VYAKA viŵi ivi vechendachitiki, ini ndi Evelyn Trabert yo ndachitiyanga nayu limoza umishonale tingumaliza masambiru nga kilasi la nambala 4 la Sukulu ya Giliyadi ndipu pavuli paki tajanga mumsumba wa Ithaca, ku New York. Tingupempheka kuti tikateŵetiyengi ku Santa Ana. Kweni ndechendalutirizgi kukonkhoska vakukwaskana ndi vo vandichitikiya pa uteŵeti wangu wa umishonale mu vyaka 29 ndikukambiyeni dankha chifukwa cho ndinguzomerezge kugwira nchitu yeniyi.

Ndinguwa mu 1923 ndipu panyengu iyi ada a John Olson ndi ama a Eva ajanga mumsumba wa Spokane ku Washington, U.S.A. Yiwu ŵenga mu chisopa cha Lutheran, kweni akoliyananga cha ndi chisambizu cha motu wa helu chifukwa awonanga kuti chikoliyana cha ndi Chiuta wachanju yo agomezganga. (1 Yoh. 4:8) Ada agwiranga nchitu kukampani yakubika mabuledi ndipu zuŵa linyaki munthu yo agwiranga nayu nchitu wanguŵakambiya kuti Bayibolo likambapu cha kuti helu ndi malu ngakulangiyaku ŵanthu. Pati pajumpha nyengu yimanavi, apapi ŵangu angwamba kusambira Bayibolo ndi Akaboni aku Yehova ndipu anguziŵa vo Bayibolo lisambiza pa nkhani ya vo vichitika asani munthu wafwa.

Chinanga kuti pa nyengu iyi ndenga ndi vyaka 9, ndikumbuka mo apapi ŵangu akambiyanga mwakukondwa  vakukwaskana ndi uneneska wa m’Bayibolo wo angusaniya. Angukondwa so ukongwa ŵati aziŵa zina laku Chiuta wauneneska, Yehova. Kweniso, anguleka kugomezga kuti kwe achiuta atatu. Nani ndingwamba kusambira uneneska wa m’Malemba kamanakamana ndipu uneneska wenuwu ungwamba kundifwatuwa. (Yoh. 8:32) Mwaviyo, ndafwanga mphwayi cha ndi sambiru la Bayibolo ndipu nyengu zosi ndakondwanga kusambira Mazu Ngaku Chiuta. Ndalutanga mu uteŵeti ndi apapi ŵangu chinanga kuti ndenga wasoni. Yiwu angubatizika mu 1934 ndipu ini ndingubatizika mu 1939. Yapa ndipu nde ndi vyaka 16.

Mu 1940, apapi ŵangu anguguliska nyumba ndipu tosi tingwamba kuteŵete nge apayiniya a nyengu zosi mumsumba wa Coeur d’Alene, ku Idaho. Tajanga munyumba ya lendi, yo pasi paki anozgiyangapu magalimotu. Munyumba yidu tachitiyangamu so maunganu nga mpingu. Pa nyengu iyi, ndi mipingu yimanavi ŵaka yo yenga ndi Nyumba za Ufumu. Mwaviyo, abali awungananga munyumba za abali pamwenga za lendi.

Mu 1941 ini ndi apapi ŵangu tinguluta ku unganu wo unguchitika mumsumba wa St. Louis, ku Missouri. Zuŵa la Sabata lenga zuŵa lakukumbukiya ŵana ndipu ŵana wosi avyaka vapakati pa 5 ndi 18 anguŵajalika kunthazi kwa pulatifomu. Nkhani yaki yati yafika chamkatikati, M’bali Joseph F. Rutherford, wangukambiya taŵana tosi kuti: “Mwaŵana . . . mosi . . . imwi mwazomerezga kuti muvwiyengi Chiuta ndipuso Fumu yaki, mani wima!” Tosi tingusoka nadi. Pavuli paki, M’bali Joseph F. Rutherford wangukamba kuti: “Wonani Akaboni asonu 15,000 wo apharazgengi Ufumu!” Chakuchitika chenichi chingundiwovya kuti ndisimikizgi kuchita upayiniya umoyu wangu wosi.

Banja lidu lingusamiya kumwela kwa California pati pajumpha myezi yimanavi ŵaka kutuliya po unguchitikiya unganu ku St. Louis. Tingupempheka kuti tiyambisi mpingu mumsumba wa Oxnard. Tajanga mukanyumba kachipinda chimoza. Kweni ini ndagonanga pamalu ngamanavi ngo taryiyangapu ndipu ndakhumbikanga kutandika ndi kutanduwa zuŵa lelosi. Ivi vingupambana ukongwa ndi mo tajaliyanga kunyaki.

Charu cha Japan chingwamba kuponya mabomba ku Pearl Harbor m’charu cha Hawaii, pa December 7, 1941, kwati kwaja kanyengu kamanavi kuti tiluti ku California. Zuŵa lakulondopu, charu cha United States chingwamba kuchita Nkhondu Yachiŵi Yapacharu Chosi. Ŵaraŵara a boma angukamba kuti weyosi wazimwi magesi ndipu nasi takhumbikanga kuzimwa ngidu. Ŵanthu a ku Japani ayendanga mumphepeti mwa nyanja ya California ndipu mdima wenuwu wawovyanga kuti abayi umampha ŵanthu a m’charu chenichi.

Pati pajumpha myezi yimanavi mu September 1942, tinguluta ku Unganu wa Uteŵeti wa Pacharu Chosi wo unguchitikiya mumsumba wa Cleveland, ku Ohio. Tinguvwisiya nkhani yo M’bali Nathan H. Knorr wangukamba pa unganu wenuwu, yamutu wakuti: “Kumbi Pacharu Paŵengi Chimangu?” Iyu wangukonkhoska Chivumbuzi chaputala 17 cho chikamba za “chikoku” kuti “chinguŵapu, ndipu sonu kuti chilipu cha; ndipu chepafupi kuzuwuka kuchizenji.” (Chiv. 17:8, 11) M’bali Knorr wangukonkhoska kuti “chikoku” chamiyanga wupu wa League of Nations wo unguleka kugwira nchitu mu 1939. Bayibolo likukambiya limu kuti wupu unyaki wazamusere m’malu mwa wupu wenuwu wo wazamuchitiska kuti pazije kachimangu kamanavi. Ivi ndivu nadi vinguchitika ndipu Nkhondu Yachiŵi Yapacharu Chosi yingumala mu 1945. Pavuli paki, “chikoku” chingwamba so kuziŵika ndi zina lakuti United Nations. Panyengu iyi, Akaboni aku Yehova angwamba kupharazga muvyaru vinandi ndipu  chiŵerengeru chingwamba kuluta panthazi ukongwa kwambiya nyengu yeniyo.

Uchimi wenuwu ungundiwovya kuziŵa vo vatingi vichitikengi kunthazi. Ŵati apharazga kuti Sukulu ya Giliyadi yiyambengi chaka chakulondopu, ndakhumbisiskanga kuteŵete so nge m’mishonale. Mu 1943, ndingupempheka kuti ndikateŵete nge mpayiniya mumsumba wa Portland, ku Oregon. M’mazuŵa ngenanga, tagwiriskiyanga nchitu mawayilesi kuti tipharazgiyengi ŵanthu uthenga wamampha munyumba zawu ndipu pavuli paki, taŵagaŵiyanga mabuku ngakukonkhoska Ufumu waku Chiuta. M’chaka ichi, ndakhumbisiskanga kuteŵete nge m’mishonale.

Mu 1944, ndingukondwa ukongwa kuti ini ndi munyangu Evelyn Trabert tingudanika kuti tikasere Sukulu ya Giliyadi. Kwa myezi yinkhondi, wo atisambizanga angutiwovya kuti tikondwengi ndi vo tasambiranga m’Bayibolo. Tinguchiskika ukongwa ndi kujiyuyuwa kwawu. Nyengu zinyaki, abali ŵenaŵa ndiwu so aperekiyanga chakurya. Tingumaliza sukulu iyi pa January 22, 1945.

Ini, Evelyn, Leo ndi Esther Mahan, tingufika ko angutituma ku El Salvador mu June 1946. Tingusaniya kuti minda “yacha kali ku chivuna.” (Yoh. 4:35) Vo takonkhoska kukwamba kwa nkhani iyi, vilongo kuti alongozgi avisopa angukwiya ukongwa. Pati pajumpha sabata yimoza, tinguchita unganu wapade kakwamba ku Santa Ana. Tingudana ŵanthu anandi kuti azivwisiyi nkhani ya chisanisani ndipu tingukondwa ukongwa kuwona kuti ŵanthu 500 anguza. Takhumbanga cha kuti tituwemu mumsumba wenuwu ndi chilatu chakuti tiwovyi ŵanthu wo akhumbanga kuziŵa uneneska. Chinanga kuti alongozgi avisopa angutcheŵeska ŵanthu kuti angaŵerenganga Bayibolo cha, kweni anyaki ŵenga nangu ndipu akhumbisiskanga kuti asambiri uneneska. Yiwu anguwonga ukongwa kuti tingusambira Chisipanichi ndi chilatu chakuti tiŵasambizi vakukwaskana ndi Chiuta wauneneska kweniso layizgu laki lakuti charu chizije so Paradayisu.

Rosa Ascencio njumoza wa ŵanthu wo ndingwamba kusambira nawu Bayibolo. Wati wayamba kusambira, wangupatukana ndi munthurumi yo wajanga nayu. Pavuli paki, munthurumi nayu wangwamba kusambira Bayibolo. Yiwu angutorana. Pavuli paki, angubatizika ndipu angwamba kupharazga mwaphamphu. Rosa wenga mpayiniya wakwamba ku Santa Ana. b

Rosa wenga ndi gulosale. Asani waluta mu uteŵeti, wajalanga ndipu wathembanga Yehova kuti wampaskengi vo wakhumbikanga. Ndipu ŵanthu anandi azanga kuzigula asani wajula gulosale yaki. Pavuli paki, wangusimikizga kuti mazu ngo nge pa Mateyu 6:33 ngauneneska. Iyu wanguja wakugomezgeka mpaka nyifwa yaki.

Nyengu yinyaki, wasembi wanguza ku munthu yo wachitiskanga lendi amishonale 6 nyumba zaki ndipu wangumutcheŵeska kuti asani walutirizgengi kuŵachitiska lendi, iyu ndi muwolu waki adikiskikengi m’tchalitchi. Mweneku wa nyumba zenizi, wenga wakutchuka chifukwa cha bizinesi yo wachitanga ndipu wakondwanga cha ndi vo alongozgi avisopa achitanga. Kweni venivi vingumuchitiska mantha cha. Iyu  wangukambiya wasembi kuti walivi navu kanthu chinanga wangadikiskika m’tchalitchi. Wangutisimikizgiya kuti tingafipanga mtima cha ndipu tingaja mo takhumbiya.

Mumsumba wa San Salvador, m’mishonale munyaki wasambizanga Bayibolo muwolu waku Baltasar Perla yo wenga injiniya. Munthu mwenuyu, wanguleka kusopa chifukwa wawonanga kuti alongozgi avisopa achitanga chinyengu. Pa nyengu yo akhumbanga kuzenga ofesi ya nthambi, Baltasar wangujipereka kupanga pulanu ndipuso kuzenga ofesi yeniyi kwawezi chinanga kuti ndipu wechendaje Kaboni.

Iyu wati waungana ndi Akaboni aku Yehova pa nyengu yakuzenga yeniyi, Baltasar wangusimikizga kuti wasaniya nadi chisopa chauneneska. Wangubatizika pa July 22, 1955 ndipu muwolu waki Paulina, wanguzibatizika pavuli paki. Ŵana ŵawu wosi ŵaŵi ateŵete Yehova mwakugomezgeka. Mwana wawu munthurumi zina laki Baltasar Junior, wateŵete kwa vyaka 49 pa Beteli ya ku Brooklyn ko watovya panchitu yakupharazga ndipu sonu wateŵete mu Komiti ya Nthambi ya ku United States. c

Tati tayamba kuchita maunganu ngachigaŵa ku San Salvador, M’bali Perla wanguwovya kuti tigwiriskiyengi nchitu sitediyamu yikulu. Pakwamba, tagwiriskiyanga ŵaka nchitu malu ngamanavi kweni pavuli paki, Yehova wangutitumbika ndipu chiŵerengeru chingukuwa ukongwa mwakuti tazazanga musitediyamu yeniyi ndipu anyaki ajanga kubwalu. Pa nyengu yakukondwesa yeniyi ndakumananga ndi ŵanthu wo ndasambiranga nawu Bayibolo. Ndingukondwa ukongwa kuti munthu yo ndasambiranga nayu Bayibolo wangundilongo wo nayu wasambiranga nawu, wo angubatizika pa unganu wenuwu.

Pa unganu unyaki, m’bali wanguza kwaku ini ndipu wangundikambiya kuti wakhumba kundisumuliya nkhani yinyaki. Ini ndingumuziŵa cha kweni iyu wangulongo kuti wandiziŵanga ndipu wangukhumbisiska kuti wandikambiyi. Iyu wangukamba kuti: “Ndenga yumoza wa anyamata wo akuponyaningi mya ku Santa Ana.” Kweni yapa tosi tateŵetiyanga Yehova. Ndingukondwa ukongwa! Vo ndingukambiskana ndi munthu uyu, vingundiwovya kusimikizga kuti uteŵeti wa nyengu zosi ndi nchitu yamampha ukongwa yo munthu wangasankha.

Ndingulutirizga kuchita umishonale ku El Salvador kwa vyaka pafupifupi 29. Pakwamba ndateŵetiyanga mumsumba wa Santa Ana, pavuli paki ku Sonsonate ndipuso ku Santa Tecla, ndipu pakumaliya ku San Salvador. Mu 1975, ndati ndamukambiya Yehova, ndinguŵanaŵana kuti ndileki umishonale kuti ndiwere ku Spokane chifukwa apapi ŵangu ŵenga akukota ndipu akhumbikanga kuŵawovya.

Ada angufwa mu 1979 ndipu ndinguluritizga kuphwere Ama wo asuzgikanga ukongwa. Yiwu angufwa ŵe ndi vyaka 94, pati pajumpha vyaka 8 kutuliya po ada angufwiya. Iyi yenga nyengu yakusuzga ndipu ndavukanga ukongwa. Ndipuso ndingwamba kutama mashinguzi chifukwa cha kusuzgika maŵanaŵanu. Kweni ndati ndaromba kwaku Yehova, iyu wangundiwovya ndipu ndingukunthiyapu masuzgu ngenanga. Venga nge kuti Yehova wangundikambiya kuti ‘chinanga ndi mu ukhongwi waku . . . , ndikunyamuwengi ndipuso ndikutaskengi.’​—Yes. 46:4.

Mu 1990, ndinguluta ku msumba wa Omak, ku Washington. Ndingwamba so kupharazga mu Chisipanichi ndipu ŵanthu anandi wo ndasambiranga nawu Bayibolo angubatizika. Ndafiskanga cha kulipira nyumba yo ndajangamu ku Omak. Mwaviyo, mu November 2007 ndingwamba kuja mukanyumba kanyaki ku tawuni yapafupi ya Chelan, ku Washington. Abali ndi azichi a mumpingu wa Chisipanichi atindiphwere ukongwa ndipu venivi vitindikondwesa ukongwa. Chifukwa chakuti ndini pe wakukota mumpingu wenuwu, abali ndi azichi “atindiwona” nge “mbuyawu.”

Chinanga kuti ndingusankha kuleka kuyirwa ndipuso kuja ndi ŵana kuti ndichiti umampha uteŵeti kweni ndasaniya ŵana anandi auzimu. (1 Ŵakor. 7:34, 35) Ndinguwona kuti ndingafiska cha kuja ndi chinthu chechosi m’charu ichi. Mwaviyo, kuteŵete Yehova ndi mtima wosi ndichu chenga chinthu chakwamba pa umoyu wangu. M’charu chifya ndazamukuŵa ndi nyengu yinandi yakukondwe ndi vinthu vakupambanapambana. Nditanja lemba la Sumu 145:16 lo likamba kuti Yehova ‘wagutiska khumbiru lachakututa chechosi.’

Sonu nde ndi vyaka 91 kweni ndeche ndi nthazi ndipu ndilutirizga kuchita upayiniya. Upayiniya utindiwovya kuti ndijiwonengi nge kuti ndeche mwana ndipu ndiziŵa chilatu cha umoyu. Ndingufika ku El Salvador nchitu yakupharazga yichiyamba ŵaka kweni sonu kwe apharazgi 39,000 chinanga kuti Satana wakhumbanga kutimbanyizga. Ivi vandiwovya kuti chigomezgu changu chije chakukho. Kukamba uneneska, ndikayika cha kuti mzimu waku Yehova utovya ŵanthu ŵaki!