Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Anúadira lumutiña Heowá lumutuniña

Anúadira lumutiña Heowá lumutuniña

“Gúndaatiña gürigia ha gabungiutebalin Heowá!” (SAL. 144:15TNM)

1. Ka hasaminanbei fiú gürigia luagu relihión luma hawagu gürigia ha ñéinbaña?

 GÍBETIÑA gürigia subudi hamuti luagu madügün lan relihión burí le wéinamubei ni kata hawagu gürigia, ni le kristiánu ni le mama kristiánu. Ani gíbetiña subudi hamuti arufudaha lan relihión burí ligía iyeeni luagu Bungiu ani marufudun hamá lílana inebesei lun lau ligaburi hóuserun ani ligía lan magundan lubéi Heowá lau. Gama lumoun, afiñetiña luagu añahein lan gürigia buítiña ha áutiña lagundaara Bungiu lidan sun relihión. Masaminaruntiña mosu lan háfuridun gürigia hagía lídangiñe relihión mama inarüniti lun hebelurun lidoun relihión le inarüniti. Ka san lisaminanbei Bungiu luagu katei le? Ariha waméi lau wakutihani le meha hásügürübei lubúeingu Heowá ha inarünitiña.

LANÚADIRUNIÑA HEOWÁ LUMUTUNIÑA

2. Kátaña meha san lanúadirubaña Heowá lun lumutuniña hamá, ani ka meha adügübei lun amu hamá hawéi ha híbiri gürigia? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu.)

2 Sügühali kéiburi gádürü-milu irumu lúmagiñe lanúadirun Heowá aban néchani lun lánigu hamá. Abüraámü, le ñǘbuinbei “lun háguchibei lan sun ha richaguabaña lau hafiñerun luagu Bungiu”, ligía lichügüdinabei aban óunwenbu familia hau saragu músugu (Rom. 4:11; Agu. 14:14). Ani ariha hamuti meha ábutigu kananna Abüraámü keisi ‘wügüri le lanúadirubei Bungiu’, ani óusera hamuti lau inebesei (Agu. 21:22; 23:6). Adügati Heowá aban daradu luma luma hama ladügawagun (Agu. 17:1, 2, 19). Ariñagati lun: “Anihán daradu le nadügübei huma, le lunbei giñe hagunfuliruni sun badügawagun: Sun wügüriña hidan, gasu lichugúniwa seini tuagu hóustarun [...]. Ligíaba liseinin nidaradun huma” (Agu. 17:10, 11). Ligía mosu lubéi meha leresibirun Abüraámü hama sun wügüriña ha lúbiñebaña seini tuagu hóustarun (Agu. 17:24-27). Arufudati meha seini ligía espechali lan hamadagua ladügawagun Abüraámü luma Heowá.

3. Ida liña hagibedagun ladügawagun Abüraámü darí lun aban hamá néchani?

3 Dúusuñanu meha lisaanigu Hakobu, le libari Abüraamü, le giñe unbei laguahóua Ísüraeli (Agu. 35:10, 22b-26). Lau lásügürün dan, hagía meha hachügüdinabaña 12 lani Ísüraeli türibu (Adü. 7:8). Lidan lanurahan Hakobu luéi ilamaü, aba lerederun Ehiptu hau sun liduheñu. Aban hádangiñe lirahüñü, le gíribei Hosé, ligía meha arihibei lau éigini lidan fulasu ligía ani ligía meha giñe libiamanbei lárigiñe faraón (Agu. 41:39-41; 42:6). Lau lásügürün dan, aba hagibedagun ladügawagun Hakobu darí lun aban hamá néchani (Agu. 48:4; aliiha huméi Adügaü 7:17).

SEFU LUMUTIÑA HEOWÁ LUMUTUNIÑA

4. Ida liña meha hanaagun ehiptuna houngua hama ladügawagun Hakobu furumiñe?

4 Rédeitiña ladügawagun Hakobu Ehiptu lóugiñe bián-san irumu, lidan aban fulasu gíriti Gosén yarafa lun liyumoun duna Nilu (Agu. 45:9, 10). Genegeti winwan hamá kéiburi lóugiñe san irumu lidan darangilaü hama ehiptuna. Lidan meha lirahüñü burí aüdü haganawa keisi hóuniri mudún. Resibi lumutiña meha faraón buidu ladüga subudi lan Hosé lun ani hínsiñeti giñe lun (Agu. 47:1-6). Ligíati, íbini meha iyereegu hamá hóuniri mudún houn ehiptuna, mosu meha hawanduniña ísüraelina ñein (Agu. 46:31-34).

5, 6. a) Ida liña lasansiragun léibugun katei hau lumutuniña Bungiu Ehiptu? b) Ida liña meha lesefurun Moisesi? c) Ka ladügübei Heowá hawagu lumutuniña?

5 Gama lumoun, lasansiraguba meha léibugun katei hau lumutuniña Bungiu sunsuinagubei. “Lárigiñe fiu dan aba larúeihan aban iseri urúei Ehiptu le ibidiñeti Hosé lun, aba lariñagun urúei ligía houn lílana lageira: ‘Ariha humaña, Ísüraelina ha, gíbetiña, ani héretiña sügǘ wau’”. Ligía hanarime lubéi meha “hamudiraguniña Ehiptuna Ísüraelina. Aba híchugun lidere dan houn, luma wadagimanu dereti aranseha múa lun hadaagun ladiríyu, luma lun hadügüni sun wadagimanu le lunbei ladügǘniwa áraabu” (Afu. 1:8, 9, 13, 14).

6 Ruti meha faraón gumadi lun hafarawagún sun wügüriña irahüñü ha ebüréana lidan lóurate hágurahoun (Afu. 1:15, 16). Nasiruati Moisesi lidan dan ligía. Ida liña meha lesefurun? Dan le meha ǘrüwa lubéi hati lau, aba taramuduni Hokébedü, to lúguchu, labadinagua góunwenre-agei laru duna le gíribei Nilu, ñein lubéi tadarirei liráü faraón. Ábati tanügüni lun tiraüme, gama lumoun, agüriaha tumuti lúguchu dan le ñǘraügili, ani aba liabin Moisesi lun aban lan lubúein Heowá le úaraguati (Afu. 2:1-10; Ebü. 11:23-25). Ariha lumuti meha Heowá hasufurirun ísüraelina ani aba desidírü lan layusuruni Moisesi lun lesefuruniña (Afu. 2:24, 25; 3:9, 10). Ítara liña meha lesefuruniña Heowá lumutuniña hawéi ha amudiragubaliña (Afu. 15:13; aliiha huméi 2 Lúrudu 15:15).

ABA HAYABIN ÍSÜRAELINA LUN ABAN HAMÁ NÉCHANI

7, 8. Ida liña ladügüniña Heowá lumutuniña ábanme néchani le sánduti?

7 Íbini mámagiña lan meha aban néchani ísüraelina, ariha lumutiña meha Heowá keisi lumutuniña. Ligía lóunahanbalin Moisesi luma Aarón lun hariñagun lun faraón: “Lariñahare [Heowá] le Lubungiute Ísüraeli: ‘Ígiragüdabaña numutuniña lun houdin lidan fulasu mageirawati lun hadügün fedu nun ñein’” (Afu. 5:1).

8 Mosu meha lóunahan Heowá diisi igei hawagun ehiptuna ani ñaraguagüdaléi faraón hau lisudaranigu lidan barana Funati lun lesefuruniña ísüraelina lídangiñe amudirawaguni Ehiptu (Afu. 15:1-4). Kéiburi bián hati lárigiñe, adügati Heowá aban daradu hama lidan wübü Sinaí lau ladügüni füramasei súdiniti le houn: “Anhaün lubeiti ñüdün lau le nubeibei lidan sun katei, gúnfuli huguyame luma nidaradun, huguyaba numutuniña ha hínsiñetimabaña nun hádangiñe sun gürigia” (Afu. 19:5, 6).

9, 10. a) Según 2 Lúrudu 4:5-8, ida liña ladügün Lúrudu lun amu hamá ísüraelina hawéi ha híbiri néchanigu? b) Ida luba meha harufuduni ísüraelina hagía lan ‘lumutuniña’ Heowá ha sándubaña?

9 Aban meha türibu ebüréuna lubaragiñebei músugu hamá Ehiptu, ani ha meha hachügüdina iduheñu arihibaña hau. Hachügüdina iduheñu hagía gúnfulitiña meha lau hawadigimari keisi gumadimatiña, aguseragüdütiña ani keisi fádirigu, ítara kei meha lubúeingu Heowá ha awinwandubaña habaragiñe (Agu. 8:20; 18:19; Hob. 1:4, 5). Gama lumoun, yusu lumuti Heowá Moisesi lun líchugun fiú lúrudu houn lumutuniña lun amu hamá hawéi ha híbiri néchanigu (aliiha huméi 2 Lúrudu 4:5-8; Sal. 147:19, 20). Adügati Lúrudu lun ñein lan amu luwuyeri afadirihani. Ani “ábutigu” meha o wéiyaaña mutu, ha meha inebewabaña ladüga hasubudin luma lichú hau, hagía meha lúnbaña haguseragüdün Ísüraeli (2 Lur. 25:7, 8). Ítara liña, ruti meha Lúrudu adundehani houn ísüraelina libügürü háhuduragun luma luáguti ligaburi hanügüni habagari.

10 Lubaragiñe hebelurun ísüraelina lidoun Fulasu Füramasewati, águyuguagüda lumuti Heowá lilurudun houn. Aba lariñagun Moisesi houn: “Ariñagaali giñe Bungiu uguñe luagu huguya lan Ísüraelina lumutuniñabaña, ítara kei meha füramaselani, lun hagunfulirubei lan sun lugumadin. Ladügüba aban néchani wéiriti bídangiñe, le íñugutimati lidan uéiriguni, le aganbahóuati luagu, luma le buíduti liri hawéi híbiri néchanigu ha ladügübaña, ítara huba kei lariñaguni, gürigia anuadirúatiña lun [Heowá] le Hubungiute” (2 Lur. 26:18, 19).

RESIBI LUMUTIÑA HEOWÁ TERENCHA

11-13. a) Kátaña san óundarubaña hama lumutuniña Bungiu ha lanúadirubaña? b) Ka meha lunbei hadügüni terencha anhein busén habéi heseriwidun lun Heowá?

11 Íbini anúadiraali lan meha Heowá aban néchani ubouagu, mamahadunti lun ñein hamá terencha haganagua. Ígirati lun háfuridun “saragu hawuyerigu gürigia” úara hama lumutuniña Ehiptugiñe, dandu ehiptuna kei amu terencha (Afu. 12:38). Haganagua, háfuga añahein meha “lánigu urúei” ha adügübaña gasu lau le lariñagubei Heowá lubaragiñe lisedün íñanaü (Afu. 9:20).

12 Lidan uganu le líchugubei Moisesi houn ísüraelina lubaragiñe hánhiñuraguni duna Hordán lun hebelurun Kanáun, ariñagati houn mosu lan ‘hínsiñe hamá terencha houn’ (2 Lur. 10:17-19). Mosu meha hánharun ísüraelina lun hawinwandun sun terencha ha ánharutiña lun sun lúrudu le leresibirubei Moisesi haganagua, kéiburi Diisi Gumadi (Fad. 24:22). Fiú hádangiñe aba meha hayabin lun lubúein hamá Heowá, ítara kei meha Rudu, moábüna to ariñaguboun tun Noemí: “Le bageira, ligíaba nageira; le Bubungiute, ligíaba Nubungiute” (Rudu 1:16). Subudiwatiña meha terencha ha kei gürigia ha ánharubaña lun lugumadin Bungiu, ani anhein wügüriña habéi, aba meha lichugún seini tuagu hóustarun (Afu. 12:48, 49). Resibi lumutiña meha Heowá haganagua lumutuniña lau ínsiñehabuni (1 Lur. 15:14, 15).

Hínsiñetiña meha terencha houn ísüraelina (Ariha huméi párafu 11 darí 13)

13 Dan le lederegerunbarun Salomón ténpulu lun Heowá, furanguti gunda lan Bungiu lau háhuduragun terencha. Ítara liña meha larufuduni lafurieidun: “Anhein ñübuin aban terencha dísegiñe ladüga laganbun luagu luéirigun biri luma bubafu, aba lafurieidun lau ligibu le ñein tubéi ténpulu to, aganbabéi siélugiñe le ñein lubéi baganawa, rubei sun le lamuriahabei buma lun, lun hasubudirunibu sun néchanigu ubouagu ru hagíame inebesei bun kei hadüga Ísüraelina ha bumutuniña, ani gunfuranda hagíame luagu aguahóua lan biri tidan ténpulu to, to nábunaguboun bun” (2 Kro. 6:32, 33). Íbini lidan lidaani Hesusu, terencha ha meha busenbaña heseriwidun lun Heowá gayarati meha hadügüni, gama lumoun mosu háhuduragun lun úara hama lumutuniña ha lanúadirubaña (Huan 12:20; Adü. 8:27).

ABAN NÉCHANI HANI GEFENTIÑA

14-16. a) Ka uagu gayara lubéi wariñagun gefentiña lan meha luagu Heowá ísüraelina? b) Ka buligasion hánibei lumutuniña Bungiu uguñe weyu?

14 Huduguatiña meha ísüraelina lun Heowá Bungiu, ánhañati ha híbiri néchanigu amu meha habungiutegu. Lidan lidaani Isaíasi, konparárü lumuti Heowá le asuseredubei ubouagu luma aban aguseruni tidan aban aguseragülei. Anihán meha álügüdahani le adügǘbei: katei san Bungiu le íñutimabei? Ariñagati meha Heowá anhein lan inarüni habéi habungiutegu néchanigu, lunti lan meha harufuduni gürigia ha áhuduragubaña houn luagu inarüni hamá. Ariñagati: “Óundaraguala sun ageiraü, dungua hamá sun néchanigu. Kagia hádangiñe ariñagubalin le lubaragiñe lasuseredun? Kagia adimurehabei luagu le sügühalibei? Barǘ humá gefentiña, arufuda haméi luagu richá hamá, aganbúa láamuga, ariñawagúa ligíame luagu inarüni lan” (Isa. 43:9).

15 Siñaguatiña meha habungiute néchanigu hagía houngua lun harufuduni habafu. Guáriuagu meha búngiugu hagía, siñati hayanuhan ani siñati giñe hamufurun anhein ua lubéi lunti lanügüniña (Isa. 46:5-7). Ánheinti Heowá, ariñagati houn ísüraelina: “Huguya nánibei gefentiña [...], ha nanúadirubaña lun hasubudirunina, afiñe huguyame nuagu, gunfuranda humeime kátana lan. Úagubeiñein ni aban bungiu nubaragiñe, ani úabei giñe nárigiñe. Áurügüñein Bungiu; úati ni aban gayarati lesefuhan, nuéidigia” (Isa. 43:10-12).

16 Sun lumutuniña Heowá ha lanúadirubaña mosu meha hariñaguni furangu ani lau ganigi luagu Heowárügüñein lan Bungiu inarüniti. Aba lariñagun hawagu: “Gürigia ha nadügübaña lun heremuhan nuagu” (Isa. 43:21). Hagía meha anügübalin liri. Kei meha le sefu laaña lan Ehiptugiñe, mosu meha gaganbadi hamá lun ani ru hagía uéiriguni lun hagibugiñe ha híbiri néchanigu ya ubouagu. Mosu meha hadügüni le hadügübei lumutuniña Bungiu uguñe weyu; kei lariñaguni Mikeasi: “Ha híbiri gürigia falá hamutiña ani gaganbaditiña houn habungiutegu, ánheinti wagía, [Heowá] le Wabungiute wafalarubei ani gaganbaditiwa lun súnwandan” (Mik. 4:5).

LAMAHADUN HEOWÁ LUN ABAN NÉCHANI

17. Ida liña meha liabin Ísüraeli lun ítara lan kei aban tídibu beibei le meseriwínti ligibugiñe Heowá?

17 Híruti aba lan meha híchuguni ísüraelina hanagan luagun Heowá. Aba hígirun lun hadügün néchanigu ha yarafabaña houn lun háhuduraguba lan houn búngiugu ha láutiña fulansu luma dübü. Kéiburi bián-milu-widü-san irumu guentó, abürühati profeta Oseasi ítara liña lan meha Ísüraeli kei aban tídibu beibei le meseriwínti. Ida liña san lagadeirun? Afuranguagüda lumuti Oseasi: Fánreinguatu lanigi Ísüraeli, lafayeihati luagu lifigoun guentó. Lagünrinchagubei Aburemei lani burí latarü chagaléime burí lidübüri le sagüráubei” (Ose. 10:1, 2). Kéiburi 150 irumu lárigiñe, yusu lumuti meha Heowá profeta Heremíasi lun lariñaguni dimurei burí le houn lumutuniña ha múaragunbaña: “Buná numutibu keisi aban tídibu beibei to buítimatu, kei tídibu beibei to fínutimaboun ila. Gama lumoun ámuñeguaadibu saragu darí lun ibidiñeguaadibu lan nun! [...] Hagaña san bubungiutegu ha badügübaña? [...] Ñübuin hamaati ariha anhein gayara hesefurunibu danme lachülürün bilamiserun!”. Ani ábaya lariñagun: “Ánhañati numutuniña, binarü habulieidana” (Her. 2:21, 28, 32).

18, 19. a) Ida liña lariñaguni Heowá lanúadira lan aban iseri néchani le lunbei lanügüni liri? b) Kaba wakutiha lidan le aban arütíkulu?

18 Lubaragiñe hamuga meha háhuduragun ísüraelina lun Bungiu lau arumani ani óusera hagía hamuga kei gefentiña ha úaraguatiña lun Habungiute, ábarüga háhuduragun houn amu búngiugu. Ligía aba lubéi lariñagun Hesusu houn tábutigu relihión ha lídanbaña lidaani: “Lagidarúaba [...] larúeihan Bungiu huéi [...] ábame lichugúniwa houn gürigia ha ederegeruti alubahani le lani larúeihan Bungiu” (Mat. 21:43). Hárügübaña meha lanúadirubaña Heowá gayara hebelurun lidoun iseri néchani: Ísüraeli le lani Bungiu. Ariñagati luagu ladügüba lan aban “iseri daradu” hama, ani ariñagati: “Auba Habungiute, hagíame numutuniña” (Her. 31:31-33).

19 Kei le aba lubéi hachararun ísüraelina lun Heowá, aba lanúadirun iseri lumutuniña lidan furumiñeti sígulu. Guentoti, kátaña san lumutuniñabaña uguñe weyu? Ida luba san hasubudiruni gürigia ha harumabaña anigi kátaña lan lubúeingubaña Bungiu ha inarünitiña? Warihibei lidan le aban arütíkulu.