Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

“Antu Akweti Nzambi Yawu Yehova”

“Antu Akweti Nzambi Yawu Yehova”

“Antu akweti Nzambi yawu Yehova anakooleki.”—MAS. 144:15.

1. Indi antu amakwawu atoñojokaña nawudi hadi antu jaNzambi ahamaseki?

 ANTU amavulu anateli kwiteja nawu kwitiya kwamaneni kwamuKristendomu nikwitiya kukwawu hikwelaña yuma yalumbwa yakwashaña antuku. Antu amakwawu eteja nawu kwitiya kweniku kwatañishaña nsañu yakutwamba hadi Nzambi nikwila yuma yatama, dichi hiyanateli kwikala nawuselewa waNzambuku. Hela chochu, akuhwelela nawu mukwitiya kwejima mwekala antu ashinshika nawa nawu Nzambi wamonaña nikuyiteja nindi hiyakwakudifukula indi ahamaseki. Akeñaña wanyi antu amuchidiwu kuleka kuya mukwitiya kwakutwamba kulonda atachiki kudifukula neyi antu ambukaku. Komana Nzambi watoñojokaña muniyi njila? Tukuwana ñakwilu kuhitila mukushinshika hansañu yamuNsona yahosha hadi akwakudifukula alala aYehova.

CHITIYAÑENU CHANZAMBI NAWANTU JINDI

2. Anyi ekalili antu jaYehova ambukaku nawa chumanyi chayambwili hadi antu amakwawu? (Talenu mwevulu wakutachikilahu.)

2 Kwakwihi nayaaka 4,000 yinahitihu Yehova wekalili nawantu ambukaku hanu hamaseki. Abarahama, ateneneñawu nawu ‘tata yawantu ejima akweti chikuhwelelu,’ diyi wadiña nkakulula yachisaka cheneni chawantu amavulu. (Rom. 4:11; Kutach. 14:14) Anyuuli amuKenani amumweneña nawu ‘himukulumpi wawamashidika’ nawa amulemesheleña chikupu. (Kutach. 21:22; 23:6) Yehova watiyañeni chitiyañenu naAbarahama nianyanindi. (Kutach. 17:1, 2, 19) Nzambi wamulejeli Abarahama nindi: ‘Tiya chitiyañenu chami chimwakakakela, chitukutiyañana ninami ninenu, nianyaneyi akalondelamu; enu amayala ejima akayalamisha. . . . Chakekala chuma chakwilukisha nachu chitiyañenu chetu chitunatiyañani ninami ninenu.’ (Kutach. 17:10, 11) Abarahama walamishili amayala ejima amuchisaka chindi neyi chochu chamulejeluwu. (Kutach. 17:24-27) Kwalama hichinjikijilu chamwekesheleña nawu anyana kaAbarahama adiña ambukaku nawa adiña nawubwambu walema naYehova.

3. Indi anyana kaAbarahama avulili ñahi?

3 Mwizukulu waAbarahama Yakoba hela netu Isarela wadiña nawanyana 12 awamayala. (Kutach. 35:10, 22b-26) Mukuhita kwampinji, ekalili ankakulula anyitaña 12 yawaIsarela. (Yil. 7:8) Hamuloña wanzala yakapwelendendi, Yakoba nichisaka chindi ayili muEjipitu, mwadiña mwana kaYakoba wumu Yosefu welishiluwu kudi Fwaro kwikala mukulumpi wakutalaña yakudya nawa chinlonda chindi. (Kutach. 41:39-41; 42:6) Anyana kaYakoba avulili chikupu nakwikala “nyichidi yayivulu.”—Kutach. 48:4; tañenu Yililu 7:17.

ANTU AKUULILUWU

4. Indi anyana kaYakoba nawaEjipitu ahandileña ñahi hakusambila?

4 Anyana kaYakoba ashakamini muEjipitu kubadika hadi yaaka 200, kwiluña daNile delta dateneneñawu nawu Gosheni. (Kutach. 45:9, 10) Chamwekana neyi ashakamini chiwahi nawaEjipitu kwakwihi nayaaka 100, nawa adiña munyisumba yanyanya mwahembeleleñawu yimuna yawu. Ayitambwilili chiwahi kudi Fwaro wamwilukili Yosefu nikumulemesha. (Kutach. 47:1-6) A Ejipitu adiñi ahela atubiña twawanyikoku. (Kutach. 46:31-34) Hela chochu, etejeli kushakama nawaIsarela.

5, 6. (a) Indi chihandilu chawantu jaNzambi chahimpikili ñahi muEjipitu? (b) Indi Mosi amupulwishili ñahi nawa Yehova welilidi nawantu Jindi?

5 Ilaña chihandilu chawantu jaNzambi chahimpikili mukukasumwisha. Bayibolu yahosha nawu: ‘Mwanta wamwiha, wabulili kumwiluka Yosefu, wadiili wanta wakuEjipitu. Yena wahosheli nawantu indi, nindi, Tiyenu dinu, awa antu anyana kaIsarela anatubadiki dehi nikuvula niñovu. A Ejipitu ayikalakesheli anyana kaIsarela nañovu, ayimwesheli kalula nanyidimu yakala, niyakuchaaka maseki, niyamatafwali, nanyidimu yejima yamumaha yeñi nayeñi; nyidimu yawu yejima yayikalakesheluwu ayikalakesheli nañovu hohu.’—Kwid. 1:8, 9, 13, 14.

6 Fwaro waheni nilushimbi lwakwila nindi anyana kawaHeberu awamayala ejima atela kuyijaha hakuvwalika. (Kwid. 1:15, 16) Nawa diyi mpinji yavwalikiliyi niMosi. Chashikijiliyi tukweji tusatu, mama yindi wamuswekeli mumateti mukaloña Nile, kwamuwaniniyi mwana kaFwaro wamumbanda. Diyi wamuleleli. Mosi wadiña nakukooleka muloña kuwansi windi amuleleli kudi mama yindi Yokebedi washinshika, nawa wekalili kambuña Yehova washinshika. (Kwid. 2:1-10; Heb. 11:23-25) Yehova “washiluhu muchima” hamakabi amweneñawu antu jindi nawa wafuukwiluhu kuyipulwisha kudi antu ayikabishileña, Mosi diyi wayilombweleña. (Kwid. 2:24, 25; 3:9, 10) Dichi ekalili antu ‘akuuliluwu’ kudi Yehova.—Kwid. 15:13; tañenu Kuhituluka 15:15.

ANTU EKALILI MUNZA

7, 8. Indi antu jaYehova ekalili ñahi munza wajila?

7 Hela chakwila Yehova wadiña kanda yayipompeshi aIsarela neyi munza ilaña welukili nindi adiña antu jindi. Dichi aMosi naAroni ayilejeli kuya kudi Fwaro nakumwila nawu: “Tiya chanahoshiyi Yehova, Nzambi yaIsarela, nindi, Yileki antu ami ayi akadyi chawija chami mwisaña.”—Kwid. 5:1.

8 Anyana kaIsarela ayifumishili muwuduñu muEjipitu, hanyima yayipupu ikumi nichamujahiluwu Fwaro niamashidika indi muKaluñalwiji Kachinana. (Kwid. 15:1-4) Chihahitili tukweji kwakwihi natusatu, Yehova watiyañeni nawaIsarela chitiyañenu haMpidi yaSinayi nawa wayikanini nindi: ‘Neyi chalala mukwovwahilaña izu dami, neyi mukuhembaña chitiyañenu chami, mukwikala chuma chalema, chamami aweni chakwambula munyunza yejima yawantu; . . . nimunza wajila.’—Kwid. 19:5, 6.

9, 10. (a) Kwesekeja naKuhituluka 4:5-8, indi Nshimbi yayambwiluku ñahi aIsarela nawantu amakwawu? (b) Indi aIsarela amwekesheli ñahi nawu ‘hiyantu akujilila Yehova’?

9 Hampinji yachidiñawu muEjipitu henohu kanda ekali anduñu, Aheberu ayilombweleña kudi nyitu yayisaka niankakulula. Kafwana ambuña Yehova adiñaku henohu wena kanda, iyi nyitu yayisaka yakalakeleña neyi anyuuli, ansompeshi niatupristu muyisaka yawu. (Kutach. 8:20; 18:19; Yoba 1:4, 5) Hela chochu, Yehova wayinkeli aIsarela nshimbi yayambwiluku nanyunza yikwawu kuhitila mudi Mosi. (Tañenu Kuhituluka 4:5-8; Mas. 147:19, 20.) Iyi Nshimbi yayambwiluku atupristu ‘nawakulumpi’ alemesheluwu akalakeleña neyi anyuuli muloña adiña eluka yuma nawa adiña namaana. (Kuhit. 25:7, 8) Iyi Nshimbi yalejeleña munza wawuha chakudifukula nichakuzata nyidimu yikwawu yamafuku ejima.

10 Henohu aIsarela kanda eñili Mwituña daChikaninu Yehova wayilejeli cheñi nshimbi jindi nawa Mosi wayilejeli nindi: ‘Yehova nahoshi dehi niyena lelu, nindi enu mudi antu ambala ayena hohu, mwomwayikaniniyi dehi, kulonda mwakahembaña mwayilejeliyi mwejima, kulonda ayibadishi nankashi nyunza yelililiyi yejima kukuyishimeka, niijina, nikukuyilemesha; kulonda mwakekalaña antu akujilila Yehova Nzambi yeyi, neyi chanahoshiyi dehi.’—Kuhit. 26:18, 19.

ENYI AYITEJELI KWIKALA AKWAKUDIFUKULA ANZAMBI

11-13. (a) Anyi atachikili kudikunda nawantu jaNzambi atondeliyi? (b) Chumanyi chelileñawu antu abulili kwikala aIsarela neyi anakukeña kudifukula kudi Yehova?

11 Hela chakwila Yehova wadiña namunza watondewa hamaseki, wayikaanishili wanyi enyi abulili kwikala aIsarela kwikala hakachi kawantu jindi. Wetejeli ‘luntu lwalweni lwawantu acheñi abulili kwikala aIsarela kudibomba’ nawantu jindi kushilahu niaEjipitu, hampinji yayifumishiluwu muEjipitu. (Kwid. 12:38.) Hampinji yamwekeni chipupu chamuchitanu nachiyedi, ‘ambuña Fwaro amakwawu’ atiyili woma wezu daYehova, chakadi nikujina adibombela nawantu amavulu afumini muEjipitu hamu nawaIsarela.—Kwid. 9:20.

12 Henohu aIsarela kanda azambuki Yodana nakuswana ituña daKenani, Mosi wayilejeli nindi ‘ateleli kukeña enyi’ adiña mukachi kawu. (Kuhit. 10:17-19) Antu jaNzambi atondeliyi ateleleli kwiteja enyi ejima ashakamineñawu nawu, afwilileña kulondela nshimbi jamwinkeluwu Mosi. (Lev. 24:22) Enyi amakwawu ekalili akwakudifuukula aYehova, atiyili neyi chatiyiliyi kaMowabi Luti wahosheli naNyawomi kaIsarela nindi: ‘Antu eyi akwikala antu ami. Nzambi yeyi wukwikala Nzambi yami.’ (Kwid. 12:16) Awa enyi abalumukili nakwikala aYudeya nawa amayala etejeli kuyalamisha. (Kwid. 12:48, 49) Yehova wayitejeli kwikala hakachi kawantu jindi atondewa.—Kuch. 15:14, 15.

A Isarela akeñeli enyi (Talenu maparagilafu 11-13)

13 Hampinji yahanineñawu kudi Yehova tembeli yatuñiliyi Solomoni, akwakudifukula abulili kwikala aIsarela niwena ayikwashileña neyi chamwekesha kulomba kwaSolomoni kwakwila nawu: ‘Mwenyi wakubula kwikala muntu weyi kaIsarela, neyi wakafuma mwituña dakwakulehi nansañu yejina deyi deneni, nansañu yachikasa cheyi chañovu, niyachikasa cheyi chakwolola; chakenzawu nakulomba nakutalisha kwitalidi, eyi omu mwiwulu muwashakama wakatiyaña, wakelaña yejima yakakutambikilawu enyi; kulonda nyunza yahamaseki yejima yakeluki ijina deyi, akakutiyi woma, neyi chatiyañawu antu eyi aIsarela, kulonda akeluki nawu, italidi dinatuñi anaditeneni ijina deyi.’ (2 Kushi. 6:32, 33) Neyi chochichadiña mumufuku aYesu, antu abulili kwikala aIsarela ayitejeleña kwikala akwakudifukula aYehova nikudikunda nawantu Jindi atiyañeniyi nawu chitiyañenu.—Yow. 12:20; Yil. 8:27.

MUNZA WAWAYINSAHU

14-16. (a) Munjilanyi aIsarela mwekalililuwu munza wawayinsahu jaYehova? (b) Indi antu jaYehova amakonu ayileja kwiladi?

14 AIsarela adifukwileña kudi Nzambi yawu, Yehova, ilaña nyunza yikwawu yadifukwileña kudi anzambi jawu akutwamba. Mumafuku akaprofwetu Isaya, Yehova wesekejeli kukala kwadiña mukaayi nanyiloña yamuchota. Yehova wayilejeli anzambi akutwamba amunyunza nindi aleti ayinsahu jawu kulonda amwekeshi nawu hiyanzambi nawa wahosheli nindi: ‘Nyunza yejima yidikumañeji hamu, nyunza yawantu yipompi. Mwinawinyi wukushimuna chumichi, wukutuleja yuma yadiñilaña dehi? Aleti ayinsahu jawu kulonda akayiñi. Neyi nehi, akakumini dakutiya, akeli nawu, Chalala.’—Isa. 43:9.

15 Anzambi amunyunza akañenyi kumwekesha wunsahu wakwila nawu hiyanzambi. Adiña hohu ankishi abulileña kuhosha asendeleñawu chakusenda. (Isa. 46:5-7) Ilaña, Yehova wayilejeli antu jindi aIsarela nindi: “Yenu ayinsahu jami, nikambuñami inatondi; kulonda mwakeluki, mwakañitiyi, mwakashinshiki nenu, Yami diyi. Nenu, Kwosi Nzambi asambililuwu kuwumba, ami nikumininaku, hikwamba kekala nawa wakanlondelaku. Yami, yami Yehova; chamwinu wacheñi kwosi, yami hohu. . . . Dichi . . . Yenu ayinsahu jami . . . yami Nzambi.”—Isa. 43:10-12.

16 Kufwana antu adi muchota chanyiloña chamukaayi kejima anakukeña kwiluka nsañu yakwila nawu: “Indi Nzambi Wabadika hinyi?,” antu jaYehova atondeliyi ateleleli kuhosha chatiyakana chikupu nawu Yehova diyi Nzambi walala hohu. Wayiteneni nindi “wowu antu ami nadiwumbilili ami aweni, nami ashimunaña jakunshimeka.” (Isa. 43:21) Diwu antu ateneneñawu ijina dindi. Chineli ayikuulili kudi Yehova kufuma muEjipitu, ateleleli kwovwahila nshimbi jindi jajiwahi nikuhakwilaku wanta windi kudi antu amakwawu ahamaseki. Munjila yikwawu, ateleleli kwila chuma neyi chayilejeluwu antu jaNzambi amakonu kudi kaprofwetu Mika wahosheli nindi: ‘Nyunza yawantu yejima yakenda, iwu mwijina damukishi wawu, iwu mwijina damukishi wawu, hakwila etu twakendaña mwijina daYehova Nzambi yetu chahaya nyaka nanyaka.’—Mika 4:5.

ANTU ADIKAÑILI

17. Indi Isarela wekalili ñahi ‘nyitombu yasawuka yamubuñu wacheñi’ kumesu aYehova?

17 Chawushona, aIsarela hiyatwalekeluhu kwikala ashinshika kudi Nzambi yawu, Yehovaku. Etejeli kuyiluwañesha kudi nyunza yadifukwileña kudi anzambi akutwamba anyitondu nimalola. Kwakwihi nayaaka 2,800 yinahituhu, kaprofwetu Hoseya wasonekeli nindi: ‘Isarela himuvinyu wafwankila . . . Navulishi tumeña twindi . . . Muchima wawu wunaambuki mukachi, ichi dinu anayitanyishi.’ (Hos. 10:1, 2) Chimwahitili yaaka kwakwihi na 150, Yeremiya wasonekeli awa mazu aYehova alejeliyi antu Jindi abula kushinshika nindi: ‘Kutoña chinakutumbili wadiñi muvinyu walala, mbutu yalumbuluka chikupu. Munabalumuki ñahi kudami kwikala nyitombu yasawuka yamubuñu wacheñi? . . . Indi ankishi eyi iwuneli adihi? Anyamuki tutali neyi akukwamwina hiwunamoni yatama . . . Antu ami ananvulameni.’—Yere. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Indi Yehova washimwineñahu dehi ñahi nindi wakekala nawantu amaha akatenañawu hejina dindi? (b) Nsanwinyi yitukadiza muchibaaba chinalondeluhu?

18 Chatela asoñeña nyikabu yayiwahi kuhitila mukwikala mukudifukula kwalala nikwikala ayinsahu jaYehova ashinshika, aIsarela asoñeleña nyikabu yatoka kuhitila mukupesha. Dihu hafumini Yesu hakuyileja anlomboli jawaYudeya anfwikiji amumafuku indi nindi: ‘Wanta waNzambi akayitambulawu, akawinka munza wakasoñaña nyikabu yawu.’ (Mat. 21:43) Chiña hohu antu ekala ‘muchitiyañenu chachiha,’ ashimwineñahu dehi Yehova kuhitila mudi kaprofwetu Yeremiya diwu anateli kwikala muniwu munza wawuha, Isarela wakuspiritu. Yehova washimwineñahu dehi kutalisha hadi aIsarela akuspiritu akekala muchitiyañenu chachiha nindi: “Nakekala Nzambi yawu, niwena akekala antu ami.”—Yere. 31:31-33.

19 Chelili aIsarela akumujimba adikañi, Yehova watondeli aIsarela akuspiritu kwikala antu jindi muyaaka nkulakaji yakusambila neyi chitunadizi. Hanu dinu, antu jindi amakonu hiyanyi? Indi antu ashinshika anateli kwiluka ñahi akwakudifukula aNzambi alala? Tukadiza iyi nsañu muchibaaba chinalondeluhu.