Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

“Oshigwana shi na Jehova oye Kalunga kasho”

“Oshigwana shi na Jehova oye Kalunga kasho”

“Oshigwana shi na Omuwa, oye Kalunga kasho, oshi na elago.” —  EPS. 144:15.

1. Aantu yamwe oyi itaala shike kombinga yaamboka taya longele Kalunga kombanda yevi?

AANTU oyendji kunena ohaya ti kutya omalongelokalunga ngoka ga simana muuyuni ihaga kwathele lela aantu ngaashi shi na okukala. Yalwe otaya zimine kutya Kalunga ina hokwa nando omalongelokalunga ngoka, molwaashoka otaga pengitha omalongo ge notaga ningi iinima mbyoka inaa hokwa. Ihe nonando ongawo, aantu oyo tuu mboka oyi itaala kutya momalongelokalunga agehe oto adha mo aantu mboka ye na omitima dhu uka taya longele Kalunga. Oye wete wo kutya Kalunga oku ya wete nokwe ya taamba ko ye li aalongeli ye kombanda yevi. Oye wete kutya aantu mboka inaya pumbwa okuthiga po omalongelokalunga giifundja, yo ya longele Kalunga momukalo ngoka a hokwa. Mbela Kalunga naye oku na etaloko lya fa lyawo? Eyamukulo otatu ke li mona sho tatu konakona Omanyolo ngoka taga popi kombinga yondjokonona yaantu mboka ya li ya longele Jehova Kalunga moshili.

EHANGANO NDYOKA KALUNGA A NINGILE NAANTU YE

2. Oolye ya ka ninga oshigwana shaJehova konima yethimbo, noshike sha li she ya yoolola ko kaantu yalwe? (Tala kethano lyopetameko.)

2 Omimvo 4 000 dha ka pita, Jehova okwa li i ihogololele oshigwana  she mwene kombanda yevi. Tatekulululwa Abraham, ngoka ti ithanwa “he yopambepo yaayehe mboka yi itaala Kalunga,” oye a li omuwiliki gwegumbo lye enene nogwaapiya ye omathele ogendji. (Rom. 4:11; Gen. 14:14) Aapangeli yomuKaanan oya li ye mu tala ko e li “omuwiliki omunankondo,” noya li ye mu simaneka noonkondo. (Gen. 21:22; 23:6) Jehova okwa li a ningi ehangano naAbraham nosho wo noluvalo lwe. (Gen. 17:1, 2, 19) Kalunga okwa li a lombwele Abraham ta ti: “Ngoye mwene noluvalo [lwoye] omu na okuzimina, mu fukalekithe omulumentu kehe etanda. . . . Shika osho tashi holola ehangano pokati ketu nane.” (Gen. 17:10, 11) Abraham nosho wo aalumentu ayehe megumbo lye oya li ya fukalekithwa. (Gen. 17:24-27) Okufukalekithwa nenge okupitithwa etanda okwa li endhindhiliko tali ulike kutya oluvalo lwaAbraham olu na ekwatathano lyi ikalekelwa naJehova Kalunga kawo.

3. Oshe ende ngiini, opo oluvalo lwaAbraham lwi indjipale sigo lwa ningi oshigwana oshinene?

3 Jakob nenge Israeli, omutekulu gwaAbraham, okwa li e na oyanamati 12. (Gen. 35:10, 22b-26) Oyanamati mboka oyo ya ka ninga omitse dhomazimo 12 gaIsraeli. (Iil. 7:8) Sho ondjala ye ya muKaanan, Jakob naanegumbo lye ayehe oya tembukile kuEgipiti, molwaashoka ko okwa li ku na iikulya. Pethimbo mpoka omwanamati gwe gumwe, Josef, oye a li omupangeli gwoshilongo shaEgipiti, noye a li ha landitha iilya kaantu muuyuni awuhe. (Gen. 41:39-41; 42:6) Oluvalo lwaJakob olwa li lwi indjipala noonkondo e talu ningi “oshigwana oshinene.” —  Gen. 48:4; lesha Iilonga 7:17.

JEHOVA TA HUPITHA OSHIGWANA SHE

4. Ekwatathano lini lya li pokati kAaegipiti noluvalo lwaJakob sho lwa tembukile muEgipiti?

4 Oluvalo lwaJakob olwa li lwa kala muEgipiti uule womimvo dhi vulithe po 200. Olwa kala moshikandjo hashi ithanwa Goshen, shoka shi li pooha dhomulonga gwaNiili. (Gen. 45:9, 10) Momukokomoko gwethimbo ndyoka ya kala moshikandjo shoka, oya li ye na ombili nAaegipiti. Aaisraeli oya kala haya zi momagumbo omashona noya li ye na ehala ewanawa lyokulitha iimuna yawo. Farao okwa li e ya taamba ko nombili, molwaashoka okwa li e shi nawa Josef nokwa li e mu lenga noonkondo. (Gen. 47:1-6) Ihe Aaegipiti oya li ye huge aasita yiimuna. Oya li ye ya tonde noye ya dhina nokuli. (Gen. 46:31-34) Ihe nonando ongawo, oya li ye na oku yi idhidhimikila sho ye li moshilongo shawo.

5, 6. (a) Onkalo yoshigwana shaKalunga oya ka lunduluka ngiini sho shi li muEgipiti? (b) Moses okwa li a hupithwa ngiini, noshike Jehova a li a ningile oshigwana she?

5 Onkalo yoshigwana shaKalunga osho nduno ya ka lunduluka shimwe to nyengwa. Ombiimbeli otayi hokolola tayi ti kutya: “Nena omukwaniilwa ngoka inaa tseya Josef, okwa lala Egipiti. Okwa lombwele aantu a ti: ‘Aaisraeli mbaka oyendji noye na oonkondo ye tu vule.’ [Oye] ya thiminike ye ya tsike iilonga iidhigu yuupika taye ya longitha nonyanya. Oye ya tungitha omatungo noye ya longitha omapya noinaye ya yaalela nando.” Aaisraeli oya li muudhigu wu vule oonkondo dhawo shili. —  Eks. 1:8, 9, 13, 14.

6 Farao okwa ka gandja oshipango kutya uunona wuumati awuhe tawu valwa kaakulukadhi Aahebeli nawu dhipagwe. (Eks. 1:15, 16) Moses okwa valwa pethimbo ndyoka oshipango shoka sha adhika sha gandjwa nale. Sho e na owala oomwedhi ndatu, yina okwa li e mu holeke momanenge komunkulo gwomulonga gwaNiili. Sho omwanakadhona gwaFarao e mu mono, okwe mu kutha po a ninge omwana. Ihe lago enene, Moses okwa ka putudhwa kuyina, Johebet, ngoka a li omupiya gwaJehova omudhiginini. Konima yethimbo Moses naye okwa ka ninga omupiya gwaJehova omudhiginini. (Eks. 2:1-10; Heb. 11:23-25) Jehova “okwa mono” okupikwa kwoshigwana she nokwa tokola oku shi mangulula mo miikaha yAaegipiti, mboka ya li taye shi hepeke noonkondo. Moses oye a li omuwiliki gwasho sho sha mangululwa mo muupika. (Eks. 2:24, 25; 3:9, 10) Kungeyi, Jehova okwa li a  “mangulula” nenge a hupitha oshigwana she. —  Eks. 15:13; lesha Deuteronomium 15:15.

AAISRAELI TAYA NINGI OSHIGWANA SHAKALUNGA

7, 8. Osha li she ende ngiini, opo oshigwana shaJehova shonale shi kale oshiyapuki?

7 Nonando pethimbo ndyoka Jehova ka li a pa Aaisraeli iipango ye noka li wo a langeka po aasaaseri mokati kawo, okwa li e ya tala ko ye li aantu ye. Onkee ano, Moses naAaron oya li ya lombwelwa ya lombwele Farao taya ti: “Omuwa Kalunga kaIsrael ota ti: ‘Etha aantu yandje ya ka dhanene ndje oshituthi mombuga nokugalikana ndje.’” —  Eks. 5:1.

8 Aaisraeli oya li ye na okumangululwa mo muupika wAaegipiti moka ya li taya thindilwa kongudhi. Mbela shika osha li tashi ka ningwa ngiini? Jehova Kalunga kawo okwa li a tumine Aaegipiti omageelo omulongo omanyanyalithi. Okwa li wo a hanagula po Farao netangakwiita lye pEfuta Etiligane. (Eks. 15:1-4) Konima owala yoomwedhi ndatu, Jehova okwa li a ningi ehangano nAaisraeli pondundu yaSinai. Okwe yu uvanekele a ti kutya: “Ngashingeyi, ngele otamu vulika kungame e tamu dhiginine ehangano lyandje, otamu ningi aantu yandje mwene . . . oshigwana sha yapulilwa ndje.” —  Eks. 19:5, 6.

9, 10. (a) Ompango oya li ya yoolola ko ngiini Aaisraeli kiigwana yilwe, ngaashi sha popiwa muDeuteronomium 4:5-8? (b) Aaisraeli oya li ye na okuninga shike, yu ulike kutya yo ‘oshigwana shaKalunga mwene’?

9 Aapiya yaJehova oya kala uule womathelemimvo nokuwilikwa komitse dhomagumbo ndhoka dha li aapangeli, aatokolihapu nosho wo aasaaseri. Aaisraeli oya li ya landula omulandu nguka gwokuwilikwa manga Aaegipiti inaaye ya ninga aapika. (Gen. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5) Ihe Jehova okwa li a pe Aaisraeli oompango okupitila muMoses. Oompango ndhoka dha li dhe ya yoolola ko kiigwana yilwe mbyoka ye ya kundukidha. (Lesha Deuteronomium 4:5-8; Eps. 147:19, 20.) Omolwompango opwa li pwa langekwa ongundu yaantu yi iyoololelwa ya kale aasaaseri yoshigwana. Ompango oya li wo ya gandja elombwelo pu langekwe ‘aawiliki’ mboka ya simanekwa omolwontseyo nuunongo mboka ye na, ya ninge aatokolihapu mokati koshigwana shaIsraeli. (Deut. 25:7, 8) Ompango oya li ya pe aantu omalombwelo nkene ye na okulongela Kalunga kawo nosho wo nkene ye na okwiihumbata monkalamwenyo yawo yakehe siku.

10 Jehova okwa li a lombwele ishewe Aaisraeli okupitila muMoses oompango dhe manga owala inaaya ya mEvi lyEuvaneko. Moses okwa li e ya lombwele ta ti: “Nena ndjika Omuwa okwa koleke kutya ongoye oshigwana she mwene, ngaashi e ku uvanekele; nokwe ku lombwele, u dhiginine oompango dhe adhihe. Ote ku nenepeke u vule iigwana ayihe yilwe mbyoka e yi shiti, noto ka etela edhina lye ehambelelo, esimano nepandulo. Oto ka ninga oshigwana she mwene, ngaashi u uvaneke.” —  Deut. 26:18, 19.

AAKWIILONGO NAYO OTAYA VULU OKULONGELA KALUNGA PAMWE NOSHIGWANA SHE ISRAELI

11-13. (a) Oolye ya li haye endathana noshigwana shaKalunga oshihogololwa? (b) Aakwiilongo oya li ye na okuninga shike, ngele oya hala okulongela Jehova?

11 Nonando Jehova okwa li a hogolola oshigwana she kombanda yevi, ini indika aakwiilongo nenge mboka kaaye shi Aaisraeli ya kale pamwe nayo. Okwa li e etha “aayeni,” sha hala okutya, mboka kaaye shi Aaisraeli, mwa kwatelwa Aaegipiti, ya ye pamwe noshigwana she sho e shi mangulula muupika waEgipiti. (Eks. 12:38) Pethimbo lyegeelo etiheyali, ndyoka lya li oompawe, “omalenga gamwe gomukwaniilwa” gwaEgipiti ngoka ga li ga vulika koohapu dhaJehova, oga katuka onkatu, opo ga ye pamwe noshigwana shAaisraeli. —  Eks. 9:20.

12 Moses okwa li a lombwele Aaisraeli manga inaaya taaguluka omulonga gwaJordan okuya kuKaanan, a ti: “Kaleni ano mu hole aakwiilongo” mboka ye li mokati keni. (Deut. 10:17-19) Oshigwana shaKalunga oshihogololwa osha li shi hole aakwiilongo mboka ya li pamwe nasho, uuna taya vulika koompango ndhoka Kalunga a pa Moses. (Lev. 24:22) Aakwiilongo yamwe oya  li ya ningi aalongeli yaJehova Kalunga. Pashiholelwa, Rut, omukiintu Omumoab, okwa li e na ehalo lyokulongela Jehova. Okwa li a lombwele yinamweno, Naomi, Omwiisraeli a ti: “Aangandjoye otaa ka ninga aangandjetu, ngaashika Kalunga koye ota ka kala Kalunga kandje wo.” (Rut 1:16) Aakwiilongo oya li yi itedhululithwa e taya ningi yeitaalo lyOshijuda, naalumentu oya li ye na okupitithwa etanda nenge okufukalekithwa. (Eks. 12:48, 49) Jehova okwa li e ya taamba ko ya kale pamwe noshigwana she oshihogololwa, Israeli. —  Num. 15:14, 15.

Aaisraeli oya li ye hole wo aakwiilongo (Tala okatendo 11-13)

13 Sho Salomo a tungu otempeli e te yi yapulile Jehova, opwa li pwa ningwa elongekidho. Elongekidho ndyoka olya li lya tulwa po, opo mboka kaaye shi Aaisraeli nayo, ya galikane Jehova. Salomo okwa li a galikana a ti: “Ngele omukwiilongo ngoka a kala mevi lyokokule, ta kundana edhina lyoye enene, oshikaha shoye shoonkondo nokwooko kwoye kwa taganana e te ya, e ku galikanene motempeli ndjika, pulakena omagalikano ge. Mu uva megulu lyoye, moka wa kala mo, nou mu ningile shoka te shi pula, opo iigwana ayihe yomuuyuni yi ku tseye noyi vulike kungoye, ngaashi aantu yoye Aaisraeli taa ningi. Nena otaa ka tseya kutya otempeli ndjika nde yi tungu, oyo ehala moka to simanekelwa.” (2 Ondjal. 6:32, 33) Sho Jesus a li kombanda yevi, omuntu kehe kee shi Omwiisraeli ngoka a hala okulongela Jehova osho a li e na okuninga ngaaka, ngele okwa hala okulongela Jehova pamwe noshigwana she oshihogololwa. —  Joh. 12:20; Iil. 8:27.

AAISRAELI OYA LI OONZAPO NENGE TU TYE OSHIGWANA SHOKA HASHI ITHANWA NEDHINA LYAJEHOVA

14-16. (a) Omomukalo guni Aaisraeli ya li ye na okukala oshigwana shoka hashi ithanwa nedhina lyaJehova? (b) Oshigwana shaJehova kunena osha tegelelwa shi kale hashi ihumbata ngiini?

14 Aaisraeli oya li haya longele Kalunga kawo, Jehova, omanga iigwana yilwe nayo ya li hayi longele iikalunga yayo. Pethimbo lyomupolofeti Jesaja, Jehova okwa li a yelekanitha onkalo yuuyuni naashoka hashi ningwa mompangu. Okwa li a pula iikalunga yiigwana yi gandje uunzapo wayo mboka tawu ulike kutya yo ookalunga kashili aanankondo. Jehova okwa popi a ti: “Ithaneni iigwana yi ye koompangu. Olye gwomookalunga  kawo ta vulu okuhunganeka onakuyiwa? Olye gwomuyo a hunganeke iinima yananena? Ookalunga mboka naa ete po oonzapo dhawo, ya holole kutya oye na oshili, ye ete etompelo lyoshili yoohapu dhawo.” —  Jes. 43:9.

15 Ookalunga kiigwana oya li ya nyengwa okugandja uunzapo kutya yo oye li ookalunga. Oya li ihaaya popi nohaya humbatwa kwaamboka haye ya longele. (Jes. 46:5-7) Ihe Jehova okwa li a lombwele oshigwana shaIsraeli a ti: “Aaisraeli, one oonzapo dhandje, . . . aantu yandje nde mu hogolola, opo mu tseye ndje ne mu itaale ndje nokuuva ko kutya ongame. Kaku na Kalunga a li ndje komeho, nokaku na ta ka landula ndje. ‘Ongame, ongame Omuwa, kaku na omuhupithi gulwe. . . . One oonzapo dhandje. . . . ongame Kalunga.’” —  Jes. 43:10-12.

16 Ngaashi owala iigwana hayi gandja uunzapo moompangu, oshigwana shaJehova nasho ohashi ulike nesimaneko kutya Jehova oye awike Kalunga kashili. Jehova okwa li e shi ithana ngiini? Ombiimbeli otayi yamukula tayi ti: “Aantu mboka ndi ishitile ngame mwene, oyo notaa ka imbila ndje omahambelelo.” (Jes. 43:21) Aaisraeli oya li oshigwana shoka hashi ithanwa nedhina lye. Sho Jehova e shi mangulula mo muupika waEgipiti, okwa li a tegelela shi kale tashi vulika kuye. Okwa li wo a tegelela shi kale tashi mu simaneke shili, molwaashoka oye Omupangeli gwasho. Omupolofeti Mika okwa li a popi nkene oshigwana shaJehova kunena shi na okwiihumbata sho a ti: “Oshigwana kehe otashi simaneke nokuvulika kuKalunga kasho shene, ihe tse otatu ka longela nokuvulika kOmuwa Kalunga ketu aluhe sigo aluhe.” —  Mika 4:5.

UUNASHIPOTHA WAAISRAELI

17. Omolwashike Jehova a li a tala ko oshigwana shaIsraeli sha fa “omuviinu gwaa na oshilonga”?

17 Oshigwana shaIsraeli kasha li oshidhiginini kuKalunga kasho, Jehova. Osha li sha nwethwa mo nayi kiigwana mbyoka hayi longele iikalunga yiiti nosho wo mbyoka ya ningwa momamanya, noya tameke oku yi longela. Omimvo 2 800 dha ka pita omupolofeti Hosea okwa nyola a ti: “Oshigwana shaIsrael osha li sha fa omuviinu . . . oshi indjipalitha omwaalu gwiiyambelo yasho. . . . Aantu yomitima omikotokeli otaa ka sa uudhigu molwoondjo dhawo.” (Hos. 10:1, 2) Konima yomimvo 150 lwaampono, Jeremia okwa li wo a yelekanitha oohapu ndhoka dha popiwa kuJehova noshigwana shoka kaashi shi oshidhiginini a ti: “Onde ku tsike ngaashi omuviinu gwa hogololwa, ombuto ya hogololekeka. Ihe tala utale, nkene wa tya! Owa fa omuviinu gwaa na oshilonga nogwo ola. . . . Iikalunga mbyoka wi ihambulile, oyi li peni? Nayi ku hupithe, sho wa adhika kuudhigu . . . aantu yandje oya dhimbwa ndje.” —  Jer. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Jehova okwa hunganeke ngiini kutya ota ka kala e na oshigwana oshipe hashi ithanwa nedhina lye? (b) Oshike tatu ka kundathaneni moshitopolwa tashi landula?

18 Oshigwana shaIsraeli osha li shi imike iiyimati yo ola, molwaashoka inashi longela Jehova Kalunga momukalo gu uka. Inashi tsikila oku mu longela shi li oonzapo dhe, ihe pehala lyaashono, osha li sha longele iikalunga noku yi landula. Jesus okwa li a lombwele aawiliki Aajuda aaniihelele yopethimbo lye a ti: “Onkee ano tandi mu lombwele. Otamu ka kuthwa Oshilongo shaKalunga e tashi ka pewa aantu haa imike iiyimati mbyoka ya pumbiwa.” (Mat. 21:43) Oomboka owala ya li ‘mehangano epe’ ndyoka lya hunganekwa komupolofeti gwe, Jeremia, taya ka ninga oshigwana oshipe, Israeli shopambepo. Jehova okwa li a popi kombinga yoshigwana shopambepo shoka oshipe a ti: “Otandi ningi Kalunga kawo, noyo taa ningi aantu yandje.” —  Jer. 31:31-33.

19 Methelemumvo lyotango sho oshigwana shaIsraeli inaashi vulika kuye, Jehova okwa hogolola Israeli shopambepo shi kale oshigwana she. Ihe oolye ye li oshigwana she kunena kombanda yevi? Aantu mboka ye na omitima dhu uka ohaya dhimbulula mo ngiini aalongelikalunga yashili? Oshitopolwa tashi landula ko otashi ka kundathana kombinga yoshinima shoka.