Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

Neb nins Wẽnnaam sẽn yaa a Zeova wã

Neb nins Wẽnnaam sẽn yaa a Zeova wã

“Bark bee neb nins [“a Zeova,” MN] sẽn yaa bãmb Wẽnnaamã zutu.”—YƖƖL 144:15.

1. Bõe la neb kẽer yet tũudmã wɛɛngẽ?

RŨNDÃ-RŨNDÃ, neb wʋsg yetame tɩ dũniyã tũudum toor-toorã pa maand bũmb sẽn sɩd tõe n naf ninsaalbã ye. Kẽer tagsdame tɩ tũudum kãens pa tõe n ta Wẽnnaam yam ye. Bala, b pa zãmsd nebã sɩd Wẽnnaam zug ye. Sẽn paase, b nebã tʋmda tʋʋm-beedo. Baasgo, nebã tẽedame tɩ tũudum fãa pʋgẽ, pʋ-peelem dãmb n be be, n tat Wẽnnaam yam. B bee bʋʋm bɩ, bɩ Wẽnnaam datame tɩ neb nins sẽn tũud-a wã lak n bas ziri tũudmã? Bɩ d ges Biiblã sẽn yet bũmb ning wẽn-sakdb hakɩkã zugã, tɩ na n sõng-d lame tɩ d paam sok-kãngã leoore.

BUUD NING WẼNNAAM SẼN MAAN KAOOL NE WÃ

2. Ãnd dãmb n wa n lebg a Zeova nin-buiidu, la bõe n da kɩt tɩ b yaa toor ne buud a taabã? (Ges-y fotã sẽn be yĩngrã.)

2 Sẽn na maan yʋʋm 4000 rũndã, a Zeova yãka neb tɩ b ra yaa a nin-buiid tẽngã zugu. Biiblã boola a Abrahaam tɩ neb “nins fãa sẽn tẽedã ba.” A ra yaa  zak-soaba, t’a zakã neb yaa bãmb kobse. (Rom 4:11; Sɩng. 14:14) Kanaã nebã ra waoogd-a lame, n boond-a tɩ “Wẽnnaam na-biiga.” (Sɩng. 21:22; 23:6) A Zeova maana kaool ne a Abrahaam la a yagensã. (Sɩng. 17:1, 2, 19) Wẽnnaam yeel-a-la woto: “Ad kãabg ning sẽn be maam ne yãmb sʋk tɩ foom ne f yagensã sẽn na n pʋgl foomã tog n sakã: Kẽes-y yãmb daopã fãa bãongo, . . . tɩ yɩ bãnd sẽn wilgd kãabg ning sẽn be maam ne yãmb sʋkã.” (Sɩng. 17:10, 11) Rẽ n so t’a Abrahaam ne a zakã rap fãa kẽ bãongo. (Sɩng. 17:24-27) Bãongã ra yaa bãnd sẽn wilgd t’a Abrahaam yagensã n yaa buud ning Wẽnnaam sẽn maan kaool ne wã.

3. Wãn to la a Abrahaam yagensã fɩɩg n lebg buud wʋsgo?

3 A Abrahaam yageng a Zakoob b sẽn boond me t’a Israyɛllã roga kom-dibli 12. (Sɩng. 35:10, 22-26) Kaoosg zugẽ, bãmb yagensã n wa n lebg Israyɛll buud 12 wã. (Tʋʋ. 7:8) Kom n wa n kẽ tẽngã, t’a Zakoob ne a zakã rãmb zoe n kẽng Ezipti. La rẽ t’a Zakoob bi-ribl a Zozɛf ra zoe n bee be, t’a Faraõ kõ-a naam la a kɩt t’a get koodã yell tẽngã tõre. (Sɩng. 41:39-41; 42:6) A Zakoob yagensã wa n fɩɩgame n lebg ‘buud wʋsgo.’—Sɩng. 48:4; karm-y Tʋʋm 7:17.

A ZEOVA FÃAGA A NIN-BUIIDÃ

4. Sɩngrẽ wã, wãn-wãn la Ezipt nebã la a Zakoob yagensã ra vɩ ne taaba?

4 A Zakoob yagensã zĩnda Ezipt soolmã babg a ye sẽn boond tɩ Gosɛn yʋʋm 200 la zaka. (Sɩng. 45:9, 10) Yaa a Faraõ sẽn da mi a Zozɛf la a nand-a wã n kɩt t’a sak tɩ Israyɛll nebã wa vɩɩmd Eziptã. (Sɩng. 47:1-6) Na maan yʋʋm 100, zems-n-taar zĩnda bãmb ne Ezipt nebã sʋka. B ra vɩɩ tẽn-bõones pʋsẽ n gʋʋnd b rũmsã. Baa Ezipt nebã sẽn da kis pe-kɩɩmbã, b ra segd n saka a Faraõ n bas tɩ Israyɛll nebã vɩɩmd b tẽngẽ wã.—Sɩng. 46:31-34.

5, 6. a) Bõe n kɩt tɩ Wẽnnaam nin-buiidã yɛl toeem Ezipti? b) Bõe n kɩt tɩ b pa kʋ a Moiizi, la bõe la a Zeova maan a nin-buiidã yĩnga?

5 La yɛlã wa n toeemame tɩ lebg toog ne Wẽnnaam nin-buiidã. Biiblã yeela woto: “La rĩm-paalg sẽn ka mi a Zozɛf n wa n deeg naam Ezipt soolmã pʋgẽ. Rĩm-kãng yeela a nebã yaa: ‘Gese, Israyɛll nebã fɩɩgdame n yɩɩd tõndo, la b paamda pãng n yɩɩd tõndo.’ ” Woto, “Ezipt rãmbã modga Israyɛll nebã ne pãng n kẽes yembdo. La bãmb kɩtame tɩ Israyɛll nebã vɩɩm lebg toogo, tʋʋmã toog yĩnga. Yaa tãn-maas buiibu, la tãn-koɛɛm wẽebo, la pʋtã tʋʋmã fãa, sẽn dat n togs tɩ b modga bãmb tɩ b maan b tʋʋmã fãa.”—Yik. 1:8, 9, 13, 14.

6 A Faraõ kõo noor meng tɩ Israyɛll pag sã n dog tɩ yaa bi-ribl bɩ b kʋ biigã. (Yik. 1:15, 16) Yaa wakat kãng la a Moiiz rog-yã. A sẽn wa n tar kiis a tãabo, a ma wã solg-a-la rudmã sẽn be Nill kʋɩlgã noorã sʋka. Yaa be la a Faraõ bi-pʋglã yã-a n dɩk n maan a biiga. Zu-noogo, a wẽneg n dɩka a Moiiz n kõ a ma-roak a Zokebɛɛd t’a wʋb-a. Kaoosg zugẽ, a Moiiz lebga wẽn-tũud hakɩka. (Yik. 2:1-10; Heb. 11:23-25) A Zeova “yãa” a nin-buiidã sẽn da namsdã, n yãk a Moiiz t’a na n yɩ b taoor soab n yiis-b Ezipti. (Yik. 2:24, 25; 3:9, 10) Woto, a Zeova ‘fãaga’ Israyɛll nebã.—Yik. 15:13; karm-y Tõod 15:15.

 B LEBGA BUUD WẼNNAAM SẼN SO

7, 8. Bõe la a Zeova maan t’a nebã lebg buud sẽn welg toore?

7 Nand t’a Zeova sigl Israyɛll buudã menga, a yãka Israyɛll nebã tɩ b yaa a nin-buiidu. Rẽ n so t’a tʋm a Moiiz ne a Aarõ tɩ b tɩ yeel a Faraõ yaa: “Zu-soabã sẽn yaa Israyɛll nebã Wẽnnaamã yeta woto: ‘Bas mam nebã tɩ b kẽng weoogẽ n tɩ maan kibs n waoog maam.’ “—Yik. 5:1.

8 Sẽn na yɩl n fãag Israyɛll nebã, a Zeova kɩtame tɩ tood piig paam Ezipt nebã. Rẽ poore, a sãama a Faraõ ne a sodaasã mog-miuugẽ wã. (Yik. 15:1-4) Na maan kiis a tã poore, a Zeova maana kaool ne Israyɛll nebã Sinayi tãngẽ wã, n yeel-b woto: “Yãmb sã n sak mam koɛɛgã la y sak mam kãabgã, yãmb na n lebga mam neb buudã fãa sʋka.” A paasame: “Yãmb buudã na n yɩɩ . . . neb sẽn welg mam yĩnga.”—Yik. 19:5, 6.

9, 10. a) Wa Tõod 4:5-8 sẽn wilgã, wãn to la tõogã kɩt tɩ Israyɛll buudã ra yaa toor ne buud a taabã? b) Bõe la Israyɛll nebã ra segd n maan n wilg tɩ b yaa “neb sẽn welg toor” a Zeova yĩnga?

9 Israyɛll nebã sẽn wa n be Eziptã, nand tɩ b lebg yembse, ra yaa zak-soab fãa n get a zakã neb yelle, n yaa b taoor-lʋɩta, b bʋ-kaood la b maan-kʋʋda. Yaa woto la wẽn-sakdb nins sẽn deng bãmbã me ra maanda. (Sɩng. 8:20; 18:19; Zoob 1:4, 5) La a Zeova sẽn yiis Israyɛll nebã yembdẽ wã poore, a kõ-b-la tõod sẽn kɩt tɩ b ra yaa toor ne buud a taabã. (Karm-y Tõod 4:5-8; Yɩɩl 147:19, 20) A yãka neb tɩ b yaa maan-kʋʋdba, tɩ ‘kãsem-dãmb’ sẽn tar bãngr la yam yaa bʋ-kaoodba. (Tõo. 25:7, 8) Tõogã wilga nin-buiidã sẽn segd n vɩɩmd to-to, la b sẽn segd n tũ Wẽnnaam to-to me.

10 Bilf nand tɩ Israyɛll nebã kẽ kãab tẽngẽ wã, a Zeova lebs n togs-b-la a tõodã, t’a Moiiz yeel-b woto: “Zu-soabã me maana kaool ne yãmb n yeel tɩ yãmb yaa bãmb neba, wa b sẽn da yeel yãmbã, la y sak bãmb tõodã fãa. Dẽ, bãmb na n kõo yãmb waoogre, la b kɩt tɩ y yʋʋr yi, la b kõ yãmb naam n yɩɩd buud a taabã fãa, tɩ y lebg neb sẽn welg toor Zu-soab a Wẽnnaam yĩng wa b sẽn da yeelã.”—Tõo. 26:18, 19.

BU-ZẼMSÃ NEB RA TÕE N WA NAAGA WẼNNAAM NIN-BUIIDÃ

11-13. a) Ãnd dãmb n wa n naag Wẽnnaam nin-buiidã? b) Bu-zẽng ned sã n da rat n tũ a Zeova, bõe la a segd n maane?

11 Baa a Zeova sẽn da yãk Israyɛll buudã neb tɩ b yaa a nin-buiidã, a sakame tɩ bu-zẽmsã neb ra tõe n wa naag-ba. Wala makre, Biiblã wilgame tɩ Wẽnnaam sẽn wa n yiisd Israyɛll nebã Eziptã, “buud wʋsg” neb n tũ-b n looge. Kẽer meng da yaa Ezipt neba. (Yik. 12:38) Toog a yopoe-n-soabã sasa, a ‘Faraõ poorẽ dãmb’ n zoe a Zeova goama. Sãmbg kae tɩ bãmb me tũu Israyɛll nebã.—Yik. 9:20.

12 Bilf nand tɩ Israyɛll nebã pasg Zʋrdẽ kʋɩlgã n tɩ zab n deeg Kanaã soolmã, a Moiiz yeel-b lame tɩ b segd n ‘nonga sãamba,’ rat n yeel tɩ bu-zẽmsã neb nins sẽn vɩ ne-bã. (Tõo. 10:17-19) Bu-zẽng ned sã n da wa Israyɛll n sak n na n tũ a Moiiz tõogã noy kẽere, wala makre tõod piigã, Wẽnnaam nin-buiidã ra segd n sakame t’a zĩnd b tẽngẽ wã. (Maan.  24:22) Bu-zẽms neb meng n sak n tũ a Zeova. Wala makre, a Rut sẽn da yit Moaabã. A yeela a Naomi sẽn da yaa Israyɛll pagã woto: “Fo nebã na n yɩɩ mam neba, la fo Wẽnnaamã me na n yɩɩ mam Wẽnnaam.” (Rut 1:16) Nin-kãens sẽn yaa bu-zẽms nebã ra tuubame n sakd zʋɩf-rãmbã tũudum, tɩ b rapã me ra kẽed bãongo. (Yik. 12:48, 49) A Zeova ra sakame tɩ b naag buud ning a sẽn yãkã.—Sõd. 15:14, 15.

Israyɛll nebã ra nonga saamba (Ges-y sull 11-13)

13 A Salomo pʋʋsg a ye me n wilgd t’a Zeova sũur nooma ne bu-zẽmsã neb sẽn da tũud-a wã. Wẽnd-doogã pakr sasa, a yeela a Zeova woto: “Saamb sẽn ka Israyɛll neb na n yii tẽn-zãrsẽ n wa y yʋʋrã yĩnga, la y pãngã tʋʋm kibar yĩng n wa tees ro-kãngã n pʋʋse, bɩ y zĩnd y yirã yĩngrã n kelge, n kõ sãanã a sẽn datã, tɩ dũniyã nebã fãa bãng y yʋʋrã la b zoe-a wa Israyɛll nebã sẽn zoet-a wã, la b na n bãngame tɩ y yʋʋrã bee ro-kãngã mam sẽn me wã pʋgẽ.” (2 Kib. 6:32, 33) A Zezi wakatẽ wã menga, bu-zẽng ned sã n da rat n tũ a Zeova, a segd n naaga buud ning a sẽn yãkã.—Zã 12:20; Tʋʋ. 8:27.

BUUD SẼN YƖ KASET RÃMB BUUDU

14-16. a) Bõe yĩng tɩ d tõe n yeel tɩ Israyɛll nebã ra segd n yɩ a Zeova kaset rãmba? b) Yaa tɩlae tɩ Wẽnnaam nin-buiidã maan bõe?

14 Israyɛll nebã ra waoogda b Wẽnnaam a Zeova, tɩ buud a taabã neb waoogd bãmb me wẽnnaam-dãmbã. No-rɛɛs a Ezai wakatẽ wã, a Zeova maka dũniyã ne bʋʋd kaoob zĩiga. A yeela bu-zẽmsã wẽnnaam-dãmbã tɩ b sã n sɩd yaa wẽnnaam-dãmb bɩ b wa ne b kaset rãmba. Ad a sẽn yeelã: “Bɩ buudã fãa tigme. Bɩ nebã lagem taaba. Yaa bãmb [wẽn-bʋg] n wilg bãmba? Yaa ãnda n togs tõnd bũmb nins sẽn da maan pĩndã? Bɩ b wa ne b kaset dãmb tɩ b togs tɩ d bãng tɩ yaa sɩda.”—Ezai 43:9.

15 Bu-zẽmsã wẽnnaam-dãmb pa tõe n wilg tɩ b sɩd vɩɩme ye. B yaa  bõn-naands bal n pa tõe n gom ye. Sã n pa ned n dɩk-ba, b pa tõe n toeem zĩig ye. (Ezai 46:5-7) La a Zeova yeela Israyɛll nebã sẽn yaa a nin-buiidã woto: ‘Yãmb yaa mam kaset dãmba, la mam tʋm-tʋmdb mam sẽn yãke, tɩ y bãng maam, la y tẽ maam la y bãng tɩ yaa maam. Wẽnnaam a to ka be sẽn deng maam, la a to ka be sẽn na n yaool n wa me ye. Mam yaa Zu-soaba. Fãagd a to ka be tɩ ka maam ye. Yãmb yaa mam kaset dãmba. Mam yaa Wẽnnaam.’—Ezai 43:10-12.

16 A Zeova nin-buiidã ra yaa wa neb sẽn kẽng bʋʋd zĩigẽ n na n tɩ kõ kaseto. B ra wilgdame t’a Zeova a ye bal n yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã, tɩ yaa zu-zẽkr n kõ-ba. A Zeova goma b yelle, n yeel tɩ ‘neb nins yẽ sẽn naan a meng yĩngã na n pẽga yẽnda.’ (Ezai 43:21) Buud a taabã ra miime tɩ Israyɛll nebã n yaa a Zeova nin-buiidã. A Zeova sẽn fãag-b Eziptã kɩtame tɩ ra yaa tɩlae tɩ b sak a noyã, n wilg tɩ yẽ la b Naaba. Neb nins sẽn tũud a Zeova rũndã-rũndã wã me segd n maana woto. B segd n maana wa no-rɛɛs a Miise sẽn yeelã. A yeela woto: “Baa buudã fãa sã n waoog b mens wẽnnaam-dãmba, tõnd na n waooga Zu-soab a Wẽnnaam la d sak bãmb wakat fãa.”—Mii. 4:5.

BUUD NEB SẼN YƖ KƖƖSDBA

17. Bõe n kɩt tɩ Israyɛll nebã ra yaa wa viyn tɩɩg sẽn pa womd bi-sõma a Zeova nifẽ?

17 Bʋko, Israyɛll nebã kɩɩsa a Zeova. B maana wa tẽns nins sẽn da pʋʋsd wẽnnaam-dãmb sẽn maan ne raad la kugã. Na maan yʋʋm 2800, no-rɛɛs a Oze yeelame tɩ Israyɛll nebã yaa wa viyn tɩɩg sẽn pa le womd bi-sõma. A yeelame tɩ b paasda b tẽn-kugã sõore, la tɩ ‘b yaa yam a yiib rãmba, n pa na n paam bʋʋm ye.’ (Oze 10:1, 2) Na maan yʋʋm 150 poore, a Zeremi taasa Israyɛll nebã a Zeova koɛɛg n yeele: “Mam sela yãmb wa tɩ-bu-sõngo. La yãmb teka wʋsgo, n lebg wa weoog tɩ-sãanga. . . . Y wẽnnaam-dãmb nins y sẽn da maan n kõ y mensã bee yɛ? Bãmb sã n tõe n fãag yãmb toogã wakat bɩ b yik n fãag-yã. . . . Mam nebã yĩma mam yelle.”—Zer. 2:21, 28, 32.

18, 19. a) Bõe la a Zeova yeel tɩ wilg t’a ra na n yãka neb tɩ b lebg a bu-paalga? b) Bõe yell la d na n gom sõsg ning sẽn pʋgdã pʋgẽ?

18 Israyɛll nebã yɩɩ wa tɩɩg sẽn womd bi-põaasa, bala b pa tũ a Zeova wa a sẽn da ratã ye. B ra waoogda bõn-naandse, n pa kell n yɩ a kaset rãmb ye. Rẽ n so t’a Zezi yeel zʋɩf-rãmbã taoor dãmb woto: “B na n deega Wẽnnaam soolmã yãmb nengẽ n kõ buud ning sẽn na n maan tʋʋm sẽn zemse.” (Mat. 21:43) Yaa neb nins a Zeova sẽn da na n yãkã bal n na n yɩ bu-paalgã neba. Bu-paal-kãng yaa Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã. A Zeova ra na n maana “kaool-paalg” ne-ba. A goma b yelle, n yeel woto: “Mam na n yɩɩ bãmb Wẽnnaam, la bãmb na n yɩɩ mam neba.”—Zer. 31:31-33.

19 Israyɛll nebã sẽn wa n lebg kɩɩsdbã, a Zeova yãka Israyɛll sẽn yaa Wẽnnaam dẽndã tɩ lebg a nin-buiidu. Yɩɩ pipi kiris-nebã wakatẽ. La ãnd dãmb n yaa a nin-buiid rũndã-rũndã? Bõe n tõe n sõng pʋ-peelem dãmbã tɩ b bãng wẽn-tũudb hakɩkã n bake? Sõsg ning sẽn pʋgdã na n goma rẽ yelle.