1. Gini bipai du kura aboro na ni nibipa du Mbori na aboro beko auru kpotosende?

DUNGU agu aboro du na ruru bipai idi kuti gupai nga, kikindigi apambori amanganga bakere ome tipa ka undo aboro te. Aguyo idi kuti gupai nga, agu ayugopai na sino mangapai nga ga agi apambori re si afunga ngbarago fu Mbori te, si du ko aidanga ti ni na gayo pai ya. Ono tie, agu aboro re idi kuti gupai nga ruru aboro kinaho rogo agu apambori re dunduko na Mbori nabi yo abi na ko ima ida na yo ni airisiko. I nabihe nga ndupai ho agi aboro re mbu ziree pambori tipa ka irisoko ni kparakpara yo te. Ya mo gi bipai re sa na gu nga ga Mbori? Ani bingo karagapai kuti gipai re ni wisigo ani gu kuru apangbanga nga ga gu ruru airisi Yekova naadu mbata.

2. Ada nada ni ga Yekova kparakpara aboro, na ginipai na kparayo ti kura aboro? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.)

² Na tona ti tonatona gu 20 kama agarã Mbata fu Batika  Kristo, Yekova adu na kparakpara aboro beko auru kpotosende ane. I aayamba Abarayama nga, ‘ko adu ni ba fu aguyo dunduko naidipa Mbori,’ na ko adu ni barii agu aboro nange ki da ni akama. (Rom. 4:11; Bam. P. 14:14) Agu abazogo naadu Kanana yo anaabi ko ni “bakere bazogo” na kini biko na bakere kikii. (Bam. P. 21:22; 23:6) Yekova amangi mozunga na Abarayama na atitako. (Bam. P. 17:1, 2, 19) Mbori aya fu Abarayama: “Gere nga gi zunga he, nga gu oni ka ka kuti ni, dagba rani na oni na ngatungaro fuo ro: Agu akumba dunduko du dagba roni yo i ayéra yo. . . . Si ki du ni ngbaanga mozunga du dagba rani na oni.” (Bam. P. 17:10, 11) Nibi gipai re, i ayere Abarayama na agu akumba naadu kpuko dunduko. (Bam. P. 17:24-27) Yeratise nangia gupai si adu nga si nika kpara atita Abarayama ni agu aboro naamangi mozunga pagume na Yekova.

3. Wai atita Abarayama ada ni dungu aboro?

³ Gu tita Abarayama nangia Yakobo watadu Yisaraere ko adu na awiriko 12. (Bam. P. 35:10, 22b-26) Fuo bete regbo kusa, si adu nga i nika da ni abarii agu angbatunga 12 nangia ga aYisaraere. (Amo. 7:8) Mbiko ngbongi, Yakobo na gako aborokporo aga ku Ezipeta yo, yo Yosefa nangia wiriko ada ni ni ga Faro bangere-kurii riahe. (Bam. P. 41:39-41; 42:6) Atita Yakobo ada ni dunguyo “ni rimbasa angbatunga aboro.”—Bam. P. 48:4; oni gedi Amokedi 7:17.

4. Gini pagume na du dagba aEzipeto na atita Yakobo ti tonatonaha?

⁴ Atita Yakobo araki Ezipeta yo tipa kama agarã ue, rogo gu rago nangia Gosene pavuru Nire. (Bam. P. 45:9, 10) Si nangera wa, vuru bebere agu agarã dunduko i arakihe ku Ezipeta yo re, i adu na pazereda dagbayo na aEzipeto, na kini raki rogo wiri umba gbata na kini ngerefuo gayo zogozogo anya. Faro aima dia yo kugume wenengai, nga gu boro na ini Yosefa na kini biko na kikiipa ko. (Bam. P. 47:1-6) Ono tipa aEzipeto tigayo i anaabi ababanda akandoro nga bibiriko aboro. (Bam. P. 46:31-34) Ono wa si avura duwo, i aima ida aYisaraere sungu dagbayo.

5, 6. (a) Wai apai ariatihe fu ga Mbori aboro ho i adu ni Ezipeta yo? (b) Wai i abatasi Moize, na ginipai Yekova amangihe tipa gako aboro?

⁵ Ono tie, gupai naadu tipa ga Mbori aboro aima ariatihe. “Were vovo bakindo ki du ku ri Ezipeta naina nga Yosefa ya. Ko ki ya fu gako aboro, ‘Oni ngére, agu aboro nga awiri aYisaraere i nge ti rani, omeyo susi gaani a.’ Si du aEzipeto ki fu sukasuka sunge fu awiri aYisaraere du ni gbaniangba ha, i nimangi he. I ki rungosi yo ni kerehe na asunge mbugo, na asunge pere, na asunge biriki, na ngbatunga asunge ati yo dunduko. Gayo asunge dunduko nga gu i afu he fu yo i nimangi he si adu ni gbaniangba ha.”—Gate 1:8, 9, 13, 14.

⁶ Na Faro afu ndiko nga i imi agu aEbere dunduko nga akumbagude ti regbo vungu. (Gate 1:15, 16) Ti gu regbo re du i avungu Moize. Ho ko adu ni na adiwi biata, nako aigi ko rogo badumo pavuru Nire yo, yo wiri Faro agbia ko ni. Ri adiko ni wiiri. Ono tie, ti agu aregbo ko adu ni gude, nako nangia Yokebede asonosi ko, ko ki da ni ga Yekova ruru moyambu. (Gate 2:1-10; Eb. 11:23-25) Yekova ‘abi’ wai gako aboro aarungo na ko ki diberã ka batasa yo tiibe gu ngbembatayo nangia ga Moize. (Gate 2:24, 25; 3:9, 10)  Yekova “angbe ku mbata yo” ka batasa yo.—Gate 15:13; oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 15:15.

7, 8. Wai du ga Yekova aboro i da ni ziazia rikaaboro?

⁷ Wa si avura du nga Yekova aasanga aYisaraere nibasa ti gu regbo re ni rikaaboro te, ko aima inoyo ni gako aboro. Si du Yekova akedi aMoize na Arona ti ni i ya fu Faro wẽ: “Ya Yekova nga ga aYisaraere Mbori wẽ, ‘Mo idi he fu gimi aboro i ndu ka manga pumbo tipa re ngbakungba yo.’”—Gate 5:1.

⁸ Yekova aye na ambusa bawe kuriyo na ki gbarasi Faro na gako asekere ku Zamba Baime yo tipa ka batasa aYisaraere be ga aEzipeto sunge rungosi. (Gate 15:1-4) Mbata fu adiwi biata, Yekova amangi mozunga na aYisaraere rii Bagangara Sinai yo na ki kido yo nga: “Ka oni gí sangbare ni rengo, ki nika kuti gi zungahe, oni adú ni gimi wene ũkumuko dagba kura rika aboro zegino dunduko;  . . . ziazia rikaaboro.”—Gate 19:5, 6.

9, 10. (a) Ringbisihe kuti Pa Fu Rugute ni Ue he 4:5-8, wai gu aNdiko akpara aYisaraere ti kura aboro? (b) Wai si adu nga aYisaraere du ni “ziazia aboro fu Yekova”?

⁹ Ho i du ni Ezipeta yo mbata fu da yo ni akanga, i adu ni mbakadimbakadi yo ku rogo angbatunga yo, na agu aboro nangera kuriyo angia abariikporo. A wa si adu tipa gu ga Mbori amoyambu naraki mbata fuyo, agi abariikporo re adu wa abazogo, abasapungbanga, na ni agbiamotumo fu gayo aborokporo. (Bam. P. 8:20; 18:19; Eyo. 1:4, 5) Ono tie, Yekova afu andiko mangapai fu aYisaraere vurube Moize naarengbe ka kpara yo ti kura rikaaboro dunduko. (Oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 4:5-8; Tam. 147:19, 20.) Agu aNdiko re amoi aboromotumo na agu “abaakumba” aboro anaabiyo nga i du na inohe gbiati tatamana, i anaasarangbanga ni ruruhe. (Pa Rug. 25:7, 8) Agu aNdiko i afuhe re si aabipa irisombori gbiati wai si aaida gu vovo rikaaboro re nimangipai.

¹⁰ Ngbutuko mbata fu aYisaraere rimi ku rogo Ringara Mokido, Yekova atingidi yo berewe na pa agu andiko re, na Moize ki ya fuyo wẽ: “Areme ya oni du ni kikiipa aboro fu ko, wa ko akido he fu roni, ya oni ka ka kuti gako arugute dunduko. Ko amáa roni ku ri arikaaboro dũ nga agu yo ko amangi yo, rogo pa tambuahe, na rogo pa worimo, na rogo pa irisa; oni ki du ni kparakpara ziazia aboro fu Yekova gaoni Mbori.”—Pa Rug. 26:18, 19.

11-13. (a) Ada nakoditiyo na ga Mbori siasia aboro? (b) Ginipai si aniidi gu boro naangianga Yisaraere ya mangihe ka ni aaida ka iriso Yekova?

¹¹ Wa si avura du nga Yekova adu na aboro beko auru kpotosende, ko asoganga gu kungbo aboro naadu dagba gako aboro te. Ko ambugene fu “bakere rimbasa kungba aboro” nangianga aYisaraere ya kodihe na aEzipeto i kuru wa sa na gako aboro Ezipeta yo kusayo. (Gate 12:38) Baraho gu saba mbusa amangi ni, gu kura aboro “dagba ga Faro amoyambu yo” agunde be fugo Yekova, na i akoditiyo na gu bakere rimbasa kungba aboro na guari Ezipeta yo na aYisaraere.—Gate 9:20.

¹² Ngbutuko mbata fu aYisaraere si Yaradene ka dia Kanana, Moize aya fuyo wẽ i “kpi nyemu kungba boro” du dagbayo. (Pa Rug. 10:17-19) Si adu nga ga Mbori siasia aboro di kungbo aboro kugume nga aguyo naida ka mangapai kuti agu  andiko Moize afuhe. (Pa Mot. 24:22) Gu kura kungbo aboro ada ni airisi Yekova, kidu na gu bipai gu boro Moaba nangia Ruta adu na ni, ri aya fu Naomi wẽ: “Gamo aboro nikangia kina gimi aboro, ga Mbori ki ngia kina gi Mbori a.” (Ruta 1:16) Gi kungbo aboro re asatiyo ku rogo gu pambori nga ga aYudo, na aguyo nangia akumba ki yeretiyo. (Gate 12:48, 49) Yekova adi yo kugume ku dagba gako siasia aboro.—Geda 15:14, 15.

¹³ Ho i akpara ga Soromo ga yekaru ni fu Yekova, i amangi mbakadapai fu agu airisi Yekova nangianga Yisaraere ya a wa duhe rogo ga Soromo kparakpee yo naya: “Tipa gu kungbo boro a, nga gu ni angia nga ga gamo aboro aYisaraere ni ya, ho ni ka niye ni gii ngbi yo tipa wo rimoro, na tipa pa nyanyaki bero, na taĩtaĩ bero, ho ni ka niye ni ka akpara ningere kono du gi bambu re ni, mo gí he ngbangbaturũ yo nga ga banye, ki mangi he dunduko wa ka gu kungba boro zungadi ro tipa ha; ya angbatunga aboro du auru kpotosende dunduko , i ini pa rimoro ka agunde ti ro, a wa gamo aboro aYisaraere agunde ti ro, i ki ini ya gi bambu re dua mi he, i yambu he ti rimoro.” (2 Peka 6:32, 33) A wa si adu ti rago Yesu, gu boro naangianga Yisaraere ya, ono ni ki idi ka iriso Yekova, ni anirengbe ka koda ti ni na gako aboro mozunga.—Yo. 12:20; Amo. 8:27.

14-16. (a) Gini gene si adu nga aYisaraere nika du ni aDezire Yekova ngbaha? (b) Ginipai si aaida gu ga Mbori aboro du areme mangihe?

¹⁴ AYisaraere aairiso gayo Mbori nga Yekova, ono gu aboro nadu patiyo anaairiso gayo kungbo ambori. Ti gu regbo nangia ga gu nebi nangia Yesaya, Yekova aringbisi agu apai namanga rogo zegino kuti pe ngbanga. Ko aya fu agu aboro nairiso kungbo ambori wẽ gayo ambori ye na gu dezirepai nika yugo gupai nga i nga ndikidi ambori, ko ki ya: “Arikaaboro dunduko dúngura tiyo wa sa, aboro vó gbuu wa sa. Da du dagba yo yo ka taki pande agi apai re, ki yugu agu apai fu rani naadu mbata? I yé na gayo adezire ya i bi yo  ni ruru yo, i gi he ki ya, rengo nga ha.”—Yes. 43:9.

¹⁵ Gu gayo ambori re aarengbanga ka yugo dezirepai te. I angia kungbo akpiahe naarengbanga ka fura ya na si aniidi i tindi he atinda. (Yes. 46:5-7) Si du Yekova aya ti ni fu gako aboro wẽ: “‘Oni nga gimi adezire,’ . . . ‘na gi moyambu mi asia ko, ya oni ini he ki idi pa re ki rugu tironi na ni ya mi nga Ko. Kura mbori adú nga ni mangimangi ni mbata fere te, gu ni adú nga ho berewe fuo re te. Mi, kina re nga Yekova, A nga batasi ho berewe fuo re te .  . . si du du oni ti ni ni gimi adezire.’”—Yes. 43:10-12.

¹⁶ Pa ino “Da Nga gu Mbori Du na Tandu Apai Dũ?” ada wa gu ngbanga du rogo zegino dũ, na ga Yekova siasia aboro du si adu nga i nika yugoho ziazia nga Yekova nga ndikidi Mbori. Ko ayambu yo “nga agu aboro mi ambakadi yo tipa re i yugu pa tambua re.” (Yes. 43:21) I angia agu aboro naadu na rimoko riyo. Wa duhe nga Yekova abatasi yo Ezipeta yo, si aaida i songodi gako pagbia auru kpotosende. Si aaida i du na gu bipai gu nebi nangia Mika amoihe fu ga Mbori aboro areme naya: “Aboro dunduko ata ni ba sa sa na rimo gayo mbori, ono ani atá na rimo Yekova gaani Mbori nye anye kindi.”—Mika. 4:5.

17. Wai aYisaraere adu bangiri Yekova wakina “kungba bakakue nvuo”?

¹⁷ Si ni pa rungo nga, aYisaraere aanyenga ni ruru yo fu gayo Mbori nga Yekova te. I ambu agu aboro naadu patiyo naairiso agu ambori nga ngua na mbia i moipai kuriyo. Rogo muambe kama agarã gu nebi nangia Osea aya: “Yisaraere du wa zugazuga bakakue . . . ko nadua abamotumo ki susi . . . Ngbaduyo yo du na biriki; i ka kpida gayo ingapai awere.” (Osea 10:1, 2) Fuo kama agarã na beberehe kusa, Yeremaya ake agi afugo Yekova re fu agu aboro naadunga ni ruruyo fuko ya ki ya: “Mi arũ ro wa siasia bakakue ni ziazia tunga dunduko. Waĩ tie sa mo tiro ni payapaya ro ki sa tiro ni kungba bakakue nvuo? . . . Wari du gaoni ambori ni nga agu yo oni amangi yo tipa roni? I gúari tigayo, ka i rengbe na batasa roni, rago gbigbitapai furoni . . . Bangiri gimi aboro go ti re.”—Yere. 2:21, 28, 32.

18, 19. (a) Wai Yekova afura ku mbatayo tipa gu vovo aboro si adu nga ko nika kusa yo tipa rimoko? (b) Ginipai ani nika wisigoho rogo gu kekeapai naye fuo gere?

¹⁸ Kuba gupai nga aYisaraere nikusi wene zuzu ngua ni manga yo ndikidi pambori na kini mangipai wa ga Yekova ruru adezire, i akusa kina zirĩ zuzu ngua nangia irisokpiahe. Si du Yesu aya ti ni fu agu airabiriki naadu ti ragoko ki ya: “Gu ngbi nga ga Mbori, i adía ha adia be roni, i ki fu he fu gu rika aboro nikazu kina gaha zuzuhe.” (Mt. 21:43) Kina agu aboro naadu rogo “vovo mokido” nga aguyo Yekova afura tipa yo vurube gako nebi nangia Yeremaya narengbe kadu ni papara gu vovo rikaaboro re nga agu aYisaraere nga ga toro yo. Yekova aima pe sangbaanebi tipa agu aYisaraere nga ga toro yo si adu nga i nika du rogo gu vovo mokido re ki ya: “Mi ki du ni gayo Mbori, i ki du ni gimi aboro.”—Yere. 31:31-33.

¹⁹ Fuo aYisaraere gberẽ kuti Yekova, ko asia agu aYisaraere nga toro yo rogo bambata sa kama agarã. Ono ada nga gako aboro areme auru kpotosende? Wai rengbe agu aboro nakpinyemu rurupai ka ino ndikidi airisimbori? Ani nika wisigopai tipa gipai re rogo gu kekeapai nika ye fuo gere.