MYAJTSK jëmëjtëbëtsë nety të nˈotsy mëdë Evelyn Trabert mä tyunyëtyë myëmäjtaxkˈokpë Eskuelë diˈib Galaad, ets japëts nyajkajxtë Santa Ana. Per minëts jawyiin nˈoknimaytyaˈaky tikots nwinˈijxyë tyäˈädë jukyˈäjtënë, ets ok, wiˈixëts të nduny 29 jëmëjt misioneerë.

Jats nmaxuˈunkˈäjty 1923 jap Spokane (Washington, Estados Unidos). Oyëtsë netyë ndääk ndeety ttukˈitëdë relijyonk diˈib yajtijp Luterano, kyaj nety tkupëktë ko ta infiernë. Tsipë nety tmëbëktët ko tuˈugë Dios diˈib tsojkp ttëytyunyë jäˈäy (1 Fwank 4:8). Japëtsë netyë ndeety tyuny mä jäˈäyë tsäjpkaaky dyajkëˈëy, per tëgok, ta tuˈugë myëguˈuk yˈanmääyë ko infiernë kyaj yëˈëjëty tuˈugë lugäär mä jäˈäy yajtëytyuny, ko duˈunë Biiblyë tyukniˈˈixë. Ok, tajëtsë ndääk ndeety yˈëxpëjktsondaktë mëdë Jyobaa tyestiigëty ets ta tnijäˈäwëdë ko Biiblyë tëyˈäjtën tnimaytyaˈaky mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm.

Jatsë netyë njëmëjt taxtujk, per njamyejtsypyëts wiˈixëtsë ndääk ndeety tjantsy tyukxondaktë tijaty yajtukniˈˈijxëdë. Ets mas ko tnijäˈäwëdë ko Dios txëˈaty Jyobaa ets ko kyaj yëˈëjëty tuˈugë Trinidad. Nyajwëˈëmdääyëtsë tadë tëyˈäjtën njodoty nwinmäˈänyoty, diˈib yaˈˈawäˈätspëtsëëmp extëm jyënaˈanyë Fwank 8:32. Ninäˈäjëts ojts ngatsipkeˈexy nˈëxpëkëdë  Biiblyë. Niˈigyëts njantsy tsyojkënyëˈajty. Ets oyëtsë nety nwintsoytyuˈunëty, njamyëdäjtëtsë ndääk ndeety käjpxwäˈkxpë. Yëˈëjëty ja nyëbajttë 1934, ets ëjts 1939, jatsë netyë njëmëjt 16.

Julio poˈo mä jëmëjt 1940, tajëtsë ndääk ndeety ttoˈktë ja tyëjk etsëts ojts nëjkxtë tsënaabyë Coeur d’Alene (Idaho), mäjëts nidëgëëk nduundëjkë prekursoor. Ets jamëts ndëjkˈajuytyujktë anikëjxy mä tuˈugë tayeer mekanikë. Jam ijty tyunyëtyë reunyonk, pes jeˈeyë nety tuˈuk majtskë Tëjk mä nˈëxpëjkëm. Mayë nmëguˈukˈäjtëm jam ijty tyuˈukmuktë mä tyëjkëty o mä yaˈˈajuytyuky ja lugäär.

Mä jëmëjt 1941, tajëts ojts nëjkxtë mä tuˈugë asamblee San Luis (Misuri). Ets domingë, yëˈë ojts yajmëgäjpxtë uˈunk ënäˈk, diˈibë netyë jyëmëjt 5 axtë 18, yaˈˈanmääytyë parë yˈuˈunyëdët plataformë winduuy. Ko ja nmëguˈukˈäjtëm Joseph Rutherford dyajjëjpkëjxy ja dyiskursë, tajëts xyˈanmääytyë: “Ënäˈkuˈungëty, miitsëty [...] diˈib të xykyupëktë xymyëmëdowäˈändë Dios ets ja Ryey, tunë mayˈäjtën, tënääyëˈëktë”. Tajëts niˈamukë ndënääyëˈktë. Ta net jyënany: “¡Okˈixtë, naxy mäjmokx milë jembyë testiigë diˈib kyäjpxwäˈkxandëbë Diosë Kyutujkën!”. Desde jaa, tajëtsë nwinmäˈäny nbëjtaky kojëts ndunäˈäny prekursoora nuˈunëts njukyˈaty.

Ko nyajxy tuk poˈo majtsk poˈo mä nety të tyunyëtyë asamblee, tajëts ojts nëjkxtë tsënaabyë Oxnard, tuˈugë siudad diˈib California. Yëˈëjëts yajtuknipëjktë etsëts jap nyajnaxkëdäˈäktët tuˈugë naymyujkën. Japëts ntsënääytyë mä tuˈugë tëjk diˈib mutsk diˈib mbäädë karrë pyawoonyëty, ets jeˈeyë nety tuˈugë mabajn. Mäjëtsë nety të nˈoktsënaabyëdë, nmëdäjtypyëtsë netyë tuˈugë nguartë, per kojëts ntsënääytyëgäjtstë, ux uxtsë nmabajn yajniˈˈijxë meesëkëjxy. ¡Kajaa tijaty tyëgäjtsy!

Jats ojts nëjkxtë tsënaabyë California ko netyë Japón të tnaskäˈätsë bombë jap Pearl Harbor (Hawái) 7 äämbë disiembrë mä 1941; ets të netyë Estados Unidos ttuktëkë ja Segunda Guerra Mundial. Ja kuduunk justisë ojts tniˈanaˈamëdë ets kootsë jëën pyiˈtstäˈäyët, mët ko ja soldäädëty diˈib Japón mejnybyatkëˈëyë nety tkuentˈattë ja mejnybyäˈä diˈib California. Net kyaj tnaskäˈätsëdët ja bombë ko tˈixtët jantsy koots ja it lugäär.

Ko nyajxy tuk poˈo majtsk poˈo, ta septiembrë mä jëmëjt 1942, ojtsëts nëjkxtë mä asamblee, diˈib xyëˈäjt: Teocrática del Nuevo Mundo, jap Cleveland (Ohio). Japëts nmëdooˈijttë tuˈugë diskursë diˈib yajnäjxë Nathan Knorr, diˈib xëˈäjt: “Jotkujkˈäjtën, ¿jakäämbëdaa?”. Yëˈë nyimaytyakë Diˈibʉ Jatanʉp kapitulo 17, mä yajmaytyaˈaky “ja axëk jëyujk [...] diˈibë jekyëp jikyˈäjt, es tyam kyaj nyakyjyaaˈaty, per pëtsëmäämp këk jutoty” (Diˈibʉ Jat. 17:8, 11). Ta tnimaytyaky ko “ja axëk jëyujk”, yëˈë Sociedad de Naciones, diˈib jëjptëgooy 1939. Biiblyë të nety tnaskäjpxë ko nyitëgatsäˈäny ets ko tuk tiempë myinäˈänyë jotkujkˈäjtën. Ets jantsy duˈun jyajty. Mä jëmëjt 1945, jyëjpkëjxyë Segunda Guerra Mundial, ta jatëgok kyëxëˈky “ja axëk jëyujk”, diˈib yajtij Naciones Unidas. Desde jaa, ta Jyobaa tyestiigëty tyëjkëdë käjpxwäˈkxpë kanäk paˈis. ¡Mëjwiin kajaa të myëjwindëkë tyäˈädë tuunk!

Extëm yajnimaytyakyë Diˈibʉ Jatanʉp kapitulo 17, yëˈëjëts xytyukˈijx ko kajaa nety ja tuunk diˈib yajtunäämp. Pääty ko ojts yajnigajpxy tsyondäˈägäˈänyë Eskuelë diˈib Galaad mä jëmëjt kyëdaˈaky, tajëts nwinmääy nduˈunäˈäny misioneerë. Mä 1943, tajëts ojts nyajkexy extëm prekursoora jap Portland (Oregón). Mä tadë tiempë, kojëts ijty nëjkxtë käjpxwäˈkxpë yëˈëjëtsë jäˈäy ndukmëdooˈijtëp  tuˈugë grabasyonk, tajëtsë net nˈawanëdë ëxpëjkpajn diˈib nyimaytyakypyë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Nuˈunë tadë jëmëjt nyajxy, xëmëts nwinmääy ndunäˈäny misioneerë.

¡Jantsy jotkujkëts nnayjäˈäwëdë kojëts mëdë nmëtnaymyaayëbë Evelyn Trabert nyajwoodë Galaad mä jëmëjt 1944! Pënatyëts xyaˈëxpëjktë xytyukniˈˈijxëdëts wiˈixëts ndukxondäˈäktët kojëts nˈëxpëktëdë Biiblyë. Ets diˈibëts mas ndukˈoyˈijxtë, yëˈë ko yˈijttë yujy tudaˈaky. Extëm näˈäty, yëˈëts xywyingëëy xykyujkëëytyë kojëts ngaytyë. Ets kojëts nˈëxpëjktääytyë mëgoxk poˈo, tajëts nbëtsëëmdë 22 äämbë eneerë mä jëmëjt 1945.

Junië poˈo mä jëmëjt 1946, tajëts njäjttë El Salvador mëdë Evelyn, etsë Leo mëdë Esther Mahan. Të nety jap ja “pëjtaˈaky tyëtsnë es të tpääty ja tiempë es pyëdëˈëgët” (Fwank 4:35). Ko nyajxy tuk poˈo majtsk poˈo, tajëts nduundë ja tim jawyiimbë asamblee diˈib majtsk xëë, jap Santa Ana. Nwoowdëts nimayë jäˈäy parë nëjkx tmëdooˈittë ja diskursë diˈibë nety naxäämp, ets jantsy jotkujkëts nnayjäˈäwëdë ko myiindë naa 500 jäˈäy. Per ja teetytyëjk axëëk jyantsy nyayjäˈäwëdë. Ta jyantsy jyotˈambëjktë, ets ko nyajxy tuksëmään, tajëts xynyibëdëˈktë extëmëts të nmaytyaktsoony. Per kyaj myadaktë xyajpëtsëmdëdëts mä ja nax käjpn. Niˈigyëtsë nwinmäˈäny nbëjtaktë kojëts nbudëkëyäˈändë jäˈäy diˈib tsyojkënyëˈajtypy. Ja teetytyëjk kyaj nety ttsoktë etsë jäˈäy tkäjpxtëdë Biiblyë, ets niwaanë nety diˈib mbäät tjuytyë. Per nimayë jäˈäy diˈib nyijawëyandë ja tëyˈäjtën, ets oyë nety nyayjawëdë kojëts njattë amxan parëts ndukmëtmaytyäˈäktë pënën Jyobaa ets ko të twandaˈaky dyajjëmbitäˈänyë tyäˈädë Naxwinyëdë tsuj.

Yëˈëjëts tim jawyiin nyaˈëxpëjk, Rosa Ascencio. Ko yˈëxpëjktsondaky, ta ojts tmastuˈuty ja yetyëjk diˈibë nety mëët tsyëënë. Ko tiempë nyajxy, ta nanduˈun ja yetyëjk tyëjkë ëxpëjkpë. Ok, ta pyëjktë, nyëbajttë ets jantsy oyë Jyobaa tmëduundë. Rosa yëˈë tim jawyiin tuundëjkë prekursoora jap Santa Ana. *

Rosa myëdäjtypyë nety tuˈugë myutsk tiendë. Ets koogoo ijty nyijkxy käjpxwäˈkxpë, ta dyaˈˈaduky ets seguurë yˈity ko Jyobaa mmoˈoyanëp tijaty yajtëgoyˈajtypy. Ko jyëmbijnë ets dyaˈˈawatsy ja tiendë, ta mayjyaˈay jyantsy myindë juuybyë. Ojts tˈixy ko jantsy tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Matewʉ 6:33. Rosa xëmë tmëduunyë Jyobaa axtë ko yˈoˈky.

Tëgok, ta ja teety tnimiiny ja yetyëjk diˈibëtsë nety nidëdujk xyajtëjkˈajuytyujktëp. Ets tˈanmääy ko pën kyajts xyˈëxkaxtë, ta yaˈëxkaxäˈändë tsäjptëgoty mëdë nyëdoˈoxy. Tyäˈädë yetyëjk oypyënëtyë nety yˈixyˈatyëty mä ja nax käjpn, ets kyaj nety tˈoyˈixy extëm yˈadëˈëtstë ja teetytyëjk, pääty kyaj yˈatsëˈkë. Niˈigyë tˈanmääy ja teety ko waˈan tˈixy pën yaˈëxkajxp tsäjptëgoty ets tajëts xyˈanmääytyë ko mbäädëts nˈittë mä tyëjk nuˈunëts ndimˈitäˈändë.

Mä ja siudad, San Salvador, tuˈugë injenyeerë  diˈib xyëˈäjtypy Baltasar Perla, tyëjkë ëxpëjkpë ja nyëdoˈoxy mët tuˈugë misioneerë. Tyäˈädë yetyëjk jantsy oyjyaˈay, per kyaj nety tnekymyëbëkyë Dios mët ko ja wintsëndëjk diˈib mä relijyonk kyaj tkuytyundë. Oyë nety kyajäˈtynyëm Testiigë, ojts nyayˈawanëty parë dyaˈoyëyaˈany ja plano ets tkojäˈäny ja sukursal namayˈäjtën.

Ko Baltasar tyuuny mëdë nmëguˈukˈäjtëm mä ja tëjk yajkojy, ta jyënany ko të nety tpääty ja tëyˈäjtën. Ja nyëbejty 22 äämbë julië 1955, ets ok, ta nyëbejty ja nyëdoˈoxy, Paulina. Axtë tyambäät nimajtskë yˈuˈunk Dios mëdundë. Niduˈuk yëˈë diˈib nanduˈun xëˈäjtp Baltasar Perla, ja kujk tyuny Betel diˈib Brooklyn 49 jëmëjt, desde jap tyuny parë tpudëkë mä yajkäjpxwaˈkxyë oybyë ayuk abëtsemy nyaxwinyëdë. Tyam tyuny mä Komitee diˈib Betel jap Estados Unidos. *

Ko ogäˈän yajtuunyë mëjatypyë asamblee San Salvador, ta nmëguˈukˈäjtëm Baltasar Perla tˈëxtääy tuˈugë mëjpë auditooryë mäjëts mbäät nduˈukmuktë. Jeˈeyëtsë nety tuk wääts majtsk wääts nyajwinduktë ja unyaaybyajn, per mëdë Jyobaa nyaybyudëkë ojtsëts nnimayëdë tuˈuk tuˈugë jëmëjt nyajxy, axtë kyaj ojts yˈokmadaknë ja auditooryë. Ko ijty tyunyëtyë asamblee, tajëts nbäätyë nmëguˈukˈäjtëm diˈibëts nyaˈëxpëjk. Okwinmay wiˈixëts nnayjawëty kojëts nääk xytyukˈixyˈattë ja “nˈuˈunk nˈokëts”, o ja tuk pëky njënäˈänëm, ja yˈestuudyëty diˈib të nyëbattë.

Tëgok mä tuˈugë asamblee, xynyimiinyëts tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm etsëts xyˈanmääy ko xymyëtmaytyäˈägäämbëts. Tajëts njotmaytyujktëjkë, yëˈko kyajtsë nety nˈixyˈaty. Tajëts xyˈanmääy: “Ëjts niduˈuk diˈib mˈagäˈtspajtëdë jam Santa Ana”. ¡Jantsy jotkujkëts nnayjäˈäwë ko nety nanduˈun tmëdunyë Jyobaa! Kojëts mëët nmaytyaky, tajëts nbëjkyë kuentë ko nitii duˈun kyaˈoyëty extëm ko aduˈuk nmëduˈunëmë Jyobaa.

Jats nduuny misioneerë naa 29 jëmëjt El Salvador. Ojts nduny Santa Ana, Sonsonate, Santa Tecla ets San Salvador. Per ok, tajëtsë Jyobaa njantsy myënuˈkxtaky parëts nnijawët tijëts ndunëp. Ets mä jëmëjt 1975, tajëts njëmbijty Spokane, pes ja  ndääk ndeetyëts diˈib nanduˈun Dios mëduundëp, të nety myëjjäˈäyëndë ets yajtëgoyˈäjttëbë naybyudëkë.

Mä jëmëjt 1979 jatsë ndeety yˈoˈky. Ets yëˈëtsë ndääk nˈakkuentˈäjt diˈib wanaty wanaty ojts myëjtaknë, ja yˈoˈky kyumduktujk jëmëjt, ko netyë jyëmëjt 94. Mëkëts ja xëë tiempë nyajnäjxy, pes ok, duˈunëts nnayjäˈäwë ko kyajts tii njot nmëjäänë ets kyajts ti nˈoktsojkënyëˈäjnë. Kojëts tijaty ojts njantsy myëmay njantsy myëdäjy, tajëts ojts xypyaatyë mëk päˈäm diˈib xyëˈäjtypy herpes zóster, o axëk puˈuts. Per kojëtsë Jyobaa nmënuˈkxtaky ets kojëts xytsyeky, tajëtsë tyäˈädë jotmay nmëmadaky. Yëˈë jyantsy kyuytyuun extëm jyënaˈany mä Isaías 46:4: “Axtë ko mgupojënët [...] nmënëjkxäˈäny ets nbudëkëyaˈany ets nyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny”.

Mä jëmëjt 1990, tajëts ojts nëjkxy Omak (Washington). Jap mbäädëtsë nety nmëtmaytyaˈagyë jäˈäy diˈib käjpxtëp amxan, ets yëˈë diˈibëts jatëgok xyajnayjäˈäwë ko mbäädëts nduny, ets ojts nyëbattë nääk diˈibëts nyaˈëxpëjk. Ko tiempë nyajxy, ta kyajëts ojts nˈokmadaknë nguentˈatëdë ndëjk jam Omak, pääty nobiembrë 2007, tajëts ojts nëjkxy tsënaabyë Chelan, tuˈugë siudad diˈib wingon wëˈëmp. Mä naymyujkën diˈib amxan, ëjts naytyuˈuk diˈib të myëjjäˈäyënë, päätyë nmëguˈukˈäjtëm xyˈanëëmëdëts “nanwelë”. Mëjwiin kajaajëts nmëjjawë tijatyëts xytyukmëduundëp.

Parëts nmëdunyë Jyobaa aduˈuk, kyajts nbëjky ets kyajtsë nˈuˈunk nˈënäˈk (1 Kor. 7:34, 35). Kyaj mbäät yajmëdäjtäˈäy tijaty jayajtsojkënyëˈäjtp, päätyëts nbëjtakyë nwinmäˈäny mä diˈib mas jëjpˈam: nmëdunëdëtsë Jyobaa amumduˈukjot. Tëjëts nimayë jäˈäy nbudëkë parë tnijawëdë tëyˈäjtën, diˈibëts duˈun njäˈäwëp extëmëts nˈuˈunk nˈënäˈk. Mä ja jembyë jukyˈäjtën nmëdataambyëts kajaa tiempë parëts ndunët tukëˈëyë tijatyëts ntsojkënyëˈajtypy. Tuˈugë tekstë diˈibëts mas nˈoymyëdoopy yëˈë Salmo 145:16, mä Jyobaa twandaˈaky ko myoˈoyaampy “tijaty tsyojkënyëˈäjttëp tukëˈëyë diˈib jukyˈäjtp”.

Jats tyamë njëmëjt 91, ets duˈunyëmëts nduny prekursoora pes oy mëknëmëts nnayjawëty. Kojëts duˈun nduny, yëˈëts xyajnayjäˈäwëp ënäˈk ets ko tsobatp tijëts nduumpy. Kojëts njäjty El Salvador, jeˈeyë nety tsyondaˈakynyëmë Diosë tyuunk. Ets oy nuˈunë Satanás tjayajtuˈudukany, kyaj myadaˈaky, pes ja tyam naxy 39,000 käjpxwäˈkxpë mä tyäˈädë paˈis. ¡Tyäˈädë yëˈë yajkëktëjkëbëtsë nmëbëjkën! Ets ko Jyobaa yajpatp mëdë kyäjpn.