1. Ano an sinasabi kan nagkapira manungod sa pagkaigwa nin Diyos nin sarong banwaan sa daga?

DAKUL na tawo ngunyan an nagsasabi na an panginot na mga relihiyon, kaiba man sa Kakristiyanuhan o bako, dikit sana an naitatabang sa katawuhan. Sa hiling kan iba dai inuuyunan nin Diyos an mga relihiyon na iyan huli ta dai ninda itinutukdo an katotoohan dapit sa Diyos asin maraot an mga ginigibo ninda. Pero nagtutubod sinda na may sinserong mga tawo sa gabos na relihiyon asin nahihiling an mga ini nin Diyos saka inaako sinda bilang saiyang mga parasamba sa daga. Para sa sainda, dai na kaipuhan kan mga tawong ini na maghali pa sa palsong relihiyon tanganing magsamba bilang suway na grupo. Pero arog daw kaiyan an kaisipan nin Diyos? Tanganing maaraman an simbag, balikan ta an kasaysayan kan tunay na mga parasamba ni Jehova na mababasa Kasuratan.

2. Kiisay na pamilya an pinili na magin banwaan ni Jehova, asin ano an nagin tanda na sinda sana an saiyang banwaan? (Hilingon an ritrato sa itaas.)

² Kaidto pang ika-20 siglo B.C.E., may pinili na si Jehova na magin  banwaan niya sa daga. Si Abraham, na inaapod na “ama nin gabos na minatubod,” an payo nin sarong dakulang pamilya na may ginatos na suruguon. (Roma 4:11; Gen. 14:14) Ibinibilang siyang “dakulang lider” kan mga namamahala sa Canaan asin rinerespeto siya ninda. (Gen. 21:22; 23:6, An Marahay na Bareta Biblia) Nakipagtipan si Jehova ki Abraham asin sa saiyang mga gikan. (Gen. 17:1, 2, 19) Sinabihan nin Diyos si Abraham: ‘Iyo ini an sakuyang tipan na papangatamanon nindo dapit sa sako asin sa saindo patin sa mga magikan sa saimo: Tuturion an arin man na lalaki sa saindo. Asin ta iyan iyo an magigin tanda kan tipan ko dapit sa sako asin sa saindo.’ (Gen. 17:10, 11) Kaya nagpaturi si Abraham asin an gabos na lalaki sa pamilya niya. (Gen. 17:24-27) An pagturi an nagin pisikal na tanda na nagpapahiling na an mga gikan sana ni Abraham an banwaan na may pakipagtipan ki Jehova.

3. Paano nagin sarong banwaan an mga gikan ni Abraham?

³ An makuapo ni Abraham na si Jacob, o Israel, may 12 aking lalaki. (Gen. 35:10, 22b-26) Pag-abot nin panahon, sinda an nagin patriyarkang mga payo kan 12 tribo nin Israel. (Gui. 7:8) Huli sa sarong tiggutom, nagpa-Ehipto si Jacob asin an saiyang pamilya, kun sain an aki niyang si Jose an administrador nin kakanon asin panginot na katiwala ni Faraon. (Gen. 41:39-41; 42:6) Duminakol na marhay an mga gikan ni Jacob, asin nagin sarong kongregasyon nin mga banwaan.—Gen. 48:4; basahon an Guibo 7:17.

4. Kan primero, may anong relasyon an mga Ehipsiyo asin an mga gikan ni Jacob?

⁴ An mga gikan ni Jacob nag-istar nin medyo labi sa duwang siglo sa Gosen, sarong lugar sa Ehipto. (Gen. 45:9, 10) Minalataw na sa laog nin mga sarong siglo matuninong an relasyon ninda sa mga Ehipsiyo asin nag-iistar sinda sa saradit na banwaan saka nagpapastor kan saindang ataman na mga hayop. Maugma sindang inako ni Faraon huling midbid asin rinerespeto niya si Jose. (Gen. 47:1-6) Pero, minemenos kan mga Ehipsiyo an mga pastor nin karnero. (Gen. 46:31-34) Minsan siring, kaipuhan nindang tiuson na yaon duman an mga Israelita.

5, 6. (a) Paano nagbago an kamugtakan kan banwaan nin Diyos sa Ehipto? (b) Paano nailigtas si Moises, asin ano an ginibo ni Jehova para sa Saiyang banwaan?

⁵ Pero biglang mababago an kamugtakan kan banwaan nin Diyos. ‘Sa panahon na ini may tuminindog na sarong bagong hadi sa Ehipto, na dai nakakamidbid ki Jose, na suminabi sa saiyang banwaan: “Uya! Ngunyan an banwaan kan mga aki ni Israel urog kadakula asin labi satuya kakusog.” Asin ta si mga taga Ehipto pinag-uripon nin makuri an mga aki ni Israel. Asin ta pinapait ninda an saindang buhay nin makuring kauripnan, sa paggibo nin laboy asin dinahon, asin sa gabos na gigibuhon sa kahiwasan, asin sa gabos nindang gigibuhon na pinagpipirit sinda sa karingisan.’—Ex. 1:8, 9, 13, 14.

⁶ Ipinagbuot pa ngani ni Faraon na gadanon an gabos na aking lalaking Hebreo pagkamundag ninda. (Ex. 1:15, 16) Kan panahon na iyan namundag si Moises. Kan tulong bulan na siya, itinago siya kan saiyang ina sa mga talahib kan Nilo, kun sain siya nakua kan aking babayi ni Faraon asin inampon siya kaini. Marahay sana ta an saiyang ina na si Jocabed an nagpadakula sa saiya kan siya aki pa, asin nagin siyang maimbod na lingkod ni Jehova. (Ex. 2:1-10; Heb. 11:23-25) Nahiling ni Jehova an pagsakit kan saiyang banwaan asin nagdesisyon siyang iligtas sinda sa pang-aapi paagi ki Moises. (Ex. 2:24, 25; 3:9, 10) Kaya nagin sindang sarong banwaan na ‘binalukat,’ o ilinigtas, ni Jehova.—Ex. 15:13; basahon an Deuteronomio 15:15.

7, 8. Paano nagin sarong banal na nasyon an banwaan ni Jehova?

⁷ Dawa dai pa inoorganisar ni Jehova an  mga Israelita bilang sarong nasyon, ibinilang na niya sindang saiyang banwaan. Kaya isinugo si Moises asin Aaron na sabihon ki Faraon: ‘Si Jehova na Diyos nin Israel nagsasabi nin siring: “Tuguting humali an sakuyang banwaan tanganing gumibo sako nin kapiyestahan sa kapatagan.”’—Ex. 5:1.

⁸ Kinaipuhan pang magpaabot nin sampulong damat asin gadanon si Faraon saka an saiyang hukbong militar sa Dagat na Pula tanganing mailigtas an mga aki ni Israel sa pang-aapi kan mga Ehipsiyo. (Ex. 15:1-4) Pakalihis nin dai pang tulong bulan, nakipagtipan si Jehova sa mga Israelita sa Bukid nin Sinai asin itinao an makasaysayan na panugang ini: “Kun istrikto nindong kukuyugon an sakong tingog asin uutubon an sakong tipan, kamo siyertong magigin sakong espesyal na rugaring hali sa gabos na banwaan, . . . sarong banal na nasyon.”—Ex. 19:5, 6, NW.

9, 10. (a) Uyon sa Deuteronomio 4:5-8, paano ilinain kan Ley an mga Israelita sa ibang mga banwaan? (b) Ano an dapat gibuhon kan mga Israelita tanganing ipahiling na sinda ‘banwaan na banal ki Jehova’?

⁹ Kan nasa Ehipto an mga Hebreo, bago sinda nagin mga uripon, inorganisar sinda sa mga tribo, na pinanginginutan kan mga payo nin pamilya, o patriyarka. An mga payong ini nin pamilya, arog kan mga lingkod ni Jehova na nainot na nabuhay sa sainda, nagin mga tagapamahala, hukom, asin saserdote sa saindang pamilya. (Gen. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5) Pero paagi ki Moises, nagtao si Jehova sa mga Israelita nin mga ley tanganing mapalain sinda sa gabos na iba pang nasyon. (Basahon an Deuteronomio 4:5-8; Sal. 147:19, 20.) Nag-establisar an Ley nin suway na grupo nin mga saserdote para sa nasyon, asin an ‘kamagurangan,’ na rinerespeto huli sa saindang kaaraman asin kadunungan, an nagin mga hukom. (Deut. 25:7, 8) An Ley nagtao sa bagong nasyon nin mga instruksiyon para sa saindang pagsamba asin pang-aroaldaw na pamumuhay.

¹⁰ Kan madali nang maglaog an mga Israelita sa Dagang Panuga, inutro ni Jehova sa sainda an saiyang mga ley, asin sinabihan sinda ni Moises: ‘Pinag-umaw ka ni Jehova ngunyan tanganing ika magin an pinaurog niyang banwaan, siring sa isinabi niya saimo, asin tanganing magkuyog ka kan saiyang gabos na mga tugon asin tanganing ibugtak ka niyang halangkaw sa ibabaw kan gabos na mga katawuhan na ginibo niya, sa kaumawan asin sa dangog, asin sa kamurawayan, asin tangani kang magin banwaan na banal ki Jehova na saimong Diyos.’—Deut. 26:18, 19.

11-13. (a) Siisay an mga uminiba sa piniling banwaan nin Diyos? (b) Ano an kaipuhan na gibuhon nin sarong bakong Israelita na gustong magsamba ki Jehova?

¹¹ Dawa may pinili nang nasyon si Jehova sa daga, dai niya pinagbawalan an mga bakong Israelita na mag-iba sa banwaan niya. Kan iligtas niya an saiyang banwaan sa Ehipto, tinugutan niya na mag-iba sa sainda ‘an kadaklan na manlain-lain na tawong’ bakong mga Israelita, kaiba na an mga Ehipsiyo. (Ex. 12:38) Kan ikapitong damat, an nagkapirang ‘suruguon ni Faraon’ natakot sa tataramon ni Jehova asin posibleng kabilang sinda sa kadaklan na uminiba sa mga Israelita kan maghali sinda sa Ehipto.—Ex. 9:20.

¹² Kan madali nang magbalyo sa Salog nin Jordan an mga Israelita tanganing sakupon an Canaan, sinabihan sinda ni Moises na ‘kamutan nanggad an taga ibang banwaan’ na kaibanan ninda. (Deut. 10:17-19) Dapat akuon kan piniling banwaan nin Diyos sa saindang komunidad an siisay man na taga ibang banwaan na andam na magkuyog sa pundamental na mga ley na itinao ni Moises. (Lev. 24:22) Nagin parasamba ni Jehova an ibang dayong mga residente arog kan Moabitang si Rut na nagsabi sa Israelitang si Noemi: ‘An saimong banwaan magigin banwaan ko, asin an saimong Diyos sakuyang  Diyos.’ (Rut 1:16) Nagin proselita an dayong mga residenteng ini, asin nagpaturi an mga lalaki. (Ex. 12:48, 49) Maugma sindang inako ni Jehova bilang miyembro kan saiyang piniling banwaan.—Bil. 15:14, 15.

¹³ Kan an templo ni Solomon idedikar ki Jehova, ipinahayag ni Solomon sa pamibi an pribilehiyong itinao sa mga parasambang bakong Israelita: ‘Siring man sana an taga ibang banwaan na bakong taga digdi sa saimong banwaan na Israel na naghali sa hararayong daga nin huli sana kan saimong ngaran asin kan saimong makusog na kamot asin kan saimong nabibikyaw na takyag, kun sinda pumadigdi asin mamibi digdi sa harong na ini, dangugon mo hali sa kalangitan, hali sa lugar na saimong pinag-uuntukan, asin gibuhon mo an siring sa gabos na bagay na ipinagkukurahaw sa saimo kan taga ibang banwaan, tanganing an gabos na banwaan sa daga makamidbid kan saimong ngaran asin magkatarakot sinda sa saimo nin siring kan saimong banwaan na Israel, asin makaisi sinda na an saimong ngaran pinag-aarang digdi sa harong na ini na sakuyang pinatindog.’ (2 Cron. 6:32, 33) Dawa kan panahon ni Jesus, an siisay man na bakong Israelita na gustong magsamba ki Jehova kaipuhan na umiba sa Saiyang katipan na banwaan.—Juan 12:20; Gui. 8:27.

14-16. (a) Sa anong paagi na an mga Israelita magigin sarong nasyon nin mga saksi para ki Jehova? (b) Ano an dapat na gibuhon kan mga lingkod ni Jehova ngunyan?

¹⁴ Sinasamba kan mga Israelita an saindang Diyos na si Jehova, mantang sinasamba man kan ibang mga nasyon an kanya-kanyang mga diyos ninda. Kan panahon ni propeta Isaias, ikinumparar ni Jehova an kamugtakan kan kinaban sa sarong pagbista sa korte. Inangat niya an mga diyos kan mga nasyon na iatubang an saindang mga saksi na mapatunay na sinda totoong diyos, na nagsasabing: ‘Magtiripon nin durungan an gabos na katawuhan, asin magsararo an gabos na banwaan. Siisay [sa mga diyos ninda] an magtatao sa satuya nin mga bareta dapit kaini? Asin magpapadangog sa satuya kan inot na mga bagay? Ipahiling ninda an saindang mga saksi asin magpatotoo sinda, maghinanyog sinda asin magsabi na, “Totoo!”’—Isa. 43:9.

¹⁵ Mayong maitaong ano man na ebidensiya an mga diyos kan mga nasyon na magpapatunay  na sinda totoong diyos. Mga idolo sana sinda na dai makataram asin dai makahiro kaya kaipuhan pang buhaton. (Isa. 46:5-7) Sa ibong na kampi, sinabi ni Jehova sa saiyang banwaan na Israel: ‘Kamo an sakuyang mga saksi, asin sakuyang uripon na sakuyang pinili, nganing mamidbid ako nindo asin magtubod kamo asin magpakaisi kamo na ako iyo. Bago sakuya daing nahaman na Diyos, dai man iyan mangyayari sa hurihan ko. Ako—ako si Jehova, asin lain sa sakuya mayo nin makakapagligtas. Kaya kamo an sakuyang mga saksi [asin] ako an Diyos.’—Isa. 43:10-12.

¹⁶ Sa garo unibersal na kasong iyan sa korte na may isyung “Siisay an Kahuruhalangkawing Diyos?,” kaipuhan kan piniling banwaan ni Jehova na patotoohan nin makusog asin malinaw na si Jehova an iyo sanang tunay na Diyos. Inapod niya sindang ‘an banwaan na linalang ko [para sa] sakuya, [tanganing] ibalangibog an sakuyang mga kaumawan.’ (Isa. 43:21) Sinda an banwaan na nagdadara kan saiyang pangaran. Huling ilinigtas sinda ni Jehova sa Ehipto, may moral na obligasyon sindang suportaran an saiyang soberaniya sa atubangan kan ibang mga banwaan sa daga. Kaya, an saindang paninindugan maninigong arog kan sinabi ni propeta Miqueas kan huri na dapat na gibuhon kan mga lingkod nin Diyos ngunyan: ‘An gabos na banwaan magraralakaw, an balang saro sa ngaran kan saindang diyos, asin kita maglalakaw sa ngaran ni Jehova na satuyang Diyos sagkod nuarin pa man.’—Miq. 4:5.

17. Paano an Israel nagin ‘nalalapang kahoy nin ubas na lagalag’ sa paghiling ni Jehova?

¹⁷ Makamumundo, dai nagin maimbod an Israel sa saindang Diyos na si Jehova. Tinugutan nindang maimpluwensiyahan sinda kan mga nasyon na nagsasamba sa mga diyos na kahoy asin gapo. Kan ikawalong siglo B.C.E., an propetang si Oseas nagsurat: ‘An Israel sarong [nalalapang puon nin] ubas. Pinadakul niya an saiyang mga altar. Nabanga an saindang puso; ngunyan makukua sindang mga may kasalan.’ (Os. 10:1, 2) Pakalihis nin mga sarong siglo may kabanga, isinurat ni Jeremias an mga tataramon na ini ni Jehova sa Saiyang bakong maimbod na banwaan: ‘Itinanom taka na mahal na puon nin ubas, biyo asin tunay niyang banhi; taano daw ta nagin ka sakuya [nalalapang] kahoy nin ubas na lagalag. Hain an saimong mga diyos na pinaggibo mong [para] sa saimo? Magtirindog sinda tanganing mahiling kun makakaligtas sinda sa saimo sa panahon nin saimong kasakitan. An sakuyang banwaan nalingaw sa sakuya.’—Jer. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Paano ihinula ni Jehova na mabilog siya nin sarong bagong banwaan para sa saiyang pangaran? (b) Ano an pag-aadalan ta sa masunod na artikulo?

¹⁸ Imbes na magkaigwa nin marahay na bunga paagi sa pagsamba ki Jehova sa tamang paagi asin sa pagigin saiyang maimbod na mga saksi, an Israel nagkaigwa nin lapang bunga nin idolatriya. Kaya sinabi ni Jesus sa mga mapagsagin-sagin na lider nin mga Judio kan panahon niya: ‘An Kahadian nin Diyos hahalion sa saindo asin itatao sa sarong banwaan na nagdadara nin mga bunga kaiyan.’ (Mat. 21:43) An mga yaon sana sa “bagong tipan,” na ihinula ni Jehova paagi ki propeta Jeremias, an puwedeng magin miyembro kan bagong nasyon, an espirituwal na Israel. Manungod sa espirituwal na mga Israelita na makakaiba sa bagong tipan, ihinula ni Jehova: ‘Sa sainda magigin ako Diyos, asin sinda magigin sakuyang banwaan.’—Jer. 31:31-33.

¹⁹ Pagkatapos na dai nagin maimbod an Israel sa laman, ginibo ni Jehova na magin saiyang banwaan an espirituwal na Israel kan inot na siglo. Pero siisay an saiyang banwaan sa daga ngunyan? Paano mamimidbid kan mga may sadiyosan na puso an tunay na mga parasamba nin Diyos? Ini an pag-uulayan sa masunod na artikulo.