1, 2. (a) Ẹvẹ Jihova o rẹro nọ uruemu idibo riẹ o rẹ jọ? (b) Enọ vẹ ma te jọ uzoẹme nana kẹ iyo rai?

JIHOVA ọ rehọ ẹzi ọfuafo na kpọ Pita kere kpahe epanọ ọrẹri nọ ohwo ọ rẹ jọ, nọ obe Iruo-Izerẹ o ta kpahe na u ro w’obọ kugbe epanọ mai Ileleikristi ma sae rọ jọ fuafo evaọ uruemu. (Se 1 Pita 1:​14-16.) Jihova nọ “ọ rọ fuafo na” o rẹro nọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo gbe “igodẹ efa” na a rẹ dawo ẹgba rai kpobi re a jọ fuafo evaọ iruemu rai kpobi, orọnikọ evaọ ejọ ọvo ho.​—⁠Jọn 10:⁠16.

² Ma tẹ gbẹ kiẹ eware iwoma efa nọ e rrọ obe Iruo-Izerẹ na riwi, ma ti wo erere gaga, yọ ma te fi ai họ iruo u ti ru nọ ma sae rọ jọ fuafo evaọ iruemu mai kpobi. Joma ta kpahe enọ wọhọ: Ẹvẹ u fo nọ ma re rri owojẹ nọ ohwo ọ rẹ rọ gwọlọ siobọno edikihẹ riẹ? Eme obe Iruo-Izerẹ u wuhrẹ omai kpahe abọ esuo okpehru Jihova nọ ma rẹ jọ? Eme ma rẹ sai wuhrẹ no idhe nọ ahwo Izrẹl a jẹ hai dhe ze?

3, 4. (a) Fikieme u ro wuzou gaga re Oleleikristi ọ yọrọ edikihẹ riẹ kpahe ekoko izi Ọghẹnẹ? (b) Fikieme ma gbe ro ru orukele hayo fi ẹgo h’eva ha?

³ Re ma sai ru eva were Jihova, ma re koko ijaje riẹ ghelọ oware kpobi nọ o rẹ via kẹhẹ. Ma re gbabọ kẹ ai vievie he. Dede nọ ma gbẹ rrọ otọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ Mosis kẹ orẹwho Izrẹl na ha, eware nọ Uzi na o gwọlọ mi ahwo Izrẹl oke yena i re fiobọhọ kẹ omai riẹ eware nọ e rẹ were Ọghẹnẹ gbe enọ ọ rẹ ghọ. Wọhọ oriruo, a jie uzi kẹ  emọ Izrẹl nọ: “Who ru orukele hayo ẹgo kpahọ emọ ahwo ra ha, rekọ who re you ọrivẹ ra epanọ who you oma ra: Keme na Mẹ họ ỌNOWO na.”​—⁠Izerẹ 19:⁠18.

⁴ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru orukele he, yọ ọ gwọlọ nọ ma fi ẹgo họ eva gbe he. (Rom 12:19) Ma te gbolaro kẹ izi ikiẹrẹe Jihova, onana o rẹ sae wha ekela se odẹ riẹ je ru eva were ọwegrẹ riẹ, Setan Ẹdhọ na. O tẹ make rọnọ ohwo jọ o keke aro fihọ ru omai eva dha, ma rẹ daoma whaha ẹgo nọ ma re wo heva kpahe ohwo otiọye na, ma gbẹ jọ othẹ nọ a rẹ rọ wha ẹgo ho. Ọghẹnẹ ọ kẹ omai uvẹ-ọghọ nọ ma rọ rrọ “eware nọ a rehọ ẹkpẹ ma” hayo othẹ nọ efe ọrọ iruo usiuwoma ota na ọ rrọ eva. (2 Kọr. 4:​1, 7) Ẹgo nọ ọ wọhọ enua na, ọ rẹ sae jọ evaọ othẹ otiọna ha.

5. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ikuigbe Erọn gbe uwhu emezae riẹ na ze? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁵ A gbiku oware jọ nọ o via nọ o wha ọkora ologbo se uviuwou Erọn fihọ obe Iruo-Izerẹ 10:​1-11. Avro ọ riẹ hẹ, o da uviuwou na gaga okenọ erae i no obọ odhiwu ziọ uwou-udhu na jẹ mahe emezae ivẹ Erọn, Nedab avọ Abihu kpe. O ginẹ jọ odawọ ulogbo kẹ Erọn avọ uviuwou riẹ soso nọ a vuẹ ae nọ a du weri imoni rai nọ i whu na ha. Kọ whọ be kẹnoma kẹ imoni ra hayo amọfa nọ a si no ukoko na, be rọ ere koko uzi Jihova nọ o ta nọ ma rẹ jọ fuafo?​—⁠Se 1 Ahwo Kọrint 5:⁠11.

6, 7. (a) Ma tẹ be jiroro sọ ma re kpohọ hayo w’obọ evaọ ehaa-orọo nọ a ti ru evaọ ichọche, ugogo eware vẹ u fo nọ ma re roro kpahe? (Rri oruvẹ-obotọ na.) (b) Ẹvẹ ma sai ro lele imoni mai nọ e rrọ ukoko ho ta ẹme kpahe edikihẹ mai nọ a te zizie omai kpohọ ehaa-orọo nọ a te jọ ichọche ru?

⁶ Ẹsejọhọ, oware nọ o via kẹ Erọn avọ uviuwou riẹ nọ o jọ odawọ ulogbo kẹ ae na o te nwane via kẹ omai hi. Dede na, kọ otẹrọnọ omoni mai jọ nọ ọ rrọ ukoko ho o zizie omai kpohọ ehaa-orọo nọ a ti ru evaọ obọ ichọche, yọ ọ gwọlọ nọ ma jọ obei ru oware jọ kẹe? Ma rẹ nwane jọ Ebaibol na ruẹ uzi ovuovo ho nọ o ta nọ ma nya ha, dede na, kọ u gbe wo ehri-izi sa-sa nọ e rrọ Ebaibol na nọ i re fiobọhọ kẹ omai jiroro nọ i fo evaọ ẹme nana? *

⁷ Fikinọ ma gba riẹ mu nọ ma rẹ jọ fuafo evaọ aro Jihova, iroro nọ ma te jẹ kpahe oriruo nọ ma kẹ evaọ obehru na o rẹ sae jọ oware igbunu kẹ imoni mai nọ e rrọ ukoko ho. (1 Pita 4:​3, 4) O make rrọ ere na, ma rẹ daoma re ma siọ ae eva ba erudha. O rẹ mai woma re ma rọ unu kpotọ lele ae ta ẹme, dede nọ ma te vuẹ ae epanọ ma rri uzizie na fiki obruoziẹ-iroro mai nọ ma rọ Ebaibol wuhrẹ no. Ẹsejọhọ u ti woma nọ ma tẹ vuẹ imoni mai onana oke lelehie kpahotọ taure oke ehaa-orọo nọ a bi zizie omai kẹ na u te ti te. Ma rẹ sai yere ae jẹ vuẹ ae nọ eva e were omai nọ a ro zizie omai kẹ ehaa-orọo na jẹ kẹ omai oware jọ nọ ma te jariẹ ru. Kẹsena ma vẹ vuẹ ae nọ fiki orọwọ mai, ma te sai w’obọ evaọ iruẹru egagọ rai hi nọ a te muhọ no yọ onana o sae wha omovuọ se ai je tube ru eva dha ai gbe amọfa nọ a ziọ ehaa-orọo na evaọ ẹdẹ otiọye nọ u fo nọ a rẹ jọ wereva na. Onana yọ edhere jọ nọ ma gbe ro gbabọkẹ orọwọ mai hi.

8. Oghẹrẹ vẹ obe Iruo-Izerẹ o rọ ta kpahe esuo okpehru Jihova?

⁸ Obe Iruo-Izerẹ o ta kpahe udu-esuo Jihova. Unuẹse nọ u bu vi 30 a jọ obe Iruo-Izerẹ na dhesẹ nọ izi nọ e rrọ eva riẹ na obọ Jihova i no ze. Mosis ọ riẹ onana, u ru nọ o ro ru oware kpobi nọ Jihova ọ ta kẹe. (Izerẹ 8:​4, 5) Ere ọvona re, o gwọlọ nọ ma re ru oware kpobi nọ Jihova Ọghẹnẹ nọ Ọ Mai Kpehru na ọ gwọlọ nọ ma ru. Re ma sai ru onana, ukoko Ọghẹnẹ u bi fiobọhọ kẹ omai. Rekọ nọ mai ọvo ma tẹ rrọ oria, oware nọ o rẹ sai fi ẹrọwọ mai họ ọza o sae roma via. Nwane wọhọ epanọ o via kẹ Jesu okenọ ọ jọ udhude na. (Luk 4:​1-13) Nọ ma tẹ tẹrovi esuo okpehru Jihova je fievahọ iẹe, ohwo ọvo ọ sai ru omai siobọno  edikihẹ mai hi, yọ ma ti kie ruọ ẹta ọrọ ozodhẹ ohwo-akpọ họ.​—⁠Itẹ 29:⁠25.

9. Fikieme a rọ jọ akpọ na soso mukpahe idibo Ọghẹnẹ?

⁹ Nọ ma rrọ ilele Jesu gbe Isẹri Jihova na, ukpokpoma o be hai te omai evaọ erẹwho sa-sa wariẹ akpọ-soso họ. Onana o rrọ oware okpokpọ kẹ omai hi, keme Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “A re ti fi owhai họ uye obẹbẹ, a re ti kpe owhai; erẹwho na kpobi i re ti mukpahe owhai fiki odẹ mẹ.” (Mat. 24:⁠9) Makọ ọwọsuọ otiọna kẹhẹ, ma bi thihakọ evaọ iruo usiuwoma ota Uvie na jẹ be daoma rọ uruemu mai dhesẹ kẹ Jihova nọ ma rrọ fuafo. Nọ orọnọ mai yọ ahwo oruọzewọ, ma rrọ fuafo, yọ ma bi koko izi egọmeti na, fikieme ahwo a bi ro mukpahe omai te enẹ? (Rom 13:​1-7) A bi mukpahe omai fikinọ ma rehọ Jihova fihọ Olori mai, Osu mai nọ Ọ Mai Kpehru. ‘Ọye ọvo’ ma be rọ eva mai kpobi gọ, yọ ma te kuvẹ vievie he re oware jọ u ru omai gbabọkẹ izi ikiẹrẹe riẹ.​—⁠Mat. 4:⁠10.

10. Eme ọ via okejọ nọ oniọvo jọ o siobọno edikihẹ riẹ kpahe ẹmo-ofio?

¹⁰ U te no ere no, ma “rọ erọ akpọ na ha.” Fikiere, ma rẹ jọ abọ ọvuọvo ho evaọ iruẹru nọ i w’obọ kugbe ẹmo-ofio hayo esuo-ohrowo. (Se Jọn 15:​18-21; Aizaya 2:⁠4.) Ahwo jọ nọ a roma mudhe kẹ Jihova no a siobọno edikihẹ rai evaọ etoke ẹmo-ofio. Ibuobu ahwo nana jọ a kurẹriẹ uwhremu na jẹ wariẹ wo emamọ usu kugbe Jihova, Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ ọ vọ avọ ohrọ na no. (Ol. 51:17) Ejọ rai e rọwo kurẹriẹ hẹ. Wọhọ oriruo, evaọ etoke Ẹmo Akpọ II, isoja i koko inievo mai nọ i bu te udhoree (160) họ ẹwho jọ, enọ e jọ umuo ikpe 45 kpotọ. Inievo nana e jọ usu inievo mai nọ a mu fihọ iwou-odi sa-sa evaọ obọ Hungary ababọ oware ovo nọ a ruthọ. Nọ isoja a rehọ inievo nana no iwou-odi ze je koko ae họ ẹwho na no, a tẹ jẹ gbai họ re a kuomagbe ai fi ẹmo. Inievo buobu nọ i wo ẹrọwọ ziezi evaọ usu rai a siobọno edikihẹ rai hi. Rekọ izii e sai kru edikihẹ rai hi, fikiere, a tẹ rehọ iwu isoja je kuomagbe isoja na. Ikpe ivẹ nọ i lele i rie, ọjọ evaọ usu enọ i siobọno edikihẹ rai na ọ jọ omọvo isoja nọ a kẹ udu inọ a sa inievo nana nọ i kru ẹrọwọ rai na kpe. U yoma kẹhẹ, oniọvo eva riẹ ọ tubẹ jọ usu inievo nana nọ a ta nọ ọ sa kpe na. Rekọ ukuhọ riẹ a gbẹ sa inievo na kpe he.

11, 12. Oghẹrẹ vẹ uzi nọ Jihova o jie kpahe idhe nọ ahwo Izrẹl a jẹ hai dhe oke anwae u ro wo otofa kẹ Ileleikristi nẹnẹ?

¹¹ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ Mosis jie kẹ emọ Izrẹl na o fodẹ oghẹrẹ idhe nọ o gwọlọ nọ ahwo Izrẹl a re dhe. (Izerẹ 9:​1-4, 15-21) O gwọlọ nọ idhe na e rẹ kare afuẹwẹ keme e riobọ kpohọ idhe egbagba nọ Jesu ọ te rọ uzuazọ riẹ dhe. U te no ere no, u wo ugogo itee nọ u fo nọ a rẹ nya lele evaọ oghẹrẹ idhe kpobi nọ a gwọlọ dhe. Wọhọ oriruo, roro kpahe oware nọ o gwọlọ mi aye nọ o yẹ obọ. Obe Iruo-Izerẹ 12:6 o ta nọ: “Nọ edẹ orufuọ riẹ e [tẹ] gbano, o tẹ make rọ nọ [ọmọtẹ] hayo ọmọzae, aye na ọvẹ rehọ omogodẹ nọ [ọ] kpako u te ẹgbukpe ọvo ro se ozerẹ eva unuẹthẹ uwou-udhu egagọ na nọ a re ro dhidhe emahọ ọ vẹ rehọ emerueruẹ hayo erueruẹ-eni ro dhidhe uzioraha.” Dede nọ Ọghẹnẹ ọ fodẹ ugogo eware sa-sa nọ ọ gwọlọ mi ahwo Izrẹl dẹẹ, eware efa nọ e rrọ Uzi na i dhesẹ nọ o wo obọdẹ ororokẹ. Uzi na o ta nọ otẹrọnọ aye nọ o yẹ obọ o gbe wo ugho nọ ọ sae rọ dẹ omogodẹ hẹ, ọ sae rọ emerueruẹ ivẹ hayo irueruẹ-eni ivẹ dheidhe na. (Izerẹ 12:⁠8) Dede nọ aye otiọnana o wo ugho tere he, Ọghẹnẹ o you rie je rri rie ghaghae wọhọ epanọ o rri ọnọ ọ be rọ okẹ oghaghae ze na. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze?

¹² Pọl ukọ na ọ tuduhọ ibe Ileleikristi riẹ awọ nọ a rehọ “okẹ iwẹegọ ejiro” rọkẹ Ọghẹnẹ. (Hib. 13:15) U fo nọ ma rẹ rọ unu mai whowho odẹ Jihova nọ ọ rrọ fuafo na. Inievo mai nọ i diezọ, a be rọ ẹvẹrẹ obọ rọ t’ẹme kẹ Ọghẹnẹ ujiro otiọna. Inievo mai nọ e be sai n’uwou ze he fiki ẹyao hayo oghẹrẹ ebẹbẹ efa, a bi kere ileta se ahwo, se isẹri evaọ ifonu, ta usiuwoma kẹ ahwo nọ a be rẹrote ai  gbe otu nọ o bi weze bru ai ze, be rọ enẹ kẹ Ọghẹnẹ ujiro. Epanọ ẹgba mai o te gbe epanọ oma o ga omai te u re dhesẹ epanọ ma re ru te evaọ iruo usiuwoma ota nọ ma be jọ whowho odẹ Ọghẹnẹ na, onọ o rrọ edhere nọ ma be rọ rehọ ujiro kẹe. U fo nọ ma rẹ kẹe onọ o mai woma.​—⁠Rom 12:1; 2 Tim. 2:⁠15.

13. Fikieme u ro fo re ma hae niyẹrẹ iruo usiuwoma ota mai?

¹³ Idhe ejiro nọ ma bi dhe nẹnẹ yọ okẹ unevaze nọ mai omomọvo ọ be rọkẹ Ọghẹnẹ fiki uyoyou nọ ma wo kẹe. (Mat. 22:​37, 38) Rekọ ukoko na o ta nọ ma hae niyẹrẹ iruo usiuwoma ota mai. Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ u fo nọ ma re rri ọruẹrẹfihotọ nana? Iyẹrẹ nọ ma rẹ nẹ kamara kamara i w’obọ kugbe omarọkẹ Ọghẹnẹ hayo oreva riẹ uruo. (2 Pita 1:⁠7) Dede na, orọnikọ a be gba omai họ nọ ma hae rọ oke buobu ta usiuwoma ha re ma ruẹse niyẹrẹ euwa buobu. Oyejabọ nọ a rọ kuvẹ nọ owhowho-uvie nọ ọ rrọ uwou nọ a rẹ jọ rẹrote ahwo nọ a kpako no, hayo nọ o wo oghẹrẹ ẹbẹbẹ jọ ọ sae niyẹrẹ iminiti 15 nọ ọ rọ ta usiuwoma viukpenọ e rẹ gba auwa ọsoso tao. Jihova o rri iminiti ikpegbisoi yena ghaghae, wọhọ okẹ nọ o mai woma nọ owhowho-uvie yena ọ rẹ sae kẹe. O te je rri rai wọhọ odhesẹvia uyoyou nọ owhowho-uvie yena o wo kẹe, gbe edẹro nọ o wo kẹ uvẹ-ọghọ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ nọ ọ rọ rrọ Osẹri riẹ. Wọhọ ahwo Izrẹl jọ nọ a jẹ sai dheidhe eghaghae he fiki uyero rai na, idibo Jihova nọ oma rai o ga tere he a sae niyẹrẹ iruo usiuwoma ota rai nọ e gbẹ maki tulo ho. Onana u re ru nọ iyẹrẹ mai omomọvo e sae rọ jọ usu iyẹrẹ usiuwoma ota akpọ-soso na, yọ iyẹrẹ nana i bi fiobọhọ nọ ukoko na o be rọ ma omaa iruẹru usiuwoma ota na kpahotọ kẹ obaro. Nọ o rrọ ere na, kọ ma sae ginẹ ta nọ a bi kpokpo omai ga hrọ evaọ ẹme iyẹrẹ nọ ma rẹ nẹ?

14. Ta kpahe oware nọ u ro fo re ma roro kpahe epanọ ma bi ro ru uwuhrẹ omobọ mai.

¹⁴ Nọ ma kiẹ obọdẹ eware jọ rri evaọ obe Iruo-Izerẹ no na, whọ sae jọ udu ra ta nọ: ‘Obọnana mẹ mai wo otoriẹ oware nọ obe nana o jẹ rrọ abọjọ Ikereakere nọ Ọghẹnẹ o gie ẹwolo ku na.’ (2 Tim. 3:16) Yọ ẹsejọhọ enẹna whọ te mae rọ gbaemu inọ whọ rẹ jọ fuafo, orọnikọ fikinọ Jihova ọ gwọlọ oyena mi owhẹ ọvo ho rekọ fikinọ o te ọnọ whọ rẹ ginẹ rọ ẹgba ra kpobi ru eva were. Ẹsejọhọ eware nọ whọ jọ obe Iruo-Izerẹ wuhrẹ kpahe no evaọ izoẹme ivẹ nana, i ru nọ whọ rọ gwọlọ gbẹ kiẹ Ebaibol na ziezi ga vi epaọ anwẹdẹ no. (Se Itẹ 2:​1-5.) Roro didi jẹ lẹ kpahe epanọ who bi ro ru uwuhrẹ omobọ ra. Ababọ avro, whọ gwọlọ nọ Jihova ọ jẹ okẹ iwẹegọ ejiro ra rehọ. Kọ o sae jọnọ whọ be kuvẹ re ighe etẹlẹvisiọno, erozaha ividio, erozaha oma-uru-jaja, hayo erozaha ẹkeriotọ efa jọ i si iroro ra no uwuhrẹ omobọ ra, onọ u bi ru nọ who gbe bi ro wo ẹnyaharo evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ? O tẹ rrọ ere, u ti fiobọhọ gaga nọ who te roro didi kpahe eme jọ nọ Pọl ukọ na ọ ta, enọ a kere fihọ obe Ahwo Hibru.

15, 16. Fikieme Pọl ọ rọ ta oware nọ o muẹrohọ gbiae okenọ o je kere ileta se Ileleikristi obọ Hibru?

¹⁵ Pọl ọ ta oware nọ o muẹrohọ vevẹ okenọ o je kere ileta se Ileleikristi obọ Hibru. (Se Ahwo Hibru 5:​7, 11-14.) Ọ jẹ ame h’agba ta ẹme kẹ ae vievie he. Ọ ta kẹ ae nọ a rrọ ‘kuako’  evaọ iyayo. Fikieme Pọl ọ rọ ta ẹme na kẹ ae gbiae oghẹrẹ utiona? Ọ jẹ rọ ere dhesẹ uyoyou gbe ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹ Ileleikristi yena, enọ e jẹ gwọlọ wuhrẹ kodo ho evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ma riẹ nọ u wuzou re ohwo ọ riẹ igogo iwuhrẹ Ileleikristi na. Dede na, Oleleikristi ọ gwọlọ “emu ọgaga” nọ o re fiobọhọ kẹe rro ziezi, koyehọ o gwọlọ nọ ọ rẹ kiẹ didi kpahe iwuhrẹ Ọghẹnẹ re ọ sai wo ẹnyaharo evaọ ukoko na.

¹⁶ Ukpenọ Ileleikristi obọ Hibru na a rẹ rro te epanọ a sai ro wuhrẹ amọfa, o gwọlọ nọ ohwo jọ o re gbe wuhrẹ ai. Fikieme o rọ jọ enẹ? Fikinọ a jẹ rọwo nọ a rẹ re “emu ọgaga” ha. Nọ omara nọ: ‘Kọ me wo eriwo nọ o fo kpahe emu ọgaga ọrọ iwuhrẹ Ọghẹnẹ? Kọ mẹ be re iẹe? Kọ mẹ be hae lẹ jẹ romatotọ kiẹ didi nọ me te bi ru uwuhrẹ Ebaibol omobọ mẹ? Otẹrọnọ mẹ be hai ru ere he, kọ o sae jọnọ oghẹrẹ nọ me rri iwuhrẹ Ọghẹnẹ o be suẹe ze?’ Orọnikọ ma rẹ ta usiuwoma kẹ ahwo ọvo ho rekọ o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ ai re a zihe ruọ ilele Jesu.​—⁠Mat. 28:​19, 20.

17, 18. (a) Fikieme u ro fo nọ ma hae re emu ọgaga ọrọ iwuhrẹ Ọghẹnẹ ẹsikpobi? (b) Ẹvẹ ma rẹ sai rri udi ogaga nọ a rẹ da taure a te ti kpohọ ewuhrẹ?

¹⁷ Re a ru uwuhrẹ omobọ ohwo o nwane lọhọ kẹ otu mai jọ họ. Uzẹme riẹ họ, orọnikọ Jihova o bi ru udu brukpe omai kpahe uwuhrẹ omobọ mai re ma ruẹse duomahọ ru ei hi. O tẹ make rọnọ ma roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ kri no hayo u ri ti kri hi, u fo nọ ma rẹ re emu ọgaga ọrọ iwuhrẹ Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Onana u wuzou gaga otẹrọnọ ma ginẹ gwọlọ jọ fuafo evaọ aro Ọghẹnẹ.

¹⁸ Re ma sae jọ ọrẹri hayo jọ fuafo, o gwọlọ nọ ma rẹ romatotọ kiẹ Ikereakere na rri je ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ mi omai. Roro kpahe emezae ivẹ Erọn, Nedab avọ Abihu, enọ i whu fiki epanọ a dheidhe “erae nọ e kare [ẹfuọ],” ẹsejọhọ evaọ okenọ a tubẹ da idi bẹ no. (Izerẹ 10:​1, 2) Muẹrohọ oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Erọn okenọ emezae riẹ na a whu no. (Se Iruo-Izerẹ 10:​8-11.) Kọ oria ikere nana o nwani dhesẹ nọ ma rẹ da udi ogaga vievie he taure ma te kpohọ iwuhrẹ? Roro kpahe eware nana: Ojọ rai họ, ma gbẹ rrọ otọ Uzi na ha. (Rom 10:⁠4) Evaọ ekwotọ jọ, ibe Ileleikristi mai a rẹ da umutho udi ogaga nọ a tẹ be re emu taure a te ti kpohọ ewuhrẹ. Igho ene erọ udi owawae nọ o rẹ dina mu a jẹ hai ro ru Ehaa Ọnyavrẹ na. Okenọ Jesu ọ to Emu Owọwọ Olori na họ, ọ kẹ ilele riẹ udi utiona da, onọ u dikihẹ kẹ azẹ riẹ. (Mat. 26:27) Ebaibol na o mukpahe udi nọ a rẹ da thomawa. (1 Kọr. 6:10; 1 Tim. 3:⁠8) Yọ fiki obroziẹ-iroro Ileleikristi buobu, a gba riẹ mu nọ a re dh’unu te udi nọ u re mu hu taure a te ti kpohọ iwuhrẹ hayo ru oware ofa jọ kpobi nọ u kpomahọ egagọ Ọghẹnẹ. Dede na, iruemu erẹwho jọ i wo ohẹriẹ no erọ erẹwho efa. Oware nọ o mai wuzou họ, thakpinọ Oleleikristi ọ riẹ epanọ ọ sae rọ hẹriẹ oware nọ o rrọ “ọrẹri” no onọ o rrọ ọrẹri hi, u ve ti ru nọ a te rọ jọ fuafo wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ.

19. (a) Eme u fo nọ ma re wo họ iroro kpahe ẹme egagọ uviuwou gbe uwuhrẹ omobọ ohwo? (b) Eme whọ gba riẹ mu nọ who ti ru kpahe uruemu ra re whọ ruẹse jọ fuafo?

¹⁹ Whọ tẹ romatotọ kiẹ Ebaibol na ziezi, who ti duku eware iwoma buobu. Rehọ ebe gbe ekwakwa efa sa-sa nọ ukoko na u wo ro ru ekiakiẹ, re whọ rọ ere ru egagọ uviuwou gbe uwuhrẹ omobọ ra woma vi epaọ anwẹdẹ. Fiba eriariẹ nọ who wo no kpahe Jihova gbe ẹjiroro riẹ. Gbẹ hai si kẹle iẹe. (Jem. 4:⁠8) Lẹ se Ọghẹnẹ wọhọ epanọ ọso-ilezi na o ru, ọnọ ọ so nọ: “Rovie aro mẹ, re mẹ ruẹ eware urirẹ nọ e rọ eva ra.” (Ol. 119:18) Who siobọno edikihẹ ra kpahe izi gbe ehri-izi Ebaibol na vievie he. Rọ evawere koko izi Jihova, ọnọ “ọ rọ fuafo” hayo Ọrẹri na re whọ jẹ rọ ajọwha ru ‘iruo ọrẹri usiuwoma Ọghẹnẹ’ na. (1 Pita 1:15; Rom 15:16) Daoma jọ fuafo evaọ edẹ urere nana nọ akpọ na o jo zighi ku na. Ajọ mai kpobi ma jọ fuafo evaọ uruemu mai re ma rọ enẹ jọ abọ esuo okpehru Jihova, Ọghẹnẹ mai nọ ọ rrọ ọrẹri na.