1, 2. (a) Jehova u tokwa kuli batanga ba hae ba ezeñi? (b) Ki lipuzo mañi ze lu ka alaba mwa taba ye?

MUAPOSITOLA Pitrosi naa susumelizwe ki moya o kenile ku ama ku ze mwa buka ya Livitike, ni ku talusa kuli Bakreste ba swanela ku ba ba ba kenile sina feela Maisilaele ha ne ba tokwa ku ba ba ba kenile. (Mu bale 1 Pitrosi 1:14-16.) “Ya Kenile,” ku talusa Jehova, u bata kuli Bakreste ba ba tozizwe ni Bakreste ba ba li “lingu ze ñwi” ba eze mo ba konela kaufela ku ba ba ba kenile mwa muzamao wa bona kaufela.—Joa. 10:16.

² Ku nyakisisa litaba ze ñwi za butokwa mwa buka ya Livitike ku ka lu tusa hahulu, mi ku sebelisa ze lu ituta ku ka lu tusa ku ba ba ba kenile mwa muzamao wa luna kaufela. Hape lu ka alaba lipuzo ze latelela: Lu swanela ku nga cwañi taba ya ku foseza Jehova? Buka ya Livitike i lu lutañi ka za ku yemela bubusi bwa Jehova? Lu kona ku itutañi kwa matabelo a ne ba fanga Maisilaele?

3, 4. (a) Ki kabakalañi Bakreste ha ba swanela ku ambuka ku sa latelela milao ni likuka za mwa Bibele? (b) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku kutisezanga batu ba bañwi bumaswe kamba ku ba ni ndimbelela?

³ Kuli lu tabise Jehova, lu swanela ku mamela milao ni likuka za hae, ni ku ambuka ku bonisa moya o maswe wa ku sa latelela milao ni likuka zeo. Kacenu, ha lu tokwi ku mamela Mulao wa  Mushe, kono Mulao wo u lu tusa ku utwisisa lika za lumeleza Jehova ni za sa lumelezi. Ka mutala, Maisilaele ne ba bulelezwi kuli: “U si ke wa likanyisa bumaswe, mi u si ke wa bulukela bana ba sicaba sa henu lutimbo; kono u late wahenu mo itatela. Ki na Muñaa Bupilo.”—Liv. 19:18.

⁴ Jehova ha tabeli kuli lu kutisezange batu ba bañwi bumaswe kamba ku ba ni ndimbelela. (Maro. 12:19) Satani u ka tabela hahulu ni ku shwaula libizo la Mulimu haiba kuli lu sa lateleli litaelo ni likuka za Mulimu. Nihaikaba kuli mutu yo muñwi u lu foselize ka mabomu, ha lu swaneli ku filikana hahulu kuli mane lu felelwe ki tabo. Bibele i lu biza kuli lu “lipiza za lizupa,” ze bulukile bufumu. Bufumu bo ki bukombwa bwa luna. (2 Makor. 4:1, 7) Bakeñisa kuli mwa lipiza zeo ku bulukezwi mwateñi bufumu, ha lu tabeli ku beya mwateñi bunyemi bwa luna bo bu swana sina sifanu!

5. Lu kona ku itutañi kwa taba ya Aruni ni lifu la bana ba hae? (Mu bone siswaniso se si fa likepe 13.)

⁵ Kwa liñolo la Livitike 10:1-11, lu bala za muinelo o ne u tahiselize lubasi lwa Aruni ku ikutwa hahulu butuku. Jehova naa lumile mulilo ku zwa kwa lihalimu kuli u to bulaya bana ba Aruni bo Nadabi ni Abihu. Mulimu hamulaho a bulelela Aruni ni lubasi lwa hae kuli ba si ke ba lila Nadabi ni Abihu ka nzila ifi kamba ifi. Muinelo wo ne u likile tumelo ya Aruni ni lubasi lwa hae luli! Kana mwa bonisa kuli mu ba ba kenile ka ku sa swalisana ni bahabo mina kamba batu ba bañwi ba ba zwisizwe mwa puteho?—Mu bale 1 Makorinte 5:11.

6, 7. (a) Lu swanela ku hupulangañi ha lu singanyeka ka za haiba lwa swanela ku yo eza se siñwi kwa sinawenga se si yo ezezwa mwa keleke? (Mu bone litaluso za kwatasi.) (b) Lu kona ku talusa cwañi libaka ha lu si ke lwa eza se siñwi fa sinawenga se si yo ezezwa mwa keleke?

⁶ Mwendi ha lu koni ku ipumana mwa muliko wa naa kopani ni ona Aruni ni lubasi lwa hae. Kono lu kona ku eza cwañi haiba lu memiwa kuli lu yo fumaneha ni ku peta buikalabelo bo buñwi kwa sinawenga sa mutu wa habo luna ya si Paki se si ka ezezwa mwa keleke ya hae? Hakuna mulao mwa Bibele o bulela kuli ha lu swaneli ku ya kwa sinawenga se si cwalo, kono ku na ni likuka ze kona ku lu tusa ha lu ipumana mwa muinelo o cwalo. *

⁷ Katulo ya luna ya ku tabisa Jehova ni ku zwelapili ku ba ba ba kenile ya kona ku tahisa kuli bahabo luna ba palelwe ku lu utwisisa hande. (1 Pit. 4:3, 4) Ha lu lati ku ba foseza, kacwalo lu swanela ku ambola ni bona ka musa kono ili ka ku ba bulelela niti luli. Haiba kwa konahala, lu swanela ku ambola taba yeo ni bahabo luna pili sinawenga seo si si ka fita kale. Lwa kona ku itumela ku bona kwa ku lu mema kuli lu yo fumaneha kwa sinawenga. Mi lwa kona ku ba bulelela kuli lu bata kuli ba be ni tabo fa lizazi la bona le li ipitezi ni kuli ha lu tabeli ku ba swabisa ni ku swabisa ba ba memilwe kwa mukiti wo ka ku sa yo eza se siñwi fa sinawenga sa bona. Ku eza cwalo ki nzila ye ñwi ye lu kona ku ambuka ka yona ku foseza Mulimu kamba ku fokolisa tumelo ya luna.

8. Buka ya Livitike i koñomeka cwañi bubusi bwa Jehova?

⁸ Buka ya Livitike i koñomeka za bubusi bwa Jehova. Ha fitelela ha 30, lu bala kuli milao ye mwa buka ya Livitike i zwa ku Mulimu. Mushe naa ziba taba yeo mi naa ezize luli za naa mu laezi Jehova kuli a eze. (Liv. 8:4, 5) Sina feela mwa naa ezelize Mushe, ni luna lu swanela ku ezanga ka nako kaufela za lu bulelela Jehova, yena Muambakani ya Pahami. Nihaike kuli kopano ya Jehova i ka lu tusa, fokuñwi tumelo ya luna ya kona ku likiwa ha lu li lu nosi, sina feela mo ne ku bezi ku Jesu mwa lihalaupa. (Luka 4:1-13) Haiba lu sepa Mulimu ni ku yemela bubusi bwa hae, ha ku na mutu  ya ka lu tahiseza kuli lu lobe milao ya Mulimu. Ha lu na ku saba batu.—Liprov. 29:25.

9. Ki kabakalañi batu ba Mulimu ha ba toilwe mwa linaha kaufela?

⁹ Lu swanela ku libelela kuli batu ba Mulimu mwa lifasi kaufela ba ka nyandiswa bakeñisa kuli Jesu naa bulelezi balutiwa ba hae kuli: “Batu ba ka mi nyandisa ni ku mi bulaya, mi mu ka toiwa ki macaba kaufela kabakala libizo la ka.” (Mat. 24:9) Ku si na taba kuli batu ba lu toile, lu zwelapili ku kutaza mi lu zwelapili ku ba ba ba kenile mwa muzamao wa luna kaufela. Lwa sepahala, lu kenile kwa mubili mi lu na ni muzamao o munde. Mi hape lwa latelela milao ya naha. Kono ki kabakalañi batu ba bañwi ha ba lu toile? (Maro. 13:1-7) Batu ba lu toile bakeñisa kuli lu utwa feela Jehova yena Muambakani wa luna ya Pahami. Lu lapela “yena a nosi” mi lu ka zwelapili ku mamela milao ya hae ni likuka za hae ze lukile.—Mat. 4:10.

10. Ki lika mañi ze ne ezahezi ku muzwale ya naa si ka zwelapili ku ikambusa mwa litaba za lifasi?

¹⁰ Ha lu “ba lifasi,” kacwalo ha lu ikenyi mwa litaba za lifasi mi lu ikambusize kwa lindwa za mwa lifasi ni kwa litaba za lipuso za naha. (Mu bale Joani 15:18-21; Isaya 2:4.) Bakreste ba bañwi ba ba ineezi ne ba palezwi ku zwelapili ku ikambusa mwa litaba za lifasi. Buñata bwa Bakreste bao ba bakile mi ba kalile ku sebeleza Jehova hape. (Samu 51:17) Nihakulicwalo, ku na ni ba sikai ba ne ba si ka baka. Ka mutala, ka nako ya Ndwa ya Lifasi ya Bubeli, mizwale ba bañata ne ba lengilwe mwa tolongo isi ka mulao mwa naha kaufela ya Hungary. Ba mulao ba kubukanyeza mwa tolopo i liñwi mizwale ba 160 ba ne ba na ni lilimo ze mwatasaa 45 ni ku ba laela kuli ba kene musebezi wa busole. Buñata bwa mizwale bao ne ba hanile ku kena busole, kono ba 9 ne ba lumezi ku kena busole mi ne ba lumezi ku fiwa mayunifomu a sisole. Hamulaho wa lilimo ze peli ku zwa fo, muzwale yo muñwi kwa mizwale ba ne ba lumezi ku kena busole naa filwe musebezi wa kuli a yo bulaya Lipaki ba ba sepahala. Yo muñwi kwa mizwale ba naa swanela ku yo bulaya ne li wa habo yena! Nihakulicwalo, mizwale bao ne ba si ka bulaiwa.

11, 12. Ki lika mañi ze lu kona ku ituta kwa matabelo a ne ba fanga Maisilaele mwa linako za kwamulaho?

¹¹ Mulao ne u bonisa mufuta wa matabelo e ne ba swanela ku fanga Maisilaele. (Liv. 9:1-4, 15-21) Matabelo ao naa swanela ku ba a sa nyazahali kakuli naa swaniseza sitabelo sa Jesu se si petehile. Hape Maisilaele ne ba latelelanga litaelo ze ñwi ze ama mo ne si swanela ku felwa sitabelo ni sitabelo. Liñolo la Livitike 12:6 li talusa za naa swanela ku ezanga me ya sa zo puluha. Liñolo leo li li: “Mi mazazi a ku ikenisa kwa hae ha saa felile bakeñisa mwanaa mushimani, kamba mwanaa musizana, u ka tisa ngunyana ya mwaha u li muñwi ya sitabelo sa ku cisa, ni liiba kamba nkwilimba, ya sitabelo bakeñisa sibi; a li tise fa munyako wa Tende ya kopano ku muprisita.” Nihaike kuli Jehova naa bulelanga lika za naa tokwa luli, Mulao ne u bonisa kuli Jehova ki ya lilato ni ya na ni kutwisiso. Ka mutala, haiba musali ya na ni mwana naa sa koni ku fa ngu sina sitabelo, naa lumelezwa ku fa tunkwilimba to tubeli kamba maiba a mabeli. (Liv. 12:8) Nihaike kuli musali ya cwalo naa shebile, Jehova naa mu lata mi naa itebuha mpo ya hae sina feela mwa naa itebuhela mpo ye ne fiwa ki mutu ya fumile. Lu kona ku itutañi kwa taba yeo?

¹² Muapositola Paulusi naa susuelize balumeli ka yena kuli ba fe Mulimu “sitabelo sa milumbeko.” (Maheb. 13:15) Lu fa sitabelo sa milumbeko haiba lu bulelela ba bañwi za libizo la Jehova. Mizwale ni likaizeli ba ba li bo susu ba lumbeka Mulimu ka ku itusisa puo ya bo susu. Bakreste ba ba sa koni ku zwa fa mandu a bona ba lumbeka  Jehova ka ku eza bupaki bwa ku ñola mañolo, ku itusisa mawaile, ni ku kutaza kwa batu ba ba to ba lekula. Buikatazo bo lu eza bwa ku lumbeka Jehova bu itingile fa buiketo bwa luna ni buikoneli bwa luna, kono lu swanela ku sebeleza Mulimu ka maata a luna kaufela.—Maro. 12:1; 2 Tim. 2:15.

13. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bihanga nako ye lu tandile mwa bukombwa?

¹³ Bakeñisa kuli lwa lata Jehova, lu tabela ku mu fa matabelo a mu lumbekisa. (Mat. 22:37, 38) Ki mubonelo o cwañi o lu swanela ku ba ni ona ha lu kupiwa ku biha piho ya musebezi wa ku kutaza o lu ezanga ka kweli ni kweli? Lu swanela ku itatelanga ku biha piho ya luna ya mwa simu kakuli ku eza cwalo ku ka bonisa kuli lwa sepahala ku Mulimu. (2 Pit. 1:7) Nihakulicwalo, ha ku na mutu ya swanela ku ikutwa kuli u swanela ku tanda lihola ze ñata mwa bukombwa ka mulelo feela wa kuli a bihe piho ye tuna hahulu. Mane haiba kuli muhasanyi ha koni ku tanda nako ye ñata mwa bukombwa bakeñisa kuli ki musupali kamba ki mukuli, muhasanyi yo wa kona ku biha nihaiba mizuzu ye 15 ku si na taba ni bunyinyani bwa mizuzu yeo. Bakeñisa kuli muhasanyi yo u ikatalize ku kutaza mwa konela kaufela, Jehova u ka tabela bakeñisa buikatazo bwa ezize muhasanyi yo. Jehova hape wa ziba kuli mizwale ni likaizeli ba luna ba mu lata mi ba bata ku ba Lipaki za hae luli. Ka ku swana ni batu ba ne ba pila mwa Isilaele wa kwaikale ili bao ku si na taba kuli ne ba li babotana kono ne ba fanga mpo ku Mulimu, kacenu batu ba ba sa koni ku tanda nako ye ñata mwa simu ba kona ku biha piho ya bona ili nto ye ka ba tahiseza tabo. Piho ye lu bihanga ya kopanyiwanga ni lipiho ze ñwi kuli ku be piho i liñwi ya lifasi kaufela, ili piho ye tusa kopano ku lela hande ze tokwahala mwa kopano. Kona libaka ha lu bihanga nako ye lu tanda mwa bukombwa.

14. Mu taluse libaka ha lu swanela ku tatuba mo lu itutelanga.

¹⁴ Hamulaho wa ku nyakisisa lituto za butokwa mwa buka ya Livitike, kana mwa itebuha hahulu mabaka buka ye ha i li kalulo ya Linzwi la Mulimu le li ñozwi ka susumezo ya moya wa hae? (2 Tim. 3:16) Kana ze mu itutile za mi tusa ku zwelapili ku ba ba ba kenile? Jehova u bata kuli lu mu sebeleze ka maata a luna kaufela, mi luli wa swanelwa ku sebelezwa ka nzila yeo. Mwendi hape mu bata ku ituta ka butungi Bibele kaufela. (Mu bale Liproverbia 2:1-5.) Mu tatube mo mu itutelanga ni ku lapela ka za taba yeo. Mu ipuze kuli: ‘Kana ni sebeleza Jehova ka maata a ka kaufela? Kamba kana ni lumeleza ze ni buha fa mazimumwangala, lipapali za fa kompyuta, lipapali ze ñwi, kamba lika ze ni tabela mwa bupilo kuli li ni tibele ku eza zwelopili ha ni nze ni sebeleza Jehova?’ Haiba kalabo ya luna ki eni, neikaba hande ku nahanisisa hahulu za naa bulezi Paulusi mwa buka ya Maheberu.

15, 16. Ki kabakalañi Paulusi ha naa si ka pata-pata ha naa ñolezi Bakreste ba Maheberu?

¹⁵ Paulusi naa bulezi ka ku sa pata-pata ha naa ñolezi Bakreste ba Maheberu. (Mu bale Maheberu 5:7, 11-14.) Naa ba bulelezi kuli: “Mu fetuhile ba ba buliti mwa ku utwa kwa mina.” Ki kabakalañi Paulusi ha  naa bulezi ka ku sa pata-pata? Ka ku likanyisa Jehova, Paulusi naa lata batu mi naa bilaezwa ki taba ya kuli ne ba lika ku pila mabisi feela, ili ku talusa ku ba feela ni zibo ya matatekelo ka za Bibele. Nihaike kuli ku ziba lituto za matatekelo ki kwa butokwa, lu tokwa ku ca “lico ze tiile,” ili ku talusa lituto ze tibile za mwa Bibele, kuli lu kone ku eza zwelopili ha lu nze lu sebeleza Mulimu.

¹⁶ Mwa sibaka sa ku luta batu ba bañwi, Maheberu ne ba tokwa mutu yo muñwi kuli a ba lute. Libaka? Bakeñisa kuli ne ba sa lati “lico ze tiile.” Mu ipuze kuli: ‘Kana ni na ni mubonelo o swanela kwa lituto ze tibile za mwa Bibele? Kana naa tabela ku ituta lituto za mufuta wo? Kamba kana ha ni tabeli ku ituta lituto zeo mi ha ni lapelangi ku Mulimu? Haiba kuli kalabo ki eni kwa lipuzo zeo, kana se si tisa butata bo ki mo ni itutelanga?’ Kwandaa ku kutaza batu, lu swanela ku ba luta ni ku ba tusa ku ba balutiwa.—Mat. 28:19, 20.

17, 18. (a) Ki kabakalañi ha lu swanela ku canga “lico ze tiile” kamita? (b) Ki mubonelo o cwañi o lu swanela ku ba ni ona ka za ku nwa bucwala pili lu si ka ya kale kwa mikopano ya luna ya puteho?

¹⁷ Jehova ha lu hapelezi ku ituta Bibele. Nihaikaba kuli ku taata ku luna ku itutanga, lu swanela ku zwelapili ku ca “lico ze tiile” ku si na taba ni lilimo ze se lu sebelelize Jehova. Ku eza cwalo ku ka lu tusa kuli lu zwelepili ku ba ba ba kenile.

¹⁸ Kuli lu be ba ba kenile, lu swanela ku tatuba Mañolo ka tokomelo ni ku eza luli za bata Mulimu kuli lu eze. Bana ba Aruni bo Nadabi ni Abihu ne ba bulailwe bakeñisa ku fa sitabelo ka ku itusisa “mulilo u sili wa naa si ka ba laela” Mulimu kuli ba itusise, mi mwendi ne ba fa matabelo ao inze ba nwile bucwala. (Liv. 10:1, 2) Ha lu nyakisiseñi zeo Mulimu naa bulelezi Aruni. (Mu bale Livitike 10:8-11.) Kana taba ye kwa liñolo leo i bonisa kuli ku nwa bucwala pili lu si ka ya kale kwa mikopano ya puteho ha ku swaneli? Mu nyakisise litaba ze: Ha lu tokwi ku latelela Mulao wa Mushe. (Maro. 10:4) Mwa linaha ze ñwi, balumeli ka luna ba nwanga bucwala ka ku itikanelela ha ba nze ba ca lico pili ba si ka ya kale kwa mikopano. Fa Paseka, waine ye ne li mwa likomoki zee ne, ne i itusisizwe. Ha naa eza Mukiti wa Mulalelo, Jesu naa file baapositola ba hae waine ye ne i yemela mubili wa hae mi ne ba i nwile. (Mat. 26:27) Bibele i hanisa ku nwa hahulu bucwala ni bucakolwa. (1 Makor. 6:10; 1 Tim. 3:8) Bakeñisa lizwalo la bona, mwendi Bakreste ba bañata ba iketelanga ku sa nwa bucwala pili ba si ka peta kale musebezi o muñwi wa kwa moya. Nihakulicwalo, miinelo ya shutana ku likana ni naha ya pila ku yona mutu, mi nto ya butokwa ya swanela ku eza Mukreste ki ku ‘lemuha se si li sa Mulimu, ni se si si sa Mulimu’ ilikuli a kone ku zwelapili ku ba ya kenile ni ku tabisa Jehova.

19. (a) Ki lika mañi ze kona ku tahisa kuli tuto ya luna ya lubasi ni tuto ya ka butu li lu tuse? (b) Mu kona ku bonisa cwañi kuli mu ikatulezi ku zwelapili ku ba ba ba kenile?

¹⁹ Ku na ni likuka ze ñata ze nde mwa Bibele ze lu kona ku fumana haiba lu tatubisisa hande mwa Linzwi la Mulimu. Mu ezange lipatisiso mwa litaba ze mu na ni zona ilikuli tuto ya mina ya lubasi ni tuto ya mina ya ka butu li mi tuse hahulu. Mu like ka taata ku ziba Jehova ni ku ziba hande milelo ya hae. Mu sutelele ku yena. (Jak. 4:8) Mu lapelange ku Mulimu sina mwa naa opelezi walisamu kuli: “Tonisa meeto a ka, kuli ni boniseze litaba ze komokisa ze mwa mulao wa hao.” (Samu 119:18) Mu latelelange kamita milao ni likuka za mwa Bibele. Mu itatele ku mamela mulao wa Jehova, yena “Ya Kenile,” mi mu tukufalelwe ku eza “musebezi o kenile wa taba ye nde ya Mulimu.” (1 Pit. 1:15; Maro. 15:16) Lu swanela ku zwelapili ku ba ba ba kenile mwa mazazi a maswe a maungulelo a. Haike kaufelaa luna lu be ba ba kenile mwa muzamao wa luna ni ku yemela bubusi bwa Jehova.