1. Кәбир адамларың Худая гуллук этмек бабатда нәхили гарайышлары бар?

ШУ ГҮНЛЕР көп адамлар дүнйәдәки эсасы динлериң адамзадың бәхбиди үчин кән бир тагалла этмейәндигини айдярлар. Кәбирлери болса, бу динлер Худая ярамаяр, себәби олар хакыкаты өвретмейәр ве эдим-гылымлары Худайың талапларына лайык гелмейәр дийип пикир эдйәрлер. Галыберсе-де, олар хемме динде-де акйүрекли адамлар бар, Худай олары гөрйәр ве өз гуллукчылары хөкмүнде кабул эдйәр дийип ынанярлар. Олар ялан динден чыкып, Худая айратын халк болуп сежде этмек хөкман дәлдир өйдйәрлер. Эмма шейле гарайыш догрумы? Гелиң, муны билмек үчин гечмишде Ехова гуллук эден адамларың мысалына середелиң.

2. Ехова кимлери халкы эдип сайлады ве олар башга халклардан нәдип тапавутланярды? (Макаланың башындакы сурата середиң).

² Такмынан дөрт мүң йыл мундан өң, Ехова ер йүзүнде өзүне айратын халк сайлады. Ыбрайым пыгамбериң йүзлерче адамдан ыбарат улы машгаласы барды. Мукаддес Язгыларда оңа «иман эдйәнлериң барының атасы» дийилйәр (Рим. 4:11; Гел. чык. 14:14). Кенганың хөкүмдарлары  хем оңа «хорматланян адам» хөкмүнде гараярдылар (Гел. чык. 21:22; 23:5, 6). Ехова Ыбрайым ве онуң несиллери билен әхт баглашды (Гел. чык. 17:1, 2, 19). Худай Ыбрайыма шейле дийди: «Сиз Мениң сен ве сениң гелҗекки неслиң билен эдйән әхтимиң шертлерини берҗай этмелисиңиз. Араңыздакы эркеклериңизиң әхлисини сүннетлемелисиңиз... Сүннет сиз билен Мениң арамдакы әхтиң нышаны болар» (Гел. чык. 17:10, 11). Шол себәпли Ыбрайым ве онуң хоҗалыгындакы әхли эркеклер сүннетленди (Гел. чык. 17:24—27). Сүннетленмек Ехова билен баглашылан әхтиң нышаны болуп, Ыбрайымың несиллериниң Худайың халкыдыгыны гөркезйәрди.

3. Ыбрайымың несиллеринден нәдип халк дөреди?

³ Ыбрайым пыгамбериң агтыгы Якубың, ягны Ысрайылың 12 саны оглы барды (Гел. чык. 35:10, 22б—26). Вагтың гечмеги билен, олардан Ысрайылың 12 тайпасы дөреди (Рес. иш. 7:8). Якубың оглы Юсуп Мүсүре гулчулыга сатыляр. Эмма соңра фыровн оңа улы ыгтыяр берйәр. Юсуп ачлык дөврүнде бүтин юрда иймит пайланмагына гөзегчилик эдйәрди. Бу ачлык себәпли Якуп хем машгаласы билен Мүсүре гидйәр (Гел. чык. 41:39—41; 42:6). Шейлеликде, Якубың несиллери барха көпелип, олардан улы халк дөреди (Гел. чык. 48:3, 4; Ресулларың ишлери 7:17-ни окаң).

4. Мүсүрлилер билен ысрайыллыларың илки нәхили гатнашыгы барды?

⁴ Якубың несиллери ики йүз йылдан говрак Мүсүриң Гошен велаятында яшадылар (Гел. чык. 45:9, 10). Фыровн Юсубы говы гөрйәндиги үчин, Якубың машгаласыны йүрекден кабул эдипди (Гел. чык. 47:1—6). Олар кичирәк шәхерлерде яшап, чопанчылык эдйәрдилер ве такмынан йүз йыл мүсүрлилер билен парахатлыкда болдулар. Мүсүрлилер чопанлары йигренсе-де, фыровна табын болуп, ысрайыллыларың өз араларында яшамагына разы болдулар (Гел. чык. 46:31—34).

5, 6. а) Мүсүрде Худайың халкының ягдайы нәдип үйтгеди? б) Муса нәдип дири галды ве Ехова халкы үчин нәме этди?

⁵ Вагтың гечмеги билен, Худайың халкының ягдайы дүйпгөтер үйтгеди. «Мүсүр тагтына Юсуп хакында хич зат билмейән башга бир тәзе патыша чыкды. Ол патыша өз халкына йүзленип: „Середиң, бизе гөрә ысрайылларың саны көп ве гүйчли“ дийди. Шейдип, олар ысрайыллары залымлык билен эзип, олары лай ве керпич ялы агыр ишлерде, хер хили мейдан ишлеринде ишледип, оларың дурмушыны аҗы яшайша өвүрдилер. Әхли агыр ишлерде олара рехимсизлик билен сүтем этдилер» (Мүс. чык. 1:8, 9, 13, 14).

⁶ Хатда фыровн еврейлериң огул чагаларыны доглан бадына өлдүрмеги-де табшыряр (Мүс. чык. 1:15, 16). Муса пыгамбер хем шол дөвүрде дүнйә инипди. Мусаның догланына үч ай боланда, эҗеси оны Нил дерясында гамышларың арасында гизлейәр. Соңра фыровның гызы оны тапып, огуллыга аляр. Муса чагака, оны өз эҗеси Ёкебет тербиелейәр ве ол Ехованың вепалы гуллукчысы болуп етишйәр (Мүс. чык. 2:1—10; Евр. 11:23—25). Ехова халкының хорлук чекйәндигини гөрүп, олары Муса пыгамбер аркалы Мүсүрден чыкармак ислейәр (Мүс. чык. 2:24, 25; 3:9, 10). Шейдип, Ехова халкыны гулчулыкдан «азат эдйәр» (Мүс. чык. 15:13; Канун таглыматы 15:15-и окаң) *.

7, 8. Ысрайыллылар нәдип мукаддес халк болды?

⁷ Ехова хениз ысрайыллылара канун берип, руханылары беллемедик болса-да, олары өз халкы хөкмүнде сайлады. Шол себәпли Худай Муса билен Харуна фыровна шейле сөзлери айтмагы табшырды: «Ысрайыл Худайы Реб шейле диййәр: „Мениң халкымы гойбер, гой, олар чөлде Мениң шаныма байрам этсинлер“» (Мүс. чык. 5:1).

⁸ Эмма фыровн ысрайыллылары гойбермек ислемейәр. Шонда Ехова халкыны азат этмек үчин мүсүрлилере он җеза берйәр ве фыровны гошуны билен Гызыл деңзинде ёк эдйәр (Мүс. чык. 15:1—4). Шондан үч ай гечип-гечмәнкә, Худай Сина дагында ысрайыллылар билен әхт баглашып, шейле вада берйәр: «Шонуң үчин хем инди сиз Мениң сөзүме боюн болуп, Мениң әхтими сакласаңыз, әхли халкларың арасында сиз Мениң Өз сайлан халкым... мукаддес халк боларсыңыз» (Мүс. чык. 19:5, 6).

9, 10. a) Канун таглыматы 4:5—8-нҗи аятлара гөрә, ысрайыллылара берлен Канун олары өзге миллетлерден нәдип тапавутландырярды? б) Ысрайыллылар Ехованың «мукаддес халкы» болмак үчин нәме этмелиди?

⁹ Ысрайыллылар Мүсүрде гулчулыкда болмазындан өң, олара машгалабашылары ёлбашчылык эдйәрди. Бу машгалабашылар Ехованың гечмишдәки гуллукчылары ялы, хоҗалыклары үчин хөкүмдар, казы ве руханы болуп хызмат этдилер (Гел. чык. 8:20; 18:19; Эйюп 1:4, 5). Эмма Ехова ысрайыллылары өзге миллетлерден тапавутландырмак үчин, олара Муса пыгамбер аркалы канун берди (Канун таглыматы 4:5—8-нҗи аятлары окаң *; Зеб. 147:19, 20). Бу Канунда халк үчин руханыларың белленилмелидиги ве пайхаслы хем-де дүшүнҗели «яшулуларың» казы болмалыдыгы айдылярды (Кан. таг. 25:7, 8). Шейле-де Канунда ысрайыллыларың Худая нәдип сежде этмелидиги ве нәхили яшамалыдыгы барада гөркезме берилйәрди.

¹⁰ Ысрайыллыларың Вада эдилен дияра гирмезиниң өң янында Ехова олара берен кануны гайталап, Муса аркалы шейле дийди: «Бу гүн Реб сөз бериши ялы, Ол сизи Өзүниң гымматлы халкы хөкмүнде сайландыгыны ве Онуң буйрукларыны ерине етирмелидигиңизи мәлим этди. Чүнки Ол шөхратда, мешхурлыкда ве сылаг-хорматда Өзүниң ярадан әхли халкларындан сизи ёкарда гойды. Ол Өз сөз бериши ялы, сиз Худайыңыз Реббиң мукаддес халкы боларсыңыз» (Кан. таг. 26:18, 19).

11—13. a) Кимлер Худайың халкы билен сежде эдип башлады? б) Ехова сежде этмек ислейән өзге миллетли адамлар нәме этмелидилер?

¹¹ Ехова ысрайыллылары халкы хөкмүнде сайласа-да, оларың арасында өзге миллетли адамларың яшамагыны гадаган этмейәрди. Мысал үчин, Мукаддес Язгыларда ысрайыллылар Мүсүрден чыканда, олар билен энчеме мүсүрлилериң хем гайдандыгы айдыляр  (Мүс. чык. 12:38). Ехова мүсүрлилере единҗи җезаны беренде, «Фыровның эмелдарларының арасындакы» кәбир адамлар Худайың сөзүнден горкдулар. Соңра олар ысрайыллылар билен Мүсүрден чыкып гайтдылар (Мүс. чык. 9:20).

¹² Ысрайыллылар Кенгана гирмек үчин Иордан дерясындан гечмәнкә, Муса оларың араларында яшаян өзге миллетли «гелмишеклери говы гөрмелидигини» айтды (Кан. таг. 10:17—19). Худайың халкы Муса пыгамбер аркалы берлен эсасы канунлары берҗай этмек ислейән гелмишеклери йүрекден кабул этмелидилер (Лев. 24:22). Шейлеликде, моваплы Рут ялы, өзге миллетлилериң кәбири Ехованың вепалы гуллукчылары болдулар. Рут ысрайыллы гайыненеси Нагома: «Сениң халкың — мениң халкым, сениң Реббиң мениң Реббим болар» дийипди (Рут 1:16). Өзге миллетли адамлар ехуды динине гечдилер ве оларың эркеклери сүннетлендилер (Мүс. чык. 12:48, 49). Шол себәпли Ехова олары хөвес билен халкының арасына кабул этди (Сан. 15:14, 15).

¹³ Муны Сүлейман патышаның ыбадатхананы Худая багыш эденде айдан сөзлеринден хем гөрсе боляр. Ол шейле сөзлер билен дога этди: «Халкың ысрайылдан болмадык, йөне Сениң бейик адың, гудратың хем-де Өз халкың үчин эден бейик ишлериң барада эшидип, узак юртдан гелен кесеки шу өйде дилег этсе, Сен гөкде, Өз месгениңде оны эшит-де, дүнйәниң әхли халкларының ысрайыл халкы ялы Сениң адыңы билип, Сенден горкуп, Саңа ыбадат үчин гуран өйүми билерлери ялы, кесекиниң дилегине-де җогап бер» (2 Йыл. 6:32, 33). Исаның гүнлеринде-де Ехова сежде этмек ислейән өзге миллетли адамлар Худайың халкы билен биле гуллук эдйәрдилер (Яхя 12:20; Рес. иш. 8:27).

14—16. a) Ысрайыллылар нәдип Ехова шаятлык эдйән халк болды? б) Шу гүнлер Худайың халкы нәме этмели?

¹⁴ Ысрайыллылар Ехова Худая гуллук эдйәрдилер, эмма башга халклар өз таңрыларына сежде эдйәрдилер. Ишая пыгамбериң гүнлеринде Ехова дүнйәни казыет билен деңешдирди. Ол миллетлериң таңрыларына худайдыгыны субут этмек үчин шаятлар гетирмелидигини айдып, шейле дийди: «Әхли миллетлер  бир ере йыгнансын, халклар топлансын, оларың (худайларының) арасында ким муны ыглан этди? Хайсысы болуп геченлери өңден билдирди? Гүвәлерини гетирип, өзлерини акласынлар, башгалар эшидип: „Бу догры“ дийсинлер» (Иш. 43:9).

¹⁵ Миллетлериң таңрылары худайдыгыны субут эдип билмейәрдилер. Олар хич зат гепләп билмейән ве кимдир бири гөтермесе, еринден гозганып билмейән йөнекей бутларды (Иш. 46:5—7). Эмма Ехова ысрайыл халкына шейле дийди: «Сиз Мениң шаядымсыңыз, Өз сайлан бенделеримсиңиз, Сиз Мени билип, Маңа ынам эдиң, Мениң Шолдугума дүшүниң, Менден өң хич худай болан дәлдир, Менден соң-да хиҗиси болмаз. Мен, диңе Мен Ребдирин, Менден башга Халасгәр ёкдур... Менден... башга худай ёк; сиз Мениң шаятларым» (Иш. 43:10—12).

¹⁶ Казыетдәки шаятлар ялы, ысрайыл халкы хем Ехованың хак Худайдыгына шаят болмалыдылар. Худай олара: «Маңа алкыш айтсынлар дийип, Өзүм үчин яратдым бу халкы» дийди (Иш. 43:21). Шол себәпли олар Ехованың халкы хөкмүнде таналярды. Ехованың ысрайыллылары Мүсүр гулчулыгындан азат эдендиги үчин, олар ер йүзүндәки башга халкларың өңүнде Худайың хөкүмдарлыгыны голдаяндыгыны гөркезмелидилер. Шондан энчеме йыл геченсоң, Мика пыгамбер Худайың шу гүнки халкының нәме этмелидиги барада шейле сөзлери язды: «Бүтин халклар өз худайларының ызына эерерлер, эмма биз өмүрлик Худайымыз Реббиң ызына эерерис» (Мика 4:5).

17. Ысрайыллылар нәдип Ехованың назарында «ябаны үзүм агаҗы» ялы болды?

¹⁷ Гынансак-да, ысрайыл халкы Ехова вепалы галмады. Олар агачдан ве дашдан ясалан таңрылара сежде эдйән миллетлериң тәсирине дүшдүлер. Б. э. өң VIII асырда Хошеа пыгамбер ысрайыл халкыны говы миве бермейән үзүм агаҗына меңзетди. Шейле-де ол: «Ысрайыл... көп гурбанлык сыпасыны гурды... Оларың йүреги яланчылыкдан долды. Языкларына гөрә җеза аларлар» дийди (Хош. 10:1, 2). Шондан такмынан бир ярым асыр геченсоң, Ермея пыгамбер хем Ехованың питнечи халкына айдан сөзлерини хабар берип, шейле дийди: «Экипдим сени иң оңат тохумдан сайлама үзүм агаҗы хөкмүнде. Эйсем нәдип сен азып, өврүлдиң ябаны үзүм агаҗына?... Ханы, өзүңизе ясан худайларыңыз ниреде? Башыңыздан бела иненде, сизи халас эдип билйән болсалар, гой, гелсинлер... Эмма халкым Мени сансыз гүнләп унутды» (Ер. 2:21, 28, 32).

18, 19. a) Ехова тәзе халк сайлаҗакдыгы барада нәмәни өңүнден айтды? б) Биз индики макалада нәмә середерис?

¹⁸ Ысрайыллылар арасса сеждәни голдап, Ехованың вепалы шаятлары болуп, говы миве бермегиң дерегине, бутпаразлыгың зая мивесини гетирдилер. Шол себәпли Иса өз дөврүндәки икийүзли ехуды дини ёлбашчыларына: «Мунуң үчин сизе диййәрин, Худайың Патышалыгы сизден алнып, Онуң мивелерини өндүрҗек миллете берлер» дийди (Мат. 21:43). Диңе Ехованың сайлан адамлары тәзе халкың, ягны рухы Ысрайылың агзасы болуп билйәрди. Худай олар билен «тәзе әхт» баглашмалыды. Ехова: «Мен оларың Худайы боларын, олар-да Мениң халкым болар» дийди (Ер. 31:31—33).

¹⁹ Ысрайыллылар дөнүклик этсе-де, Ехова I асырда рухы Ысрайылы халкы эдип сайлады. Эмма шу гүнлер кимлере Худайың халкы дийсе болар? Акйүрекли адамлар Худайың хакыкы гуллукчыларыны нәдип танап билерлер? Биз бу барада индики макалада гүррүң эдерис.