiani orhejtsïkuti máeni ka ‘ambakiti ambe úni’, jánguarhinta je paraka kúnguarhikuarhu anapuecha sési pʼikuarheraaka. Ka enga ióniikia ka nójtsï úni orhejtsïkutiini, asï no sési pʼikuarhera je ka tékantskua jatsi je. Raymond engachi antesi uandaka, ima uandasïndi: “Enga ma jukari tsitijka ambe ma, no méni sési pʼikuarherasïndi, méntkisï erokuarhini jarhani eska úkuarhiaka ambe ma, úsïndi eskari nóteru tsípikua jingoni marhuakuakia Jeobani”. Ísï jimbo, jánguarhi imani kualidadichani xarhatani enga Tata Diosïiri espiritu úrpijka ka ístu jánguarhinta je para tékantskua xarhatani. Bibliani jorhenguarhi je parajtsï sánderu sési pájperani Tata Diosï jingoni. Ístu, jánguarhinta je parajtsï sánderu uérani aianhpini ka kʼuiripuechani jorhendani Tata Diosïiri ambe. Jánguarhinta je chaari familia jingoni mámaru ambe úni parajtsï marhuakuni Tata Diosïni ka méntkisï jatsini familieri jorhenguarhikuani. Méni engajtsï uaaka, jánguarhinta je sési pájperani iámindu erachiichani jingoni. Engajtsï ísï úni jauaka, tsípikua jingontsï marhuakuni jauaka Tata Diosï Jeobani enga jamberi niáraaka parajtsï orhejtsïkutiini.

Engajtsï jamberi jánguarhintani jauaka parajtsïni úni sánderu ánchikuarhiteechani jatsiani kúnguarhikuarhu, ísï exe je eskaksïni Jeoba íntskuxaka sésikua parajtsï ambakiti kualidadichani xarhatani ka jarhuatani kúnguarhikuarhu anapuechani; ni ima ni imeeri kúnguarhikua, uéjkati eska chá no tsípikua jingoni marhuakuaka. Sánderu sési imeechani engaksï mintsita jingoni marhuakujka Tata Diosïni, ima jarhuatasïndi ka újchakuraani. Ka miá je eska Tata Diosïiri kóntperateechani jingoni “no jurhasïndi kómu pʼikuarherakua ambe” (Prov. 10:22).

Nájkirukajtsï ióni páni jakaia erokuarhini, uaakajtsï seguiriini sési marhuakuani Tata Diosï Jeobani. Ima no mirikurhiati na engajtsï xáni jánguarhintaaka, parajtsï xarhataani imani kualidadichani engaksï uétarhijka ka na engajtsï xáni ánchikuarhiaka kúnguarhikuarhu. Ístu ambe engajtsï xáni újka parajtsï jarhuatani chaari familiani. Jánguarhinta je méntkisï tsípikua jingoni marhuakuni Tata Diosï Jeobani, ambe uéjki ánchikuarhiteechani intsïnhaani kúnguarhikuarhu.