1, 2. (a) Oshiwana shaKalunga osha teelelwa shi ninge shike ngeenge tashi uya pelihumbato lasho? (b) Omapulo elipi taa ka nyamukulwa moshitukulwa eshi?

JEHOVA okwa li a nwefa mo omuyapostoli Petrus a ulike kutya ope na ekwatafano pokati kouyapuki oo wa popiwa membo laLeviticus nomhumbwe yokukala ovayapuki moinima aishe tu li Ovakriste. (Lesha 1 Petrus 1:14-16.) “Omuyapuki,” Jehova, okwa teelela ovavaekwa nosho yo “eedi” dimwe va kendabale ngaashi tava dulu okukala ovayapuki mokukala kwavo akushe, ndele hamoinima ashike imwe. — Joh. 10:16.

² Eeshili dimwe vali di na ondilo odo di li muLeviticus otadi ke tu etela ouwa muhapu, nokutula moilonga osho twe lihonga otaku ke tu kwafela tu kale ovayapuki mokukala kwetu akushe. Ohatu ka kundafana omapulo ngaashi: Otu na okutala ko ngahelipi okuliyandja komafininiko? Embo laLeviticus otali tu hongo shike kombinga yokutumbalekifa ounamapangelo waJehova? Oshike hatu lihongo momayambo oo kwa li haa yambwa?

3, 4. (a) Omolwashike Ovakriste ve na okuhenuka okutauluka eemhango nomifikamhango dOmbibeli? (b) Omolwashike tuhe na okukwata onghone ile okukala twa fula onya?

³ Ngeenge otwa hala okuhafifa Jehova, otu na okudiinina  eemhango nomafinamhango aye, nokatu na nande okukwatwa keamo loku a tauluka. Nokuli nonande katu li koshi yOmhango yaMoses, oiteelelwa yayo otai tu kwafele tu shiive kutya oshike sha hokiwa kuKalunga naasho inashi hokiwa. Pashihopaenenwa, Ovaisrael ova li va lombwelwa taku ti: “Ovanhu vomoshiwana shoye ino va kwatela onghone noino va tonda, ndelenee hola omukweni ngaashi u lihole mwene. Aame Omwene.” — Lev. 19:18.

⁴ Jehova okwa teelela tu henuke okukwatela vamwe onghone nokukala twa fula onya. (Rom. 12:19) Ngeenge otwe lipwililikile eemhango nomafinamhango aJehova, Ondiaboli otai ka kala ya hafa nohatu ka shekifa Jehova. Nokuli nonande omunhu okwe tu udifa nai owina, inatu kala twa kwata onghone. Kalunga okwe tu pa oufembanghenda wokukala ‘oitoo yedu’ omo mwa kwatelwa emona loukalele. (2 Kor. 4:1, 7) Moito yedu itamu dulu okukala onghone oyo ya fa oudiyo.

5. Oshike hatu lihongo mehokololo laAron nosho yo mefyo lovanamati vaye? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

⁵ MuLeviticus 10:1-11 omu na oshimoniwa shinyikifa oluhodi shoukwaneumbo waAron. Oshi na okukala sha li shi udifa nai eshi omundilo wa dja meulu nokulungwinifa po ovanamati vaAron, Nadab naAbihu petwalihangano. Aron noukwaneumbo waye ova li va lombwelwa vaha lile ovapambele vavo ovo. Osho kasha li tuu eyeleko leitavelo kuvo! Oto ulike ngoo kutya ou li omuyapuki ngeenge tashi uya pokuhaendafana noilyo youkwaneumbo ile navamwe ovo va kondwa? — Lesha 1 Ovakorinto 5:11.

6, 7. (a) Ngeenge hatu tokola kutya ohatu ka kufa ombinga mohango oyo tai ka ningilwa mongeleka ile hasho, oinima ya kwata moiti ilipi tu na okukaleka momadiladilo? (Tala eshangelo lopedu.) (b) Ongahelipi hatu dulu okutomhafana novapambele ovo vehe fi Eendombwedi shi na sha nomufika wetu ngeenge tashi uya pokuya kongeleka omolwohango?

⁶ Otashi dulika fye itatu ka hangwa keyeleko linene ngaashi olo la li la hanga Aron noukwaneumbo waye. Ndele ongahelipi ngeenge otwa shivwa tu ka kale nokukufa ombinga mohango yomupambele oo ehe fi Ondombwedi oyo tai ka ningilwa mongeleka? MOmishangwa kamu na omhango yokondadalunde oyo tai tu kelele tuha ye ko, ndele mbela ope na omafinamhango Ombibeli oo tae tu kwafele moshinima osho? *

⁷ Etokolotoko letu lokukala ovayapuki pataleko laJehova meenghalo odo twa dja nokukundafana otashi dulika li kumwife ovapambele vetu ovo vehe fi Eendombwedi. (1 Pet. 4:3, 4) Oshoshili kutya ohatu ka kendabala tuhe va udife nai, ashike ohashi kala shiwa okupopya navo nonghenda ndele omonghedi ya yukilila. Osho oto dulu oku shi ninga komesho yefimbo ofimbo oshiningwanima inashi fika. Ohatu dulu oku va pandula noku va lombwela kutya otwa hafa eshi ve tu shiva tu ka kufe ombinga mohango. Opo nee ohatu dulu okutya, molwaashi oshinima eshi osha kwatela mo elongelokalunga, okukufa ombinga kwetu otaku dulu okwiimba efiku leni le likalekelwa li kale lihafifa notashi dulika shi ke mu fife ohoni nosho yo vamwe ovo tava ka kala po. Oyo oyo onghedi imwe omo hatu dulu okuhenuka okulidimbika omahongo neitavelo letu.

8. Ongahelipi embo laLeviticus la divilika ounamapangelo waJehova?

⁸ Embo laLeviticus ola divilika ounamapangelo waJehova. Membo laLeviticus omwa ulikwa lwoikando i dulife po 30 kutya eemhango odo di li mo odaJehova. Moses okwa li a dimina oshinima osho nokwa li a ninga ngaashi Jehova e mu lombwela. (Lev. 8:4, 5) Sha faafana, otu na okukala alushe hatu ningi osho Omupangeli wetu, Jehova, a hala tu ninge. Otu na ehangano laKalunga olo tali tu yambidida moshinima osho. Ashike eitavelo letu otashi dulika li yelekwe ngeenge tu li ofye atuke, ngaashi Jesus a li a yelekwa mombuwa. (Luk. 4:1-13) Ngeenge otwa kala hatu yandje elitulemo kounamapangelo  waKalunga nokukala twe mu lineekela, kape na oo te ke tu ningifa tu liyandje nokukwatwa komwiyo woumbada. — Omayel. 29:25.

9. Omolwashike oshiwana shaKalunga shi tondike moiwana aishe?

⁹ Tu li ovashikuli vaKristus nEendombwedi daJehova, ohatu hepekwa moiwana i lili noku lili mounyuni aushe. Osho osho tu na okukala twa teelela molwaashi Jesus okwa lombwela ovahongwa vaye ta ti: “Tave mu yandje okuhepekwa, ndee tave mu dipaa, nde tamu tondelwa edina lange koiwana aishe.” (Mat. 24:9) Ndele nonande otu tondike, ohatu twikile noilonga yokuudifa Ouhamba nokukala ovayapuki koshipala shaJehova. Omolwashike tu tondike neenghono nonande otu li ovanashili, tu na onghedi yokukalamwenyo ya koshoka nohatu dulika keemhango doshilongo? (Rom. 13:1-7) Omolwaashi ohatu dulika kuJehova e li Omupangeli wetu. Ohatu mu longele oilonga iyapuki ‘oye aeke’ nokatu na fiku tu nyone eemhango nomifikamhango daye diyapuki. — Mat. 4:10.

10. Oshike sha li sha ningwa po pomhito imwe eshi omumwatate umwe a li ina diinina omufika waye wokuhenombinga?

¹⁰ Katu ‘fi vomounyuni,’ ile tu tye oshitukulwa shounyuni ou. Onghee hano, ihatu kufa ombinga moita nomeepolotika domounyuni. (Lesha Johannes 15:18-21; Jesaja 2:4.) Vamwe ovo ve liyapulila Jehova inava diinina omufika wavo wokuhenombinga. Vahapu vomwaavo ove livela ombedi nokukala vali ve na ekwatafano naTate yetu womeulu omunanghenda. (Eps. 51:19) Ashike vamwe inave livela ombedi. Pashihopaenenwa, pefimbo lOita Itivali yOunyuni, ovakwanepangelo ova ka talele ovamwatate 160 ovo ve li koshi yeedula 45, ovo va li va mangwa po shihe li pauyuki, keedolongo adishe domuHungary noku va ongaleka modoolopa imwe. Opo nee ova li ve va lombwela va ye moukwaita. Ovamwatate ovadiinini ova li ve shi anya, ashike omuwoi vomongudu oyo ova li va ana okuya moukwaita nova tambula omidjalo doukwaita. Omido 2 da ka landula ko, umwe oo a li e liyandja okwe ke lihanga e li mongudu yovakwaita ovo va li va tumwa va ka dipae Eendombwedi didiinini. Umwe womEendombwedi odo okwa li omumwainamati. Ashike edipao olo inali ka ningwa vali.

11, 12. Ongahelipi onghedi omo Jehova a li a teelela omayambo a ungaungwe nao muIsrael shonale tai ti sha kOvakriste kunena?

¹¹ PaMhango yaMoses, Ovaisrael ova li ve na okuyamba omayambo okondadalunde. (Lev. 9:1-4, 15-21) Omayambo okwa li e na okukala ehe noshipo molwaashi okwa li taa faneke eyambo laJesus la wanenena. Shimwe vali, ova li ve na okushikula omulandu wokondadalunde eshi tava yambe eyambo keshe. Pashihopaenenwa, diladila kwaasho omudalakadi oo opo a mono okaana a li e na okuninga. Leviticus 12:6 ota ti: “Nomafiku oumwali konima yokudala [okaana] okamati ile okakadona, ngenge a pwa, ye na ete odi yomudo umwe exwikiloyambo [nosho yo elyamono ile onghutyona i li etimbayambo, NW] komupristeri poshivelo shetwali leongalo.” Oiteelelwa yaKalunga oya li yokondadalunde, ashike ondjele yaye oi liwetikile yo mOmhango. Ngeenge omudalakadi ke na odi, okwa li a pitikwa a twale omalyamono avali ile eenghutyona mbali. (Lev. 12:8) Nonande omulongelikalunga okwa hepa, okwa li e holike noha pandulwa ngaashi ashike oo ta yambe oshinima shondilo. Oshike hatu lihongo moshinima osho?

¹² Omuyapostoli Paulus okwa kumaida ovaitaveli vakwao va etele Kalunga “omahambeleloyambo.” (Heb. 13:15) Omilungu detu odi na okuhepaulula moipafi edina laJehova liyapuki. Ovamwatate novamwameme veembolo ohava longifa elaka lokuudika opo va pe Kalunga omahambeleloyambo. Ovakriste ovo ihava dulu vali okudja mo momaumbo ohave mu hambelele okupitila meenhumwafo, okuyandja oundombwedi okupitila mongodi nokuudifila ovo tave va yakula naavo have uya oku va talela po.  Omahambeleloyambo etu oo hatu pe Jehova mokushiivifa edina laye nokuudifa onghundana iwa, oku na okuyandjwa she likolela koukolele nokokudula kwetu. Oku na okukala a denga mbada. — Rom. 12:1; 2 Tim. 2:15.

13. Omolwashike tu na okuyandja oraporta yaasho twa longa moukalele?

¹³ Omahambeleloyambo etu ohatu a yandje pauhandimwe nehalo liwa kuKalunga molwaashi tu mu hole. (Mat. 22:37, 38) Ashike ohatu pulwa tu yandje oraporta yaasho twa longa moukalele. Mbela otu na okutala ko ngahelipi oshinakuwanifwa osho? Oraporta oyo hatu yandje omwedi keshe oya pambafana neliyandjo letu lometilokalunga. (2 Pet. 1:7) Oshoshili kutya kape na umwe womufye e na okukala e udite a fininikwa a longe eevili dihapu moukalele nelalakano opo moraporta yaye mu kale mu na shihapu. Nomolwaasho nokuli nomuudifi wOuhamba oo e li meumbo lovakulupe ile e na omangabeko onhumba ota dulu okulopota ominute 15 odo a longa moukalele ndele hangeenge ashike a wanifa ovili. Jehova oha pandula ominute odo molwaashi omuudifi wOuhamba oo okwa yandja osho sha denga mbada nota ulike kutya oku hole Jehova nokwa lenga oufembanghenda wa denga mbada wokulonga e li Ondombwedi yaYe. Ngaashi ashike Ovaisrael ovo eenghalo davo da li itadi va pitike va yandje omayambo onhumba ondilo, ovapiya vaJehova ve na ondilo ovo ve na omangabeko onhumba navo otava dulu okuyandja eeraporta davo. Eeraporta detu pauhandimwe ohandi ningi oshitukulwa shomushangwahokololo womounyuni, oo hau kwafele ehangano li ninge eemhangela di na sha noilonga yokuudifa Ouhamba. Onghee hano, mbela oshi li ngoo shili omutengi okuyandja oraporta yaasho twa longa moilonga yokuudifa?

14. Yelifa kutya omolwashike tu na okutalulula onghedindjikille yetu yokukonakona.

¹⁴ Konima eshi twa konakona eeshili dinini di na ondilo odo di li muLeviticus, otashi dulika u diladile kutya, ‘Paife ondi udite ko nawa omatomheno kutya omolwashike embo olo li li oshitukulwa shEendjovo daKalunga da nwefwa mo.’ (2 Tim. 3:16) Otashi dulika paife wa tokola toko okukala omuyapuki, hamolwaashi ashike Jehova a teelela osho u ninge, ndele omolwaashi yo osha yeleka okuninga eenghendabala da mana mo u mu hafife. Otashi dulika osho we lihonga muLeviticus moitukulwa ei ivali she ku ningifa u kale wa halelela okukonakona moule Omishangwa. (Lesha Omayeletumbulo 2:1-5.) Talulula onghedindjikilile yoye yokukonakona pamwe neilikano. Nopehe nomalimbililo, ou nokukala wa hala omahambeleloyambo oye a tambulwe ko kuJehova. Ndele mbela owa didilika kutya oho efa eeprograma doko-TV, omaudano eevidio, omaudano amwe e lili ile oinima oyo u hole i ku piyaaneke noku ku imba u ninge exumokomesho lopamhepo? Ngeenge osho, oto ka mona kutya oshi na lela ouwa okudilonga keendjovo donhumba domuyapostoli Paulus odo di li membo lOvaheberi.

15, 16. Omolwashike Paulus ina lila okafima koluko Ovakriste Ovaheberi eshi e va shangela?

¹⁵ Paulus ka li a lila okafima koluko Ovakriste vakwao Ovaheberi eshi e va shangela.  (Lesha Ovaheberi 5:7, 11-14.) Ka li nande e va mbebeleka! Okwe va lombwela kutya ova “fya ounye” okuuda. Omolwashike Paulus a li ta popi nondjungu monghedi ya yukilila? Okwa li ta ulike ohole yaJehova nokunakonasha kwaye nOvakriste ovo va li tava kendabala okulipalula nomashini opamhepo. Okushiiva omahovelohongo Oukriste osha fimanenena. Ashike “eendya da pama” oda pumbiwa opo omunhu a kule pamhepo noku ninge Omukriste a pyokoka.

¹⁶ Ponhele yokuninga exumokomesho fiyo oposhitwa shokuhonga vamwe, Ovaheberi ovo va li va pumbwa okuhongwa. Omolwashike mbela? Omolwaashi kava li hava li “eendya da pama.” Lipula kutya: ‘Ondi na ngoo etaleko la yuka li na sha neendja da pama dopamhepo? Ohandi lipalula ngoo nado?’ Ile ohandi dopa okwiilikana nokukonakona Ombibeli moule? Ngeenge osho, mbela onghedindjikilile yange yokukonakona oyo tai etifa oupyakadi?’ Katu na ashike okuudifila ovanhu, ndele otu na yo oku va honga noku va ninga ovahongwa. — Mat. 28:19, 20.

17, 18. (a) Omolwashike tu na okulipalula pandjikilile neendja da pama dopamhepo? (b) Ngeenge tashi uya pokwoongala kwopaKriste, otu na okutala ko ngahelipi okulongifa oikunwa yoalkoholi?

¹⁷ Vahapu vomufye otashi dulika hatu mono shidjuu okukonakona Ombibeli. Oshoshili kutya Jehova iha kendabala okulinyengifa ovapiya vaye va konakone opo ngeno e va ningife va kale ve udite etimba. Ndele kutya nee otwa kala ovapiya vaKalunga ve mu liyapulila oule womido dihapu ile opo twe mu liyapulile, otu na okutwikila okulipalula neendja da pama dopamhepo. Osha fimana okuninga ngaho ngeenge otwa hala okukala mondjila iyapuki.

¹⁸ Opo tu kale ovayapuki, otu na okukonakona Omishangwa noukeka nokuninga osho Kalunga ta pula tu ninge. Diladila kovanamati vaAron, Nadab naAbihu ovo va li va dipawa ‘omolwomundilo wa nyata’ oo va li va tema, tashi dulika molwaashi va li koshi yodungo. (Lev. 10:1, 2) Didilika osho Kalunga a li a lombwela Aron. (Lesha Leviticus 10:8-11.) Mbela ehokololo olo otali ulike kutya katu na okunwa sha shi na oalkoholi ofimbo inatu ya kokwoongala kwopaKriste? Diladila koitwa ei: Fye katu li koshi yOmhango. (Rom. 10:4) Moilongo imwe, ovaitaveli vakwetu ohava longifa oikunwa yoalkoholi pandjele pefimbo lokulya ofimbo inava ya kokwoongala. POpaasa opa li pa longifwa omaholo ane omaviinyu. Eshi Jesus a li ta diki po Edimbuluko, okwa li a lombwela ovayapostoli vaye va nwe omaviinyu oo taa faneke ohonde yaye. (Mat. 26:27) Ashike Ombibeli oya dilika okunwa sha pitilila noukolwe. (1 Kor. 6:10; 1 Tim. 3:8) Ovakriste vahapu eliudo lavo itali va pitike va longife nandenande oikunwa yoalkoholi ofimbo inava kufa ombinga moilonga iyapuki. Ashike, eenghalo oda yooloka moshilongo noshilongo, noshinima sha fimana kOvakriste osho ‘okutongola eshi shiyapuki naashi shihe fi shiyapuki’ opo va kale ovayapuki pataleko laKalunga.

19. (a) Oshike tu na okukaleka momadiladilo ngeenge tashi uya pelongelokalunga loukwaneumbo nekonakono lopaumwene? (b) Owa tokola toko okuninga shike ngeenge tashi uya pokukala omuyapuki?

¹⁹ Oto ka mona eeshili dihapu di na ondilo ngeenge owa konakona moule Eendjovo daKalunga. Longifa oilongifo yokukonga omauyelele oyo u na opo u xwepopaleke elongelokalunga loukwaneumbo weni nekonakono lopaumwene. Hapupalifa eshiivo loye lokushiiva Jehova nomalalakano aye. Ehena popepi elela naye. (Jak. 4:8) Ilikana kuKalunga ngaashi omupsalme oo a imba ta ti: “Pashukifa omesho ange, opo ndi mone oikumwifa, ei i li momhango yoye.” (Eps. 119:18) Kendabala okukala ho dulika keemhango nokomafinamhango Ombibeli. Kala ho dulika nehalo liwa koshipango sha fimana ‘shOmuyapuki,’ Jehova, nokukufa ombinga nouladi ‘moilonga iyapuki yevangeli laKalunga.’ (1 Pet. 1:15; Rom. 15:16) Kala omuyapuki momafiku aa axuuninwa a piyaana. Atusheni natu kaleni ovayapuki mokukala kwetu, nokungaho ohatu ka tumbalekifa ounamapangelo waKalunga ketu omuyapuki, Jehova.