Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosar servir marka

Jehová Diosar servir marka

“[Jehová] Tatitut Diosanïki uka markajj kusisiñaniwa.” (SAL. 144:15)

1. ¿Kamsapjjes jaqenakajj Diosar yupaychirinakatjja?

WALJA jaqenakaw akham sapjje: ‘Jachʼa religionanakankir cristianonakasa jan cristianöpki ukanakasa, jaqenakarojj janiw sum yanaptʼapkiti’ sasa. Yaqhepasti, ‘uka religionankirinakajj kʼarinakwa Diosjjat yatichapjje, sarnaqäwinakapampisa Diosaruw phenqʼachapjje ukatwa Diosajj jupanakar jan askit katoqkaspati’ sapjjarakiwa. Ukampis uka jaqenakajja, taqe religionanakansa suma jaqenakajj utjkaspa ukhamwa amuyapjjaraki. Jupanakasti, uka kʼari religionanakat mistjjasin Diosan ajllit markapankaña wakisitapjja janiw amuyapkiti. ¿Kunsa Diosajj uka toqet amuypacha? Jehová Diosan cheqpach servirinakapat Biblian kamsisa uk jichhajj amuytʼapjjañäni.

JEHOVÁ DIOSAJJ MÄ MARKWA AJLLISI

2. ¿Khitinakas Diosan markapjam uñtʼatäna, ukat kunatsa mayni markanakat sipansa mayjänjja? (Aka janankir dibujo uñjjattʼam.)

2 Niya pusi waranq maranak nayrajja, Jehová Diosajj markapäñatakiw mä qawqha jaqenakar ajllïna. Abrahamajja, “taqe khitinakatejj iyawsäwi layku Diosampi katoqatäpki ukanakan awkipa”  sasin uñtʼatänwa, jupajj mä jachʼa familian pʼeqtʼiripänwa, servirinakapas waljanirakïnwa (Rom. 4:11; Gén. 14:14). Canaán marka apnaqerinakajja, Abrahamarojj ‘Diosan ajllitaparjamaw’ uñtʼapjjäna, ukat wal respetapjjarakïna (Gén. 21:22; 23:6). Jehová Diosajja, Abrahamampi wawanakapampejja mä pacto jan ukajj mä arustʼäwi luräna (Gén. 17:1, 2, 19). Akham sänwa: “Akaw jumanakampi arustʼäwiru mantatajjajja, ukhamarak wawanakaman uka arustʼäwjja phoqhañapapuniwa: Taqe chachaw jumanak taypinjja circuncidatäñapa. [...] ukawa mä señaläni kuna arustʼäwirutejj jumanakampi nayampi mantapktan ukatjja” sasa (Gén. 17:10, 11). Ukatwa Abrahamasa utapankir chachanakasa circuncidasipjjäna (Gén. 17:24-27). Circuncisión lurañaw mayni markanakat sipansa, Abrahaman wawanakapatakejja mä señälänjja, cheqas jupanakakiw Jehová Diosampejj sum apasipjjäna.

3. ¿Kunjamatsa Abrahaman wawanakapajj mä markar tukupjjäna?

3 Abrahaman Israel sat Jacob allchhipajja, 12 yoqanakanïnwa (Gén. 35:10, 22c-26). Jupanakaw Israelan 12 tribunakapan pʼeqtʼirinakapar tukupjjäna (Hech. 7:8). Jacob chachasa familiapasa manqʼat pistʼañan uñjasipjjäna ukhaw Egipto markar sarjjapjjäna. Uka markanjja, José sat yoqapajj manqʼanak uñjañataki jilïrit uttʼayatänwa, juparuw faraonajj taqe kunsa confiyäna (Gén. 41:39-41; 42:6). Mä qawqha tiempo pasatatsti, Jacob chachat saraqer wawanakajj waljanëjjänwa, ukhamatwa mä markar tukupjjäna (Gén. 48:4; Hechos 7:17 liytʼañataki).

JEHOVÁ DIOSAJJ MARKAPARUW QHESPIYI

4. ¿Kunjamsa egipcionakampi Jacob chachan wawanakapampejj qalltan jakasipjjäna?

4 Jacob chachan wawanakapajja, pä patakats jila maranakaw Egipto markan Gosén sat cheqan jakapjjäna (Gén. 45:9, 10). Niya patakatsa jila maranakaw egipcionakampejj sumankañan jakasipjjäna. Jupanakasti jiskʼa markanakanwa utjasipjjäna ukat awatirinakäpjjarakïnwa. Faraonajja, Joseyarojj sumwa uñtʼäna ukat munasirakïnwa, familiaparus sumwa katoqtʼäna (Gén. 47:1-6). Ukhamasti egipcionakajj janis uwija awatirinakarojj sum uñjapkchïnjja, janiw israelitanakarojj uñisipkänti (Gén. 46:31-34).

5, 6. 1) ¿Kuna jan walinsa Diosan markapajj Egipton uñjasïna? 2) ¿Kunjamsa Moisesajj qhespïna? 3) ¿Kunsa Jehová Diosajj markapar qhespiyañatakejj luräna?

5 Qhepatjja, israelitanakajj janiw sum jakasjjapjjänti. “Egipto markanjja yaqha reyiw uttʼasjjäna, jupasti janiw Josearojj uñtʼkänti, ukatsti markaparojj sänwa: ‘Uñjapjjam, israelitanakajja waljanëjjapjjewa, ukhamaraki jiwasat sipansa wali chʼamaniraki’” sasa. “Egipcio jaqenakasti israelitanakarojj wali tʼaqhesiyañampiw serviyasipjjäna. Ukatsti israelitanakajj [...], ñeqʼeta adobenaka lurapjjäna, ukhamarak camponjja kunanakatejj lurañanakajj utjki ukanakwa lurapjjäna, taqe aka lurañanakansti israelitanakajja wali tʼaqhesiyatäpjjänwa” (Éxo. 1:8, 9, 13, 14).

6 Faraonasti, israelitanakan taqpach nacit yoqall wawanakar jiwayañwa amtäna (Éxo. 1:15, 16). Moisesajj uka urunakanwa nacïna. ¿Kunjamsa jupajj qhespïna? Kimsa phajjsinïkäna ukhajja, Jokébed mamapaw totoranak taypir Nilo sat jawirar imantäna, ukanwa faraonan phuchapajj jikjjatäna. Qhepatjja, wawapjamwa uñtʼasjjäna, ukampis Moisesarojj mamapaw nayrïr maranakapanjja uywaskäna, ukatwa jupajj Diosar servjjarakïna (Éxo. 2:1-10; Heb. 11:23-25). Jehová Diosajj “israelitanakar tʼaqhesir uñjasinjja, amuyänwa jan waltʼañankapjjatapa”, ukatwa Moisés toqnam markapar qhespiyañ amtäna (Éxo. 2:24, 25; 3:9, 10). Ukhamwa Jehová Diosajj markapar Egiptot qhespiyäna (Éxo. 15:13; Deuteronomio 15:15 liytʼañataki).

 ISRAELITANAKAJJ JACHʼA MARKARUW TUKÜNA

7, 8. ¿Kunjamatsa Jehová Diosan markapajj qollan markar tuküna?

7 Jehová Diosajj janïras israelitanakarojj suma uttʼayat markar tukuykchïnjja, markapjamwa uñtʼasjjäna. Ukatwa Aaronampiru Moisesampirojj faraonar akham sapjjañapataki khitäna: “Israelan [Jehová] Tatitu Diosapajja akham siwa: ‘Markajjaru antutam wasararu sarjjapjjañapataki, ukanwa nayaru kusisita yupaychapjjetani’ sasa” (Éxo. 5:1).

8 Faraonasti, janiw Egiptot israelitanakar antutañ munkänti, ukatwa Jehová Diosajj 10 plaganak apayanïna ukat faraonampiru ejercitopampirus Wila lamar qotan jiwarayäna (Éxo. 15:1-4). Niya kimsa phajjsinak qhepatjja, Sinaí sat qollunwa Jehová Diosajj israelitanakampi mä pacto luräna, akham sasina: “Jumanakatejj nayan arunakajj sum istʼasina jaysapjjetäta, ukhamarak nayan jumanakampi mä suma amtäwi luratajjsa phoqhapjjarakïta ukajja jumanakasti nayan suma munat markajjapjjätawa taqe markanak taypinjja, [...] ukhamarak nayaru katuyat [qollana] suma markaraki” sasa (Éxo. 19:5, 6).

9, 10. 1) ¿Kunjamsa Deuteronomio 4:5-8 qellqatarjamajja, Diosan Leyinakapajj israelitanakarojj mayni markanakat sipansa suma markäpjjañapatak yanaptʼäna? 2) ¿Kunjamsa israelitanakajj Jehová Diosan markapäpjjatap uñachtʼayapjjaspäna?

9 Israelitanakajj Egipto markan janïr esclavöpkäna ukhajja, familia pʼeqtʼirinakan apnaqataw tribunak taypin jakasipjjäna. Uka familia pʼeqtʼirinakajja, Diosan nayra jakir servirinakapjamarakiw familianakapjja uñjapjjäna, jupanakaw, juezjama sacerdotjam ukat apnaqeripjam uñjapjjerïna (Gén. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5). Ukampis qhepatjja, Jehová Diosajj Moisés toqew walja leyinak churäna, ukhamatwa jan mayni markanakjamäjjänti (Deuteronomio 4:5-8 liytʼañataki; Sal. 147:19, 20). Diosan Leyiparjamajja, sacerdotjam serviñapatakejj mä familiaruw ajllisïna. Ukat yatiñani respetat “jilïrinakaruw” juezjamajj uttʼayasirakïna (Deu. 25:7, 8). Cheqas uka Leyinakarjamajja, kunjamsa israelitanakajj Diosar servipjjañapa kunjamsa sarnaqapjjañaparaki uk sumwa qhanañchäna.

10 Janïr Suma Oraqer mantkasajja, Jehová Diosajj wasitampiw leyinakap israelitanakar amtayäna. Ukatjja Moisesajj israelitanakar akham sarakïnwa: “Ukhamarakiwa Diosajj jichhüruna qhanañcharaki, juma Israel markajj jupan markapätama, kunjämatejj arupampi arsuwaytam ukhama, taqe mandamiento arunakapa phoqhañamataki. Juparakiwa jumarojj jilïri marka, qollana, taqenins jachʼaru aptata jachʼa kankañani marka tukuyarakïtam, taqe markanakat sipansa; kunjämatejj jupajj siski, Tatitu Diosamaru katuyat markwa tukuyarakïtam” sasa (Deu. 26:18, 19).

JEHOVÁ DIOSAJJ YAQHA MARKANKIRINAKARUW KATOQE

11-13. 1) ¿Khitinakas Diosan ajllit markaparojj mantapjjarakïna? 2) ¿Kunsa yaqha markankirinakajj Jehová Diosar serviñatakejj lurapjjañapäna?

11 Jehová Diosajj aka Oraqen mä ajllit markanëjjchïnsa, yaqha markankirinakarojj katoqarakïnwa. Egipto markatjja, israelitanakampi chikajj “walja kunayman jaqenakarakiw” egipcionakatsa yaqha markankirinakatsa mistupjjäna (Éxo. 12:38). “Faraonan yaqhep servirinakapajja”, janïr paqallq plaga purinkipanwa Diosan arunakapar istʼapjjäna, jupanakas israelitanakamp chikaw Egiptot mistupjjarakpachäna (Éxo. 9:20).

12 Canaán markar mantañatak Jordán jawir janïr makatkasinjja, Moisesajj israelitanakar akham sänwa: “Jumanakasti munasiñ chuymampiya khuyapayapjjam yaqha markat jutir jaqerojja” sasa (Deu. 10:17-19). Yaqha markat jutiri kawkïr jaqenakatï Diosan Leyinakapa, sañäni, Diosan 10 mandamientonakapa istʼañ munapkäna, ukanakarojj israelitanakajj  markap taypin sumwa katoqapjjañapäna (Lev. 24:22). Yaqhepajja, Moab markankir Rut sat warmjamarakiw Diosan serviriparojj tukuwayapjje, jupasti Noemiyarojj akham sänwa: “Juman markamajj markajjäniwa, Diosamasti, Diosajjarakïniwa” sasa (Rut 1:16). Uka yaqha markat jutirinakarojj israelitanakan religionapar mantirinaka (prosélitos) satäpjjänwa, jupanak taypintï chachanakajj utjchïnjja, circuncidasipjjañapänwa (Éxo. 12:48, 49). Jehová Diosajj munasiñapatwa jupanakar katoqarakïna (Núm. 15:14, 15).

Israelitanakajj yaqha markankirinakarojj sumwa katoqapjjäna (11-13 tʼaqanak uñjjattʼäta)

13 Kunapachatï Salomonajj Diosar templo katuykäna ukhajja, yaqha markankirinakar Diosan katoqatapajj qhanaw amuyasïna. Salomonajj akham sasaw Diosar mayisïna: “Mä jaya jaqesa, jan markamankir jaqe jutani juman jachʼa sutim layku, ukhamarak jachʼa chʼamam laykuraki aka templona oración lurani ukajja, jumajj alajjpachatpacha istʼamaya, kawkhantejj jumajj jaktajja ukkhatpacha, ukatsti churamaya kuntï mayktam ukjja, ukhamata aka oraqena taqe markanakajj jumar uñtʼapjjañapataki, ukatsti Israel markamjamaraki jumar jachʼachapjjañapataki, ukatjja jupanakajj amuyapjjañapataki aka templo jumataki luraykta ukana sutimajja aytatätapa” sasa (2 Cró. 6:32, 33). Jesusajj aka Oraqenkkäna ukhasa, yaqha markankirinakas Jehová Diosarojj servipjjarakispänwa, ukampis Diosan ajllit markapampi chikaw servipjjañapäna (Juan 12:20; Hech. 8:27).

DIOSAN QHANAÑCHIR MARKAPA

14-16. 1) ¿Kunatsa israelitanakajj Diosan qhanañchir markapäpjjänwa sasajj sissna? 2) ¿Kunsa Diosajj jichha tiempo servirinakapat mayi?

14 Israelitanakajj Jehová Diosaruw yupaychapjjäna, ukampis mayni markanakajj kʼari diosanakaparukiw yupaychapjjäna. Ukatwa ¿khitisa cheqpach Diosajja?, uka jisktʼar qhanañchasiñapajj wakisïna. Isaías tiemponjja, kunjamtï mä tribunal nayraqatan qhanañchaskejj ukhamaw ukajj qhanañchasini sasaw Jehová Diosajj säna. Ukatwa akham säna: “Taqe jachʼa markanaka jiskʼa markanaka tantachtʼasipjjam. ¿[Khiti diosarak] jupanak taypinsti akanak yatiyänsti, jan ukajj kunatejj pasawayki ukanaksa yatiyänjja? Jichhajj [uka diosanakajj] testigonakap irpasinipjjpan arsusipjjañapataki, ukhamat istʼasinjja cheqapankasipkatapsa yatiñataki” sasa (Isa. 43:9).

 15 Yaqha markanakan diosanakapajja, janiw cheqpach diosäpjjatap qhanañchirjamäpkänti. Jaqenakan aleq lurat pachachanakakïpjjänwa, janiw parlapkänti ukat jaqenakan kallnaqatakiw onjjtapjjarakïna (Isa. 46:5-7). Ukampis Jehová Diosajj Israel markaparojj akham sänwa: “Jumanakäpjjtaw nayan qhanañchirinakajjajja, nayan ajllit servirinakajja, nayaw jumanakar ajllisipjjsma nayar uñtʼapjjañamataki, alkatapjjañamatakiraki, ukhamat amuyapjjañamataki khitïktejj nayajj uka. Nayat nayrajj janiw khiti diosas utjkänti, akat qheparus janipuniw utjkaniti. Naya sapakïtwa [Jehová] Tatitojja, nayat yaqhasti janiw qhespiykaspati. [...] Jumanakasti uka toqetjja qhanañchirijjäpjjtawa” sasa (Isa. 43:10-12).

16 Diosan ajllit markapajja, Jehová Diosan cheqpach Diosätapwa qhanañchapjjañapäna. Diosasti israelitanakat akham sänwa: “[Jupanakaruw] nayajj uywasta nayan sutejja yupaychañapataki” sasa (Isa. 43:21). Israel markasti Diosan sutipwa apapjjäna. Niyakejjay Jehová Diosajj Egipto markat jupanakar qhespiychïnjja, ukhamajj taqe markanakat sipansa jupanakajj Jehová Diosar taqe chuymaw istʼapjjañapäna ukat jachʼañchapjjañaparakïna. Jehová Diosajj ukwa jichha tiempo servirinakapat suyaraki. Miqueas profetajj Diosan servirinakapatjja akham sänwa: “Yaqha markanakajj pachpa diosanakaparuw jaysapjjejja, ukampis jiwasanakajj [Jehová] Tatitu Diosasarupuniw jaysañäni” sasa (Miq. 4:5).

JAN ISTʼASIR MARKA

17. ¿Kunjamatsa Israel markajj Diosar jan yupaychjjäna?

17 Israelitanakajja, janiw Jehová Diosar istʼjjapjjänti. Yaqha markanakampi chikaw lawata qalata lurat kʼari diosanakar yupaychjjapjjäna. 700 nayrïr pacha maranakanjja, Oseas profetajj kunjamsa Israel markajj Diosar jan yupaychjjapjjäna uka toqet akham qellqäna: “Israelajj walja achuni uva alir uñtatawa; ukampisa achupajj jukʼampïtap laykojja, jukʼampi altaranakrakwa lurarasipjjäna. [...] Israelan chuymapajj payar jaljtatawa, jichhasti juchanakapatjja castigatarakïniwa” sasa (Ose. 10:1, 2). Ukat niya 150 maranak qhepatjja, Jeremías toqew Jehová Diosajj jan istʼasir markapar akham säna: “Mä suma uva alïkasmas ukhamwa nayajj ayrusïyäsma [jan ukajj mallkisiyäsma], wali suma uva jathat jutirïkasmas ukhama. Ukampisa jichhajj qʼala jan wali tukutätawa, jan uñtʼañjamäjjtawa [...], ¿kawkinkaraki jumajj luraskta uka diosanakamasti? ¡Uka diosanakamajj markanakar uñtata waljanipuniwa! ¡Jichhajj jupanakajj jutapjjpanaya, inacha qhespiyapjjeristam, kunapachatejj jan waltʼañajj purinkätam ukapachajja! [...] Ukampisa markajjajj nayraw nayatjja armasjjetu” sasa (Jer. 2:21, 28, 32).

18, 19. 1) ¿Kunjamatsa Jehová Diosajj sutip apir yaqha markar uttʼayañ amtawayi? 2) ¿Kunsa jutïr yatichäwin yatjjataskañäni?

18 Diosar taqe chuyma servisa, suma achunak churañat sipansa, israelitanakajj kʼari diosanakar yupaychasaw jan wali achunak churapjjäna. Ukatwa Jesusajj kʼari chuymani religión pʼeqtʼirinakarojj akham säna: “Jumanakatjja Diosan reinopajj apaqatäniwa, churasirakiniw khitinakatejj horasapar achunak churkis ukanakaru” sasa (Mat. 21:43). Jehová Diosan ajllitanakapakiw Diosan uka machaq markaparojja, mä arunjja, Diosan Israelaparojj mantapjjaspäna. Jehová Diosajj “mä suma machaqa arustʼäwi” jupanakampi lurä sasaw säna. Ukjjarusti sarakïnwa: “Nayasti jupanakan Diosapäyäwa, jupanakasti nayan markajjarakïniwa” sasa (Jer. 31:31-33).

19 Nayra Israel markajj jan istʼasiriru tukjjäna uka qhepatjja, Jehová Diosajj yaqha markwa uttʼayasjjäna, ukasti Diosan Israelapa satawa. Ukhamasti, jichhürunakan ¿kawkïrisa Jupan markapäpacha? ¿Kunjamatsa jaqenakajj Diosan cheqpach servirinakapar uñtʼapjjaspa? Jutïr yatichäwinwa uka toqet yatjjataskañäni.