1, 2. (a) Hu lavhelelwa mini kha vhathu vha Mudzimu musi zwi tshi ḓa kha vhuḓifari? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine dza ḓo fhindulwa kha ino thero?

YEHOVA o hevhedza muapostola Petro uri a ṱumanye vhukhethwa ho ombedzelwaho kha bugu ya Levitiko na zwine zwa ṱoḓea uri ri vhe vhakhethwa kha vhuḓifari hashu sa Vhakriste. (Vhalani 1 Petro 1:14-16.) Yehova ane a vha “Mukhethwa,” u lavhelela uri vhaḓodzwa na vha “dziṅwe nngu” vha ite zwi re maanḓani avho uri vha vhe vhakhethwa kha vhuḓifari havho hoṱhe—hu si kha vhuṅwe ha vhuḓifari havho.—Yoh. 10:16.

² U bvela phanḓa ri tshi ṱolisisa mafhungo a lwa muya a wanalaho kha bugu ya Levitiko zwi ḓo ri vhuyedza vhukuma, nahone u shumisa zwine ra zwi guda zwi ḓo ri thusa uri ri vhe vhakhethwa kha vhuḓifari hashu hoṱhe. Ri ḓo ṱolisisa mbudziso dzi ngaho: Ndi ngani ri songo fanela u landula zwine ra zwi tenda? Bugu ya Levitiko i ri funza mini nga ha u tikedza vhuvhusahoṱhe ha Yehova? Ri nga guda mini kha u ṋekedzwa ha zwiṱhavhelo?

3, 4. (a) Ndi ngani Vhakriste vha tshi tea u iledza u landula maitele na milayo zwa Bivhili? (b) Ndi ngani ri songo fanela u lifhedza kana u vhofha gwikhwi mbiluni?

³ U itela u takadza Yehova ri fanela u tikedza nga ho khwaṱhaho milayo na maitele awe, ri songo vhuya ra ita uri milayo na maitele  awe zwi sa vhe zwikhethwa, ra vho landula zwine ra zwi tenda. Naho ri siho nga fhasi ha Mulayo wa Mushe, ṱhoḓea dzawo dzi ita uri ri pfesese zwine Mudzimu a zwi ṱanganedza kana zwine a si zwi ṱanganedze. Sa tsumbo, Vhaisiraele vho laedzwa uri: “U songo lifhedza. U songo dzula wó sinyutshela wa lushaka lwa haṋu. Wa-haṋu U mu fune vhunga U tshi ḓi-funa. Ndi Nṋe Yehova.”—Lev. 19:18.

⁴ Yehova u lavhelela uri ri songo lifhedza, nahone u ṱoḓa uri ri iledze u vhofha gwikhwi mbiluni dzashu. (Vharoma 12:19) Arali ra nyadza milayo na maitele a Mudzimu, zwi ḓo takadza Diabolo, nahone ra nyadzisa Yehova. Naho arali muthu a ri vhaisa nga khole, ri songo tenda u vha midzio ine ya vhulunga tsinyuwo. Mudzimu o ri ṋea ndugelo ya u vha “midzio ya vumba” ine ngomu hayo ha vha na vhuḓinḓa vhune ha vha lupfumo. (2 Vhakor. 4:1, 7) Ri songo vhulunga tsinyuwo ine ra nga i fanyisa na asidi kha midzio yo raloho!

5. Ri nga guda mini kha mafhungo a Aroni na lufu lwa vharwa vhawe? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁵ Tshenzhelo i kwamaho mbilu ya zwo iteaho muṱani wa Aroni yo ṅwalwa kha Levitiko 10:1-11. Vha tea u vha vho vhaisala vhukuma musi mulilo u bvaho ṱaḓulu u tshi vhulaha vharwa vha Aroni, Nadaba na Abihu nḓuni ya mulanga. Wo vha u mulingo muhulwane lungafhani wa lutendo kha Aroni na muṱa wawe uri vha si vha lilele! Naa ni khou sumbedza uri ni mukhethwa musi zwi tshi ḓa kha u sa konana na miraḓo ya muṱa kana vhaṅwe vhe vha bviswa tshivhidzoni?—Vhalani 1 Vhakorinta 5:11.

6, 7. (a) Musi ri tshi khou ṱoḓa u ita phetho malugana na u shela mulenzhe munyanyani wa mbingano une wa ḓo farelwa kerekeni, ndi mbuno dzifhio dza ndeme dzine ra tea u dzi ṱhogomela? (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.) (b) Ri nga vhudza hani mashaka ane a si vhe Dziṱhanzi nḓila ine ra dzhia ngayo minyanya ya mbingano ine ya farelwa kerekeni?

⁶ Ri nga kha ḓi sa sedzana na mulingo u vhavhaho u fana na we wa tshenzhelwa nga Aroni na muṱa wawe. Fhedzi ri ḓo ita mini arali ra rambiwa uri ri vhe hone na u shela mulenzhe kha munyanya wa mbingano wa shaka ḽi si Ṱhanzi une wa ḓo farelwa kerekeni? A hu na ndaela yo livhaho i re Maṅwaloni ine ya ri thivhela u ya, fhedzi naa hu na maitele a Bivhili ane a kwamea kha u ita nga u ralo? *

⁷ U ḓiimisela hashu u sumbedza uri ri vhakhethwa kha Yehova nga fhasi ha zwiimo zwe zwa bulwa afho nṱha zwi nga khukhulisa mashaka ashu ane a si vhe Dziṱhanzi. (1 Petro 4:3, 4) I ngoho, ri lingedza u iledza u vha sinyusa, fhedzi zwi anzela u vha zwavhuḓi u amba navho nga vhulenda na nga ho livhaho. Khamusi zwi nga vha zwavhuḓi u amba navho malugana na tshenetsho tshiitea hu tshee na tshifhinga. Ri tea u vha livhuha nahone ri vha vhudze uri ri a livhuha nge vha ri ramba uri ri ḓe ri shele mulenzhe munyanyani wa mbingano. Nga murahu ri nga kha ḓi amba uri nga nṱhani ha uri zwi katela na mafhungo a zwa vhurereli, u shela mulenzhe hashu zwi nga khakhisa dakalo ḽa ḓuvha ḽavho ḽo khetheaho nahone zwi nga kha ḓi vha shonisa u katela na vhaṅwe vhathu vhane vha ḓo vha vhe hone. Yeneyi ndi iṅwe nḓila ine ra nga kona u iledza u landula zwine ra tenda na lutendo lwashu.

8. Bugu ya Levitiko i ombedzela hani vhuvhusahoṱhe ha Yehova?

⁸ Bugu ya Levitiko i amba nga ha vhuvhusahoṱhe ha Yehova. Hu ambiwa uri milayo i fhiraho 30 ine ya wanala kha bugu ya Levitiko yo ambiwa nga Yehova. Mushe o ṱhogomela zwenezwi nahone a ita zwe Yehova a mu laedza uri a zwi ite. (Lev. 8:4, 5) Nga hu fanaho, tshifhinga tshoṱhe na riṋe ri fanela u ita zwine Muvhusahoṱhe washu, Yehova, a ṱoḓa ri tshi zwi ita. Ndangulo ya Mudzimu i a ri tikedza uri ri kone u ita zwenezwi. Fhedzi ri nga lingwa lutendo musi ri roṱhe, samusi na Yesu o lingwa musi e sogani. (Luka 4:1-13) Arali ra livhisa ṱhogomelo kha vhuvhusahoṱhe ha Mudzimu nahone ra mu fulufhela, a hu na ane a  nga ri ita uri ri landule zwine ra zwi tenda nahone ra fashwa nga nyofho i bveledzwaho nga vhugoswi.—Mir. 29:25.

9. Ndi ngani vhathu vha Mudzimu vha tshi vhengwa nga tshaka dzoṱhe?

⁹ Samusi ri vhatevheli vha Kristo na Ṱhanzi dza Yehova, ri a tovholwa nga dzitshaka shangoni ḽoṱhe. Zwenezwi ro zwi lavhelela, samusi Yesu o vhudza vhafunziwa vhawe uri: “Vhathu vha ḓo ni kumedzela maṱunguni nahone vha ḓo ni vhulaha, ni ḓo vhengwa nga tshaka dzoṱhe nga nṱhani ha dzina ḽanga.” (Mat. 24:9) Naho ri tshi vhengwa, ri a konḓelela musi ri tshi ita mushumo wa u huwelela nga ha Muvhuso nahone ri bvela phanḓa ri tshi sumbedza uri ri vhakhethwa phanḓa ha Yehova. Naho ri vhadzulapo vha fulufhedzeaho, ri tshi tshila vhutshilo ho kunaho, nahone ri tshi tevhedza milayo, ndi ngani ri tshi vhengwa nga u rali? (Vharoma 13:1-7) Ndi nga nṱhani ha uri ro ita uri Yehova a vhe Murena Muvhusahoṱhe washu! Ri itela tshumelo khethwa “ene e eṱhe” nahone ri nga si vhuye ra landula milayo na maitele awe o lugaho.—Mat. 4:10.

10. Ho itea mini kha tshiṅwe tshiitea musi wahashu a tshi dzhia sia?

¹⁰ Zwiṅwe hafhu a ri “tshipiḓa tsha shango.” Nga zwenezwo, a ri dzhii sia musi zwi tshi ḓa kha nndwa dza shango na mafhungo a zwa politiki. (Vhalani Yohane 15:18-21; Yesaya 2:4.) Vhaṅwe vhe vha ḓiṋekedzela kha Mudzimu vho dzhia sia. Vhunzhi havho vho rembuluwa nahone vha vusulusa vhushaka havho na Khotsi ashu wa ṱaḓulu a re na khathutshelo. (Ps. 51:17) Ndi vha si gathi vha songo rembuluwaho. Sa tsumbo, tshifhingani tsha Nndwa ya Vhuvhili ya Shango, vhalanguli vho dzhia vhahashu vha 160 vha re fhasi ha miṅwaha ya 45 vhe vha vha vho valelwa dzhele dzoṱhe dza ngei Hungary zwi songo tea nahone vha vha kuvhanganya kha iṅwe ḓorobo. Musi vhe henefho vho vha kombetshedza uri vha dzhenele tshumelo ya vhuswole. Vhahashu vha fulufhedzeaho vho hana vho khwaṱha, fhedzi vha ṱahe vho ita muano wa vhuswole nahone vha ṱanganedza zwiambaro zwa hone. Nga murahu ha miṅwaha mivhili, muṅwe we a landula lutendo lwawe o ḓiwana e kha tshigwada tshe tsha avhelwa u vhulaha Ṱhanzi dzi fulufhedzeaho nga u tou dzi thuntsha. Murathu wawe o vha e muṅwe wa dzenedzo Ṱhanzi! Fhedzi nga murahu, a vho ngo tsha thuntshiwa naho vho shushedzwa uri vha ḓo vhulahwa nga u ralo.

11, 12. Vhakriste vha guda mini ṋamusi kha nḓila ye Yehova a ṱoḓa uri zwiṱhavhelo zwi itwe ngayo Isiraele ḽa kale?

¹¹ U ya nga Mulayo wa Mushe, Vhaisiraele vho vha vha tshi fanela u ṋekedza zwiṱhavhelo zwo livhaho. (Lev. 9:1-4, 15-21) Zwenezwo zwo vha zwo fanela u vha zwiṱhavhelo zwi sa solei ngauri zwo vha zwi tshi imela tshiṱhavhelo tsha Yesu tsho fhelelaho. Zwiṅwe hafhu, ho vha hu tshi tea u tevhelwa maitele o livhaho musi hu tshi ṋekedzwa tshiṱhavhelo tshiṅwe na tshiṅwe. Sa tsumbo, ṱhogomelani zwe zwa vha zwi tshi ṱoḓea kha mme we a vha a tshi kha ḓi tou bva u beba ṅwana. Levitiko 12:6 i amba uri: “Musi hó fhela maḓuvha a u ṱamba hawe, kana ó beba mutukana kana musidzana, a ḓise ngwana yo fhedzaho ṅwaha muthihi ya tshiṱhavhelo, na ḽiivhana kana tshiivha-muronzhe tsha tshipfumelelo. A zwi ḓise muṋangoni wa nnḓu ya mulanga a zwi ṋekedze tshifhé.” Ṱhoḓea dza Mudzimu dzo vha dzi dzo livhaho, fhedzi Mulayo wawe wo vha u tshi sumbedza uri u a humbulela vhukuma. Arali onoyo mme a sa koni u swikelela ngwana, o vha a tshi tendelwa u ṋekedza zwiivha-muronzhe zwivhili kana maivhana mavhili. (Lev. 12:8) Naho onoyo mugwadameli a tshi shaya, o vha a tshi funwa na u dzhielwa nṱha u fana na ane a ṋekedza tshiṱhavhelo tsha thengo khulu. Ri nga guda mini kha zwenezwi?

¹² Muapostola Paulo o ṱuṱuwedza vhatendi ngae uri vha ṋekedze Mudzimu “tshiṱhavhelo tsha thendo.” (Vhaheb. 13:15) Milomo yashu i fanela u ḓivhadza khagala dzina Yehova, ḽine ḽa vha ḽikhethwa. Vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vho dzingaho nḓevhe vha shumisa luambo lwa zwanḓa musi vha tshi renda Mudzimu. Vhakriste vha sa koni u bva  mahayani avho vha mu renda nga u ṅwala marifhi, u ṱanziela nga luṱingo, na u ṱanziela kha vhalindi na vhaeni. Tshiṱhavhelo tshashu tsha thendo—u renda hashu Yehova nga u ḓivhadza dzina ḽawe na u huwelela mafhungo maḓifha—tshi fanela u tendelana na mutakalo na vhukoni hashu. Zwi tea u vha zwi re maanḓani ashu.—Vharoma 12:1; 2 Tim. 2:15.

13. Ndi ngani ri tshi fanela u vhiga mushumo washu wa tshumeloni ya tsimu?

¹³ Zwiṱhavhelo zwashu zwa thendo ndi zwa u ḓifunela zwine ra zwi itela Mudzimu ngauri ri a mu funa. (Mat. 22:37, 38) Fhedzi ro humbelwa uri ri vhige mushumo une ra u ita vhuḓinḓani. Nga zwenezwo, ri fanela u dzhia hani yeneyo ndugiselelo? Muvhigo une ra u ita ṅwedzi muṅwe na muṅwe u tshimbidzana na u ḓikumedza hashu kha Mudzimu. (2 Pet. 1:7) Vhukuma, hu songo vha na ane a ḓipfa a tshi tsikeledzea u shuma awara nnzhi tsimuni u itela u swikelela muvhigo muhulwane. Ndi ngazwo muhuweleli wa Muvhuso ane a vha hayani ha vhalala kana khamusi wa muholefhali a tshi tendelwa u vhiga mimunithi ya 15 u ya nṱha, nṱhani ha awara dzo fhelelaho. Yehova u dzhiela nṱha yeneyi mimunithi ine ya ṋekedzwa nga muhuweleli wa Muvhuso sa tshifhiwa tsha khwine na u sumbedza u funa hawe Mudzimu na u dzhiela nṱha ndugelo khulwane ya u shuma sa muṅwe wa Ṱhanzi dzawe. U fana na Vhaisiraele, vhe vhuimo havho ha sa vha tendele u ṋekedza zwiṱhavhelo zwa thengokhulu, vhashumeli vhavhuḓi vha Yehova vhane vha kundelwa nga nṱhani ha vhuṅwe vhushayanungo vha nga kona u vhiga. Mivhigo ya muṅwe na muṅwe washu i a katelwa kha muvhigo wa shango ḽoṱhe, zwenezwi zwi thusa ndangulo uri i dzudzanye hu tshee nga phanḓa mushumo wa u huwelela nga ha Muvhuso wa tshifhinga tshi ḓaho. Nga zwenezwo, ri songo zwi dzhia zwi muhwalo u vhiga tshifhinga tshe ra tshi shuma mushumoni wa u huwelela.

14. Ṱalutshedzani uri ndi ngani ri tshi fanela u ṱolisisa nḓila ine ra guda ngayo.

¹⁴ Nga murahu ha u ṱhogomela mafhungo a si gathi a lwa muya a wanalaho buguni ya Levitiko, ni nga kha ḓi ḓivhudza uri, ‘zwino ndi vho pfesesa khwine uri ndi ngani heyi bugu yo katelwa kha Ipfi ḽa Mudzimu ḽo hevhedzwaho.’ (2 Tim. 3:16) Nga zwenezwo, ni nga pfa ni tshi ṱoḓa u ḓiimisela u sumbedza uri ni mukhethwa, hu si nga nṱhani ha uri ndi zwine Yehova a zwi ṱoḓa, fhedzi nga nṱhani ha uri ni ṱoḓa u ita vhuḓidini vhu bvaho mbiluni u itela u mu takadza. Khamusi kha zwe na zwi guda nga ha bugu ya Levitiko kha dzenedzi thero mbili zwo engedza lutamo lwaṋu lwa u bwa Maṅwalo nga ho dzikaho. (Vhalani Mirero 2:1-5.) Shumisani thabelo u itela u ṱolisisa nḓila ine na guda ngayo. A zwi timatimisi uri ni ṱoḓa uri zwiṱhavhelo zwaṋu zwi ṱanganedzee kha Yehova. Naa ni tendela mbekanyamushumo dza thelevishini, mitambo ya vidio, kana miṅwe mishumo ya u ḓidzingadza zwi tshi thithisa mvelaphanḓa yaṋu ya lwa muya? Arali zwo ralo, ni nga vhuyelwa vhukuma nga u elekanya nga ha maṅwe mafhungo a muapostola Paulo a wanalaho kha bugu ya Vhaheberu.

15, 16. Ndi ngani Paulo o amba nga ho livhaho musi a tshi ṅwalela Vhakriste ngae vha Vhaheberu?

¹⁵ Paulo o amba nga ho livhaho vhukuma musi a tshi ṅwalela Vhakriste ngae vha Vhaheberu. (Vhalani Vhaheberu 5:7, 11-14.) Onoyo muapostola o vha vhudza banga-ku-palula!  O vha vhudza uri a vha “ṱavhanyi” u pfa. Ndi ngani Paulo o vha a tshi amba nga ho livhaho nga u ralo? O vha a tshi khou sumbedza lufuno lwa Yehova na u dzhiela nṱha Vhakriste vhe vha vha vha tshi khou lingedza u tshila nga mafhi a lwa muya. Ndi zwa ndeme u ḓivha pfunzothendwa dza Vhukriste. Naho zwo ralo, “zwiḽiwa zwo dziaho” zwi a ṱoḓea uri ri ite mvelaphanḓa ya lwa muya ya u vha Mukriste o vhibvaho.

¹⁶ Nṱhani ha u ita mvelaphanḓa ya u funza vhaṅwe vhathu, Vhaheberu vho vha tshi ṱoḓa muthu ane a nga vha funza. Ndi ngani? Nga nṱhani ha uri vho iledza “zwiḽiwa zwo dziaho.” Ḓivhudziseni uri: ‘Naa ndi na mavhonele o teaho malugana na zwiḽiwa zwo dziaho zwa muya? Naa ndi a zwi ḽa? Naa ndi a litshelela u rabela na u ṱanganela kha pfunzo yo dziaho ya Bivhili? Arali zwo ralo, naa nḓila ine nda guda ngayo i nga vha i tshi shela mulenzhe kha yeneyi thaidzo?’ Tshipikwa tshashu a si tsha u huwelela fhedzi, fhedzi ndi tsha u funza na u ita vhafunziwa.—Mat. 28:19, 20.

17, 18. (a) Ndi ngani ri tshi fanela u ḽa zwiḽiwa zwa muya zwo dziaho tshifhinga tshoṱhe? (b) Malugana na miṱangano ya Vhukriste, ri fanela u vha na mavhonele afhio malugana na zwinwiwa zwi re na halwa?

¹⁷ Vhunzhi hashu zwi nga kha ḓi vha zwi sa ri lelutsheli u guda Bivhili. Vhukuma, Yehova ha lingedzi u ṱuṱuwedza vhathu vhawe uri vha gude nga u vha ita uri vha ḓipfe vhe na mulandu. Naho zwo ralo, hu sa londwi uri ri na miṅwaha minzhi kana i si gathi ro ḓiṋekedzela kha Mudzimu, ri fanela u bvela phanḓa ri tshi ḽa zwiḽiwa zwo dziaho zwa muya. U ita nga u ralo ndi zwa ndeme ngauri zwi ḓo ri thusa u tovhola buḓo ḽa u vha mukhethwa.

¹⁸ U itela u vha mukhethwa, ri fanela u vhala Maṅwalo nga vhuronwane nahone ri ite zwine Mudzimu a zwi lavhelela kha riṋe. Ṱhogomelani vharwa vha Aroni, Nadaba na Abihu vhe vha vhulahwa vha tshi khou ṋekedza “mulilo u sili,” khamusi nge vha vha vho kambiwa. (Lev. 10:1, 2) Ṱhogomelani zwe Mudzimu a vhudza Aroni nga murahu ha zwenezwo. (Vhalani Levitiko 10:8-11.) Naa zwenezwo zwi amba uri a ro ngo tea u nwa naho tshi tshini tshine tsha vha na halwa musi ri tshi khou ḓilugiselela u ya muṱanganoni wa Vhukriste? Humbulani nga ha mbuno dzi tevhelaho: A ri ho nga fhasi ha Mulayo. (Vharoma 10:4) Kha maṅwe mashango, vhatendi nga riṋe vha nwa zwinwiwa zwi re na halwa nga nḓila yo linganyiselwaho musi vha tshi khou ḽa zwiḽiwa vha sa athu ya miṱanganoni. Ho shumiswa zwinwelo zwiṋa zwa waini nga Paseka. Musi Yesu a tshi khou thoma Tshihumbudzo, o ṋea vhaapostola vhawe waini ye ya vha i tshi imela malofha awe. (Mat. 26:27) Bivhili i sasaladza u nwesa na u kambiwa. (1 Vhakor. 6:10; 1 Tim. 3:8) Vhakriste vhanzhi vha nga kha ḓipfa luvalo lwavho lu sa vha tendeli na luthihi u nwa zwinwiwa zwi re na halwa vha sa athu ṱanganela kha mufuda naho u ufhio wa tshumelo khethwa. Naho zwo ralo, zwiimo zwa mashango a zwi fani, nahone tshithu tsha ndeme ndi uri Vhakriste vha “si ṱanganye zwa dzitshikha na zwi sí na tshikha” u itela uri vha vhe na vhukhethwa vhu takadzaho Mudzimu.

19. (a) Ndi mini zwine ra fanela u dzula ri tshi zwi humbula malugana na vhurabeli ha muṱa na pfunzo ya muthu nga eṱhe? (b) No ḓiimisela u ita mini musi zwi tshi ḓa kha u ḓisumbedza u vha mukhethwa?

¹⁹ Vhunzhi ha mafhungo a muya ri a wana nga u bwa Ipfini ḽa Mudzimu. Shumisani zwishumiswa zwa u ita ṱhoḓisiso zwine zwa vha hone u itela u khwinisa vhurabeli haṋu ha muṱa na pfunzo yaṋu ya muthu nga eṱhe. Engedzani nḓivho yaṋu ya malugana na Yehova na ndivho dzawe. Sendelani tsini-tsini nae. (Yak. 4:8) Rabelani Mudzimu u fana na mupsalme we a imba a ri: ‘Mmbonyolole maṱo ndi vhone madzanga a re kha milayo yau.’ (Ps. 119:18) Ni songo vhuya na dzhiela fhasi milayo ya Bivhili na maitele ayo. Ḓiimiseleni u thetshelesa mulayo wa ndeme wa “Mukhethwa,” Yehova, nahone ni shele mulenzhe nga u fhisea kha “mushumo mukhethwa wa mafhungo maḓifha a Mudzimu.” (1 Pet. 1:15; Vharoma 15:16) Sumbedzani u vha mukhethwa kha ano maḓuvha a konḓaho a vhufhelo. U nga ri roṱhe ri nga vha vhakhethwa kha vhuḓifari hashu nahone ra tikedza vhuvhusahoṱhe ha Yehova, Mudzimu washu mukhethwa.