1, 2. (a) O le ā e faatalitalia e Ieova mai i ona tagata? (e) O ā fesili o le a taliina i lenei mataupu?

NA FAAGAEEINA e Ieova le aposetolo o Peteru ina ia faafesootaʻi atu le tulaga paia o loo faamatilatila i le tusi o Levitiko, ma amioga paia e manaʻomia ona faaalia e Kerisiano. (Faitau le 1 Peteru 1:14-16.) E faatalitalia e Ieova o “Lē e Paia,” le ʻaufaauuina ma “isi mamoe” e fai le mea sili ina ia paia ai a latou amioga uma.​—Ioa. 10:16.

² O le iloiloina atili o vala tāua faaleagaga o loo i le Levitiko, o le a tatou maua ai le tele o aogā. O le a fesoasoani le faatatauina o mea ua tatou aʻoaʻoina e faamaonia atu ai e paia a tatou amioga uma. O le a tatou talanoaina fesili nei: O le ā la tatou vaaiga e tatau ona iai i le faagutugutulua? O le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i le tusi o Levitiko e faatatau i le faasilisilia o le pule silisili ese a Ieova? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le ofoina atu o taulaga?

3, 4. (a) Aiseā e tatau ai i Kerisiano ona ʻalofia le faagutugutulua i tulafono ma mataupu silisili o le Tusi Paia? (e) Aiseā e lē tatau ai ona tatou tauimasui pe teuloto se mea e ita ai?

³ E tatau ona tatou tausisia tulafono ma mataupu silisili a Ieova, ina ia faafiafiaina ai o ia. E lē tatau ona tatou  faagutugutulua i na mea ma tatou lē paia ai. E ui lava e tatou te lē o toe i lalo o le Tulafono a Mose, ae o taʻiala o loo iai e mafai ona tatou iloa ai mea e talia ma mea e lē talia i le silafaga a le Atua. O se faataʻitaʻiga, na faatonuina tagata Isaraelu: “Aua e te tauimasui pe ita faamoemoe i fanau a lou nuu, ia e alofa atu i lou uso a tagata e pei o oe lava. O aʻu o Ieova.”​—Levi. 19:18.

⁴ E faatalitalia e Ieova i tatou e ʻalofia le tauimasui ma le teulotoina o se mea e ita ai. (Roma 12:19) Pe a tatou teena tulafono ma mataupu silisili a le Atua, o le a fiafia le Tiapolo ma tatou faalumaina ai le suafa o Ieova. E tusa pe sa faatigā mai se tasi iā i tatou, ae e lē tatau ona tatou teuloto le ita. Ua faatusaina i tatou e le Tusi Paia o ni “ipu omea,” o loo iai le ʻoa tautele, ma o lenā ʻoa tautele o la tatou faiva. (2 Kori. 4:1, 7) E tatou te lē mananaʻo e teuloto le ita lea e pei o se mea oona, i totonu o le ipu omea o loo teu ai le ʻoa tautele.

5. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le tala iā Arona ma le maliliu o ona atalii? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.)

⁵ O loo faamauina i le Levitiko 10:1-11 le tulaga faanoanoa na oo i le aiga o Arona. E mautinoa sa matuā mafatia i latou ina ua faaumatia e le afi mai i le lagi atalii o Arona, o Natapu ma Aviu i le faleʻie paia. Pagā se tofotofoga o le faatuatua mo Arona ma lona aiga, ina ia aua neʻi faavauvau i le maliliu o sui o lo latou aiga! Po o e faamaonia atu e te paia, e ala i le lē faifaimea faatasi ma sui o le aiga po o isi ua faateʻaina?​—Faitau le 1 Korinito 5:11.

6, 7. (a) O ā manatu tāua e tatau ona iloiloina, pe a tatou filifili pe e tatau ona fai se vaega i se faaipoipoga e faia i se falesā? (Tagaʻi i le faaopoopoga i lalo.) (e) E faapefea ona tatou talanoa atu i se tauaiga e lē Molimau a Ieova, e tusa ai o lo tatou tulaga i faaipoipoga e faia i le falesā?

⁶ Atonu e tatou te lē feagai ma se tofotofoga ogaoga e pei ona sa tupu iā Arona ma lona aiga. Ae faapefea pe a valaaulia oe e auai pe faia se vaega, i le faaipoipoga a sou tauaiga e lē Molimau a Ieova e faia i se falesā? E leai se faatonuga maʻoti i le Tusi Paia e faasā ai ona tatou auai. Peitaʻi, o loo iai ni mataupu silisili o le Tusi Paia e aafia ai se filifiliga e te faia. *

⁷ Atonu e faigatā i o tatou tauaiga lē talitonu ona malamalama, i lo tatou maumauaʻi e faamaonia atu lo tatou tulaga paia iā Ieova. (1 Pete. 4:3, 4) O le mea moni, e tatou te lē mananaʻo e faatigā iā i latou. Peitaʻi, e sili atu le talanoa i ai i se auala agalelei ma tuusaʻo. Atonu e tatau ona vave faia faapea a o leʻi oo i le aso o le faaipoipoga. Ia faafetaia i latou ma faailoa atu lou fiafia ua valaaulia oe. Ia faailoa i ai ona o lea e aafia ai nisi o mataupu faalelotu, e ono avea ai lou auai atu ma itu e aveesea ai le fiafia o le aso faapitoa, ma faamasiasia ai i latou ma isi o le a auai. O se tasi lea o auala e mafai ona ʻalofia ai le faagutugutulua i o tatou talitonuga.

8. Ua faapefea ona faamatilatila i le tusi o Levitiko le pule silisili ese a Ieova?

⁸ O loo faamatilatila mai i le tusi o Levitiko le pule silisili ese a Ieova. E silia i le 30 taimi, o loo taʻua ai o tulafono o loo i le Levitiko e mai iā Ieova. Sa iloa e Mose lenei vala, ma na ia faataunuuina poloaʻiga a Ieova. (Levi. 8:4, 5) I se tulaga talitutusa, e tatau ona tatou faia i taimi uma mea e finagalo i ai lo tatou Pule Silisili Ese, o Ieova. E tatou te maua le lagolagosua mai i le faalapotopotoga a le Atua. Peitaʻi, e ono tofotofoina lo tatou faatuatua pe afai e na o i tatou, e pei ona tofotofoina Iesu i le toafa. (Luka 4:1-13) Pe afai e tatou te taulaʻi atu i le pule silisili  ese a le Atua ma maufaatuatuaina o ia, e lē mafai e tasi ona uunaʻia i tatou e faagutugutulua, ma maileia ai i le fefe.​—Faata. 29:25.

9. Aiseā e inosia ai tagata o le Atua i atunuu uma?

⁹ I le avea ai ma soo o Keriso ma Molimau a Ieova, e sauāina i tatou i atunuu uma. E tatou te faatalitalia lenei mea, auā na fetalai Iesu i ona soo: ʻE tuuina atu outou e tagata i puapuaga ma latou fasiotia outou, o le a inosia foʻi outou e nuu uma ona o loʻu igoa.’ (Mata. 24:9) E ui ina inosia i tatou, ae o loo tatou faaauau pea i le galuega talaʻi ma faamaonia atu lo tatou tulaga paia i luma o Ieova. Aiseā e inosia ai i tatou, e ui lava e tatou te faamaoni, ola i ni olaga mamā ma o ni tagatānuu usiusitaʻi? (Roma 13:1-7) Talu ai ua tatou filifilia Ieova e avea ma o tatou Alii Pule Silisili Ese. “E na o ia” e tatou te ofo atu i ai le auaunaga paia, ma e tatou te lē faagutugutulua i ana tulafono ma mataupu silisili amiotonu.​—Mata. 4:10.

10. O le ā se mea na tupu ina ua lē tumau ona solitū se tasi o uso?

¹⁰ “E lē o ni tagata o le lalolagi” i tatou. O lea, e tatou te solitū ai i faigātaua ma mataupu faapolotiki a le lalolagi. (Faitau le Ioane 15:18-21; Isaia 2:4.) E iai nisi sa tuuina atu iā Ieova e leʻi tumau ona solitū. O le toʻatele o i latou ua faaalia le salamō, ma toe faaleleia la latou faiā ma lo latou Tamā alofa mutimutivale. (Sala. 51:17) Peitaʻi, e iai nisi e leʻi faaalia le salamō. O se faaaʻoaʻoga, i le Taua Lona Lua a le Lalolagi, sa faapotopoto ai e tagata o le malo o Hungary le toʻa 160 o o tatou uso na faafalepuipui ma le lē tonu. O nei uso e i lalo ifo o le 45 tausaga, ma na aumai mai i falepuipui uma o Hungary, ma faapotopoto i se aai. Sa faatonuina i latou e auai i le vaegaau. Sa tumau ona solitū uso faamaoni, ae sa talia e le toʻaiva le faatonuga ina ia auai ma talia togiga a le vaegaau. I le lua tausaga mulimuli ane, na aofia ai se tasi o uso na faagutugutulua i fitafita na tofia e tafana Molimau faamaoni. Sa aofia ai i na Molimau lona lava uso faaletino! Peitaʻi, e leʻi taunuu lenā faasalaga taufaamataʻu.

11, 12. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i taulaga sa faia i Isaraelu anamua?

¹¹ I le Tulafono a Mose, sa iai taulaga maʻoti na manaʻomia ona ofo atu e tagata Isaraelu. (Levi. 9:1-4, 15-21) Sa tatau ona lē ponā taulaga, auā e faaatagia mai ai le taulaga lelei atoatoa a Iesu. Sa manaʻomia foʻi ona usitaʻia faatonuga maʻoti mo na ituaiga o taulaga taʻitasi. O se faaaʻoaʻoga, seʻi iloilo le mea sa manaʻomia ona faia e se tinā na faatoʻā fanau lana pepe. Ua taʻua i le Levitiko 12:6: “Pe a atoa aso o lona faamamāina mo lana tama tama po o lana tama teine, e na te aumaia i le ositaulaga o se tamaʻi mamoe poʻa, e faatoʻā atoa le tausaga mo le taulaga mū ma se tamaʻi lupe po o se manutagi, mo le taulaga o agasala i le faitotoʻa o le faleʻie o le feiloaʻiga.” E ui sa maʻoti faatonuga a Ieova, peitaʻi na faaalia i le Tulafono lona alofa ma le fetuutuunaʻi. Pe afai e lē gafatia e le tinā se mamoe, sa faataga o ia e ofo atu ni manutagi se lua po o ni tamaʻi lupe se lua. (Levi. 12:8) E ui i le mativa o le tinā, ae sa talisapaia ma alofagia o ia e pei lava o isi tagata sa faia taulaga taugatā. O le ā se lesona e tatou te aʻoaʻoina mai ai?

¹² Na timaʻi atu le aposetolo o Paulo i uso talitonu, ina ia ofo atu i le Atua “taulaga o viiga.” (Epe. 13:15) E tatau ona faaaogā o tatou laugutu e folafola atu ai le suafa paia o Ieova. E faaaogā e uso ma tuafāfine logonoa le gagana a tagata logonoa, ina ia ofo atu ai viiga i le Atua. O Kerisiano o loo faataotolia i fale, e latou te  vivii atu iā Ieova e ala i le tusiaina o tusi, molimau atu i telefoni, ma talaʻi atu i tagata e asiasi ane. O a tatou taulaga o viiga e faalauiloa atu ai le suafa o Ieova ma le tala lelei, e tatau ona talafeagai ma lo tatou ola mālōlōina ma mea e mafai ona tatou faia. E tatau ona tatou ofo atu le mea e sili iā Ieova.​—Roma 12:1; 2 Timo. 2:15.

13. Aiseā e tatau ai ona tatou lipotia itula o loo faaalu i le faiva?

¹³ E tatou te ofo atu taulaga o viiga i le Atua mai i o tatou loto, ona e tatou te alolofa iā te ia. (Mata. 22:37, 38) Ae ua talosagaina i tatou ia lipoti a tatou galuega i le faiva. O lea, o le ā la tatou vaaiga e tatau ona iai e tusa ai o lenei faatulagaga? O lipoti e tatou te faia i masina taʻitasi, e fesootaʻi atu i lo tatou faamaoni i le Atua. (2 Pete. 1:7) E lē tatau i so o se tasi ona naunau e faaalu ni itula se tele i le faiva, e tau lava ina ia lipoti le tele o itula. Pe afai ua lē atoatoa le malosi o se tagata talaʻi, po ua iai foʻi i nofoaga mo tagata matutua, e mafai lava ona latou lipotia le taʻi 15 minute nai lo o le itula atoa. E talisapaia e Ieova na minute, auā ua ia silafia o le mea sili lenā ua faia e le tagata e faaalia ai lona alofa iā te Ia, ma talisapaia le faaeaga tautele e avea ai ma Ana Molimau. E pei lava o tagata Isaraelu sa lē mafai ona faia ni taulaga taugatā ona o le matitiva, e mafai lava ona lipotia e auauna pele a Ieova ua faatapulaa mea e mafai ona latou faia, le taimi na latou faaaluina. O loo aofia a tatou lipoti i le lipoti o le lalolagi aoao, lea e fesoasoani i le faalapotopotoga e faia ai fuafuaga mo le galuega talaʻi i le lumanaʻi. O lea, po o se avega mamafa le faia o a tatou lipoti?

14. Faamatala le māfuaaga e tatau ai ona toe iloilo la tatou masaniga o le suʻesuʻe.

¹⁴ Ina ua māeʻa ona iloiloina nisi o vala tāua mai i le tusi o Levitiko, atonu e te mafaufau, ʻO lea la ua ou malamalama lelei i māfuaaga ua faaaofia ai lenei tusi i le Afioga a le Atua.’ (2 Timo. 3:16) Atonu ua e maumauaʻi nei loa e faamaonia atu e te paia, e lē ona ua talosagaina oe e Ieova e faia faapea, ae ona e tatau ma onomea ona e faamalieina o ia i au taumafaiga faamaoni. O mea ua e aʻoaʻoina mai i nei mataupu e lua e faatatau i le tusi o Levitiko, ua atili ai ona e naunau e suʻesuʻe loloto i le Tusi Paia atoa. (Faitau le Faataoto 2:1-5.) Ia iloilo lau masaniga o le suʻesuʻe faatasi ma le tatalo. E mautinoa e te manaʻo ia talia e Ieova au taulaga o viiga. Po o e faataga polokalame o le televise, taaloga vitiō, taaloga ma isi mea e te fiafia i ai, e faalavelavea ai lou agaʻigaʻi i luma faaleagaga? Pe afai o lea, o le a e maua aogā pe a manatunatu loloto i nisi o faamatalaga a Paulo o loo faamauina i le tusi o Eperu.

15, 16. Aiseā na talanoa tuusaʻo atu ai Paulo ina ua tusi atu i Kerisiano i Eperu?

¹⁵ Sa talanoa tuusaʻo atu Paulo ina ua tusi atu i ona uso Kerisiano i Eperu. (Faitau le Eperu 5:7, 11-14.) E leʻi faaʻaloʻaloa ana faamatalaga, ae na ia taʻu saʻo atu ua latou “faapalapala” i la latou faalogo.  Aiseā na talanoa atu ai faapena Paulo? Sa ia faaatagia atu le alofa ma le manatu mamafa o Ieova i na Kerisiano, o ē na talia na o le suāsusu faaleagaga. E tāua le malamalama i aʻoaʻoga faavae faa-Kerisiano. Peitaʻi, e manaʻomia “meaʻai aano” ina ia tuputupu aʻe ai faaleagaga ma avea ma Kerisiano taʻumatuaina.

¹⁶ Nai lo o le agaʻigaʻi i luma o Kerisiano Eperu ina ia aʻoaʻo atu i isi, ae sa manaʻomia ona aʻoaʻoina i latou e se tasi. Aiseā? Talu ai e latou te leʻi aai i “meaʻai aano.” O lea, ia fesili ifo iā te oe lava: ʻPo o iā te aʻu se vaaiga saʻo e faatatau i meaʻai aano faaleagaga? Po o oʻu naunau e suʻesuʻe na mataupu? Po o oʻu faatalalē i le faia o tatalo ma suʻesuʻega loloto o le Tusi Paia? Pe e māfua lea tulaga, ona ua ou lē tausisia se masaniga lelei o le faia o suʻesuʻega?’ E lē lava le tau ina talaʻi atu i tagata, ae e tatau ona tatou aʻoaʻo atu ma fai i latou ma soo.​—Mata. 28:19, 20.

17, 18. (a) Aiseā e tatau ai ona tatou aai e lē aunoa i meaʻai aano faaleagaga? (e) O le ā le vaaiga e tatau ona iā i tatou i le tagofia o le ʻava malosi, a o leʻi auai i sauniga faa-Kerisiano?

¹⁷ E lē faigofie i le toʻatele o i tatou le suʻesuʻeina o le Tusi Paia. O le mea moni, e lē faamalosia e Ieova i tatou e suʻesuʻe le Tusi Paia. Ae e tusa po o le ā le umi talu ona tatou tuuina atu i le Atua, e tatau pea ona tatou aai i meaʻai aano faaleagaga. E tāua le faia faapea pe afai e tatou te mananaʻo e tumau ona paia.

¹⁸ Ina ia tatou paia, e tatau ona iloilo ma le faaeteete le Tusi Paia, ma faia mea uma ua finagalo ai le Atua. Seʻi manatu i atalii o Arona, o Natapu ma Aviu, o ē na faaumatia ona o le ofoina atu o “mea manogi ua faasāina,” atonu i le taimi a o onanā. (Levi. 10:1, 2) Mātau le fetalaiga a Ieova iā Arona. (Faitau le Levitiko 10:8-11.) Po o lona uiga la e lē tatau ona tatou tagofia se ʻava malosi, a o leʻi auai i se sauniga faa-Kerisiano? Seʻi manatu i mea nei: E tatou te lē o toe ola i lalo o le Tulafono. (Roma 10:4) I nisi atunuu, e tagofia ai e uso sina ʻava malosi i taimi o taumafataga a o leʻi auai i sauniga. I le taimi o le Paseka, sa faaaogā ai ipu uaina e fā. Ina ua faavaeina le Faamanatuga, na tagofia ai e Iesu ma ona aposetolo le uaina lea na faaāta mai ai lona toto. (Mata. 26:27) E taʻusalaina i le Tusi Paia le inu tele ma le onā. (1 Kori. 6:10; 1 Timo. 3:8) O le toʻatele o Kerisiano, e latou te lē tagofia se ʻava malosi a o leʻi auai i so o se vala o le auaunaga paia, ona o o latou lotofuatiaifo. Peitaʻi, e eseese tulaga o mea i atunuu taʻitasi. O lea, e tāua ai i Kerisiano ona ʻfaaeseese le mea paia mai i le mea e lē paia,’ ina ia mafai ai ona latou amioaʻi o ni ē e paia ma faafiafiaina le Atua.

19. (a) O le ā e tatau ona tāmau i o tatou mafaufau e tusa ai o le tapuaʻiga a le aiga ma au lava suʻesuʻega? (e) O le ā ua e maumauaʻi e fai ina ia faamaonia atu ai e te paia?

¹⁹ E anoanoaʻi vala faaleagaga e mafai ona tatou iloiloina, pe afai e suʻesuʻe loloto i le Tusi Paia. Ia faaaogā meafaigaluega o loo maua e faia ai saʻiliʻiliga, ina ia faaleleia ai le tapuaʻiga a le aiga ma au lava suʻesuʻega. Ia faalolotoina lou poto e faatatau iā Ieova ma lona finagalo, ma mafuta vavalalata atu iā te ia. (Iako. 4:8) Ia tatalo atu i le Atua e pei ona pese le faisalamo: “Ia e faapupulaina oʻu mata ina ia ou vaai atu ai i mea ofoofogia o lau tulafono.” (Sala. 119:18) Seʻi aua lava neʻi o tatou faagutugutulua i tulafono ma mataupu silisili o le Tusi Paia. Ia lotomalie e usitaʻia tulafono sili a “Lē e Paia” o Ieova, ma ia faia se sao maelega i le “galuega [paia] o le folafola atu o le tala lelei a le Atua.” (1 Pete. 1:15; Roma 15:16) Ia faamaonia atu e te paia a o faagasolo nei aso e gata ai. Tau ina ia paia a tatou amio, ma faasilisilia ai le pule silisili ese a Ieova lo tatou Atua paia.