1, 2. 1) ¿Imatataj yachayta munarqanku judiospa religionninkuta kamachejkuna, imatataj Pedro kuticherqa? (Patapi kaj dibujota qhawariy.) 2) ¿Imaraykutaj Pedro mana manchachikuspa kuticherqa?

JESUSTAQA judiospa religionninkuta kamachejkuna wañuchicherqanku. Wañuchisqankumanta pisi semanasninmantaj, chay runasllataj apóstol Pedrota japʼerqanku, ima atiywanchus uj suchu runata sanoyachisqanta yachayta munasqankurayku. Chay runaqa nacekusqanmantapacha suchu karqa. Pedrotaj mana manchachikuspa paykunaman nerqa: “Kay runaqa qankunaj ñawpaqeykichejpi sano sayashan nazareno Jesucristoj sutinrayku. Kay Jesustaqa qankuna [kurkupi wañucherqankichej, NM]; chaywampis Diosqa payta wañus[qas ukhu]manta kawsarichimorqa”, nispa (Hech. 4:5-10).

² Pedroqa aswan ñaupajta, manchachikusqanrayku kinsa kutirayku Jesusta mana rejsisqanta nerqa (Mar. 14:66-72). ¿Imaraykutaj judiospa religionninkuta kamachejkunaman mana manchachikuspa kuticherqa? Espíritu santo yanapasqanrayku, Jesús kausarimusqanta yachasqanrayku ima. ¿Imaraykú Jesús kausarimusqanmanta mana iskayrayarqachu? ¿Imaraykutaj noqanchejpis mana iskayrayananchejchu tiyan?

3, 4. 1) Niraj apóstoles nacekushajtinku, ¿pikunamantaj Dios atiyta qorqa wañusqasta kausarichinankupaj? 2) ¿Pikunatá Jesús kausaricherqa?

³ Apostolesqa, wakin runas wañuymanta kausarichisqas  kasqankuta yacharqanku. Imaraykuchus niraj nacekushajtinku, Diosqa Eliasman, Eliseoman ima, wañusqasta kausarichinankupaj atiyta qosqa (1 Rey. 17:17-24; 2 Rey. 4:32-37). Uj kuti uj ayata, Eliseo pʼampasqa kasharqa chayman choqaykusqanku. Chay aya Eliseoj tullunman chayasqanrayku chay rato kausarimusqa (2 Rey. 13:20, 21). Ñaupa tiempomanta cristianosqa Qhelqasqas imatachus nisqanpi creerqanku, noqanchejpis paykuna jinallataj Bibliaj nisqan cheqapuni kasqanpi creenchej.

⁴ Jesús wañusqasta kausarichisqanta leespa mayta kusikunchej. Uj kuti Jesusqa, uj viudaj kʼata wawanta kausaricherqa, chay viudaqa wawanta kausashajta rikuspa maytachá kusikorqa (Luc. 7:11-15). Waj kutipitaj 12 watayoj sipasitata kausarichillarqataj. Chay sipasitaj tatasninpis maytachá kusikullarqankutaj imillitankuta kausashajta rikuspa (Luc. 8:49-56). Lazarota kausarimojta rikojkunapis jinallatatajchá kusikorqanku (Juan 11:38-44).

5. ¿Imaraykú ninchej Jesuspa kausarimuynin uj jina kasqanta?

⁵ Apostolesqa sumajta yacharqanku Jesuspa kausarimuynin uj jina kasqanta. Imaraykuchus aswan ñaupajta kausarimojkunaqa aycha cuerpollayojtaj kausarimorqanku, chantapis tiemponman watejmanta wañullarqankutaj. Jesustajrí, kausarichisqa karqa uj ángel jina, mana jaykʼaj ismoj cuerpoyoj, nisunman manaña ujtawan wañunanpaj (Hechos 13:34 leey). Pedro nerqa: “[Jesús] cheqamanta cuerpompi wañuchisqa karqa, [uj ángel jina kausananpajtaj] kawsarichisqa karqa”, nispa. Chantá nillarqataj: “Jesucristo[...] janaj pachaman riporqa, chaypitaj Diospa pañampi tiyasqa kashan. Chantá tukuy ángeles, kamachejkuna, atiyniyojkuna ima paypa kamachiynimpi kashanku”, nispa (1 Ped. 3:18-22). Aswan ñaupajta runas wañuymanta kausarisqankoqa tʼukunapaj jina karqa. Jinapis ni mayqen Jesuspa kausarimuyninwan kikinchakunchu.

6. Jesuspa kausarimuynin, ¿imaynatá yachachisqasninta yanaparqa?

⁶ Jesús kausarimusqanqa, yachachisqasninta mayta tʼukucherqa. Nitaj enemigosnin creesqankuman jinachu wiñaypaj wañusqa kasharqa. Astawanpis Jesusqa uj atiyniyoj ángel jina kausasharqa, chayraykutaj payta ni pi runa imanayta atinchu. Chantapis kausarimusqanqa Diospa Churin kasqanta rikuchin. Chayrayku yachachisqasnenqa, manaña llakikorqankuchu nitaj manchachikorqankuchu, astawanpis kusisqas, kallpachasqastaj kasharqanku. Sumaj willaykunatataj mana manchachikuspa willayta aterqanku. Arí, Jesusqa kausasharqa, Diospa munaynintaj juntʼakunanpuni karqa.

7. 1) ¿Imatataj Jesús ruwashan? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kutichisunchej?

⁷ Noqanchejqa Jesús kʼacha runa kasqanta, tʼukuna imasta ruwasqanta ima yachanchej. Kunantaj Jesusqa sumaj willaykunata pachantinpi willakunanpaj kamachishan. Chantapis Diospa Reinonpa Reynin kasqanrayku kay Jallpʼamanta sajra kausayta chinkachenqa, runas wiñaypaj kausakunankupajtaj kay Jallpʼata uj paraisoman tukuchenqa (Luc. 23:43). Jesús mana kausarimunmanchu karqa chayqa, tukuy kay imasqa mana ruwakunmanchu karqa. ¿Imaraykutaj Jesús kausarimusqantapuni ninchej? Jesuspa kausarimuynin, ¿imaynatá yanapawanchej?

8, 9. 1) ¿Imaraykutaj judiospa religionninkuta kamachejkuna Jesús pʼampasqa kasharqa chayta qhawanankuta munarqanku? 2) ¿Imataj karqa warmis aya pʼampanaman chayanankupaj?

⁸ Jesús wañuchisqa kasqantawan kuraj kaj sacerdotes, fariseos ima Pilatojman rerqanku. Nerqankutaj: “Wiraqochi, yuyarikuyku jaqay chʼawka runa kawsashaspallaraj nisqanta: Kinsa pʼunchaymanta kawsarimpusaj,  nispa. Chayrayku kamachiy ari, kinsa pʼunchaykama allinta chay, maypichus pʼampasqa kashan, chayta qhawanankuta, ama yachachisqasnin jamuspa ayanta suwanankupaj. Chantá runasman ninkuman: Wañusqakunamanta kawsarimpun, nispa. Jinapeqa, chay qhepa chʼawkeyay aswan jatun kanman ñawpajmanta nisqaqa”, nispa. Pilatotaj chay runas nisqankuman jina soldadosta pusacherqa, maypichus Jesús pʼampasqa kasharqa chayta qhawanankupaj (Mat. 27:62-66).

⁹ Jesuspa ayanqa, chhankapi ruwasqa aya pʼampanapi kasharqa, uj jatun rumiwan wisqʼaykusqa. Judiospa religionninkuta kamachejkunataj, chaypi wiñaypaj kananta munarqanku. Jehovatajrí chayta mana munarqachu. Jesús wañupusqanmanta kinsa pʼunchayninmantaj María Magdalena, chay uj Mariapiwan aya pʼampanaman watukoj rerqanku. Chaypitaj rumi tijrarpayasqata, uj angeltawan chay rumi patapi tiyaykusqata tariparqanku. Chay angeltaj chay iskay warmista aya pʼampanata qhawaykunankuta nerqa, chʼusaj kashasqanta yachanankupaj. Chaymantataj nerqa: “Mana kaypiñachu. Nisqanman jina kawsarimpunña”, nispa (Mat. 28:1-6). Arí, Jesusqa kausakusharqa.

10. ¿Imastataj Pablo nerqa Jesús kausarimusqantapuni rikuchinanpaj?

¹⁰ Jesús kausarimusqanmanta qhepan 40 pʼunchaykunapi imaschus kasqanqa, Jesús kausarimusqantapuni rikuchin. Chaymanta parlaspa, apóstol Pablo Corintomanta cristianosman ñaupaj kaj cartanta qhelqashaspa nerqa: “Ñawpajta tukuy imamanta astawan yachacherqaykichej imatachus noqapis yachaqakusqayta: Cristo juchanchejrayku wañorqa, Diosmanta Qhelqasqapi nisqanman jina. Pʼampasqa karqa, kawsarimporqataj kinsa pʼunchayninman, Diosmanta Qhelqasqapi nisqanman jina. Chantá rikhurerqa Pedroman, chaymantataj chunka iskayniyoj apostolesman. Chay qhepata waj hermanosmampis rikhurillarqataj, phishqa pachaj kuraj tantasqa kashajtinku. Chaykunamanta ashkhas kawsashankuraj, wakintaj wañupunkuña. Chaymanta rikhurillarqataj Santiagoman, chay qhepatataj tukuynin apostolesman. Tukuymanta qhepatataj noqamampis rikhurillawarqataj, sullusqa wawa jina kashajtiypis”, nispa (1 Cor. 15:3-8).

11. ¿Imaraykutaj ninchej Jesús “Diosmanta Qhelqasqapi” nisqanman jina kausarimusqanta?

¹¹ Jesusqa “Diosmanta Qhelqasqapi” nisqanman jina kausarimorqa. Diospa Palabranqa, Jesús kausarimunanta nerqa. Sutʼincharinapaj, Davidqa Diosman ‘tʼaqasqa’ chayri cheqa sonqo kajmanta parlarqa, pichus wañuypi mana saqerparisqachu kanan karqa (Salmo 16:10 leey). ¿Pimantataj parlasharqa? Pentecostés 33 watapi Pedroqa, Jesusmanta parlashasqanta sutʼincharqa. Nerqataj: “Davidqa ñawpajmantaña yacharqa imachus kananta; chayrayku Cristoj kawsarimpunanmanta nerqa aya pʼampanapi pʼampasqa mana qhepakunanta, nitaj aychampis ismunanta”, nispa (Hech. 2:23-27, 31).

12. ¿Pikunataj Jesusta kausarimusqantawan rikorqanku?

¹² Ashkha runas Jesús kausarimusqanta rikorqanku. Jesús kausarimusqanmanta qhepan 40 pʼunchaykunapi, yachachisqasninman rikhurerqa pʼampasqa kasharqa chaypi, Emaús sutiyoj ranchoman rishajtinku, waj lugarespi ima (Luc. 24:13-15). Wakin kutisqa uj runallaman rikhurerqa, Pedroman jina. Wakin kutispitaj ashkha runasman rikhurerqa. Sutʼincharinapaj, uj kutipeqa phishqa pachaj runasmanta astawan tantasqa kashajtinku rikhurerqa. Arí, ashkha runas Jesusta kausarimusqanmanta qhepaman rikorqanku, nitaj pipis chaymanta iskayrayanmanchu.

13. ¿Imaynatá Jesuspa yachachisqasnin rikucherqanku, Jesús kausarimusqanmanta mana iskayrayasqankuta?

 ¹³ Jesuspa yachachisqasnenqa sonqo kʼajaywan kausarimusqanmanta willarqanku. Chayraykutaj ashkhas qhatiykachasqas, ñakʼarichisqas, wañuchisqas ima karqanku. Sutʼincharinapaj, Pedroqa religionta kamachejkunaman Jesús kausarimusqantapuni nerqa, chay runasqa Jesusta mayta chejnikoj kanku, chayraykutaj yachachinakorqanku wañuchinankupaj. Jesús mana kausarimunmanchu karqa chayqa, ¿Pedro kausayninta wañuy pataman churanmanchu karqa? Pedro, waj yachachisqas ima, yacharqanku Jesús kausashasqanta, willaypitaj umachashasqanta. Jesús kausarichisqa kasqanqa, paykuna wañojtinkupis kausarichisqas kanankuta rikucherqa. Sutʼincharinapaj, Esteban wañuporqa kausarimunanta yachaspa (Hech. 7:55-60).

14. ¿Imaraykutaj Jesús kausarimusqanta niwaj?

¹⁴ Diospa Reinonmanta Jesús Rey kasqanta, qotuchakuypa Uman kasqanta ima yachanchej. Cheqa cristianosqa yapakushallankupuni. Jesús mana kausarimunmanchu karqa chayqa, mana yapakushallankumanpunichu karqa, chantá ichá ni jaykʼaj Jesusmanta parlajta uyarisunmanchu karqa. Chaywanpis sutʼita yachanchej Jesús kausashasqanta, sumaj willaykuna pachantinpi willakunanpaj umachashasqanta ima.

15. ¿Imaraykutaj Jesús kausarimusqan, mana manchachikuspa willamunapaj yanapawanchej?

¹⁵ Jesús kausarimusqanqa mana manchachikuspa willamunapaj yanapawanchej. Diospa enemigosnenqa iskay waranqa watastaña, sumaj willaykunata mana willamunapaj qhatiykachawanchej, asipayawanchej, ñakʼarichiwanchej, llulla yachachiykunawan chʼaukiyayta munawanchej ima, chantá wakin hermanosninchejta wañuchinku. Chaywanpis Bibliaqa may unayña nerqa: “Mana mayqen arma ruwasqankupis qanta chinkachisunampaj jina kanqachu”, nispa (Isa. 54:17). Chayrayku Satanaswan kajkunata mana manchachikunchejchu. Chantapis Jesús noqanchejwan kashan, nisqanman jinataj yanapashawanchej (Mat. 28:19, 20). Diospa enemigosnin manaña willamunapaj tukuy imata ruwajtinkupis, ni jaykʼaj chʼinyachiyta atiwasunchu.

16, 17. 1) Jesús kausarimusqan, ¿imaynatá rikuchin yachachisqan cheqapuni kasqanta? 2) Juan 11:25 versículo nisqanman jina, ¿imapajtaj Jehová atiyta Jesusman qorqa?

¹⁶ Jesús kausarimusqanqa tukuy ima yachachisqan cheqapuni kasqanta rikuchin. Apóstol Pablo nerqa jina Jesús mana kausarimunmanchu karqa chayqa, creesqanchej, willamusqanchej imaqa qhasi manakajlla kanman karqa. Bibliata ukhunchaj runa, nerqa: “Jesús mana kausarimunmanchu karqa chayqa, [...] cristianosqa qhasi mana kaj llulla cuentollapi creenkuman karqa”, nispa. Arí, imatachus Evangeliospi Jesusmanta parlakusqanqa, uj llakiy willaylla kanman karqa, mayqenpichus uj yachayniyoj kʼacha runata enemigosnin wañuchinku. Chaywanpis Jesusqa kausarimorqapuni. Chaytaj rikuchin tukuy imata yachachisqan, aswan qhepaman imaynachus kausay kananta nisqanpis cheqapuni kasqanta (1 Corintios 15:14, 15, 20 leey).

¹⁷ Jesús nerqa: “Noqa kani kawsarimuy, kawsaytaj; pichus noqapi creejqa, wañuchumpis kawsanqa”, nispa (Juan 11:25). Kay nisqanqa juntʼakonqapuni. Jehovaqa, Jesusman atiyta qorqa wañuymanta kausarichinanpaj paywan khuska kamachimonqanku chaykunata, chantá may chhika runas kay Jallpʼapi wiñaypaj kausakonqanku chaykunata ima. Jesús wañupusqan, kausarimusqan imaqa, wañuy chinkachisqapuni kananta rikuchin. Chaytaj mayta kallpachawanchej ñakʼariykunata muchunapaj, wañuyta mana manchachikunapaj ima.

18. Jesús kausarimusqan, ¿imatataj rikuchiwanchej?

 ¹⁸ Jesús kausarimusqanqa, Jehovaj kamachiykunasninman jina juzgasqas kananchejta rikuchin. Pablo imatachus Atenas llajtayoj runasman nisqanta qhawarina. Pay nerqa: “Diosqa [...] cheqa kayninman jina tukuy kay pachapi runasta juzganqa chay kachamusqan runanejta. Diostaj chayta tukuyman rikuchinña, chay runata wañus[qas ukhu]manta kawsarichimuspa”, nispa (Hech. 17:31). Jehovaqa Jesusta Juezninchej kananpaj churan. Chayrayku Jesús munakuywan, cheqan kaywan ima, juzganawanchejpi atienekuyta atinchej (Isaías 11:2-4 leey).

19. ¿Imaynatá yanapawanchej Jesús kausarimusqanpi creey?

¹⁹ Jesús kausarimusqanpi creeyqa, Diospa munayninta ruwanapaj yanapawanchej. Jesús kausayninta mana qonmanchu, nitaj wañuymanta kausarimunmanchu karqa chayqa, juchamanta, wañuymanta ima, ni imaynamanta kacharichisqas kayta atisunmanchu karqa (Rom. 5:12; 6:23). Ichapis kay pachamanta runas jina nisunman karqa: “Mikhuna ari, ujyanataj, imaraykuchus qʼaya wañupullasunchej”, nispa (1 Cor. 15:32). Chaywanpis noqanchejqa mana kay pachaj kusikuynintachu munakunchej. Astawanpis kausarimuy kananta yachasqanchejrayku, Diosta tukuy imapi kasukuyta munanchej.

20. ¿Imaynatá Jesús kausarimusqan Jehovaj jatun kayninta rikuchin?

²⁰ Jesús kausarimusqanqa, Jehovaj jatun kayninta rikuchin, pichus Payta tukuy sonqo maskʼajkunata bendecin (Heb. 11:6). Jehovaqa atiyninta, yachayninta ima rikucherqa Wawanta ni jaykʼaj ujtawan wañunanpaj kausarichispa. Chantapis Jehovaqa nisqanta juntʼayta atisqanta rikuchillarqataj. Paylla Tukuyta Kamachej kasqantataj uj ‘miraynejta’ rikuchinanta nerqa. Chay nisqan juntʼakunanpajtaj Jesús warmej miraynin kasqanrayku, wañunan karqa, kausarichisqa ima kanan karqa (Gén. 3:15).

21. ¿Imaynatá kausarimuy kanan sonqochasunki?

²¹ Jehovaman mayta agradecekunchej wañusqasta kausarichinanmanta. Apóstol Juan kayta uyarerqa: “Kunanqa Diospa tiyakuynin runas ukhupi kashan, paytaj paykunawan khuska tiyakonqa. Runasqa paypa ayllun kanqanku, Diostaj paykunaj Diosninku kanqa. Payqa tukuy waqayta ñawisninkumanta pichanqa, manañataj wañuy kanqachu, nitaj waqaypis, nitaj qhapariypis, nitaj nanaypis, imaraykuchus ñawpaj kaj imasqa manaña kanqachu, nispa. Kamachina tiyanapi tiyasqa kashajtaj nerqa: [...] Kayta qhelqay, imaraykuchus kay palabrasqa maychus kajpuni, cheqataj kanku”, nispa. ¿Pitaj chayta Juanman nerqa? Kausarichisqa kaj Jesucristo (Apo. 1:1; 21:3-5).