Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Ɔwɔ Kɛ Yɛyɛ Nwuanzanwuanza Wɔ Yɛ Nyɛleɛ Kɔsɔɔti Anu

Ɔwɔ Kɛ Yɛyɛ Nwuanzanwuanza Wɔ Yɛ Nyɛleɛ Kɔsɔɔti Anu

‘Bɛyɛ nwuanzanwuanza wɔ bɛ nyɛleɛ biala anu.’1 PITA 1:15.

1, 2. (a) Duzu a Gyihova kpondɛ avi ye menli ɛkɛ a? (b) Kpuyia boni mɔ a yɛbabua ye wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

SUNSUM ne manle ɛzoanvolɛ Pita hanle edwɛkɛ ne mɔɔ wɔ Sɛlɛvolɛma buluku ne anu la na ɔhilehilele nu kɛ ɔwɔ kɛ Keleseɛnema yɛ nwuanzanwuanza kɛ Yizilayɛma la. (Bɛgenga 1 Pita 1:14-16.) Gyihova, ‘Nyamenle ne mɔɔ ɛvɛlɛ bɛ la le nwuanzanwuanza,’ yemɔti ɔkpondɛ kɛ menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee ‘mboane gyɛne’ ne yɛ nwuanzanwuanza wɔ bɛ nyɛleɛ biala anu.Dwɔn 10:16.

2 Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbaha ngyinlazo mɔɔ wɔ Sɛlɛvolɛma buluku ne anu la bie mɔ anwo edwɛkɛ na yɛanwu kɛzi bɛbahola bɛamaa yɛazukoa Nyamenle nwuanzanwuanzayɛlɛ ne na yɛava yɛabɔ yɛ ɛbɛla la. Eza yɛbabua kpuyia ɛhye mɔ: Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛbu diedi nu ɛgyakyile ɛ? Kɛzi Sɛlɛvolɛma buluku ne maa yɛnwu Gyihova tumililɛ ne mɔɔ yɛbagyinla ɔ nzi la ɛ? Duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi afɔle mɔɔ Yizilayɛma bɔle la anu a?

NEA BOƐ NA WƆANGYAKYI WƆ DIEDI NU

3, 4. (a) Duzu ati a ɔnle kɛ Keleseɛnema bu bɛ nye gua Baebolo mɛla nee ye ngyinlazo zo ɛ? (b) Kɛmɔti a ɔnle kɛ yɛdi nzenralɛ anzɛɛ yɛfa edwɛkɛ yɛsie yɛ nu ɛ?

3 Saa Gyihova anye balie yɛ nwo a, ɔwɔ kɛ yɛdi ye mɛla  nee ye ngyinlazo ne mɔ azo, ɔnle kɛ yɛmaa yɛ nwo gua evinli anzɛɛ yɛgyakyi yɛ diedi nu wɔ adenle biala azo. Ɛnɛ, yɛnle Mosisi Mɛla ne abo, noko Mɛla ne boa yɛ maa yɛnwu mɔɔ Gyihova kulo nee mɔɔ ɔngulo la. Kɛ neazo la, bɛzele Yizilayɛma kɛ: “Bɛmmadi nzenralɛ anzɛɛ bɛmmafa bɛdabɛ bɛ menli ne mɔ amra mrenya anwo edwɛkɛ bɛsie bɛ kunlu. Bɛhulo bɛ gɔnwo mɔ kɛ bɛdabɛ bɛ nwo; medame a mele [Gyihova] a.”Sɛlɛvolɛma 19:18.

4 Gyihova ɛngulo kɛ yɛdi nzenralɛ anzɛɛ yɛfa awie anwo edwɛkɛ yɛsie yɛ nu. (Wulomuma 12:19) Saa yɛbu yɛ nye yɛgua Nyamenle mɛla nee ye ngyinlazo ne mɔ azo a, Seetan anye balie na yɛbagua Nyamenle duma ne anwo evinli. Saa awie fo yɛ bɔbɔ a, ɔnle kɛ yɛfa ɛya yɛmaa ɔbo yɛ nwo zo. Baebolo ne ka kɛ, yɛle “mbuakɛ” mɔɔ agudeɛ wɔ nu. Agudeɛ ɛhye a le yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne. (2 Kɔlentema 4:1, 7) Yɛmkpondɛ kɛ yɛfa ɛya, mɔɔ ɔle kɛ asede la, yɛgua buakɛ ɛhye anu kɛ agudeɛ mɔɔ sonle bolɛ.

5. Duzu a yɛsukoa yɛfi Aalɔn yɛɛ ɔ mra ne mɔ mɔɔ bɛhunle bɛ la edwɛkɛ ne anu a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

5 Edwɛkɛ bie mɔɔ manle Aalɔn abusua ne lile nyane kpalɛ la wɔ Sɛlɛvolɛma 10:1-11. Gyihova manle senle vi anwuma rayelale Aalɔn amra Needabe nee Abaehu. Akee Nyamenle zele Aalɔn nee ye abusua ne kɛ bɛmmadi nyane fee. Diedi nwo sɔnea boni ɛne! Asoo wɔhwe ɛ nwo wɔvi wɔ busuanli bie anzɛɛ awie mɔɔ bɛdu ye la anwo amaa wɔayɛ nwuanzanwuanza dahuu ɔ?Bɛgenga 1 Kɔlentema 5:11.

6, 7. (a) Saa yɛlɛsi kpɔkɛ wɔ atɔfolɛlielɛ mɔɔ yɛbahɔ ye wɔ asɔne bie anu la anwo a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛsuzu nwo a? (Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.) (b) Kɛzi yɛbahola yɛahilehile deɛmɔti yɛnrɛhɔ atɔfolɛlielɛ wɔ asɔne bie anu la anu ɛ?

6 Bie a bɛnrɛzɔ yɛ bɛnrɛnlea kɛ Aalɔn nee ye abusua ne la. Noko saa yɛ busuanli bie mɔɔ ɔnle Dasevolɛ la to ɛsalɛ fɛlɛ yɛ kɛ yɛhɔ ye atɔfolɛlielɛ bo wɔ ye asɔne nu ɛ? Mɛla biala ɛnle Baebolo ne anu mɔɔ ɔtua ɛhye a, noko ɔwɔ kɛ nuhua ngyinlazo maa yɛnwu kpɔkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsi la. *—Nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.

7 Kpɔkɛ mɔɔ sɔ Gyihova anye mɔɔ yɛbazi amaa yɛahɔ zo yɛayɛ nwuanzanwuanza la bahola agyegye yɛ mbusuafoɔ. (1 Pita 4:3, 4) Yɛngulo kɛ yɛmaa  bɛdi nyane yemɔti ɔwɔ kɛ yɛtendɛ kɛnlɛma na yɛka nɔhalɛ ne yɛkile bɛ. Ɔbayɛ boɛ a, ɔwɔ kɛ yɛ nee bɛ ka kolaa na deɛ ne adwu zo. Yɛbala bɛ ase kɛ bɛdo ɛsalɛ bɛvɛlɛ yɛ la. Akee yɛbaha kɛ yɛbahulo kɛ bɛ nye bɛalie wɔ bɛ kenle titile ne anu, yɛnrɛhulo kɛ bɛ nee nyɛvolɛ mɔɔ bara la bali nyane ɔluakɛ yɛnrɛyɛ bɛ ɛzonlenlɛ ne anu nyɛleɛ ne bie la ati. Ɛhye le adenle ko mɔɔ saa yɛfa zo a yɛnrɛgyakyi yɛ diedi ne anu a.

GYINLA GYIHOVA TUMILILƐ NE ANZI

8. Kɛzi Sɛlɛvolɛma buluku ne si Gyihova tumililɛ ne dawua ɛ?

8 Sɛlɛvolɛma buluku ne si Gyihova tumililɛ ne dawua. Yɛkenga ye mɔɔ bo fane 30 la kɛ Mɛla mɔɔ wɔ Sɛlɛvolɛma buluku ne anu la vi Nyamenle. Ɛnee Mosisi ze ɛhye, yemɔti ɔyɛle mɔɔ Nyamenle hanle hilele ye kɛ ɔyɛ la pɛpɛɛpɛ. (Sɛlɛvolɛma 8:4, 5) Kɛmɔ Mosisi yɛle la, ɔwɔ kɛ yɛyɛ mɔɔ Tumivolɛ Gyihova kulo la dahuu. Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne boa yɛ noko kɛmɔ bie dole Gyisɛse la, ɔdwu mekɛ ne bie a yɛbayia sɔnea wɔ mekɛ mɔɔ awie biala ɛnle ɛkɛ la. (Luku 4:1-13) Saa yɛfa yɛ nwo yɛto Nyamenle anwo zo na yɛgyinla ye tumililɛ ne anzi a, awie biala ɛnrɛhola ɛnrɛmaa yɛnrɛgyakyi yɛ diedi ne anu. Yɛnrɛzulo.Mrɛlɛbulɛ 29:25.

Kɛmɔ Mosisi yɛle la, ɔwɔ kɛ yɛyɛ mɔɔ Tumivolɛ Gyihova kulo la dahuu

9. Duzu ati a bɛkpɔ Nyamenle menli wɔ maanle biala anu ɛ?

9 Ɔwɔ kɛ yɛnwu kɛ bɛbayɛ Nyamenle menli mɔɔ bɛwɔ ewiade amuala la kpɔdekpɔde ɔluakɛ Gyisɛse zele ye ɛdoavolɛma ne kɛ: “Bɛbahye bɛ na bɛahɔye bɛ bɛamaa bɛadea bɛ na bɛahu bɛ. Aleɛabo amra amuala bakpɔ bɛ wɔ me ti.” (Mateyu 24:9) Bɛkpɔ yɛ ɛdeɛ, noko yɛkɔ zo yɛka edwɛkɛ ne na yɛyɛ nwuanzanwuanza wɔ yɛ nyɛleɛ biala anu. Yɛdi nɔhalɛ yɛɛ yɛ nwo te wɔ ɛbɛlabɔlɛ nee nwonane nu. Eza yɛle maanlema kpalɛ. Ɛnee akee duzu ati a menli kpɔ yɛ ɛ? (Wulomuma 13:1-7) Ɔluakɛ yɛtie Gyihova angomekye kɛ yɛ Tumivolɛ. “Ɔ ngome ala” a yɛsonle ye a, na yɛnrɛbu yɛ nye yɛnrɛgua ye tenlene mɛla nee ye ngyinlazo ne mɔ azo ɛlɛ.Mateyu 4:10.

10. Duzu a dole adiema ko mɔɔ kpole ye diedi la ɛ?

10 Yɛnle “ɛtane ewiade [ne] ɛdeɛ,” yemɔti yɛngyi afoa biala, yɛnva yɛ nwo yɛnwulowula konle nee maanyɛlɛ nu. (Bɛgenga Dwɔn 15:18-21; Ayezaya 2:4.) Keleseɛnema mɔɔ bɛyila bɛ nwo zo la bie mɔ ɛkpo bɛ diedi. Bɛ nuhua dɔɔnwo ɛnlu bɛ nwo ɛzia ɛra Gyihova ɛkɛ. (Edwɛndolɛ 51:17) Noko, ekyi ɛtɛnunle bɛ nwo. Kɛ neazo la, wɔ Ewiade Konle II la anu, bɛvale mediema dɔɔnwo bɛguale efiade wɔ Hungary. Sogya mgbanyima boɔboale mediema 160 mɔɔ ɛnee bɛtɛdwule ɛvolɛ 45 la anloa wɔ sua bie azo na bɛhanle kɛ bɛhɔ sogya. Dɔɔnwo amkponle noko bɛ nuhua ngɔnla hanle sogyama ndane ne na bɛliele bɛ adɛladeɛ ne bie. Ye ɛvolɛ nwiɔ anzi, bɛhanle bɛhilele bɛ nuhua ko kɛ ɔhu nɔhalɛ Alasevolɛ ne mɔ. Ɛnee ɔ diema mɔɔ ɔ nee ye vi ɛkola ko anu la boka nwo! Noko, bɛangu Alasevolɛ nɔhavoma ne mɔɔ bɛbuale bɛ ewule fɔlɛ la.

 FA MƆƆ ƐLƐ LA ANU KPALƐ NE MAA GYIHOVA

11, 12. Duzu a yɛsukoa yɛfi afɔle mɔɔ tete Yizilayɛma bɔle la anu a?

11 Mɛla ne hilele afɔle mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma bɔ la. (Sɛlɛvolɛma 9:1-4, 15-21) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛ afɔle di munli ɔluakɛ ɔgyi ɛkɛ ɔmaa Gyisɛse afɔle ne mɔɔ di munli la. Ɛnee eza ɔwɔ kɛ Yizilayɛma di afɔlebɔlɛ nwo adehilelɛ fɔɔnwo bie mɔ azo. Sɛlɛvolɛma 12:6 ka mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ ɛrɛladane mɔɔ yewo fofolɛ yɛ la anwo edwɛkɛ kɛ: “Saa raalɛ wo na ɔwie ɛdane ne mɔ fi a, saa ɔwole nrenya o, ɔwole raalɛ o, ɔwɔ kɛ ɔfa boane edonraa mɔɔ ɛli ɛvolɛ ko la ɔyɛ ɛyelalɛ azubɔdeɛ yɛɛ mɔlɔnoma ekyi ko anzɛɛ abubule ɔyɛ ɛtane azubɔdeɛ na ɔfa ɔbɛlɛ sɛlɛvolɛ ne wɔ [Gyihova] Ndanlɛ Sua ne anuhɔlɛ ne.” Ɛnee adehilelɛ fɔɔnwo wɔ ɛkɛ ɛdeɛ, noko Mɛla ne lale ye ali kɛ Gyihova lɛ ɛlɔlɛ nee ndelebɛbo. Kɛ neazo la, saa ninli ne ɛnrɛhola boane tɔ a, ɔmanle ye adenle kɛ ɔbahola yeava abubule nwiɔ anzɛɛ mɔlɔnoma ngyikyi nwiɔ. (Sɛlɛvolɛma 12:8) Ɔnva nwo kɛ ɛrɛladane ne le ehyianli la, Gyihova kulo ye na ɔ nye die ɔ nwo kɛ menli mɔɔ bɛfa ahyɛlɛdeɛ mgbole bɛmaa ye la. Duzu a yɛkola yɛsukoa yɛfi ɛhye anu a?

Mɛla ne lale ye ali kɛ Gyihova lɛ ɛlɔlɛ nee ndelebɛbo

12 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo dule Keleseɛnema folɛ kɛ bɛbɔ “ayɛlɛyelɛ” afɔle bɛmaa Nyamenle. (Hibuluma 13:15) Yɛbɔ ayɛlɛyelɛ afɔle wɔ mekɛ mɔɔ yɛkɛha Gyihova duma ne anwo edwɛkɛ yɛkɛhile awie mɔ la. Yɛ mediema mɔɔ bɛle mumulema la yɛ sɛkɛlɛneɛ fa ye Nyamenle ayɛlɛ. Keleseɛnema mɔɔ ɛha sua nu la kɛlɛ kɛlata, anzɛɛ bɛdua telefuu nee menli mɔɔ ba bɛ ɛkɛ la anwo zo ye Gyihova ayɛlɛ. Mɔɔ yɛbahola yɛayɛ yɛaye Gyihova ayɛlɛ la gyi yɛ mɔdenlebɔlɛ nee yɛ kpɔkɛdelɛ zo, noko ɔwɔ kɛ yɛyɛ mɔɔ yɛbahola ye yɛ la amuala.Wulomuma 12:1; 2 Temɔte 2:15.

13. Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛbu mekɛ mɔɔ yɛfa yɛdi daselɛ la anwo mgbonda ɛ?

13 Yɛkulo Gyihova, yemɔti yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛbɔ ayɛlɛyelɛ afɔle yɛmaa ye. (Mateyu 22:37, 38) Noko saa bɛka kɛ yɛva mɔɔ yɛyɛle ye wɔ daselɛlilɛ nu la anwo mgbondabulɛ yɛrɛla siane biala a, duzu a yɛyɛ a? Ɔwɔ kɛ yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛyɛ, ɔluakɛ wɔ adenle zɛhae azo ɛnee yɛlɛda yɛ Nyamenle ɛzonlenlɛ kpalɛ ali. (2 Pita 1:7) Noko, ɔnle kɛ yɛ nuhua ko biala te nganeɛ kɛ ɔwɔ kɛ ɔfa dɔnehwele dɔɔnwo ɔdi daselɛ amaa yeava mgbondabulɛ dɔɔnwo yeamaa. Saa nolobɔlɛnli bie ɛngola ɛnyɛ dɔɔnwo ɔlua ye ɛvolɛ anzɛɛ ye kpɔkɛdelɛ ti a, ɔbahola yeava mitini 15 pɛ yeabu mgbonda. Kɛmɔ ɛhye ala a ɔbahola ye yɛ la ati, Gyihova anye die nwo. Eza Gyihova ze kɛ yɛ mediema ne mɔ kulo ye na bɛkulo kɛ bɛyɛ ye Alasevolɛ. Kɛmɔ ɛnee menli mɔɔ ɛnlɛ bie wɔ tete Yizilayɛ la kola bɔ afɔle maa Nyamenle la, zɔhane ala a ɛnɛ noko bɛdabɛ mɔɔ bɛngola bɛnyɛ dɔɔnwo la bɛahola ava anyelielɛ abu mɔɔ bɛyɛle la anwo mgbonda a. Bɛfa yɛ mgbonda ɛdeɛ ne bɛboka ewiade amuala mgbondabulɛ ne anwo na ɔboa ahyehyɛdeɛ ne ɔmaa ɔyɛ ngyianlɛ mɔɔ wɔ azɛlɛsinli ne anu la anwo ngyehyɛleɛ. Ɛhye ati a yɛbu mekɛ mɔɔ yɛfa yɛkɔ daselɛlilɛ la anwo mgbonda a.

 YƐ DEBIE ƐZUKOALƐ NEE YƐ AYƐLƐYELƐ AFƆLE

14. Kilehile deɛmɔti ɔwɔ kɛ yɛsuzu kɛzi yɛsukoa debie anwo la anu.

14 Kɛkala mɔɔ wɔnwu ɛzukoalɛdeɛ kpalɛ ɛhye mɔ wɔ Sɛlɛvolɛma buluku ne anu la, akee wɔnwu deɛmɔti bɛvale bɛbokale Nyamenle Edwɛkɛ ne anwo la ɔ? (2 Temɔte 3:16) Wɔsika ɛ bo kɛ ɛbahɔ zo wɔayɛ nwuanzanwuanza ɔ? Gyihova kpondɛ kɛ yɛfa mɔɔ yɛlɛ ye la anu kpalɛ ne yɛmaa ye, na ɔfɛta ye. Ɛbahulo kɛ ɛbazukoa Baebolo mbuluku ne mɔɔ ɛha la noko kpalɛ. (Bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 2:1-5.) Fa asɔneyɛlɛ suzu kɛzi ɛsukoa debie la anwo. Biza ɛ nwo kɛ: ‘Melɛfa mɔɔ melɛ ye la anu kpalɛ ne meamaa Gyihova ɔ? Anzɛɛ melɛma tɛlevihyɛne, video zo nwɔhoa, anzɛɛ anyelielɛ ninyɛne azi me aze wɔ nɔhalɛ ne anu ɔ?’ Saa ɔle zɔ a, ɛnee ɛbahola wɔazuzu edwɛkɛ mɔɔ Pɔɔlo hanle ye wɔ Hibuluma buluku ne anu la anwo kpalɛ.

Baebolo ɛzukoalɛ nee abusua ɛzonlenlɛ nwo hyia wɔ wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu ɔ? (Nea ɛdendɛkpunli 14)

15, 16. Mɔɔ Pɔɔlo kɛlɛ ye kɛlata ne yeahɔmaa Hibulu Keleseɛnema ne la, duzu ati a ɔhanle ye edwɛkɛ ne wienyi ɛ?

15 Pɔɔlo kɛlɛ Hibulu Keleseɛnema ne la, ɔhanle edwɛkɛ ne wienyi. (Bɛgenga Hibuluma 5:7, 11-14.) Ɔzele bɛ kɛ: “Bɛ ndelebɛbo le ekyi.” Duzu ati a ɔhanle ye edwɛkɛ ne wienyi ɛ? Ɛnee ɔkulo bɛ edwɛkɛ kɛ Gyihova la, na ɛnee ɔgyegye ye kɛ Baebolo ne mɔlebɛbo ngilehilelɛ ne mɔɔ ɔle kɛ nyɛfonzule la ala a, bɛva bɛ nwo bɛdo zo la. Ɔwɔ nuhua kɛ mɔlebɛbo ngilehilelɛ ne anwo hyia ɛdeɛ, noko saa yɛkulo kɛ yɛkɔ yɛ nyunlu wɔ nɔhalɛ ne anu a, ɔwɔ kɛ yɛdi “aleɛ mɔɔ anu yɛ ɛnlomboɛ,” Baebolo ne anu ndelebɛbo mɔɔ anu le kuloonwu la.

16 Kɛ anrɛɛ Hibuluma ne bahilehile  awie mɔ la, ɛnee bɛlɛkpondɛ awie mɔ bɛamaa bɛahilehile bɛ. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ bɛkpole “aleɛ mɔɔ anu yɛ ɛnlomboɛ la.” Biza ɛ nwo kɛ: ‘Asoo melɛ adwenle kpalɛ wɔ Baebolo nu ngilehilelɛ mɔɔ anu le kuloonwu la anwo ɔ? Asoo me nye bolo kɛ mebazukoa ɔ? Anzɛɛ me nye ɛnlie debie ɛzukoalɛ nee asɔneyɛlɛ nwo kpalɛ ɔ? Saa ɔle zɔ a, asoo subane mɔɔ melɛ ye wɔ debie ɛzukoalɛ nwo la a ɛmaa ngyegyelɛ ɛhye mɔ ɛra ɔ?’ Ɔwɔ kɛ yɛka edwɛkɛ ne, noko ɔwɔ kɛ yɛkilehile menli yɛmaa bɛbayɛ ɛdoavolɛma.Mateyu 28:19, 20.

17, 18. (a) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛdi “aleɛ mɔɔ anu yɛ ɛnlomboɛ la” dahuu ɛ? (b) Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛbu nza mɔɔ bɛno kolaa na bɛahɔ debiezukoalɛ la ɛ?

17 Gyihova ɛmmaa yɛnde fɔlɛbualɛ nganeɛ kolaa na yɛazukoa Baebolo ne. Ɔnva nwo mekɛ tendenle mɔɔ yɛva yɛdɛnla nɔhalɛ ne anu la, saa Baebolo ɛzukoalɛ ɛnla yɛ aze bɔbɔ a, ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle yɛdi “aleɛ mɔɔ anu yɛ ɛnlomboɛ la.” Saa yɛkpondɛ kɛ yɛkɔ zo yɛyɛ nwuanzanwuanza a, ɛhye anwo hyia.

18 Saa yɛbayɛ nwuanzanwuanza a, ɔwɔ kɛ yɛsukoa Baebolo ne kpalɛ na yɛyɛ mɔɔ Nyamenle kpondɛ la. Bɛbuale Aalɔn amra Needabe nee Abaehu ewule fɔlɛ ɔluakɛ bie a nza manle bɛvale “senle mɔɔ ɛnle nwuanzanwuanza la” bɛbɔle afɔle. (Sɛlɛvolɛma 10:1, 2) Akee yɛ mɔɔ Nyamenle hanle hilele Aalɔn la nzonlɛ. (Bɛgenga Sɛlɛvolɛma 10:8-11.) Asoo ɛhye kile kɛ ɔnle kɛ yɛno nza fee na yɛahɔ Keleseɛnema ayia biala ɔ? Suzu ɛhye mɔ anwo nea: Yɛnle Mɛla ne abo. (Wulomuma 10:4) Wɔ maanle bie mɔ anu, yɛ mediema diedima ne bie mɔ no nza ekyi di bɛ aleɛ kolaa na bɛahɔ debiezukoalɛ. Wɔ Akpabɛnwo ɛvoyia ne abo, bɛvale nwanye kɔpo nna bɛlile gyima. Mekɛ mɔɔ Gyisɛse fa ye Ngakyelɛlilɛ ne yeazie ɛkɛ la, ɔmanle ye ɛzoanvolɛ ne mɔ nlonle nwanye ne mɔɔ ɛnee gyi ɛkɛ maa ye mogya ne la. (Mateyu 26:27) Baebolo ne tua nza dɔɔnwo ɛnlonlɛ nee nzabolɛ. (1 Kɔlentema 6:10; 1 Temɔte 3:8) Yɛɛ Keleseɛnema dɔɔnwo adwenle ɛmmaa bɛ adenle kɛ bɛnlo nza kolaa na bɛazonle Gyihova. Noko akee, asolo maanle biala anu tɛnlabelɛ, yemɔti mɔɔ hyia maa Keleseɛnema la a le kɛ “ɔwɔ kɛ bɛnwu mɔɔ le nwuanzanwuanza la na bɛnwu mɔɔ anwo ɛngyia la” amaa bɛayɛ nwuanzanwuanza dahuu na bɛazɔ Gyihova anye.

19. (a) Kɛzi yɛbamaa yɛ abusua ɛzonlenlɛ nee bɛtianwo debiezukoalɛ ayɛ anyelielɛ ɛ? (b) Adenle boni azo a yɛbamaa yeala ali kɛ yɛsika yɛ bo kɛ yɛbayɛ nwuanzanwuanza dahuu a?

19 Saa yɛyɛ neɛnleanu kpalɛ a, yɛbanwu Baebolo ngyinlazo ngɛnlɛma wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu. Dua ninyɛne mɔɔ yɛfa yɛyɛ neɛnleanu la azo maa wɔ abusua ɛzonlenlɛ nee bɛtianwo debiezukoalɛ ɛyɛ anyelielɛ. Bɔ mɔdenle kɛ ɛbanyia Gyihova nee ye bodane ne mɔ anwo ndelebɛbo kpalɛ. Twe bikye ye. (Gyemise 4:8) Maa wɔ asɔneyɛlɛ ɛyɛ kɛ edwɛndolɛnli ne mɔɔ dole edwɛne ɛhye la: “Buke me nye, amaa meanwu nwanwane ninyɛne mɔɔ wɔ wɔ mɛla ne anu la.” (Edwɛndolɛ 119:18) Mmabu ɛ nye ɛgua Baebolo nu mɛla nee ngyinlazo ne mɔ azo ɛlɛ. Fi ahonle muala nu di Gyihova, ‘Nyamenle ne mɔɔ ɔ nwo te la’ mɛla zo, na bɔ ‘edwɛkpa nwuanzanwuanza ne mɔɔ vi Nyamenle ɛkɛ la nolo.’ (1 Pita 1:15; Wulomuma 15:16) Ɔwɔ kɛ yɛkɔ zo yɛyɛ nwuanzanwuanza wɔ awieleɛ mekɛ ɛhye anu. Ɔrɛla ye kɛ yɛ kɔsɔɔti yɛbayɛ nwuanzanwuanza wɔ yɛ nyɛleɛ nu amaa yɛagyinla Gyihova tumililɛ ne anzi.

^ ɛden. 6 Nea “Kpuyia Mɔɔ Vi Kengavoma Ɛkɛ” mɔɔ wɔ The Watchtower May 15, 2002 anu la.