Skip to content

Skip to table of contents

A Rechad el Dios er Tir a Jehovah

A Rechad el Dios er Tir a Jehovah

“Te ngeltengat a re chad el Dios er tir a RUBAK.”​—PSA. 144:15.

1. Ngera uldesuir a rebebil el kirir tirke el mengull er a Dios?

 A REBETOK el chad er chelechang a melekoi el kmo aika el meklou el klechelid a diak a ngera el loruul el olengeseu er a rechad. E a rebebil a omdasu el kmo a Dios a diak lekengei aika el klechelid e le te olisechakl a klsuul el tekoi e dirrek el meruul a mekngit el tekoi. Me nguaisei, engdi a rebetok er tir a oumerang el kmo a Dios a kongei er a rungil el chad el ngar er a chelsel a bek el klechelid. Engdi tiang ngmera el tekoi? Me a lechub a Dios ngmengerechir er tirke el mengull er ngii el mo tuobed er aike el klsuul el klechelid? Me bo domes a nger er aika el ker el oeak sel dosuub er a reksi er a rechedal a Jehovah el ngar er a Biblia.

A TELBILEL A DIOS EL MO ER A RECHEDAL

2. Te rua techang a mlo chedal a Jehovah? Ngera mle olangch el ochotii el kmo ngmla er ngii a ileakl el deleuill er tir el obengkel a Jehovah? (Momes er a siasing er a uchelel a suobel.)

2 A bekord el 4,000 el rak er a mla me mong, e a Jehovah a millilt er a cheldellir a rechad el mo ileakl el chedal el ngar er a chutem. A Biblia a mesaod er a Abraham el kmo, ng “demerir tirkel rokui el oumerang,” e ngii a dirrek el mle bdelul a klou el telungalek e mla er ngii a rebetok el dart el mesiungel. (Rom 4:11; Gen. 14:14) Sera lengar er a Kanaan e a rechad a ulemes er a Abraham el ua “chetengakl e kuoll el chad.” (Gen. 21:22; 23:6) Me a Jehovah a rirellii a telbiil el obengkel ngii me a ruldidellel a rsechel. (Gen. 17:1, 2, 19) A Dios a dilu er ngii el kmo: “Tiakid a kmal kirem kau ma ruldidellel a rsechem el kongei er ngii el kmo: a re bek el sechal el ngar a delongeliu a kirir el mor a botk.” E dilechelii el kmo: “Tia mo olecholt el kmo ng ngar ngii a telbiil er a delongeliu kemiu ma ngak.” (Gen. 17:10-12) Me seikid e a Abraham me a rokui el sechal er a telungalek er ngii a ulebotk. (Gen. 17:24-27) Me a botk a mle olangch el ulechotii el kmo a ruldidellel a rsechel a Abraham a mla er ngii a ileakl el deleuill er tir me a Jehovah.

3. Ngmilekerang a ruldidellel a rsechel a Abraham e mo betok?

3 A Jakob me a lechub e ng Israel el ngelekel a ngelekel a Abraham, a mla er ngii a re 12 el ngelekel el sechal. (Gen. 35:10, 22b-26) A cherengel a taem e tirka el sechal a mlo demerir aike el 12 el klebliil er a Israel. (Rel. 7:8) A Josef el ngelekel a Jakob a mlengai el mo er a Ekipten, e a uriul e a Farao a milsa klisiich er a omerreder. Me a Josef a mlo oungerachel a omerusel a kall er a beluu el rokir er sera lebo er ngii a bosech. E tia el bosech a uchul me a Jakob me a telungalek er ngii a millukl el mo er a Ekipten. (Gen. 41:39-41; 42:6) Me ngar isel beluu e a ruldidellel a rsechel a Jakob a kmal mlo obdois.​—Gen. 48:4; monguiu er a Rellir 7:17.

A JEHOVAH A OLSOBEL ER A RECHEDAL

4. A kot el uchul, e ngmle ua ngerang a deleuill er a rechad er a Ekipten me a ruldidellel a rsechel a Jakob?

4 A ruldidellel a rsechel a Jakob a kiliei er a Gosen el ngar er a Ekipten el kuk betok er a 200 el rak. (Gen. 45:9, 10) A Farao a milengemedaol er a rechad er a Israel el mo kiei er a Ekipten e le ngmle medengelii a Josef e milengull er ngii. (Gen. 47:1-6) Me ngmla er ngii a budech er a delongelir tir me a rechad er a Ekipten el bekord el 100 el rak, e te kiliei er a chelsel a mekekerei el beluu e ulemekeroul a charm. Me alta e a rechad er a Ekipten a uluuketui er a rechad el omekeroul a sib, engdi ngmle kirir el olengesenges er a Farao e mechititerir me lolemolem el kiei er a Ekipten.​—Gen. 46:31-34.

5, 6. (a) Ngmilekerang e mlengodech a blekeradel er a rechedal a Dios el ngar er a Ekipten? (b) Ngera uchul me ngdimlak lokodir a Moses, e a Jehovah ngera ngrirellii el kirir a rechedal?

5 A uriul e a rechad er a Ekipten a rirelleterir a rechad er a Israel el mo sibrir. A Biblia a kmo: “A beches el king el dimlak lodengelii a Josef, a mlo merreder er a Ekipten. Me ng dula er a re chedal el kmo, ‘Mesang, tirkel chad er a Israel a kmal betekngang e mesisiich me ng sobeka renguk er kid.’” Sei a uchul me a rechad er a Ekipten a ulerrimel er a rechad er a Israel el mo meruul a rengnga, e mengetmokl a sers, e meruul a bek el bedengel a meringel el ureor. Ngkmal mle mekngit a blekerdelir el mo er a rechad er a Israel.​—Exo. 1:8, 9, 13, 14.

6 Ngika el beches el Farao a dirrek el dilung me lokodeterir a rokui el ngalek el sechal er a Israel sel lemechell. (Exo. 1:15, 16) Me ngar er seikid el taem, e a redil er a Israel el Johebet a milechellii a Moses. E a bocha le edei el bilel e ngmilertii er a delul a mekemanget el chudel er a tkul a Omoachel el Nail. Ngdi mle telkib, e a redil el ngelekel a Farao a miltik er a Moses e ngiluu el mo ngelekel. Ngkilengei er a delal a Moses me ngomekeroul er ngii, e a cherengel a taem e a Moses a mlo blak a rengul el mesiungel a Jehovah. (Exo. 2:1-10; Heb. 11:23-25) A Jehovah a milseterir a rechedal el kmal chormang me ngtilbir el mo ousbech er a Moses el mo mengetakl er tir el oltobed er tir er a Ekipten. (Exo. 2:24, 25; 3:9, 10) Ngoeak tiaikid el rolel, e a Jehovah a ngilbeteterir me a lechub e ngulsebelterir a rechad er a Israel.​—Exo. 15:13; monguiu er a Duteronomi 15:15.

A RECHEDAL A DIOS A TOKETEKII A RENGED

7, 8. Ngmilekerang a Jehovah e mengudel er a rechedal el toketekii a ‘beluu el cheledaol el di kirel’?

7 Sel taem e a Jehovah a dirkak longudel er a rechad er a Israel el toketekii a renged, el ngar er ngii a llechul me a kleprist er ngii. Engdi ngmla melilt er tir el mo ileakl el chedal. Sei a uchul e a Moses me a Aron a mlodurech el mo melekoi er a Farao el kmo: “Tiakid a lolekoi er ngii a RUBAK el Dios er a Israel el kmo, ‘Bechititerir a re chedak me lorael, me bo le sebechir el meruul er a ungilklebesei el kirek el ngar a ked.’”​—Exo. 5:1.

8 Engdi a Farao a mle chetil a lorael a rechad er a Israel. Me sera bo lolubet er a rechedal er a klsibai, e a Jehovah a uluusbech a teruich el ringel el omekcharm er a rechad er a Ekipten e a uriul e ngulekngemedii a Farao me a urrurt er a resoldau er ngii er a Bekerkard el Daob. (Exo. 15:1-4) E a bekord el edei el buil er a uriul, e a Jehovah a rirellii a telbiil el obengterir a rechad er a Israel er a Rois el Sinai el kmo: “A lsekum kom mo olengesenges er ngak e olab a telbilek, e kom mo meral chedak. . . . Kom mo chimol beluu el prist el mo mesiou er ngak, el cheledaol el di kirek.”​—Exo. 19:5, 6.

9, 10. (a) A doltirakl er a Duteronomi 4:​5-8, e ngmilekerang a Llach e rulleterir a rechad er a Israel el mo ileakl er a bebil el renged? (b) A rechad er a Israel ngmle kirir el mekerang el ochotii el kmo te mle “chedaol chedal” a Jehovah?

9 Sera lengar er a Ekipten a remesiungel a Jehovah er a uchei er a bo el sibai, e a bek el bdelul a telungalek a milsiou el mengedereder, e chad er a kerrekeriil, e dirrek el prist el kirir a rechedal. Me a remesiungel a Jehovah er a uchei a dirrek el mle betok el rak el oltirakl er tia el rolel a dereder. (Gen. 8:20; 18:19; Job 1:4, 5) Engdi a uriul, e a Jehovah a ngilbeteterir a rechad er a Israel er a klsibai, e milsterir a llach el rirelleterir el mo ileakl er aike el bebil er a renged. (Monguiu er a Duteronomi 4:5-8; Psa. 147:19, 20.) A Llach a rirelleterir a cheldellir a rechad el mo prist er a renged. E a Llach a dirrek el dilu el kmo, a remechuodel el mle klou a klemedengei me a llomeserreng er tir, a mo chad er a kerrekeriil. (Dut. 25:7, 8; Rut. 4:4) Me a Llach a milsterir a rechad a ulekrael el kirel a omengull er tir me a rolel a klengar er tir er a bek el sils.

10 A uchei er a bo lesiseb er a Beluu er a Nglat a rechad er a Israel, e a Jehovah a ulemelekl a llechul el mo er tir. A Moses a dilu er tir el kmo: “Chelechang e a RUBAK a mla ngoikau el mo kmal chedal el ua le tilib lekor kau; me ng mellach er kau me molengesenges a rokui el llechul. Ng mo rullau el kuk mo klou er a ngii di le beluu el bla le beob. Ke mo chedaol chedal el ua le tilbir, me ke mo oldanges e mengebkall er a ngklel.”​—Dut. 26:18, 19.

A RECHISENTAEL A MILENGULL ER A DIOS EL OBENGTERIR A RECHEDAL

11-13. (a) Te rua techang a mlo mengull er a Dios el obengterir a rechedal? (b) A lsekum a Rechisentael a mle sorir el mengull er a Jehovah, e ngmle kirir el mekerang?

11 Me alta e a rechad er a Israel a mle ngellitel el chedal a Jehovah el ngar er a chutem, engdi ngkilengei er a Rechisentael el mo kiei el obengterir. El ua tiang, a Biblia a kmo a rubdois el chad, el uldimukl er a rechad er a Ekipten, a mlo obengterir a rechad er a Israel er sera loltobed er tir er a Ekipten a Dios. (Exo. 12:38) E a rebebil er a remesiungel a Farao el ullengesenges a ulekrael er a Moses el kirel sel ongeuid el ringel, a locha mle teloi er tir.​—Exo. 9:20.

12 A uchei er a bo leiuul er a Omoachel el Jordan el mo er a Kanaan a rechad er a Israel, e a Moses a dilu er tir el kmo, ngkirir el ‘ochotii a bltikerreng er tir el mor a re chad er a ngodech el beluu’ el kiliei er a delongelir. (Dut. 10:17-19) Me a lsekum a Rechisentael a kilengei el mo olengesenges a bebil er aike el meklou a ultutelel el llecherir a rechad er a Israel, e a rechedal a Dios a mle kirir el kongei er tir me lekiei el obengterir. (Lev. 24:22) Te dirrek el mla er ngii a Rechisentael el mlo mengull er a Jehovah. El ua tiang, a Ruth el redil er a Moab a mlo soal el mesiou er a Jehovah. Me ngdilu er a Naomi el redil er a Israel el kmo: “A re chad er a beluam a mo chedak; ma Dios er kau a mo Dios er ngak.” (Rut. 1:16) Me tirka tirke el chad er a ngodech el beluu el okedongall el ulebult el Chisentael, me a resechal er tir a mle kirir el mo obotk. (Exo. 12:48, 49) Me a Jehovah a ulemes er tir el ua lechedal.​—Ule. 15:14, 15.

13 A ta er a nglunguchel a Salomon a dirrek el ochotii el kmo a Jehovah a kongei er a Rechisentael el mo mengull er ngii. Sel taem er a lemechedaol a templo, e a Salomon a milluluuch el kmo: “A lsekum a chad er a ngodech el beluu el diak le chad er a Israel e kiei er cheroid a remenges a chisel a klungiolem ma klisichem, e mo medengei el kmo ng ua ngera omerellem, me ng mer tial blai el me meluluuch, e mrenges a nglunguchel. Mngar a eanged el mkiei er ngii, e mrenges a nglunguchel e bsa ongtil, ma re chad er a beluulchad el rokir bo lodengelii a ngklem, e loluu er kau el ua re chad er a Israel. Te mo medengei el kmo tial blai el krirellii a okedongall er ngii a ngklem.” (2 Kr. 6:32, 33) Ngmo lmuut er a taem er a Jesus, e a Rechisentael a mle sebechir el mengull er a Jehovah a lsekum te mo mengull er Ngii el obengterir a rechedal.​—Jn. 12:20; Rel. 8:27, 28.

A RECHAD ER A ISRAEL A MLO CHIMO EL BELUU EL SIONING

14-16. (a) Ngokiu a ngera el rolel e a rechad er a Israel a mlo chimo el beluu el sioning er a Jehovah? (b) A Dios ngera ngmengerechir er ngii er a rechedal?

14 A rechad er a Israel a milengull er a Dios er tir el Jehovah, engdi a bebil el renged a milengull aike el chelid er tir. Me a klou a ultutelel el ker a mle kirel el mo monger el kmo, ngtechang a mera el Dios? Ngar er sel taem er a Isaia, e a Jehovah a dilu el kmo ngkirel el mo er ngii a kerrekeriil el mo onger er tia el ker. Me a lsekum a chelid er aike el renged a mera el ngar er ngii, e ngmle kirir a resioning er tir el me er tia el kerrekeriil. Ngdilu el kmo: “Beche ikal chelid me le ngititerir a re sioning er tir el mei el mo olecholt el kmo te melemalt, el mo omeketakl a klemerang er a tekingir.”​—Isa. 43:9.

15 A chelid er aike el renged a dimlak el sebechir el ochotii el kmo te mera el ngar er ngii. E le ikang a di bleob el chaus el diak el sebechel el mengedecheduch me a ka el sebechel el mengitengtik el dimerekmo a chad bo el kiderii el nguu el merael. (Isa. 46:5-7) Engdi a Jehovah a dilu er a rechedal el chad er a Israel el kmo: “Kemiu a sioning er ngak; ak millilt er kemiu el mesiungek el beluu, me bo modengelkak e moumera er ngak, e momtab el kmo ng di ngak el tang a Dios. Ng diak a ngodech el dios er bitar ngak; ng kmal di dimlak, el kmal diak le bor ngii. Ng di ngak el tang a RUBAK, el di ngak el tang a sebechek el olsobel er kemiu. . . . Kemiu a sioning er ngak.”​—Isa. 43:10-12.

16 A rechedal a Jehovah a mle ua resioning el ngar er a medal a kerrekeriil, el mla er ngii a ileakl el techellir el olecholt el kmo a Jehovah a di ta el mera el Dios. Ngulemekedong er tir el kmo, te “chad el kurruul er tir el kirek, me te mo mengitakl odengesek!” (Isa. 43:21) Me a rechad a mle medengelterir el kmo te chedal a Jehovah. A Jehovah a ngilbeteterir er a klsibai er a Ekipten a uchul me ngmilengerechir er tir el mo olengesenges er ngii e mo oldanges er ngii el Merredelir. Me a profet el Mika a ulechotii a uldasu el kirir a rokui el chedal a Dios el obang el kmo: “A derta er a ikel beluu a mengull el meluluuch e olengesenges er a di chedul, ngdi kid a mo mengull el meluluuch e olengesenges er a RUBAK el Dios er kid el mo cherechar el diak a ulebengelel.”​—Mik. 4:5.

A RUMTOK EL CHAD

17. Ngera uchul me a Jehovah a ulemes er a renged er a Israel el ua mla mo mechut el dellomel el bilong?

17 Ngklengiterreng, e le rechad er a Israel a mlo diak lolengesenges er a Jehovah. Te mlo mesuub a blekerdelel aike el renged el milengull a chelid el rruul er a kerrekar me a bad, e riruul a betok el olengetongel el kirel a klsuul el omengull. A bekord el 2,800 el rak er a mla me mong, e a profet el Hosea a ulemekesiu er a renged er a Israel el mo er a dellomel el bilong e dilu el kmo: “A rengrir a cheblad, me chelechang e te chormang el kirel a kngterir.” (Hos. 10:1, 2) E a bekord el 150 el rak er a uriul, e a Jeremia a dirrek el ulemekesiu er a omtok el renged er a Israel el mo er a dellomel el bilong, el kmal mle ungil er a uchei engdi ngmla mo merat. Me ngokiu a Jeremia, e a Jehovah a dilu el kmo: “Ng ngar ker a chelid el murruul el mo chedmiu? Sel bor a chelebuul, e bo lolsobel er kemiu a lsekum ng sebechel.” Ngdilechelii el kmo: “Te di chedak a mla obes er ngak.”​—Jer. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Ngmilekerang a Jehovah e omlaoch el kmo ngmo melilt er a rebeches el chedal el ngar tia el chutem? (b) Ngera el tekoi a mo soadel er a ongingil el suobel?

18 A Israel a ulemekdubech a mekngit el rodech e le tir el dimlak longull er a Jehovah el ngar er a melemalt el rolel. Ngdimlak lolemolem el sioning er ngii e bai mlo mengull a bleob el chelid. Me a Jesus a dilu er a remekngit el mengeteklir a rechad er a Judea el kmo: “A Rengedel a Dios a bo le nguu er kemiu el mesterir a re bebil er a re chad el tirkel mo ourodech a ungil rodech.” (Mt. 21:43) A Jehovah a mo melilt er tirke el mo chedal tia el beches el renged, el okedongall el Israel er a Dios, e mo rullii a “beches el telbiil” el obengterir. Ngulemlaoch el kmo: “Ak mo Dios er tir, me tir a mo chedak.”​—Jer. 31:31-33.

19 Me sera bo lak lolengesenges a rechad er a Israel, e a Jehovah a ngileltii a Israel er a Dios el mo ileakl el chedal. Me te rua techang a chedal er chelechang? Te mekerang tirke el sorir el mo mesiou er a Dios e dongcheterir a remera el mengull er ngii? Kede mo mesaod aika el tekoi er a ongingil el suobel.