Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

“Nomba Muli Bantu Ba Kwa Lesa”

“Nomba Muli Bantu Ba Kwa Lesa”

“Tamwali abantu ba kwa Lesa, lelo nomba muli bantu bakwe.”—1 PET. 2:10.

1, 2. Kwaluka nshi ukwacitike pa Pentekoste mu 33 C.E., kabili ni bani baishileba abantu abapya aba kwa Yehova? (Moneni icikope icili pa muulu.)

UBUSHIKU bwa Pentekoste mu 33 C.E., bwali bushiku bwacindama sana ku bantu ba kwa Yehova pe sonde. Pali bulya bushiku, kwali ukwaluka ukukalamba pantu Yehova abomfeshe umupashi wa mushilo ukupanga uluko ulupya, “Israele wa kwa Lesa.” (Gal. 6:16) Uyu e muku wa kubalilapo ukufuma mu nshiku sha Abrahamu, uo abantu ba kwa Lesa balekele ukwishibikilwa ku kusembululwa kwa ku mubili. Lelo ilyo Paulo alelanda pa kusembululwa kwa muntu umo umo uwaba mu luko ulupya, atile: “Ukusembululwa kwakwe ni kulya ukwa mutima ku mupashi.”—Rom. 2:29.

2 Ababalilepo ukuba mu luko ulupya ulwa kwa Lesa, batumwa na basambi ba kwa Kristu bambi abengi abakumene mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. (Imil. 1:12-15) Aba balipokelele umupashi wa mushilo uwalengele babe abana ba kwa Lesa abasubwa no mupashi. (Rom. 8:15, 16; 2 Kor. 1:21) Ifi fyacitike fyalangile ukuti icipangano cipya calitendeke ukubomba, Kristu e wali kawikishanya kabili umulopa wakwe e wakoseshe ici cipangano. (Luka 22:20; belengeni  AbaHebere. 9:15.) Kanshi aba abatumwa baishileba uluko ulupya ulwa kwa Yehova, abantu bakwe abapya. Umupashi wa mushilo walibafwile ukubila imbila nsuma ku baYuda na baishileba abaYuda abafumine mu fyalo fyaletekwa na bena Roma abalelanda indimi shalekanalekana, abaishile ku Yerusalemu ku kusefya Umutebeto wa Milungu uwa baYuda, nelyo Pentekoste. Aba bantu balyumfwile no kusambilila mu lulimi lwabo ifintu “ifikalamba ifya kwa Lesa” ifyo Abena Kristu abasubilwe no mupashi balebila.—Imil. 2:1-11.

ABANTU BA KWA LESA ABAPYA

3-5. (a) Finshi Petro aebele abaYuda pa Pentekoste 33 C.E.? (b) Finshi fyalengele uluko ulupya ulwa kwa Yehova ukukula bwangu bwangu?

3 Yehova abomfweshe umutumwa Petro ukutungulula abaYuda na baishileba abaYuda ukuba mu luko ulupya, icilonganino ca Bena Kristu. Pa bushiku bwa pa Pentekoste, Petro aebele abaYuda mu kushipa ukuti bafwile ukusumina muli Yesu, uo “bapoopele pa cimuti,” pantu “Lesa amulengele ukuba Shikulu kabili Kristu.” Ilyo ibumba lyaipwishe ifyo balingile ukucita, Petro abebele ukuti: “Lapileni no kubatishiwa mwi shina lya kwa Yesu Kristu pa kuti mwelelwe imembu shenu, e lyo mwalapokelela umupashi wa mushilo, uwa bupe fye.” (Imil. 2:22, 23, 36-38) Pali bulya bushiku abantu 3,000 baililundile kuli Israele wa kwa Lesa uwali uluko ulupya. (Imil. 2:41) Mu kupita kwa nshita, pa mulandu wa kubombesha kwa batumwa, abantu balefulilako mu cilonganino. (Imil. 6:7) Uluko ulupya lwalitwalilile ukukula.

4 Pa numa, abatumwa babilile imbila nsuma ku bena Samaria kabili abengi balikutike. Na abengi balibatishiwe kuli Filipi, lelo tabapokelele umupashi wa mushilo lilya line fye. Ibumba litungulula mu Yerusalemu lyatumine abatumwa Petro na Yohane ku bena Samaria abapokelele icine kabili “babikile iminwe yabo pali bena, na bo batendeke ukupokelela umupashi wa mushilo.” (Imil. 8:5, 6, 14-17) Kanshi aba abena Samaria nabo, balisubilwe no mupashi wa mushilo no kuba muli Israele wa kwa Lesa.

Petro alibilile imbila nsuma kuli Korneli na ba ng’anda yakwe (Moneni paragrafu 5)

5 Mu 36 C.E., Petro alyafwile na bambi ukuba mu luko ulupya, Israele wa kwa Lesa. Ici cacitike ilyo abilile imbila nsuma kuli Korneli umukalamba wa bashilika abena Roma na kuli balupwa lwakwe ne fibusa. (Imil. 10:22, 24, 34, 35) Baibolo itila: “Ilyo Petro acili alelanda . . . , umupashi wa mushilo waishile pali bonse abaleumfwa aya mashiwi. Kabili abatetekele abaishile na Petro abali abasembululwa balipapile, pa mulandu wa kuti umupashi wa mushilo ica bupe ca kwa Lesa walepongololwa na pa bena fyalo.” (Imil. 10:44, 45) Kanshi abena Fyalo abasumine icine, abashasembulwilwe nabo baishileba mu luko ulupya, Israele wa kwa Lesa.

“ABANTU ABE SHINA LYAKWE”

6, 7. Bushe aba mu luko ulupya bali no kulanga shani ukuti “bantu abe shina lya kwa [Yehova],” kabili babilile imbila nsuma ukufika kwi?

6 Ilyo ibumba litungulula ilya mu nshita ya batumwa lyakumene mu 49 C.E., umusambi  Yakobo atile: “Sumeone [Petro] nalondolola bwino bwino ifyo Lesa pa muku wa kubalilapo apilibukile ku bena fyalo ku kubuulamo abantu abe shina lyakwe.” (Imil. 15:14) Pali aba abantu abapya abeleitwa ishina lya kwa Yehova pali abaYuda na bashali abaYuda. (Rom. 11:25, 26a) Pa numa, Petro alembele ukuti: “Kale tamwali abantu ba kwa Lesa, lelo nomba muli bantu bakwe.” Petro abebele umulimo bali no kubomba ilyo atile: “Imwe muli ‘mushobo uwasalwa, bashimapepo kabili ishamfumu, uluko lwa mushilo, abantu bakwe abaibela, pa kuti mubile konse konse ubucindami’ bwa wamwitile ukuti mufume mu mfifi mwingile mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.” (1 Pet. 2:9, 10) Baali no kulalumbanya uwabapeele umulimo no kulacindika ishina lyakwe ku cintubwingi. Baali no kuba inte shashipa isha kwa Yehova, Mulopwe uwalinga ukuteka mu muulu na pano isonde.

7 Nga filya cali ku bena Israele ba ku kale, ababa muli Israele wa kwa Lesa e bo Yehova aitile ukuti: “Abantu abo naibumbiile, ukuti balenumbanya.” (Esa. 43:21) Ilyo aba Abena Kristu balelanda pali tulesa uto abantu balepepa pali ilya nshita, babilile mu kushipa ukuti Yehova e Lesa wa cine eka. (1 Tes. 1:9) Balibilile pali Yehova na Yesu “mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, na ku mpela ya pano isonde.”—Imil. 1:8; Kol. 1:23.

8. Bushe umutumwa Paulo asokele shani abantu ba kwa Lesa aba mu nshita ya batumwa?

8 Umutumwa Paulo uwali pa “bantu abe shina lya kwa [Yehova]” aali uwashipa mu kubila imbila nsuma. Ilyo Paulo alelanda ku bantu abasambilila sana amano ya buntunse, alilandileko mushipa bumulopwe bwa kwa Yehova ukuti, “Lesa uwapangile cino calo na fyonse ifyabapo, Ena, pa kuba Shikulu wa muulu na pano isonde.” (Imil. 17:18, 23-25) Ilyo alepwisha ulwendo lwakwe ulwa kulekelesha ulwa bumishonari, Paulo asokele abantu abe shina lya kwa Lesa ukuti: “Ninjishiba ukuti ilyo nkafumapo imimbulu iikali ikengila muli imwe kabili tayakasunge bwino umukuni, kabili muli imwe mukema abantu abakalasambilisha ifyanyongana pa kuti bongole abasambi, balebakonka.” (Imil. 20:29, 30) Ubu busangu ubo Paulo alandilepo bwalishilemoneka sana lyo inshita ya batumwa yaile ilepwa.—1 Yoh. 2:18, 19.

9. Ilyo abatumwa bafwile, finshi fyacitikile ‘abantu abe shina lya kwa Yehova’?

9 Pa numa ya mfwa ya batumwa, ubusangu bwalifulile sana kabili calengele kube na macalici aya batila Bena Kristu. Apo te “bantu abe shina lya kwa [Yehova],” Abena Kristu abasangu balifumya ishina lya kwa Lesa mu ma Baibolo yabo. Balitendeka no kusefya ifya cisenshi kabili balafulwisha Lesa ku fisambilisho fyabo ifya bufi na ku mibele yabo iyabipa kabili balalwa ne nkondo isho batila ni “nkondo sha kwa Lesa.” Kanshi pa myaka iingi Yehova akwete fye bakapepa aba cishinka abanono abasalangene pe sonde lelo tabali ibumba ilya teyanishiwa ilya “bantu abe shina lya kwa [Yehova].”

ABANTU BA KWA LESA BAFYALWA NA KABILI

10, 11. (a) Finshi Yesu asobele mu cilangililo cakwe ica ngano ne fyani? (b) Bushe ifyo Yesu asobele fyafikilishiwe shani mu 1914, kabili finshi fyacitike?

10 Mu cilangililo cakwe ica ngano no ne fyani, Yesu asobele imfifi ya ku mupashi iyali no kubako pa mulandu wa busangu. Yesu alandile ukuti, “Ilyo abantu bali mu tulo” Satana Kaseebanya atandile ifyani mwi bala umo Umwana wa muntu atandile imbuto sha ngano. Fyonse fibili fyakulile pamo mpaka “ne nshita ya kulobolola.” Yesu alondolwele ukuti, “imbuto ishisuma” shimininako“abana ba bufumu” e lyo ifyani “bana ba mubifi.” Mu nshita ya ku  mpela Umwana wa muntu akatuma “aba kulobolola,” bamalaika, ukuti bakapatukanye ingano sha mampalanya ku fyani no kulonganika abana ba Bufumu. (Mat. 13:24-30, 36-43) Cinshi calengele ukuti ifi ficitike kabili fyakuma shani ifyo Yehova akwata abantu pe sonde?

11 “Impela ya cino calo” yatendeke mu 1914. Ilyo inkondo yatendeke muli uyu mwaka, “abana ba Bufumu,” Abena Kristu basubwa abali fye abanono, baali mu busha bwa ku mupashi muli Babiloni Mukalamba. Mu 1919, Yehova alibalubwile, ukubapatulula ku “fyani,” nelyo ku Bena Kristu babufi. Alonganike “abana ba Bufumu” ukuba abantu abateyanishiwa bwino, pa kufikilisha ukusesema kwa kwa Esaya ukutila: “Bushe icalo kuti cafyalwa mu bushiku bumo? Nelyo bushe uluko kuti lwafyalwa pa nshita imo? Pantu Sione nacululuka pa kupaapa kabili nafyala abana bakwe abaume.” (Esa. 66:8) Sione, icilonganino ca kwa Yehova ica fibumbwa fya ku mupashi cafyele abana baume abasubwa no mupashi no kubateyanya ukuba uluko.

12. Bushe abasubwa balanga shani ukuti “bantu aba pe shina lya kwa [Yehova]”?

12 Nga filya cali ku Bena Kristu ba kubalilapo, abasubwa, “abana ba Bufumu” bali no kuba inte sha kwa Yehova. (Belengeni Esaya 43:1, 10, 11.) Apo ni nte, bali no kupusanako ku bantu bambi mu mibele na mu fyo babila ‘imbila nsuma iya Bufumu ku kuba ubunte ku nko shonse.’ (Mat. 24:14; Fil. 2:15) Ukucita ifi kwalilenga bayafwa abantu abengi sana pa kuti Yehova alebamona ukutila balungami.—Belengeni Daniele 12:3.

“TULEYA NA IMWE”

13, 14. Pa kulapepa no kubombela Yehova bwino, cinshi ico abashaba muli Israele wa kwa Lesa bafwile ukucita, kabili ici casobelwe shani mu Baibolo?

13 Twalisambilila mu cipande cafumineko ifyo mu Israele wa ku kale basuminshe abena fyalo ukulapepa Yehova. Lelo pa kuti bapepe bwino balingile ukulaba pamo na bantu ababa mu cipangano na Yehova.  (1 Isha. 8:41-43) Na muno nshiku, bonse abashaba muli Israele wa kwa Lesa bafwile ukulaba pamo na bantu ba kwa Yehova, “abana ba Bufumu” nelyo Inte sha kwa Yehova, Abena Kristu basubwa.

14 Bakasesema babili aba ku kale sana balisobele ukuti mu nshiku sha ku mpela abantu abengi bakesa mu kupepa Yehova pamo na bantu bakwe. Esaya asobele ukuti: “Inko ishingi shikayako no kutila: ‘Iseni, natunine tuleya ku lupili lwa kwa Yehova, tuleya ku ng’anda ya kwa Lesa wa kwa Yakobo; kabili akatusambilisha imibele yakwe, kabili tukenda mu nshila shakwe.’ Pantu mu Sione e mukafuma amafunde, ne cebo ca kwa Yehova cikafuma mu Yerusalemu.” (Esa. 2:2, 3) Kasesema Sekaria na o asobele ukuti: “Abantu na bantu abengi ne nko sha maka bakesa ku kufwaya Yehova wa mabumba mu Yerusalemu kabili ku kupapaata ku cinso ca kwa Yehova.” Abalondolwele ukuti, “bantu 10 aba mu ndimi shonse isha nko,” abo mu mampalanya bakekata ku nsenkebele sha ca kufwala ca kwa Israele wa kwa Lesa, kabili bakalanda ati: “Tuleya na imwe, pantu natumfwa ukuti Lesa ali na imwe.”—Seka. 8:20-23.

15. Mulimo nshi uo “impaanga shimbi” babombela pamo na Israele wa kwa Lesa?

15 “Impaanga shimbi” babombela pamo na Israele wa kwa Lesa umulimo wa kubila imbila nsuma iya Bufumu. (Marko 13:10) Baba pamo na bantu ba kwa Lesa, abasubwa kabili baba “umukuni umo” uutungululwa na Kristu Yesu “kacema musuma.”—Belengeni Yohane 10:14-16.

BENI PAMO NA BANTU BA KWA YEHOVA PA KUTI MUCINGILILWE

16. Cinshi Yehova akacita icikalenga ukuti kukabe Armagedone?

16 Pa numa ya konaulwa kwa Babiloni Mukalamba, abantu ba kwa Yehova bakabasansa ku balwani babo, kabili pali iyi nshita, tukalafwaya sana ukuti Yehova akatucingilile. Uku kusansa kukalenga ukuti impela ya “bucushi bukalamba” nelyo Armagedone ikatendeke. Ni Yehova umwine e ukalenga ukuti kukabe uku kusansa kabili pa nshita yakwe umwine akonaula abalwani bakwe. (Mat. 24:21; Esek. 38:2-4) Pali ilya inshita Goge akasansa “abantu abalonganikwa pamo ukufuma mu nko,” abantu ba kwa Yehova. (Esek. 38:10-12) Uku kusansa ku kalenga Yehova bwangu bwangu akalwishe Goge na bantu bakwe kabili Lesa akapususha abantu bakwe. Yehova akalenga ukuteka kwakwe ukwishibikwa kabili akacindika ishina lyakwe, pantu alilanda ukuti: ‘Nkailenga ukwishibikwa pa menso ya nko ishingi; e lyo shikeshiba ukuti nine Yehova.’—Esek. 38:18-23.

Ilyo kukaba “ubucushi bukalamba,” tukakabila ukutwalilila ukulabishanya sana ne filonganino twabamo (Moneni paragrafu 16-18)

17, 18. (a) Ilyo Goge akasansa abantu ba kwa Yehova, finshi Lesa akeba bantu bakwe ukucita? (b) Nga tulefwaya ukuti Yehova akatucingilile, finshi tufwile ukucita?

17 Ilyo Goge akasansa abantu ba kwa Lesa, Yehova akeba ababomfi bakwe ukuti: “Kabiyeni, mwe bantu bandi, ingileni mu miputule yenu iya mu kati, kabili isaleniko ifiibi. Fisameni inshita inono mpaka ubukali bupite.” (Esa. 26:20) Pali ilya nshita ilyo cikafya, Yehova akatweba ifya kucita pa kuti tukacingililwe, kabili ‘imiputule iya mu kati’ umwakupusukila nalimo kuti yaba filonganino twabamo.

18 Kanshi nga tulefwaya ukuti Yehova akatucingilile mu bucushi bukalamba, tufwile ukwishiba ukuti Yehova alikwata abantu pano isonde abo abika mu filonganino. Tufwile ukutwalilila ukuba pamo na ba bantu no kulabishanya ne filonganino twabamo. Nga filya fine uwaimbile amalumbo aimbile, natulelanda ne mitima yesu yonse ukuti: “Ukupususha kufuma kuli Yehova. Ipaalo lyenu lili pa bantu benu.”—Amalu. 3:8.