1. Mbeti ti Lévitique alingbi ti mû maboko na e tongana nyen?

NA YÂ ti mbeti ti Lévitique, a yeke wara tënë “nzoni-kue” fani mingi ahon tanga ti ambeti ti Bible kue. Teti so Jéhovah aye ti tene awakua ti lo aga nzoni-kue, tongana e mä yâ ti atënë so ayeke na yâ ti mbeti ti Lévitique nga e bâ ni na nene ni a yeke mû maboko na e ti ga nzoni-kue.

2. Ambeni ye wa la ayeke na yâ ti mbeti ti Lévitique?

² Mbeti ti Lévitique, so prophète Moïse asû ni, ayeke mbage ti “atënë kue ti yâ ti Mbeti ti Nzapa” so ayeke nzoni ti fa na ye na zo (2 Tim. 3:16). Na ngoi so a sû Bible na yanga ti Hébreu, iri “Jéhovah” asigigi fani bale-oko tongaso na yâ ti achapitre oko oko ti mbeti so. Tongana e mä yâ ti atënë so ayeke na yâ ti mbeti ti Lévitique, a yeke mû maboko na e ti ke ti sara ye kue so alingbi ti sara si iri ti Nzapa awara zonga (Lév. 22:32). A lingbi tënë “Mbi yeke [Jéhovah, FD]” so akiri fani mingi na yâ ti mbeti ti Lévitique adabe ti e ti mä yanga ti Nzapa. Na yâ ti article so nga na ti peko, e yeke bâ anzoni ye so e lingbi ti wara na yâ ti mbeti ti Lévitique, so ayeke mbeni matabisi so Nzapa amû na e ti mû maboko na e ti voro lo na lege so ayeke nzoni-kue.

3, 4. Sukulango Aaron na amolenge ti lo aduti lani fä ti nyen? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.)

³ Diko Lévitique 8:5, 6. Jéhovah asoro Aaron ti ga kota prêtre na Israël. Nga lo soro amolenge ti lo ti sara kua ti prêtre na mara ni. Aaron aduti fä ti Jésus Christ nga amolenge ti lo aduti fä ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu. So aye ti tene so sukulango Aaron ayeke fä ti zingo saleté na tere ti Jésus? Ên-ën, ndali ti so siokpari ayeke na tere ti Jésus ape nga ‘sioni ayeke na tere ti lo pëpe’. Tongaso, a yeke na bezoin ti zi saleté na tere ti Jésus ape (aHéb. 7:26; 9:14). Me, so a sukula Aaron si lo ga nzoni so, a duti fä ti Jésus so sioni ayeke na tere ti lo ape nga so lo yeke mbilimbili. Ka sukulango amolenge ti Aaron aduti fä ti nyen?

⁴ Sukulango amolenge ti Aaron aduti lani fä ti zingo saleté na tere ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu ti duti aprêtre. So ala wara batême aye ti fa so a sukula ala tongana ti amolenge ti Aaron la? Ên-ën, batême asukula siokpari ape, me a fa so mbeni zo amû tere ti lo wani ti sara na Jéhovah. A sukula aChrétien so a soro ala ti gue na yayu “na lege ti tënë ti Nzapa”, nga a lingbi ala sara ye alingbi na afango ye ti Jésus na bê ti ala kue (aÉph. 5:25-27). Ye so asara si ala ga nzoni-kue nga sioni ayeke na tere ti ala ape. Ka ti “ambeni ngasangbaga” ayeke tongana nyen?—Jean 10:16.

5. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so a sukula ambeni ngasangbaga na lege ti tënë ti Nzapa?

⁵ Amolenge ti Aaron aduti lani pëpe fä ti “azo mingi mingi” so ayeke ambeni ngasangbaga ti Jésus (Apoc. 7:9). Me ambeni ngasangbaga nga kue aga nzoni-kue nga a zi saleté na tere ti ala na lege ti tënë ti Nzapa. Na ngoi so azo so ayeke na beku ti wara fini ti lakue lakue na sese amä na bê na ye so Bible atene na ndo ti ngangu so sandaga ti Jésus ayeke na ni nga na aye ti nzoni so e wara na lege ti sandaga ni, a pusu ala ti sara na Jéhovah “bï na lâ”. (Apoc. 7:13-15). Zingo saleté na tere ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambeni ngasangbaga ayeke mbeni ye so a ngbâ ti sara ni. Ye so asara si ala “duti na nzoni sarango ye”. (1 Pi. 2:12). Jéhovah ayeke na ngia mingi na ngoi so lo yeke bâ so aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambeni ngasangbaga ayeke na saleté na tere ti ala ape nga ala yeke beoko. Ala yeke mä yanga ti Berger ti ala Jésus nga ala yeke mû peko ti lo lakue.

6. Ngbanga ti nyen a lingbi ngoi na ngoi e gbu li ti e na ndo ti asarango ye ti e?

⁶ So a hunda na aprêtre ti Israël ti duti na saleté ape afa so a yeke kota ye laso ti tene awakua ti Jéhovah aduti na saleté ape. Fani mingi azo so e yeke manda Bible na ala abâ so e yeke propre, e yü bongo pendere nga ndo so e yeke voro Jéhovah dä ayeke na saleté ape. So aprêtre ayeke lani na saleté na tere ti ala ape so, a mû maboko na e ti hinga so a lingbi zo kue so aye ti montê na hoto ti Jéhovah so a yeke voro lo dä ayeke na ‘bê so ayeke na sioni kete pëpe’. (Diko Psaume 24:3, 4; És. 2:2, 3.) A lingbi tere ti e, pensé ti e nga na bê ti e aduti na sioni oko ape na ngoi so e yeke sara kusala so ayeke nzoni-kue na Jéhovah. Ye so a hunda ti tene ngoi na ngoi e gbu li ti e na ndo ti sarango ye ti e. Na ambeni ngoi, e lingbi ti bâ so a lingbi e sara ambeni kota changement ti mû lege na e ti duti nzoni-kue (2 aCor. 13:5). Na tapande, a lingbi mbeni ita so ayeke bâ porno ahunda tere ti lo: ‘Mbi yeke fa so mbi yeke nzoni-kue?’ Na pekoni, a lingbi lo gi ti tene a mû maboko na lo ti zia lege ti sioni sarango ye so.—Jacq. 5:14.

7. Ti gue oko na Lévitique 8:22-24, tapande wa la Jésus azia na aChrétien kue?

⁷ Na Israël, na ngoi so a mû lani kua ti kota prêtre na Aaron nga a mû kua ti aprêtre na amolenge ti lo, a zia mênë ti mbeni  koli-ngasangbaga na mê ti ala ti mbage ti koli, a zia mbeni na ndo ti kota li ti maboko ti ala ti mbage ti koli nga a zia mbeni na ndo ti kota li ti gere ti ala ti mbage ti koli. (Diko Lévitique 8:22-24.) Fason so a sara na kua lani na mênë afa so a lingbi aprêtre asara akua ti ala gi tongana ti so a hunda na ala ti sara. Legeoko nga, Jésus so ayeke Kota Prêtre azia nzoni tapande na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambeni ngasangbaga. Lo sara ye alingbi na fango lege ti Nzapa, lo sara ye so bê ti Jéhovah aye nga sarango ye ti lo ayeke nzoni-kue.—Jean 4:31-34.

8. Nyen la a lingbi awakua ti Jéhovah kue asara?

⁸ A lingbi aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambeni ngasangbaga ti Jésus amû tapande ti Kota Prêtre ti ala, Jésus, so amä yanga ti Nzapa na yâ ti ye kue. A lingbi awakua ti Jéhovah asara ye alingbi na afango ye so ayeke na yâ ti Bible tongaso si ala mû vundu na yingo ti lo ape (aÉph. 4:30). A lingbi ala “leke alege so ayeke nzoni ndali ti gere ti ala”.—aHéb. 12:13.

9. (a) Fa atënë so aita ota so asara kua legeoko na aita ti Bebungbi atene. (b) Tongana nyen la atënë ti ala alingbi ti mû maboko na mo ti ngbâ ti duti nzoni-kue?

⁹ Zia e bâ tënë so ambeni ita ota, so ayeke na beku ti wara fini na ndo ti sese, so asara kua angu mingi awe legeoko na aita ti Bebungbi atene. Kozo ita ni atene: “Atâa so a yeke mbeni pasa ti sara kua legeoko na aita so, ngoi na ngoi songo so ayeke na popo ti e afa so atâa so a soro ala ti gue na yayu, ala yeke na siokpari na tere ti ala. Me, mbeni ye so mbi zia lani na gbele mbi na yâ ti angu mingi ayeke ti mä yanga ti aita so amû li ni.” Use ita ni atene: “Versê tongana 2 aCorinthien 10:5, so asara tënë na ndo ti ‘mango yanga ti Christ’ amû maboko na mbi ti mä yanga nga ti sara kua maboko na maboko na aita so amû li ni. Mango yanga so alondo na bê ti mbi.” Ota ita ni atene: “Ti ye ye so Jéhovah aye na ti ke ye so lo ke, nga ti gi lakue fango lege ti lo nga ti sara ye so anzere na lo, a ye ti tene ti sara ye alingbi na ye so bungbi ti lo afa na e, nga ti mä yanga ti azo so lo yeke sara kua na ala ti sara si ye so lo yeke sara ti tene ye so bê ti lo aye ndali ti sese ague na li ni.” Ita so adabe ti lo so Nathan Knorr, so aga mbeni membre ti Bebungbi, ayeda lani na atënë so ayeke na yâ ti article “Dungo mara ni” so ayeke na yâ ti Tour ti Ba Ndo ti ngu 1925 na Anglais, atâa so ambeni zo ayeke na kite na ndo ni. Mara ti mango yanga so adö bê ti ita so mingi. Tongana mo gbu li ti mo na ndo ti atënë ti aita ota so, a lingbi ti mû maboko na mo ti mä yanga ti fa so mo yeke nzoni-kue.

10. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti tene e mä yanga ti Nzapa na ndo ti tënë ti mênë?

¹⁰ Diko Lévitique 17:10. Jéhovah ahunda lani na azo ti Israël ti ‘te mênë’ ape. A hunda nga na aChrétien ti te mênë ti nyama pëpe wala ti mû mênë ape (Kus. 15:28, 29). A yeke ye ti mawa tongana e sara mbeni ye so alingbi ti pusu Nzapa ti ke e nga ti zi e na yâ ti bungbi ti lo. E ye Jéhovah nga e ye ti mä yanga ti lo. Même tongana mbeni ye asi na e so asara si fini ti e ayeke na yâ ti kpale, e leke na bê ti e ti sara pëpe aye so azo so ahinga Jéhovah pëpe nga na ala so asara sanka ti lo ahunda na e ti sara. E hinga so ambeni zo ayeke he e ande ndali ti so e mû mênë ape, me e ye ti mä yanga ti Nzapa (Jude 17, 18). Bango ndo wa la ayeke mû maboko na e ti “sara kue” ti te mênë ape wala ti yeda ti tene a mû mênë na e ape?—Deut. 12:23.

11. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so ye so a yeke sara lani na lango ti kangango ndo ti asiokpari ayeke lani pëpe gi mbeni senge ye so a sara ti voro na Nzapa?

¹¹ Kua so aprêtre ti Israël ti giriri ayeke sara na mênë na “lango ti kangango ndo ti asiokpari” so a yeke sara ni ngu oko oko, a mû maboko na e ti hinga bango ndo ti Nzapa na ndo ti mênë. A zia lani mênë ti sara  na mbeni kua so ayeke nde. A sara lani kua na ni ti kanga ndo ti asiokpari ti azo so aye ti tene Jéhovah apardone ala. A lingbi a fi mênë ti koli-bagara nga na ti ngasa na devant ti yanga ti arche ti mbele (Lév. 16:14, 15, 19). Ye so amû lege na Jéhovah ti pardone asiokpari ti azo ti Israël. Nga, Jéhovah atene so tongana mbeni koli afâ mbeni nyama ti te, a lingbi lo tuku mênë ti nyama ni nga lo fû sese na ndo ni, “teti fini ti mi ayeke na yâ mênë”. (Lév. 17:11-14). Ye so ayeke lani gi mbeni senge ye so a sara ti voro na Nzapa? Ên-ën. Kua so a yeke sara lani na mênë na lango ti kangango ndo ti asiokpari, nga na ndia so a hunda ti tene a tuku mênë na sese ague oko na ndia so Jéhovah amû lani na Noé nga na amolenge ti lo na ndo ti mênë (Gen. 9:3-6). Jéhovah ake lani ti tene azo ate mênë. Tënë so abâ aChrétien tongana nyen?

12. Tongana nyen la Paul atingbi tënë ti mênë na pardon na yâ ti lettre so lo sara na aChrétien so ayeke aHébreu?

¹² Na ngoi so bazengele Paul asara lettre na aChrétien so ayeke aHébreu na ndo ti ngangu so mênë ayeke na ni ti sara si ye aga nzoni-kue, lo tene: “Na lege ti Ndia, mênë ayeke sukula mingi ti aye kue, na a lingbi ti mû pardon na zo gi tongana a tuku mênë si.” (aHéb. 9:22). Paul atene nga so, atâa so sandaga ti anyama ayeke kota ye, sandaga so adabe ti azo ti Israël lani so ala yeke na siokpari na tere ti ala nga ala yeke na bezoin ti mbeni ye nde ti zi siokpari ti ala kue kue kue. Ndia ayeke lani “gi gbede ti anzoni ye so ayeke ga, me a yeke atâ ye ni pëpe”. (aHéb. 10:1-4). Tongaso, a yeke sara tongana nyen ti pardone asiokpari ti azo?

13. So Jésus afa ngere ti mênë ti lo na Jéhovah, mo bâ ti mo ni tongana nyen?

¹³ Diko aÉphésien 1:7. So Jésus ‘akä tere ti lo na kuâ tongana sandaga ndali ti e’ aga na aye ti nzoni mingi na azo kue so aye lo nga na Babâ ti lo (aGal. 2:20). Me, ye so Jésus asara na pekoni so a zingo lo na kuâ la amû lege ti tene a pardone asiokpari ti e. Jésus asara ye so a sara tënë ni kozo awe na yâ ti Ndia so Nzapa amû na Moïse na ndo ti ye so a yeke sara na lango ti kangango ndo ti asiokpari. Na lango ni so, kota prêtre ayeke gue na mbeni mbage ti mênë ti nyama so a mû na sacrifice na yâ ti tabernacle na Ndo so ayeke nzoni-kue ahon atanga ni ti fa ni na  gbele Nzapa (Lév. 16:11-15). Angu mingi na pekoni, na ngoi so a leke temple ti Salomon, a yeke mû mênë ti nyama so a mû na sacrifice a gue na ni na yâ ti temple ni na Ndo so ayeke nzoni-kue ahon atanga ni ti fa ni na gbele Nzapa. Legeoko nga, Jésus ague na yayu na ngere ti mênë ti lo na lo fa ni na Jéhovah (aHéb. 9:6, 7, 11-14, 24-28). E kiri merci mingi so e lingbi ti wara pardon ndali ti asiokpari ti e nga e lingbi ti duti na nzoni yingo-ti-hinga ndali ti so e mä na bê na mênë ti Jésus.

14, 15. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti hinga ye na ndo ti ndia so Jéhovah amû na ndo ti mênë nga ti sara ye alingbi na ni?

¹⁴ Fadeso mo hinga nzoni awe raison so ndali ni Jéhovah ahunda na e ti te “mênë” ape so? (Lév. 17:10). Mo hinga ngbanga ti nyen mênë ayeke nzoni-kue na lê ti Nzapa? Na lê ti lo mênë ayeke fini (Gen. 9:4). Mo yeda so a lingbi e duti na bango ndo so Nzapa ayeke na ni na ndo ti mênë nga a lingbi e sara ye alingbi na commandement so Nzapa amû na e ti mû mênë ape wala ti te ni ape so? Oko ye so e lingbi ti sara ti duti na siriri na Nzapa ayeke ti tene e mä na bê na ngere so Jésus afuta ti zi na azo nga e hinga so Wasarango e abâ mênë na nene ni mingi.—aCol. 1:19, 20.

¹⁵ A lingbi ti si so gi gbagburu tongaso e wara mbeni kpale so a lingbi e mû desizion wala e yeda ti mû mênë wala pëpe. Wala a lingbi ti si so gi hio tongaso mbeni fami ti e wala mbeni kamarade ti e so e ye lo mingi awara mbeni kpale so a lingbi lo mû desizion ti mû mênë wala ti mû ni ape. Na angoi tongaso, a lingbi e mû nga desizion na ndo ti ambage ti mênë nga na akode so a lingbi ti sara kua na ni ti kaï na kobela ti e. Tongaso, a yeke kota ye mingi ti tene e sambela, e sara recherche nga e leke tere ti e kozoni si kpale ni asi. Tongana e sara aye so, a yeke mû maboko na e ti luti nganganga tongana mbeni kpale asi nga ti sara pëpe gi ye so azo ahunda na e ti sara. E ye pëpe ti zia vundu na bê ti Jéhovah na sarango ye so Bible ake. Mingi ti awanganga nga na azo so ayeda na tënë ti mungo mênë ahunda na azo ti mû mênë ti ala tongaso si a mû ni na ambeni zo ti sö fini ti ala. Me awakua ti Jéhovah so ayeke nzoni-kue ahinga so Wasarango e ayeke na droit ti fa na e tongana nyen la a lingbi e sara kua na mênë. Na lê ti lo, “mênë” ayeke nzoni-kue. A lingbi e leke na bê ti e ti ngbâ ti sara ye alingbi na ndia so lo mû na ndo ti mênë. Na lege ti nzoni sarango ye ti e, e yeke fa na lo so e kiri merci mingi ndali ti ngangu so mênë ti Jésus ayeke na ni ti sö e. Gi mênë ti lo oko la amû lege ti tene a pardone asiokpari ti e nga ti tene e wara fini ti lakue lakue.—Jean 3:16.

16. Ngbanga ti nyen a lingbi awakua ti Jéhovah aduti nzoni-kue?

¹⁶ Na ngoi so Nzapa azi azo ti Israël na gbe ti ngbâa na Égypte, lo tene na ala, lo tene: “Mbi yeke L’Éternel so asara si i sigigi na sese ti Égypte si Mbi ga Nzapa ti i; tongaso a lingbi i ga nzoni-kue, teti Mbi yeke nzoni-kue.” (Lév. 11:45). A lingbi lani azo ti Israël aduti nzoni-kue ndali ti so Jéhovah ayeke nzoni-kue. E so e yeke aTémoin ti Jéhovah, a lingbi e nga kue e duti nzoni-kue. Mbeti ti Lévitique afa ni polele.

17. Mo bâ mbeti ti Lévitique fadeso tongana nyen?

¹⁷ Ambeni ye so e sara tënë na ndo ni na yâ ti mbeti ti Lévitique amû maboko na e mingi. Mandango ye so asara si e kiri e ye mbeti so, so a sû ni na gbe ti yingo ti Nzapa so, mingi. Gbungo li na ndo ti ambeni kota tënë so ayeke na yâ ti mbeti ti Lévitique asara si e hinga nzoni mingi araison so ndali ni a lingbi e duti nzoni-kue. Me, ambeni ye wa la e lingbi ti manda na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so? Nyen la e lingbi ti manda nga na yâ ni so andu kusala so ayeke nzoni-kue so e yeke sara na Jéhovah? E yeke kiri tënë na ahundango ndo so na yâ ti article ti peko.