1. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë liibrë diˈib xyëˈäjtypy Levítico?

JYOBAA tsyejpy ets niˈamukë nˈijtëm wäˈäts, njukyˈäjtëm wäˈäts, nmëduˈunëm wäˈäts ets nnayaˈijtëm wäˈäts nikëjxy këbajky. Mä tukëˈëyë Biiblyë myaytyakypyë wäˈätsˈäjtën, per mä Levítico niˈigyë yajmaytyaˈaky. Pääty, oy ko niˈigyë nnijäˈäwëm tijaty myaytyakypy parë nanduˈun wäˈäts nnayaˈijtëm.

2. Nimaytyäˈäk tuk pëky majtsk pëky tijatyë Levítico myaytyakypy.

² Moisés yëˈë jyaayë Levítico, ets yëˈë nanduˈunë “Diosë jyaaybyajtën [diˈib] tuump oy es nyaˈëxpëjkëm” (2 Tim. 3:16). Mä tuˈuk tuˈugë kapitulo miimbë Diosë xyëë naa mäjkˈokën. Ko nˈëxpëjkëmë Levítico, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj ti nduˈunëm diˈib mbäät dyaˈˈaxëëgë Diosë xyëë (Lev. 22:32). Ets ko kanäkˈokë Dios jyënaˈany “Ëjtsën Jyobaa”, yëˈë xytyukjamyajtsëm ko jëjpˈam ets nmëmëdoˈojëm. Mä tyäˈädë artikulo ets mä jatuˈukpë, nnijawëyäˈänëmë oybyë käjpxwijën diˈib yajmaytyakp mä Levítico ets xypyudëkëyäˈänëm parë nmëduˈunëm wäˈätsë Jyobaa.

3, 4. 1) ¿Ti yˈandij ko Aarón ojts tsyiˈiy? 2) ¿Ti yˈandijpy ko ja yˈuˈunk yˈënäˈkë Aarón ojts tsyiˈidë? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky.)

³ (Käjpxë Levítico 8:5 6, MNM.) * Jyobaa yëˈë wyinˈijxë Aarón parë  tyunët saserdotë wintsën ets ja yˈuˈunk yˈënäˈk tyundët saserdotë mä ja israelitëty. Extëmë Aarón tyuuny, yëˈë duˈun tuumbë Jesukristë ets extëm tyuundë ja yˈuˈunk yˈënäˈk, yëˈë duˈun tuundëp pënaty nëjkxtëp tsäjpotm. Per ¿ti yˈandij ko Aarón ojts tsyiˈiy parë ojts wyaˈatsy? ¿Nanduˈundaa netyë Jesus wyäˈätsäˈäny? Kyaj, pesë Jesus kyaj nety tmëdaty “ni nëˈënë axëkˈäjtën” ets kyaj pyokyjyaˈayëty (Eb. 7:26; 9:14). Diˈib yˈandijpy ko ja Aarón wäˈäts ojts wyeˈemy, yëˈë ko duˈunë netyë Jesus wyëˈëmäˈäny wäˈäts ets oy Dios windum. ¿Ets ti yˈandijpy ko ja yˈuˈunk yˈënäˈkë Aarón ojts tsyiˈidë?

⁴ Ko ojts tsyiˈidë, yëˈë yˈandijpy wiˈix mbäät nyayajwäˈätsëdë pënaty të yajwinˈixtë parë tyundët saserdotë jam tsäjpotm. ¿Jaa wyäˈätstë ko nyëbattë? Kyaj, mët ko nëbajtën kyaj tjoˈotsyë poky kaytyey. Ko tuˈugë jäˈäy nyëbety, yëˈë yˈandijpy ko të nyaywyandaˈagyëty parë aduˈuk tmëdunäˈänyë Dios. Pënaty nëjkxtëp tsäjpotm, yëˈë yajwatsëdëp “ja Diosë yˈayuk”, pääty tsojkëp dyaˈixëdët mä jyukyˈäjtën ko pyaduundëp tijatyë Jesus tukniˈˈijxë (Éfes. 5:25-27). Duˈuntsoo wyëˈëmdë wäˈäts mët yëˈëgyëjxmë Diosë yˈAyuk. ¿Ets nanduˈun wyäˈätstë ja wiinkpë borreegëty? (Fwank 10:16.)

5. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny të wyäˈätstë mët yëˈëgyëjxmë Diosë yˈAyuk?

⁵ Extëm të nˈijxëm, ja yˈuˈunk yˈënäˈkë Aarón kyaj yëˈë tˈandijy ja tëgoy myayjyaˈay, o ja wiinkpë borreegëty diˈibë Jesus jyaˈäjtypy (Diˈibʉ Jat. 7:9). Per oy yëˈë tkaˈˈandijy, nan të yajwäˈätsëdë Diosë yˈAyuk. Myëbëjktëp ko Biiblyë jyënaˈany ko Jesusë nyeˈpyny mëjwiin kajaa tsyobäätyë ets jëjpˈam, ets yëˈë pudëjkëdëp parë net tmëdundëdë Jyobaa “xëëny koots” (Diˈibʉ Jat. 7:13-15). Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, xëmë nyayaˈitëdë wäˈäts, extëm dyajnigëxëˈëktë mä jyukyˈäjtën oytyim näˈäjëty (1 Ped. 2:12, Traducción del Nuevo Mundo). ¡Seguurë ko Jyobaa jantsy jotkujk nyayjawëty ko tˈixy wäˈäts nyayaˈitëdë ets tuˈugyë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm mët pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, ets tmëmëdowdë Jesus ets tpanëjkxtë amumduˈukjot!

6. ¿Tiko yˈoyëty ets xëmë nˈijxëm wiˈix nyaˈijx nyajpatëm?

⁶ Ko ja saserdotëty diˈib jam Israel nyayaˈijtëdë wäˈäts nikëjxy këbajky, ¿wiˈix nyikejy parë ëtsäjtëm? Pënaty mëët nˈëxpëjkëmë Biiblyë, pyëjktëbë kuentë ko nyaˈijtëm wäˈäts ja lugäär mä nˈëxpëjkëm ets ko xëmë nëjkxëm oytyuny. Ko ja saserdotëty nyayaˈijtëdë wäˈäts, nan yëˈë xytyukjamyajtsëm ko oypyënëty diˈib päˈtëjkëp mä “Jyobaa kyopk”, o diˈib tuˈukmujkp mëdë Jyobaa kyäjpn, tsojkëp tmëdattët “wäˈätsë kyorasoon” (käjpxë Salmo 24:3, 4; * Is. 2:2, 3). Tsojkëp nmëduˈunëmë Jyobaa mët wäˈätsë korasoon, jot winmäˈäny etsë niniˈkx këbäjk. Pääty, oy ko xëmë nˈijxëm wiˈix nyaˈijx nyajpatëm. Net nbëjkëmë kuentë mäjaty mbäät nnayaˈoˈoyëm (2 Kor. 13:5). Extëm nˈokpëjtakëm, ko tuˈugë Dios mëduumbë diˈib të nyëbajnë tsojkëngyëjxm tˈixëdë pornografía, oy ko nyayajtëwëdët: “¿Nyaˈijxëbëts ko wäˈätsëts njukyˈaty?”, ets ta net tˈamdowëdë naybyudëkë parë tmastuˈudëdë tyäˈädë axëëkpë tuˈunën (Sant. 5:14).

7. ¿Wiˈixë Jesus tkuytyuuny diˈib yajpatp mä Levítico 8:22-24?

⁷ Ko tyuundëjkëdë ja saserdotëty jam Israel, ta Moisés ojts tkëxkuutsy ja borreegë yaˈayë nyeˈpyny mä yˈaˈoytyatskë Aarón, diˈib tuump saserdotë wintsën, ets mä ja tyatskë yˈuˈunk yˈënäˈk, ets nanduˈun mä  yˈaˈoygyëkää ets mä yˈaˈoytyekykyää (Lev. 8:22-24). Ko duˈun yajtuuny, yëˈë yˈandij ko mëdowandëbë nety ets ko tyunandëbë mëjää parë oy tyunäˈändë. Nanduˈunë Jesus, diˈib tuump Saserdotë Wintsën, yajwëˈëm tuˈugë oybyë ijxpajtën parë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny. Jesus yajxon ttukˈagoonyë tyatsk wiˈix ja Tyeety tyuˈumooyë, ja kyëˈë kyaj ojts dyajpoˈkxy, xëmë ttuuny ja Diosë tsyojkën ets ja tyeky xëmë ojts tpanëjkxy ja tuˈu diˈib tëyˈäjtën (Fwank 4:31-34).

8. ¿Ti mbäät nduˈunëm niˈamukë Dios mëduumbë?

⁸ Oy njukyˈatäˈänëm jam tsäjpotm o yä Naxwiiny, tsojkëp niˈamukë nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën, ja Saserdotë Wintsën, ets nmëmëdoˈojëmë Jyobaa yˈanaˈamën diˈib yajkypy mä Biiblyë, pes kyaj nyajmayäˈän nyajtäjäˈänëm ja Diosë myëjää (Éfes. 4:30). Tsojkëp nˈijtëm “extëmë jäˈäy diˈibë oy yeˈepy” (Eb. 12:13).

9. 1) ¿Wiˈix jyënandë nidëgëëgë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët të tyundë Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëm extëm jyënäˈändë parë duˈunyëm nnayaˈijtëm wäˈäts?

⁹ Min nˈokˈijxëm wiˈix näägë nmëguˈukˈäjtëm jyënäˈändë diˈib kanäk jëmëjt kujk tyundë mët Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty. Niduˈuk jyënany: “Kojëts nduunmuky mëdë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, mëjwiin kajaats nmëjjawë, ets näˈäty nˈijxypyëts ko nan pokyjyaˈay yajpäättë, oy jyanëjkxäˈändë jam tsäjpotm. Per nuˈun kujk nyaxy kanäk jëmëjt, nduumbyëtsë mëjää parëts nmëmëdoy pënatyë Jyobaa të ttuknipëky ets ttuˈumoˈoyëdë kyäjpn”. Jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Kanäägë tekstë xyˈanmäˈäyëm ets nmëmëdoˈojëmë Kristë, extëmë 2 Korintʉ 10:5, yëˈëts xytyukniˈˈijxëp ko tsojkëbëts nmëdowët etsëts nbudëkët pënaty yajtuˈuyoˈoytyëbë Diosë tyuunk. Ets duˈunëts nduny amumduˈukjot”. Jatuˈugë nmëguˈukˈäjtëm jyënany: “Pënaty tsyejpy ti Jyobaa tsyejpy, yˈaxëkˈijxypy diˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy, ets xëmë tˈëxtäˈäy etsë Jyobaa tyuˈumoˈoyëdët ets wiˈix tyukjotkëdäˈägëdët, myëmëdowaampy ja kyäjpn ets pënaty yajtuumpy parë yˈadëwët diˈib të ttuknibëjtäägë parë tyäˈädë Naxwinyëdë”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa pyudëjkë yˈijxpajtënë Nathan Knorr, diˈib ok wyooyoˈoyë Jyobaa tyestiigëty. Mä jëmëjt 1925, pyëtsëëmy mä tyäˈädë rebistë tuˈugë artikulo inglés, diˈib xyëˈäjtypy “Nacimiento de la nación”, jap yajkäjpxˈoˈoyë tuk pëky majtsk pëky tijaty nmëbëjkëm. Tamˈäjtë näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj tkupëjktë, perë Nathan Knorr netyë tkupëjky. Ko nbawinmäˈäyëm wiˈix jyënäˈändë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko nˈijtëm wäˈäts nan yëˈë yˈandijpy nmëmëdoˈojëmë Dios.

10. ¿Jëjpˈam ets nmëmëdoˈojëm ko Diosë lyey jyënaˈany ets kyaj ngupëjkëmë neˈpyny?

¹⁰ Jyobaa ojts tˈanëëmë ja israelitëty ko yajkubojkypy tjëˈxtët “oytyim diˈibëtyë neˈpyny”, ets ëtsäjtëm nan yaˈˈanmäˈäyëm ets kyaj nyajtuˈunëm oy yëˈëjëtyë jëyujkë nyeˈpyny o jäˈäyë nyeˈpyny (Lev. 17:10; Apos. 15:28, 29). Të winmäˈäny nbëjtakëm ko nmëmëdowäˈänëmë tyäˈädë anaˈamën, oyë jukyˈäjtën yajpäädët oˈkën jëjpˈam, ets oy wiˈix xyˈanmäˈäyëm pënaty kyaj tˈixyˈattë Jyobaa ets kyaj tmëjpëjtakëdë yˈanaˈamën. Ëtsäjtëm kyaj nwinmäˈäyëm extëm yëˈëjëty, ntsojkëmë Jyobaa ets nmëmëdowäˈänëm. Ninäˈä ngatsojkëm etsë Jyobaa xyjëjpkudijëm ets xyajpëtsëˈëmëm mä kyäjpn. Nnijäˈäwëm ko taaˈatäämbë jäˈäy diˈib xytyukxiˈigäˈänëm ko kyaj ngupëjkëmë neˈpyny, per të winmäˈäny nbëjtakëm ko nmëmëdowäˈänëmë Dios (Juud. 17, 18). ¿Ti mbäät mbudëkëty parë mëk mdanët ets kyaj xyjëˈxëdë  neˈpyny ets nan kyaj xykyupëkët mniniˈkxoty? (Deut. 12:23.)

11. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko ja Xëë mä Yajpokymyaˈkxtë ja israelitë kyaj nanëgoobë duˈun yajtuuny?

¹¹ Parë njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa tˈixyë neˈpyny, min nˈokˈijxëm wiˈix tˈanmääy ja saserdotë wintsën dyajtunëdë neˈpyny ja Xëë mä Yajpokymyaˈkxtë ja israelitë. Jeˈeyë nety mbäät ja neˈpyny dyajtuny parë ja pyoky kyaytyey yajjoˈotsët pënaty tsyojktëp etsë Jyobaa pyokymyaˈkxëdët. Tëgok mä tuˈukpë jëmëjt, ja saserdotë wintsën ijty tkëxijkxy ja toorë neˈpyny ets ja borreegë yaˈayë nyeˈpyny mä ja kääxë kajpxyˈatypyë (Lev. 16:14, 15, 19). Duˈun ijtyë Jyobaa tpokymyeˈkxy ja nax käjpn. Nan ojts tniˈanaˈamë ets jawyiin dyajwindaxtët ko dyaˈooktët tuˈugë jëyujk ets ta net tnitäjtët ja nyeˈpyny. ¿Tiko? “Mët ko diˈib yajjukyˈäjtëbë niniˈkx këbäjk, yëˈë neˈpyny.” (Lev. 17:11-14.) Mëjwiin kajaa ojts nyikejy ko duˈun ja israelitë ojts yajtukˈanaˈamdë, kyaj nanëgoobë duˈun yajtuuny. Etsë Jyobaa nan të nety tëëyëp tˈanëëmë Noé mët ja tyëëm yˈääts ets kyaj tjëˈxtëdë neˈpyny (Gén. 9:3-6). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm?

12. ¿Wiˈixë Pablo tnimaytyaky yajmeˈkxy ja poky kaytyey mët yëˈëgyëjxmë neˈpyny?

¹² Apostëlë Pablo ojts tnimaytyaˈaky ko mbäät yajmeˈkxy ja poky kaytyey mët yëˈëgyëjxmë neˈpyny. Per extëm ja Ley jyënany kyaj tukëˈëyë “[wyaˈatsy] mët ja neˈpyny. Es pën kyaj ja neˈpyny yajtemy yajˈyeky extëmë wintsëˈkën, kyaj yajmeˈxy ja pojpë” (Eb. 9:22). Pablo yëˈë myaytyäˈägan ko tsobatp wanaty ko yajˈyaky ja jëyujk animal extëmë wintsëˈkën, perë tyäˈädë wintsëˈkën tyuuny parë ja israelitëty tjamyatstët ko pokyjyaˈay yajpäättë ets ko tsojkëbë nety tuˈugë wintsëˈkën diˈib niˈigyë tsobäädëp parë yajjoˈotsët tukëˈëyë ja pyoky. Ja Ley duˈun tyuuny “extëmë awax diˈibë yajnigëxeˈkypy wiˈix yˈity ja oyˈäjtën diˈibë miimpnëm” (Eb. 10:1-4). ¿Wiˈixë nety mbäät yajmeˈkxy ja poky kaytyey winë xëë?

13. ¿Wiˈix nnayjäˈäwëm ko Jesus dyajkyë nyëë nyeˈpyny extëmë wintsëˈkën?

¹³ (Käjpxë Éfesʉ 1:7.) Ko Jesus ojts dyajkyë jyukyˈäjtën extëmë wintsëˈkën ko ojts  tkuˈoogë niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy, mëjwiin kajaa nyikejy parë pënaty tsyojktëbë Jyobaa mëdë Jesus (Gal. 2:20). Per diˈib ojts xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky, yëˈë diˈibë Jesus ok tyuun ko jyukypyejky. Duˈun ttuuny extëmë nety ttuny ja saserdotë wintsën, ja Xëë mä Yajpokymyaˈkxtë ja israelitë. Mä tadë xëë, ja saserdotë wintsën tmënëjkxy mä ja tabernakulo, o templë, waanë ja jëyujkë nyeˈpyny diˈib të wyintsëˈkënyëˈaty, ets jap tnaskëyë mä ja lugäärë Mëk Wäˈätspë, duˈunxyëp extëm tpëjtaˈaky Jyobaa wyindum (Lev. 16:11-15). Nanduˈunë Jesus ttuuny, ko jyukypyejky ta pyatëjkë tsäjpotm ets Dios windum ojts xykyudënäˈäyëm ko dyajky ja nyeˈpyny extëmë wintsëˈkën (Eb. 9:6, 7, 11-14, 24-28). ¡Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko duˈun ttuuny! Pes mbäädë Dios xypyokymyaˈkxëm ets mbäät nnayjäˈäwëm wäˈäts Dios windum ko nbëjtakëmë mëbëjkën mä Jesusë nyëë nyeˈpyny diˈib tyaam yojk.

14, 15. ¿Tiko jyëjpˈamëty njaygyujkëm ets nmëmëdoˈojëmë Jyobaa yˈanaˈamën mä jyënaˈany njëjpkudijëmë neˈpyny?

¹⁴ ¿Njaygyujkëmë net tiko Jyobaa ojts tniˈanaˈamë ets kyaj njëˈxëm “oytyim diˈibëtyë neˈpyny”? (Lev. 17:10.) Dios duˈun tˈixyë neˈpyny extëmë jukyˈäjtën, pääty mëj dyajnaxy (Gén. 9:4). Seguurë ko ëtsäjtëm nanduˈun nyajnäjxëmë neˈpyny ets nmëmëdowäˈänëmë Diosë yˈanaˈamën ko xyˈanmäˈäyëm ets kyaj nyajtuˈunëm. Net mbäät nˈijtëm jotkujk mëdë Dios pën nbëjtakëmë mëbëjkën mä ja wintsëˈkën diˈibë Jesus yäjk, ets pën njaygyujkëm ko mëjwiin kajaa tsyobäätyë neˈpyny Dios windum (Kol. 1:19, 20).

¹⁵ Mbäät ajotkumonë nbatëm tuˈugë jotmay mä tsyekyëty nwinmäˈäyëm pën nˈaxäjëyäˈänëmë neˈpyny o kyaj, pën nˈaxäjëyäˈänëmë tsooy diˈibë doktoor të dyajpëtsëmy mä të dyajnaywyaˈkxyëtyë neˈpyny, o pën ngupëkäˈänëm tijaty yajtuundëp ko jäˈäy ttsuktë. Ëtsäjtëm kyaj axëëk nyajnayjawëyäˈänëmë Jyobaa, pääty kyaj ngupëjkëm diˈib yajkubojkypyë yˈAyuk. Jëjpˈam nmënuˈkxtakëm, nbayoˈoyëm ets kontiempë nwinmäˈäyëm ti ndunäˈänëm ko ajotkumonë nˈayoˈonbatëm. Net nëjkx mëk ndënäˈäyëm ets kyaj ngupëjkëmë neˈpyny. Tyam, mayë jäˈäy etsë doktoortëjk wyinmaytyë ko neˈpyny yajtsokypyë jäˈäy, pääty tˈamdowdë jäˈäy parë tnayaktëdë nyeˈpyny. Per ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm ko Jyobaa yëˈëyë myëdäjtypyë madakën parë tnigäjpxët wiˈix mbäät tyunyë neˈpyny, ets parë yëˈë, “oytyim diˈibëtyë neˈpyny” mëj dyajnaxy. Pääty, nˈokpëjtakëmë winmäˈäny parë nmëmëdoˈojëmë Diosë yˈanaˈamën ets kyaj ngupëjkëmë neˈpyny. Nan nˈokjukyˈäjtëm wäˈäts parë nyaˈijxëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jesusë nyeˈpyny tteemy dyojky, diˈib xyajpokynyiwatsëm ets xytyukpäädäˈänëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë (Fwank 3:16).

16. ¿Tiko mbäät nnayaˈijtëm wäˈäts?

¹⁶ Ko Jyobaa dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy ja israelitëty mä nety yajtuumbëˈattë Egipto, ta tˈanmääy: “Ëjtsë duˈun Jyobaa diˈib myajpëtsëëmëdëp Egipto parëts xyDiosˈattët, ets miitsëty tsojkëp mˈittët wäˈäts, mët ko ëjts nwäˈätsëty” (Lev. 11:45). Jyobaa tsyejpyë nety etsë kyäjpn yajpäädët wäˈäts extëm yëˈë. Pääty jëjpˈam ets nanduˈun nnayaˈijtëm wäˈäts, extëm yajxon yajnimaytyaky mä Levítico.

17. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Levítico?

¹⁷ Mëjwiin kajaa të xypyudëjkëm ko të nˈijxëm tuˈuk majtskë bersikulo diˈib mä Levítico. Të xypyudëjkëm parë niˈigyë nyajtsobatëmë tyäˈädë liibrë diˈib yajpatp mä Biiblyë, ets parë njaygyujkëm yajxon tiko mbäät nnayaˈijtëm wäˈäts. Per ¿tijaty mbäät nˈakjäjtëm mä Levítico? ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëm parë nˈawdäjtëmë Dios wäˈäts? Mä jatuˈukpë artikulo nnijawëyäˈänëm.