Skip to content

Skip to table of contents

“Lino Muli Ciinga ca Leza”

“Lino Muli Ciinga ca Leza”

“Kuli nomwatakali ciinga, pele lino muli ciinga ca Leza.”—1PET. 2:10.

1, 2. Nkucinca kuli buti ikwakacitika lya Pentekoste 33 C.E., alimwi ino mbaani ibakaba cisi ca Leza cipya? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

PENTEKOSTE yamu 33 C.E. cakali ciindi ciyandika kapati mumakani aajatikizya bantu ba Jehova anyika. Kuli kucinca kupati ikwakacitika. Mubuzuba oobo, kwiinda mumuuya wakwe uusalala, Jehova wakatalisya cisi cipya—Israyeli wakumuuya, “ba Israyeli ba Leza.” (Gal. 6:16) Kwaciindi cakusaanguna kuzwa ciindi ca Abrahamu, bantu ba Leza tiibakali kuyakuzyibwa kwiinda mukupalulwa kwakumubili kwabaalumi ibakali akati kabo. Muciindi caboobo, kujatikizya umwi aumwi mucisi cipya eeci, Paulo wakalemba kuti: “Bupalule bwakwe mbwamumoyo kwiinda mumuuya.”—Baroma 2:29.

2 Ibakasaanguna kusalwa kuti babe mucisi ca Leza cipya bakali baapostolo alimwi abasikwiiya bamwi ba Kristo ibakali kwiinda ku 100 ibakaswaangene muŋanda yamujulu mu Jerusalemu. (Mil. 1:12-15) Aaba bakatambula muuya uusalala, iwakapa kuti babe bana ba Leza ibakazyalwa kwiinda mumuuya uusalala. (Rom. 8:15, 16; 2Kor. 1:21) Eeci cakasinizya kuti cizuminano cipya cakalitalikide kubeleka, Kristo kali simwiimaakati alimwi bulowa bwakwe mbobwakapa kuti cikonzyeke. (Lk. 22:20; amubale Bahebrayo 9:15.) Aboobo, basikwiiya aaba bakaba akati kabaabo ibali mucisi cipya ca Jehova,  bantu bakwe bapya. Muuya uusalala wakapa kuti bacikonzye kukambauka mumyaambo njobatakali kukanana ba Juda abasandule ibakasikide ku Jerusalemu kuzwa mucooko coonse icakali kweendelezyegwa a Bulelo bwa Roma kutegwa basekelele pobwe lya Pentekoste. Bantu aabo bakamvwa akuswiilila mumyaambo yabo kujatikizya “milimo mipati ya Leza” iyakali kukambaukwa abana ba Leza ibakazyalwa kwiinda mumuuya uusalala.—Mil. 2:1-11.

BANTU BA LEZA BAPYA

3-5. (a) Ncinzi Petro ncaakaambila ba Juda mubuzuba bwa Pentekoste? (b) Nzintu nzi izyakacitika cakutobelana izyakapa kuti cisi cipya ca Jehova cikonzye kukomena mumyaka yakumatalikilo?

3 Jehova wakabelesya mwaapostolo Petro kutegwa asololele mukujula nzila kutegwa ba Juda abasandule babe akati kabaabo ibapanga cisi cipya, mbungano ya Bunakristo. Mubuzuba bwa Pentekoste, Petro cabusicamba wakaambila ba Juda kuti bakeelede kumuzumina Jesu, muntu ‘ngobakagagaila acisamu,’ nkaambo “Leza wakamucita kuba Mwami a Kristo.” Ciindi nkamu yabantu noyakabuzya ncoyakeelede kucita, Petro wakaingula kuti: “Amweempwe, alimwi umwi aumwi wanu abbapatizyigwe muzina lya Jesu Kristo kutegwa mulekelelwe zibi zyanu, eelyo mulatambula cipego cabuyo camuuya uusalala.” (Mil. 2:22, 23, 36-38) Mubuzuba oobo, bantu ibabalilwa ku 3,000 bakayungizyigwa kucisi cipya ca Israyeli wakumuuya. (Mil. 2:41) Mpoonya kwiinda mukukambauka kwabo cabusungu, baapostolo bakazumanana kuzyala micelo minji. (Mil. 6:7) Cisi cipya cakali kuyaabukomena.

4 Mukuya kwaciindi, mulimo wakukambauka wakabikkilizya akukambaukila bana Samariya, alimwi kwakaba kuzwidilila mukucita boobo. Banji bakabbapatizyigwa amukambausi Filipo, pesi tiibakatambula muuya uusalala mpoonya-mpoonya. Kabunga keendelezya mu Jerusalemu kakatuma baapostolo, Petro a Johane, kutegwa bakababone bana Samariya basandule aaba, “mpoonya bakabikka maanza aabo aalimbabo, eelyo bakatalika kutambula muuya uusalala.” (Mil. 8:5, 6, 14-17) Aboobo, bana Samariya aaba abalo bakaba cibeela ca Israyeli wakumuuya ibananikidwe amuuya uusalala.

Petro wakakambaukila Korneliyo abamuŋanda yakwe (Amubone muncali 5)

5 Mu 36 C.E., Petro alimwi wakabelesyegwa kupa coolwe bamwi cakunjila mucisi cipya ca Israyeli wakumuuya. Eeci cakacitika ciindi naakakambaukila mupati wabasikalumamba Korneliyo abasazinyina alimwi abalongwe bakwe. (Mil. 10:22, 24, 34, 35) Cibalo camu Bbaibbele caamba kuti: “Petro naakacili kwaamba . . . , imuuya uusalala wakabasikila boonse aabo bakali kuswiilila majwi aa Leza. Alimwi basyomi bapalwidwe ibakaboolede a Petro bakagambwa, nkaambo cipego camuuya uusalala cakali kupegwa akubantu bamasi.” (Mil. 10:44, 45) Aboobo, coolwe cakuba mucisi cipya ca Israyeli wakumuuya lino cakapegwa akuli Bamasi ibakasyoma ibatakapalwidwe.

“BANTU BAZINA LYAKWE”

6, 7. Muunzila nzi bantu bamucisi cipya mobakali kunga baba “bantu bazina lya [Jehova],” alimwi bakasika aali mukucita boobo?

6 Amuswaangano wakabunga keendelezya  ka Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna iwakacitika mu 49 C.E., sikwiiya Jakobo wakaamba kuti: “Simiyoni [Petro] wapandulula cakusalazya Leza kwaciindi cakusaanguna mbwaakabikkila maano kuli bamasi kuti mulimbabo ajane bantu bazina lyakwe.” (Mil. 15:14) Cisi eeci cipya ciitwa azina lya Jehova cakali kuyakubikkilizya ba Juda basyomi alimwi abatali ba Juda. (Rom. 11:25, 26a) Mukuya kwaciindi, Petro wakabalembela kuti: “Kuli nomwatakali ciinga, pele lino muli ciinga ca Leza.” Petro wakaamba mulimo ngobakeelede kubeleka naakati: “Muli ‘musyobo uusalidwe, ibapaizi bami, cisi cisalala, iciinga ca Leza cilibedelede, kutegwa mwaambilizye koonse-koonse bulemu’ bwayooyo wakamwiita kuzwa mumudima akumunjizya mumumuni wakwe uutaliboteli.” (1Pet. 2:9, 10) Bakeelede kutembaula yooyo ngobakali kwiiminina akulemeka zina lyakwe kubuleya. Bakeelede kuba bakamboni ba Jehova basicamba, Mweendelezi Wakoonse-koonse.

7 Mbubwenya mbocakabede aku Israyeli wakumubili, ba Israyeli bakumuuya mbambabo Jehova mbaakaita kuti “bantu mbondakalibumbila kutegwa baambilizye ntembauzyo zyangu.” (Is. 43:21) Kuyubununa baleza bakubeja boonse ibakali kukombwa aciindi eeco, Banakristo aabo bakusaanguna bakakambauka cabusicamba kuti Jehova ngo Leza wakasimpe alikke. (1Tes. 1:9) Bakali kucitila bumboni kuli Jehova akuli Jesu “mu Jerusalemu, mu Judaya moonse amu Samariya, mane kusikila kumasena aakulamfwu kapati aanyika.”—Mil. 1:8; Kol. 1:23.

8. Ino mwaapostolo Paulo wakabacenjezya buti bantu ba Leza mumwaanda wamyaka wakusaanguna?

8 Muntu umwi sicamba iwakali akati ‘kabantu bazina lya Jehova’ wakali mwaapostolo Paulo. Cabusicamba, ciindi naakali kumbele lyabasyaabusongo bamasi wakaiminina bweendelezi bwa Jehova, “Leza iwakalenga nyika azintu zyoonse zili mumo, mbwaanga ngo Mwami wakujulu aanyika.” (Mil. 17:18, 23-25) Kumamanino aalweendo lwakwe lwatatu lwabumisyinali, Paulo wakacenjezya bantu ibaitwa azina lya Leza kuti: “Ndilizyi kuti ndaakuunka baumpe babutambo bayoonjila akati kanu alimwi butanga tabakabulanganyi amoyo mutete, alimwi naaba akati kanu nobeni kuyoobuka baalumi ibayooyiisya zintu zipilingene kutegwa balikwelele basikwiiya.” (Mil. 20:29, 30) Kuzikusika kumamanino aamwaanda wamyaka wakusaanguna, luleyo oolu ilwakaambilwa limwi lwakalibonya.—1Joh. 2:18, 19.

9. Kujatikizya “bantu bazina lya [Jehova],” ino ncinzi cakacitika nobakafwa baapostolo?

9 Nobakamana kufwa baapostolo, luleyo oolo lwakakomena akupa kuti kube zikombelo zya Bunakristo Bwanyika. Muciindi cakuba “bantu bazina lya [Jehova],” Banakristo basiluleyo bakaligwisya zina lya Leza muma Bbaibbele aabo ngobakasandulula. Batobela zilengwa zyabantu batakombi Leza alimwi basampaula Leza kwiinda munjiisyo zyabo zitali zyamumagwalo, nkondo nzyobalikulwana muzina lya Leza, alimwi abukkale bwabo bwakutalilemeka. Aboobo, kwamyaanda yamyaka minji, Jehova wakajisi buyo bantu bakali kumukomba ibasyomeka basyoonto anyika pele kwakanyina mbunga ‘yabantu bazina lyakwe.’

KUZYALWA ALIMWI KWABANTU BA LEZA

10, 11. (a) Ncinzi Jesu ncaakasinsima mucikozyanyo cakwe camaila ansaku? (b) Ino cikozyanyo ca Jesu cakazuzikizyigwa buti nowakainda mwaka wa 1914, alimwi ncinzi cakacitika?

10 Mucikozyanyo cakwe camaila ansaku, Jesu wakaambila limwi kujatikizya ciindi cakumuuya camasiku icakali kuyakuboola akaambo kaluleyo. Wakaamba kuti: “Bantu nobakali koona,” Diabolosi wakali kuyakusyanga  nsaku mumuunda mwalo Mwana wamuntu mwaakasyangide maila. Zyoonse zyakali kuyakukomenena antoomwe kusikila ‘kumamanino aabweende bwazintu.’ Jesu wakapandulula kuti “imbuto mbotu” ziiminina “bana ba Bwami” akuti “nsaku” ziiminina “bana bamubi.” Mumazuba aamamanino, Mwana wamuntu wakali kuyakutuma “basikutebula,” ibangelo, kutegwa baandaanye maila aacikozyanyo kunsaku. Bana ba Bwami bakali kuyakubunganizyigwa. (Mt. 13:24-30, 36-43) Ino eeci cakacitika buti, alimwi ino cikajatikizya buti kaambo kakuti Jehova ulijisi bantu anyika?

11 “Mamanino aabweende bwazintu” akatalika mu 1914. Lyankondo iyakatalika mwaka uulya, myaanda misyoonto ya Banakristo bananike, “bana ba Bwami,” bakali mubuzike bwakumuuya mu Babuloni Mupati. Mu 1919, Jehova wakabaangununa, calo cakapa kuti kube kwaandaana ikulibonya akati ka “nsaku,” naa Banakristo bakubeja. Wakabunganya “bana ba Bwami” kuti babe mbunga yabantu iikamantene, kuzuzikizya businsimi bwa Isaya bwakuti: “Sena nyika inga yazyalwa mubuzuba bomwe? Sena cisi inga cazyalwa aciindi comwe? Nokuba boobo, Ziyoni mbwaakamyongelwa buyo, wakatumbuka bana bakwe basankwa.” (Is. 66:8) Ziyoni, imbunga ya Jehova yazilenge zyakumuuya, yakazyala bana kwiinda mumuuya akubabamba kuti babe cisi.

12. Ino bananike batondezya buti kuti ‘mbantu bazina lya Jehova’ mazuba aano?

12 Mbubwenya mbuli Banakristo bakusaanguna, “bana ba Bwami” bananike bakeelede kuba bakamboni ba Jehova. (Amubale Isaya 43:1, 10, 11.) Aboobo, bakali kuyakuba bantu baindene kwiinda mukulilemeka kwabo kwa Bunakristo alimwi akwiinda mumulimo wakukambauka “makani mabotu aa Bwami . . . kuti bukabe bumboni kumasi oonse.” (Mt. 24:14; Flp. 2:15) Kwiinda munzila eeyi, bagwasya bantu banji, ibabalilwa kumamiliyoni kuti babe bantu balulami mumeso aa Jehova.—Amubale Daniele 12:3.

 “TUYANDA KUUNKA ANDINYWE”

13, 14. Kutegwa bakombe Jehova akumubelekela munzila iitambulika, ncinzi ncobeelede kucita aabo ibatali bana Israyeli bakumuuya, alimwi ino eeci cakasinsimwa buti mu Bbaibbele?

13 Twakabona mucibalo cainda kuti mu Israyeli yansiku, bamuzwakule bakali kukonzya kukomba Jehova munzila iitambulika, pele bamuzwakule aabo bakeelede kuyanzana abantu Jehova mbaakasala. (1Bam. 8:41-43) Mbubwenya buyo amazuba aano, aabo ibatali ba Israyeli bakumuuya beelede kuyanzana abantu ba Jehova, nkokuti “bana ba Bwami”—Bakamboni ba Jehova ibananike.

14 Kuvwula kwabantu ibaboola kuti bakombe Jehova antoomwe abantu bakwe mumazuba aano aamamanino kwakasinsimwa abasinsimi bobilo bansiku. Musinsimi Isaya wakasinsima kuti: “Bantu bamisyobo minji bayakweenda akwaamba kuti: ‘Amuboole, atweende tutante cilundu ca Jehova, kuŋanda ya Leza wa Jakobo. Walo uyootuyiisya nzila zyakwe, eelyo tuyakweenda munzila zyakwe.’ Nkaambo mu Ziyoni muyoozwa mulawo, amwalo mu Jerusalemu muyoozwa jwi lya Jehova.” (Is. 2:2, 3) Mbubwenya buyo, awalo musinsimi Zekariya wakasinsima kuti: “Misyobo minji anzubo ziyumu ziyooboola kukuyandaula Jehova wamakamu mu-Jerusalemu akukutontozya busyu bwa-Jehova.” Wakabapandulula kuba “bantu bali kkumi bazwa mumyaambo yoonse yamasi,” balo munzila yacikozyanyo ibakali kuyakujata cikobela camuntu mu Israyeli wakumuuya, akwaamba kuti: “Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.”—Zek. 8:20-23.

15. Muumulimo nzi ‘ibambelele zimbi’ ‘mobaunka’ aba Israyeli bakumuuya?

15 ‘Bambelele zimbi’ ‘balaunka’ aba Israyeli bakumuuya mumulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami. (Mk. 13:10) Baba cibeela cabantu ba Leza, “itanga lyomwe” abananike, ansi ‘amweembezi mubotu,’ Kristo Jesu.—Amubale Johane 10:14-16.

AMUKWABILILWE ANTOOMWE ABANTU BA JEHOVA

16. Ino Jehova uyakucitalisya buti cibeela camamanino ‘camapenzi mapati’?

16 Aakumana kunyonyoonwa Babuloni Mupati, bantu ba Leza bayakulwanwa, alimwi aciindi eeco tuyakuyandika lukwabililo Jehova ndwapa kubabelesi bakwe. Mbwaanga kulwanwa ooku kuyakutalisya cibeela camamanino ca “mapenzi mapati,” ngu Jehova lwakwe mwini uyakutalisya nkondo eeyi iiyakumanizya mapenzi oonse. (Mt. 24:21; Ezk. 38:2-4) Aciindi eeco, Gogo uyakulwana “bantu ibakayobololwa kuzwa kuzisi zimbi,” bantu ba Jehova. (Ezk. 38:10-12) Kulwanwa ooku kuyakupa kuti Jehova anyonyoone Gogo ampi zyakwe. Jehova uyakusumpula bweendelezi bwakwe akusalazya zina lyakwe, nkaambo wakati: “Ndiyoopa kuti . . . ndizyibwe mumeso aazisi zinji; eelyo bayoozyiba kuti ndime Jehova.”—Ezk. 38:18-23.

‘Lyamapenzi mapati,’ tuyakuyandika kuzumanana kuyanzana ambungano motuzulilwa (Amubone mincali 16-18)

17, 18. (a) Ciindi Gogo aakubalwana bantu ba Jehova, ino malailile nzi ngobayakupegwa? (b) Ikuti katuyanda kukwabililwa a Jehova, ino ncinzi ncotweelede kucita?

17 Ciindi Gogo naayakutalika kulwana bantu ba Leza, Jehova uyakwaambila babelesi bakwe kuti: “Kamuya nobantu bangu, amunjile mumaanda aanu aamukati, mulijalile. Amuyube kwakaindi kaniini buyo kusikila mane bukali bwiinde.” (Is. 26:20) Aciindi eeco cikatazya, Jehova uyakutupa malailile aayakutugwasya kuti tufwutuke, alimwi ‘maanda aamukati’ alakonzya kuba mbungano zyesu motuzulilwa.

18 Aboobo, ikuti katuyanda kukwabililwa a Jehova lyamapenzi mapati, tweelede kuzyiba kuti Jehova ulijisi bantu bakwe anyika, ibakamantene mumbungano ziindene-indene. Tweelede kubelekela antoomwe ambabo akuzumanana kuyanzana ambungano motuzulilwa. Amoyo wesu woonse, atwaambilizye mbubwenya mbwaakacita sintembauzyo kuti: “Lufwutuko luzwa kuli Jehova. Cileleko cako cili aabantu bako.”—Int. 3:8.