1, 2. (a) Baeteleli ba bañwi ba bulapeli ne ba bata ku zibañi, mi Pitrosi naa ba alabile cwañi? (Mu bone siswaniso se si fahalimu.) (b) Ki kabakalañi Pitrosi ha naa bulezi ka bundume?

HAMULAHO wa lisunda li sikai ku zwa fa shwela Jesu, muapositola Pitrosi naa kopani ni baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ba ne ba sabisa. Baana bao ne li bona batu ba ba swana ba ne ba lukisize kuli Jesu a bulaiwe. Ka nako yeo cwale ne ba nyemezi Pitrosi kakuli naa folisize muuna wa sihole sa mahutu. Ne ba buzize Pitrosi ni Joani kuli: “Ki ka maata afi kamba ki ka libizo la mañi ha mu ezize se?” Pitrosi naa ba alabile ka bundume kuli: “Mutu yo ha yemi fapilaa mina a nzaa iketile, ki ka libizo la Jesu Kreste wa Munazareta, ye ne mu kokotezi kono ili yo Mulimu naa mu zusize kwa bafu.”—Lik. 4:5-10.

² Nako ye ñwi kwamulaho, Pitrosi naa sabile hahulu kuli mane naa latuzi Jesu halaalu. (Mare. 14:66-72) Mwa sibaka sa ku saba, Pitrosi ka nako yeo naa bonisize bundume fapilaa baeteleli ba bulapeli. Libaka? Kwandaa ku tusiwa ki moya o kenile, Pitrosi naa na ni buikolwiso bwa kuli Jesu naa pila. Ki kabakalañi muapositola yo ha naa na ni buikolwiso bo bu cwalo? Mi ki kabakalañi ha lu kona ku ba ni buikolwiso bo bu swana?

3, 4. (a) Ki lizuho mañi ze ne bile teñi pili baapositola ba Jesu ba si ka pepwa kale? (b) Ki bo mañi ba ne ba zusizwe ki Jesu?

³ Baapositola ne ba ziba kuli ba ba shwile ne ba ka zuha  hape. Pili baapositola ba si ka pepwa kale, Mulimu naa file mupolofita Elia ni mupolofita Elisha maata a ku zusa ba ba shwile kwa bafu. (1 Mal. 17:17-24; 2 Mal. 4:32-37) Mutu yo muñwi ya naa shwile ili ya naa bulukilwe mwa libita la Elisha, naa zuhile kwa bafu hamulaho wa ku ngunyuta kwa masapo a Elisha. (2 Mal. 13:20, 21) Bakreste ba kwa makalelo ne ba lumezi litaba ze, sina feela luna ha lu lumela kuli Linzwi la Mulimu ki yona niti.

⁴ Kaniti, mwendi ne mu susuelizwe hahulu ha ne mu balile ze bonisa kuli Jesu naa zusize batu kwa bafu. Ka mutala, mu nahane feela mwa naa komokezi musali wa mbelwa muta Jesu naa zusize mwanaa hae wa mushimani. (Luka 7:11-15) Kamba mu nahane ze ne ezahezi Jesu ha naa zusize musizana wa lilimo ze 12 kwa bafu. Mu nahane feela tabo ye ne ba bile ni yona bashemi muta mwanaa bona wa musizana naa zuhile kwa bafu! (Luka 8:49-56) Mu nahane feela tabo ye ne ba bile ni yona batu ha ne ba boni Lazaro inzaa zwa mwa libita!—Joa. 11:38-44.

5. Zuho ya Jesu ne i shutana cwañi ni lizuho ze ñwi ze ne bile teñi pili a si ka zusiwa kale kwa bafu?

⁵ Baapositola ne ba ziba kuli zuho ya Jesu ne i shutana ni lizuho ze ñwi ze ne bile teñi pili ya hae i si ka ezahala kale. Batu ba ne ba zusizwe kwa bafu pili Jesu a si ka zusiwa kale ne ba filwe mibili ya nama kono ne ba shwile hape hasamulaho. Jesu naa filwe mubili wa moya o sa koni ku sinyiwa ni kamuta. (Mu bale Likezo 13:34.) Pitrosi naa ñozi kuli Jesu “naa bulailwe a na ni mubili wa nama, kono a piliswa a na ni mubili wa moya.” Hape Jesu “u inzi ku la bulyo la Mulimu, kakuli naa ile kwa lihalimu; mi mangeloi ni bulena ni maata ne li beilwe mwatasaa hae.” (1 Pit. 3:18-22) Lizuho ze ñwi ne li ze makaza luli, kono zuho ya Jesu ne li yona makazo ye tuna ka ku fitisisa.

6. Zuho ya Jesu ne i tusize cwañi balutiwa ba hae?

⁶ Zuho ya Jesu ne i tusize hahulu balutiwa ba hae. Nihaike kuli lila za hae ne li lumela kuli Jesu u shwile, naa zusizwe kwa bafu. Jesu naa pila sina mutu wa moya ya maata mi hakuna mutu ya naa kona ku mu holofaza. Ku zusiwa kwa hae kwa bafu ne ku file bupaki bwa kuli Jesu ne li Mwanaa Mulimu. Bakeñisa kuli ne ba ziba kuli Jesu naa pila, balutiwa ba hae ne ba si ka ikutwa bumaswe kamba ku saba. Kono balutiwa bao ne ba na ni cisehelo ye tuna ni sepo. Kambe Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu, kambe mulelo wa Mulimu ne u si ke wa talelezwa mi taba ye nde ye ne ba kutaza balutiwa ba hae ne i si ke ya tusa se siñwi.

7. Ki buikalabelo mañi bwa peta Jesu kacenu, mi lu kona ku buza lipuzo mañi?

⁷ Kwandaa ku ba feela muuna ya maata, lwa ziba kuli Jesu naa peta buikalabelo bo buñwi bo buñata. Jesu wa pila mi u etelela musebezi wa ku kutaza o ezwa mwa lifasi kaufela. Jesu ki Mulena wa Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu, ona Mubuso o tuha u felisa bumaswe kaufela fa lifasi ni ku cinca lifasi ku li eza paradaisi ili mo batu ba ka pila ku ya ku ile. (Luka 23:43) Licinceho zeo kaufela ne li si ke za ezahala kambe kuli Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu. Kacwalo, ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa kuli Jesu naa zusizwe kwa bafu? Mi zuho ya hae i lu tusa cwañi?

8, 9. (a) Ki kabakalañi baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ha ne ba kupile kuli libita la Jesu li kantelwe? (b) Ki lika mañi ze ne ezahezi basali ha ne ba tile kwa libita?

⁸ Jesu ha sa bulailwe, baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda ba taha ku Pilato mi ba  to bulela kuli: “Muñali, lu hupuzi kuli mupumi yani ha naa sa pila naa ize, ‘Hamulaho wa mazazi a malaalu, ni ka zusiwa kwa bafu.’ Hakulicwalohe, ha ku laele kuli libita li kantelwe ku isa lizazi la bulaalu kuli balutiwa ba hae ba si ke ba ya ku yo mu uzwa ni ku bulelela batu kuli, ‘U zusizwe kwa bafu!’ mi fo bupumi bwa mafelelezo bo ikaba bo bu maswe hahulu ku fita bwa pili.” Pilato a ba alaba a li: “Ha mu nge bakanteli. Mu ye mu yo li kantela mo mu konela kaufela.” Ne ba ezize ona cwalo luli.—Mat. 27:62-66.

⁹ Ha naa izo bulukwa, Jesu naa beilwe mwa libita le ne li cakuzwi mwa licwe le lituna mi fa munyako wa lona ne ku kwalilwe ka licwe le lituna. Baeteleli ba bulapeli ne ba bata kuli Jesu a be mwa libita leo ku ya ku ile. Kono Jehova naa na ni mubonelo o shutana ni wa batu bao. Hamulaho wa mazazi a malaalu, balutiwa ba Jesu ba babeli, Maria Magdalena ni Maria yo muñwi ba taha kwa libita la Jesu. Ha ba fita kwateñi, ba fumana kuli licwe le ne li tibile fa libita fo, li zwisizwe fateñi. Lingeloi ne li bulelezi basali kuli ba kene mwa libita kuli ba yo iponela kuli Jesu ha yo mwateñi. Lingeloi ne li ba bulelezi kuli: “Haa yo mo, kakuli u zusizwe kwa bafu.” (Mat. 28:1-6) Jesu naa zusizwe kwa bafu!

10. Paulusi naa file bupaki mañi bo bu bonisa kuli Jesu naa zusizwe kwa bafu?

¹⁰ Ze ne ezahezi mwa mazazi a 40 ku zwa fo, ne li file bupaki bo butuna bwa kuli Jesu naa zusizwe kwa bafu. Muapositola Paulusi naa ñolezi Bakreste ba mwa Korinte kuli: “Ku za pili ze ne ni mi file, ne ku na ni ze ne ni amuhezi ni na, kuli Kreste naa shwile kabakala libi za luna ku likana ni Mañolo, kuli naa bulukilwe, naa zusizwe kwa bafu fa lizazi la bulaalu ku likana ni Mañolo, naa bonahezi ku Kefasi, kihona a bonahala ku ba ba lishumi ka ba babeli. Hasamulaho naa bonahezi kwa mizwale ba ba fitelela 500 ka nako i liñwi, ili bao buñata bwa bona ba sa li ni luna, nihaike ba bañwi ku bona ba itobalezi ka lifu. Ku zwa fo, a bonahala ku Jakobo, kihona a bonahala ni kwa baapositola kaufela; kono kwa mafelelezo a bonahala ni ku na inge ku ya naa pepilwe a si ka kola kale.”—1 Makor. 15:3-8.

11. Ka “ku likana ni Mañolo,” zuho ya Jesu ne i ezahezi cwañi?

¹¹ 1. Zuho ya Jesu ne i ezahezi “ku likana ni Mañolo.” Linzwi la Mulimu ne li polofitile za zuho ya Jesu. Ka mutala, Davida naa ñozi kuli “ya kenile” kamba ya sepahala wa Mulimu naa si ke a yubekiwa mwa Libita. (Mu bale Samu 16:10.) Fa lizazi la Pentekota ya 33 C.E., Pitrosi naa talusize kuli “ya kenile” kamba ya sepahala yo ne li Jesu, mi naa zwezipili ku bulela kuli: “[Davida] naa bonezi cimo ni ku bulela za zuho ya Kreste, kuli naa si ke a tuhelelwa mwa Libita kamba ku tuhelela nama ya hae kuli i bone ku bola.”—Lik. 2:23-27, 31.

12. Ki bo mañi ba ne ba boni Jesu ya zusizwe kwa bafu?

¹² 2. Batu ba bañata ne ba iponezi Jesu ya naa zusizwe kwa bafu. Mwahalaa mazazi a 40 hamulaho wa zuho ya hae, Jesu naa bonahezi kwa balutiwa ba hae mwa simu ye ne li bukaufi ni libita la hae, mwa mukwakwa o liba kwa munzi o bizwa Emausi, ni mwa libaka ze shutana-shutana. (Luka 24:13-15) Jesu naa ambozi ni batu ba ba shutana-shutana ku kopanyeleza cwalo ni Pitrosi ni batu ba bañwi. Mane zazi le liñwi Jesu naa bonahezi kwa batu ba ba fitelela 500. Kaniti luli, bupaki kaufela  bu bonisa kuli batu ba bañata ne ba iponezi Jesu ya zusizwe kwa bafu.

13. Tukufalelo ye ne ba na ni yona balutiwa ne i bonisize cwañi kuli ne ba na ni buikolwiso bwa kuli Jesu naa zusizwe kwa bafu?

¹³ 3. Balutiwa ne ba kutalize ka tukufalelo za zuho ya Jesu. Balutiwa ba Jesu ne ba nyandisizwe, ne ba nyandile, mi ba bañwi ne ba bulailwe kabakala ku kutaza taba ye nde. Kambe Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu, kana Pitrosi naa ka beya bupilo bwa hae mwa lubeta ka ku kutaza za zuho ya Kreste kwa batu ba ba swana ba ne ba toile Jesu ili ba ne ba bata ku mu bulaya? Pitrosi ni balutiwa ba bañwi ne ba na ni sepo ya kuli Jesu naa pila mi naa sweli ku etelela mwa musebezi wa ku kutaza. Hape zuho ya Jesu ne i tusize balateleli ba hae kuli ba be ni sepo ye tiile ya kuli ni bona ne ba ka zusiwa kwa bafu. Ka mutala, Setefani naa shwile inze a na ni sepo ya kuli u ka zusiwa kwa bafu.—Lik. 7:55-60.

14. Ki kabakalañi ha mu lumela kuli Jesu wa pila?

¹⁴ 4. Lu na ni buikolwiso bwa kuli Jesu u sweli wa busa sina Mulena mi ni kuli u sebeza sina Toho ya Puteho ya Sikreste. Palo ya Bakreste ba niti i zwelapili ku hula. Kana taba yeo ne i ka ezahala kambe Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu? Mane kambe Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu, ne lu si ke lwa utwa nihaiba ka za hae. Kono lu na ni mabaka a tiile a tahisa kuli lu lumele kuli Jesu wa pila ni kuli u etelela mwa musebezi wa ku kutaza mwa lifasi kaufela.

15. Ki kabakalañi zuho ya Jesu ha i lu tusa ku ba ni bundume bwa ku kutaza?

¹⁵ Zuho ya Kreste i lu tusa ku ba ni bundume bwa ku kutaza. Ku zwa feela mwa linako za Jesu ku to fita kacenu, lila za Mulimu ba likile ku itusisa lika ze ñata ze maswe kuli ba tuhelise musebezi wa ku kutaza. Lika zeo ki bukwenuheli, ku nenauna batu ba Mulimu, mifilifili, ku ba hanisa ku peta misebezi ya Sikreste, ku ba tukufaza, ni ku ba bulaya. Kono Bibele ne i polofitile kuli: ‘Ha ku na silwaniso se si ezezwa luna se si ka konda.’ (Isa. 54:17) Ha lu sabi batu ba itusisa Satani. Jesu wa lu tusa sina mwa naa sepiselize. (Mat. 28:20) Lwa kona ku ba ni buikolwiso bwa kuli ku si na taba ni ze ba ka eza lila za luna, ha ba na ku lu palelwisa ku kutaza taba ye nde ya Mubuso.

16, 17. (a) Zuho ya Jesu i fa bupaki mañi ka za lika za naa lutile? (b) Ka ku ya ka liñolo la Joani 11:25, Mulimu u file Jesu maata a cwañi?

¹⁶ Zuho ya Jesu i fa bupaki bwa lika kaufela za naa lutile. Caziba yo muñwi wa litaba za Bibele naa bulezi kuli haiba Kreste naa si ka zusiwa kwa bafu, u zibe Bakreste ki likuba ba ba lumela litaba za buhata. Paulusi naa ñozi kuli kambe Jesu naa si ka zusiwa kwa bafu, musebezi wa ku kutaza ni tumelo ya Bakreste ne li si ke za ba za butokwa. Mane litaba za evangeli ne li ka swana sina likande le li maswe le li ñozwi ki mutu yo munde ili ya butali ya naa bulailwe ki lila za hae. Kono Jesu naa zusizwe kwa bafu ili bupaki bo bu bonisa kuli lika kaufela za naa lutile ki za niti.—Mu bale 1 Makorinte 15:14, 15, 20.

¹⁷ Jesu naa bulezi kuli: “Ki na zuho ni bupilo. Ya bonisa tumelo ku na, niha ka shwa, u ka pila.” (Joa. 11:25) Sepiso ya naa file Jesu yeo i ka talelezwa luli. Jehova u file Jesu maata a ku zusa batu ba ba ka busa ni yena mwa lihalimu ni batu ba bañata-ñata ba ba ka pila fa lifasi. Sitabelo ni zuho ya Jesu li fa bupaki bwa kuli ha ku na ku ba ni lifu. Kacwalo, lwa kona ku ba ni bundume ni maata a ku tiyela muliko ufi kamba ufi o lu kopana ni ona nihaikaba kuli lu talimana ni muliko wa ku bata ku bulaiwa.

18. Zuho ya Jesu i lu fa buikolwiso mañi?

 ¹⁸ Zuho ya Jesu i lu fa buikolwiso bwa kuli batu ba ka atulwa ka ku ya ka likuka ze lilato za Jehova. Paulusi naa bulelezi baana ni basali ba mwa Atene kuli Mulimu u ka “atula lifasi ka ku luka ka muuna ya ketile, mi u file batu kamukana bupaki bwa taba yeo ka ku mu zusa kwa bafu.” (Lik. 17:31) Mulimu naa ketile Jesu kuli a be muatuli wa luna, mi lwa kona ku kolwa kuli Jesu u ka atula ka nzila ye lukile ni ye lilato.—Mu bale Isaya 11:2-4.

19. Ku lumela kuli Kreste naa zuhile kwa bafu ku lu tusa cwañi?

¹⁹ Lu bata ku eza tato ya Mulimu kakuli lwa lumela kuli Jesu naa zusizwe kwa bafu. Kambe Jesu naa si ka fana bupilo bwa hae sina sitabelo ni ku zusiwa kwa bafu, u zibe ne lu ka zwelapili ku ba mwatasaa sibi ni lifu. (Maro. 5:12; 6:23) Ne lu si ke lwa ba ni sepo mi mwendi ne lu ka bulela kuli: “Ha lu ceñi ni ku nwa, kakuli kamuso lwa shwa.” (1 Makor. 15:32) Kono ha lu isi pilu kwa minyaka ya lifasi. Kono lu itebuha sepo ya zuho ye lu na ni yona mi ka nako kaufela lu tabela ku utwa Jehova.

20. Zuho ya Jesu i bonisa cwañi kuli Mulimu u na ni maata a matuna?

²⁰ Zuho ya Jesu i bonisa maata a na ni ona Jehova, yena “ya fa ba ba mu bata mupuzo.” (Maheb. 11:6) Jehova naa itusisize maata a matuna ni butali ha naa zusa Jesu kwa bafu ni ku mu fa bupilo bo bu sa shwi mwa lihalimu. Mulimu naa bonisize kuli u na ni maata a ku taleleza lisepiso za hae. Jehova naa sepisize kuli “peu” ne i ka tusa batu ku utwisisa kuli Mulimu ki yena ya na ni tukelo ya ku busa. Kuli sepiso yeo i talelezwe, Jesu yena ya li “peu” naa tokwa ku shwa ni ku zusiwa kwa bafu.—Gen. 3:15.

21. Sepo ya zuho i mi tusa cwañi?

²¹ Lwa itumela hahulu ku Jehova bakeñisa sepo ya zuho ya lu file. Bibele i sepisa kuli: “Bona! Tende ya Mulimu i inzi ni batu, mi u ka yaha ni bona, mi ba ka ba batu ba hae. Mi Mulimu yena ka sibili u ka ba ni bona. Mi u ka takula miyoko kaufela kwa meeto a bona, mi lifu ha li sa na ku ba teñi, nihaiba ku tahelwa ki maswabi kamba ku lila kamba ku utwa butuku. Za pili li felile.” Sepiso yeo ne i filwe ku muapositola Joani ya naa bulelezwi kuli: “Ñola, kakuli manzwi a a sepahala mi ki a niti.” Ki mañi ya naa bulelezi Joani kuli a ñole litaba zeo? Ne li Jesu Kreste ya naa zusizwe kwa bafu!—Sin. 1:1; 21:3-5.