1, 2. Se a te ‵fuliga ne fai i te Penitekoso 33 T.A., kae ko oi ne fai mo tino i te fenua fou o Ieova? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

A TE Penitekoso 33 T.A. ko te ‵toe vaitaimi tāua i tala fakasolopito o tino o Ieova i te lalolagi, me ne fai ei se fakamafuliga tāua ‵ki. I te aso tenā, ne fakatu aka ne Ieova e auala i tena agaga tapu se fenua fou—te Isalaelu faka-te-agaga, telā ko “te Isalaelu a te Atua.” (Kala. 6:16) Tenei eiloa te taimi muamua talu mai aso o Apelaamo, ko se fakamailoga ei a tino o te Atua e auala i te pilitome. Kae ne tusi mai a Paulo e uiga ki tino e aofia i te fenua fou tenā: “Tena pilitome ko te pilitome i tena loto ne te agaga.”—Loma 2:29.

² A sui muamua o te fenua fou o te Atua ko te kau apositolo mo nisi soko o Keliso kolā e silia atu mo te toko selau kolā ne maopoopo i Ielusalema i luga i se potu e tasi. (Galu. 1:12-15) Ne maua ne latou konei a te agaga tapu, ke fai ei latou mo fanau a te Atua. (Loma 8:15, 16; 2 Koli. 1:21) Ne fakamaoni mai i te mea tenei me ko oti ne fakagalue aka te feagaiga fou, e auala i a Keliso mo te aoga o tena toto. (Luka 22:20; faitau te Epelu 9:15.) Tela la, ne fai a soko konei mo tino o te fenua fou o Ieova. Mai te fesoasoani o te agaga tapu, ne mafai ei ne latou o talai i ‵gana kese‵kese kolā e faipatigina ne tino Iutaia mo tino kolā ne ‵fuli  ki te lotu Iutaia, kolā ne ‵mai i te malo o Loma ki Ielusalema o fakamanatu te Penitekoso. Ne lagona kae malamalama a tino konei i “galuega fakaofoofogia a te Atua” kolā ne talai atu ne Kelisiano fakaekegina i olotou ‵gana eiloa.—Galu. 2:1-11.

3-5. (a) Ne a pati a Petelu ki te kau Iutaia i te aso o te Penitekoso? (e) Ne a auala ne fesoasoani atu ki te gasolo ki mua o te fenua fou o Ieova i tausaga kolā ne kamata o fakatu aka ei?

³ Ne fakaaoga ne Ieova te apositolo ko Petelu ke ‵tala ne ia te auala ki tino Iutaia mo tino ne ‵fuli ki te lotu Iutaia ke fai mo tino o te fenua fou tenei, te fakapotopotoga Kelisiano. I te aso o te Penitekoso, ne fai atu a Petelu mo te loto toa ki tino Iutaia me e ‵tau o talia ne latou a Iesu, te tagata telā ne “‵tuki ne [latou] ki te lakau fakasaua,” me ne fai ne te “Atua a ia mo fai te Aliki mo te Keliso.” I te taimi ne fai atu ei te vaitino me ne a mea e ‵tau o fai ne latou, ne tali atu a Petelu: “Ke sala‵mo kae ke papatiso katoa koutou i te igoa o Iesu Keliso ke fakamagalo ei otou agasala, kae ka maua ne koutou a te meaalofa ko te agaga tapu e aunoa mo se ‵togi.” (Galu. 2:22, 23, 36-38) I te aso tenā, ne fakaopoopo ei se 3,000 tino ki te fenua fou o te Isalaelu faka-te-agaga. (Galu. 2:41) Fakamuli ifo, ne tumau i te ‵fua malosi mai a fuataga o te tala ‵lei ona ko galuega loto finafinau a te kau apositolo. (Galu. 6:7) Ne gasolo aka eiloa o tokouke a te fenua fou.

⁴ Fakamuli ifo, ne oko atu te talaiga ki Samalia, fakatasi mo ikuga ‵gali mai i ei. Ne papatiso te tokoukega ne te tino talai ko Filipo, kae ne seki maua ne latou te agaga tapu i te taimi eiloa tenā. Ne uga ne te Potukau Pule i Ielusalema a apositolo ko Petelu mo Ioane ki tino Samalia tali‵tonu konei, kae “fakaeke atu lā lima ki luga i a latou, maua ei ne latou te agaga tapu.” (Galu. 8:5, 6, 14-17) Tela la, ne fai foki a tino Samalia konei e pelā me ne sui fakaekegina o te Isalaelu faka-te-agaga.

⁵ I te 36 T.A., ne fakaaoga foki a Petelu ke ‵tala atu ne ia ki nisi tino te avanoaga ke aofia i te fenua fou o te Isalaelu faka-te-agaga. Ne tupu te mea tenei i te taimi ne talai atu ei a ia ki te ofisa o te kautau Loma ko Konelio mo ana kāiga mo taugasoa. (Galu. 10:22, 24, 34, 35) E fai mai te Tusi Tapu: “A koi faipati atu a Petelu e uiga ki mea konei kae ne ‵ligi ifo te agaga tapu ki a latou katoa kolā ne fakalogo‵logo ki te muna. Kae ne ofo a tino tali‵tonu kolā ne olo atu mo Petelu kae ne pilitome, me ko ‵ligi atu foki a te meaalofa faivasaga ko te agaga tapu ki luga i tino o fenua fakaa‵tea.” (Galu. 10:44, 45) Tela la, ko oti ne ‵tala atu te avanoaga ki tino tali‵tonu mai Fenua Fakaa‵tea kolā ne seki pilitome ke aofia i te fenua fou o te Isalaelu faka-te-agaga.

6, 7. I auala fea ne fai ei a sui o te fenua fou mo fai ne “tino mō tena igoa [Ieova],” kae pefea te magoi o te lotou galuega ne fai?

⁶ I te fono o te potukau pule o Kelisiano i te senitenali muamua telā ne fai i te 49 T.A., ne fai mai te apositolo ko Iakopo: “Ko oti ne fakamatala fakalikiliki mai ne Simona  [Petelu] a te taimi muamua ne saga atu ei a te Atua ki fenua fakaa‵tea ke aumai mai i a latou ne tino mō tena igoa.” (Galu. 15:14) E aofia i tino o te fenua fou tenei kolā e tauave ne latou te igoa o Ieova ko tino tali‵tonu i Iutaia mo tino mai fenua fakaa‵tea. (Loma 11:25, 26a) Fakamuli loa, ne tusi atu Petelu: “Me i a koutou ne seki fai mo tino o te Atua i aso mua, kae nei ko fai koutou mo fai ana tino.” Ne fakamatala atu ne Petelu te lotou tiute mai te fai atu: “Kae ko koutou se ‘matakāiga ne filifiligina, ne faitaulaga kolā ka fai mo tupu, se fenua tapu, ne tino fakapito o te Atua, ke folafola atu ne koutou ki fenua katoa a galuega fakaofoofogia’ a te tino telā ne kalaga ne ia koutou mai te pouliga ki tena mainaga fakaofoofogia.” (1 Pe. 2:9, 10) E ‵tau o avatu ne latou a vikiga o te Tino telā e sui ne latou kae faka‵malu tena igoa i mua o tino. E fai latou mo molimau loto ma‵losi a Ieova, te Pule Tafasili i te Maluga i te lagi mo te lalolagi.

⁷ E pelā mo ana faiga ki te Isalaelu faka-te-foitino, ne taku ne Ieova a sui o te Isalaelu faka-te-agaga ki tino kolā “ne faite ne au mō oku, tenā la, ka usu ne latou a pese e tavae ei au.” (Isa. 43:21) Ne folafola ne Kelisiano mua mo te loto ‵toa me i a Ieova ko te Atua tonu e tokotasi, ke fakaasi faka‵sau atu ei a atua ‵se kolā ne tapuaki latou ki ei i taimi konā. (1 Tesa. 1:9) Ne molimau atu latou e uiga ki a Ieova mo Iesu i “Ielusalema, i Iuta kātoa mo Samalia, ke oko eiloa ki toe koga ‵mao i te lalolagi.”—Galu. 1:8; Ko. 1:23.

8. Se a te mea ne fakailoa atu ne te apositolo ko Paulo ki tino o te Atua i te senitenali muamua?

⁸ Ne fai te apositolo ko Paulo i te senitenali muamua mo fai se sui loto malosi o “tino mō tena igoa [Ieova].” I te taimi ne tu atu a ia i mua o tino fapau‵pau, ne loto toa a ia o puipui te pulega sili a Ieova, “te Atua telā ne faite ne ia a te lalolagi mo mea katoa i ei, ko Ia tenā ko te Aliki o te lagi mo te lalolagi.” (Galu. 17:18, 23-25) I te taimi ko pili o oti atu ei te tolu o ana malaga fakamisionale, ne fakailoa atu ne Paulo ki tino o te Atua: “E iloa ne au me kafai ko fano au keatea, ka ulu mai ei a luko fe‵kai ki loto i a koutou kae ka se fai faka‵lei ne latou te lafu mamoe, kae ka ‵sae mai foki mai loto eiloa i a koutou a tāgata kolā ka ‵fuli faka‵kotua ne latou a mea ke ‵futi atu ei a soko ki a latou.” (Galu. 20:29, 30) Ne fakaasi faka‵sau mai a te aposetasi tenei i te fakaotiga o te senitenali muamua.—1 Ioa. 2:18, 19.

9. Se a te mea ne tupu ki “tino mō tena igoa [Ieova,” i te taimi ne ‵mate atu ei te kau apositolo?

⁹ Mai tua o te ‵mate o te kau apositolo, ne salalau atu te aposetasi tenā kae ‵sae aka ei a lotu i Fenua Lotu Kelisiano. I lō te fakatalitonu atu i a latou ko “tino mō tena igoa [Ieova,” ko oti foki ne tapale keatea ne Kelisiano aposetate te igoa o te Atua mai ‵fuliga e uke o te Tusi Tapu. Ne talia ne latou a faifaiga fapau‵pau kae fakamasei ne latou te Atua e auala i olotou akoakoga kolā e se fakavae ki te Tusi Tapu, “taua e fai ne latou i igoa o lotu,” mo olotou amioga ma‵sei. Kae ne isi eiloa ne nāi tino tapuaki fakamaoni o Ieova i te lalolagi i te vaitaimi tenā, kae seki fakatoka latou ke fai mo “tino mō tena igoa.”

10, 11. (a) Se a te mea ne ‵valo mai ne Iesu i tena tala fakatusa e uiga ki saito mo mouku ma‵sei? (e)  Ne fakataunu pefea te tala fakatusa a Iesu mai tua o te 1914, kae ne a mea ne iku mai i ei?

¹⁰ I tena tala fakatusa e uiga ki saito mo mouku ma‵sei, ne ‵valo mai ne Iesu a te pouliga faka-te-agaga telā ka sae mai i te aposetasi. Ne fai mai a ia me i te “taimi ko ‵moe ei a tino,” ka ‵toki ne te Tiapolo a mouku ma‵sei i te koga telā ne ‵toki i ei ne te Tama a te tagata a fuagā saito. Ka ola  fakatasi a saito mo mouku ma‵sei ke oko eiloa ki “te gataga o te olaga tenei.” Ne fakamatala mai ne Iesu me i “fuaga ‵lei” ko “fanau o te Malo” a ko “mouku” ma‵sei ko “fanau a te tino masei.” I te vaitaimi o te gataga, ka uga atu ne te Tama a te tagata ana “tino ‵kati saito,” ko agelu, ke ‵vae keatea a saito fakatusa mai mouku ma‵sei. Ko oti ne fakamaopoopo a fanau o te Malo. (Mata. 13:24-30, 36-43) Ne fakamaopoopo la pefea, kae se a te aoga o te mea tenei ki tino o te Atua i te lalolagi nei?

¹¹ Ne kamata te “vaitaimi o te gataga o te olaga tenei” i te 1914. I te taimi o te taua i te tausaga tenā, ne ‵nofo pologa i te feitu faka-te-agaga se fia afe o Kelisiano fakaekegina, kolā ko “fanau a te Malo” ki Papelonia te Sili. I te 1919, ne faka‵sao ne Ieova latou, kae fai ei ke tu ‵kese mai i “mouku” ma‵sei, io me ko Kelisiano fakaloiloi. Ne fakamaopoopo ne ia a “fanau o te Malo” ki se fakapotopotoga o tino, ke fakataunu ei a te valoaga a Isaia, penei: “E a, e isi se malo kai fanau mai i se aso e tasi? E se leva te taimi e puapuaga ei Siona, kae ka fanau mai a te malo.” (Isa. 66:8) Ne tuku mai ne te fakapotopotoga o tama faka-te-agaga a Ieova i te lagi, ana tama fakaekegina kae fakatoka latou ke fai mo fai se fenua.

12. Ne fakaasi mai pefea ne te kau fakaekegina i a latou ko “tino mō tena igoa [Ieova]” i aso nei?

¹² E pelā eiloa mo Kelisiano i te senitenali muamua, ne fai a “fanau o te Malo” kolā ne fakaekegina mo fai ne molimau a Ieova. (Faitau te Isaia 43:1, 10, 11.) Ne tu ‵kese latou ona ko olotou amioga faka-Kelisiano mo te auala e talai atu ne latou te “tala ‵lei tenei o te Malo . . . mo fai se molimau ki atufenua katoa.” (Mata. 24:14; Fili. 2:15) I te auala tenei, ne ‵taki mai ei ne latou te fia miliona o tino ke maua ne latou te tulaga amiotonu i mua o Ieova.—Faitau te Tanielu 12:3.

13, 14. Ne a mea e ‵tau o fai ne tino kolā e se aofia i te Isalaelu faka-te-agaga ke tapuaki kae tavini atu i te auala telā e talia ne Ieova, kae ne ‵valo mai pefea te mea tenei i te Tusi Tapu?

¹³ Ne matea ne tatou i te mataupu mai  mua atu me i Isalaelu mua, ne talia a tino mai fenua fakaa‵tea ke tapuaki atu ki a Ieova māfai fua e ‵kau fakatasi latou mo tino kolā ne fai feagaiga mo Ieova. (1 Tupu 8:41-43) i se auala tai ‵pau i aso nei, a latou kolā e se aofia i te Isalaelu faka-te-agaga e ‵tau o ‵kau fakatasi mo tino o Ieova, ko Molimau fakaekegina a Ieova kolā ko “fanau o te Malo.”

¹⁴ Ne ‵valo mai ne pelofeta e tokolua i aso mua me i te vaitaimi o te gataga, ka ualolo mai ei a tino e tokouke o tapuaki atu ki a Ieova fakatasi mo ana tino. Ne ‵valo mai a Isaia, penei: “Ka ko olotou tino ka fai ake penei, Tatou ka olo ake ki te mauga o te Aliki [Ieova], ki te Faletapu o te Atua o Isalaelu. Ka akoako mai ne ia tatou ki mea e manako a ia ke fai ne tatou; ka sasale tatou i auala me ne filifili ne ia. Me i te akoakoga a te Aliki [Ieova] e vau mai i Ielusalema; e faipati a ia ki tena fenua mai i Siona.” (Isa. 2:2, 3) Kae ne ‵valo mai foki te pelofeta ko Sakalia me “e tokouke a tino valevale mo malo ma‵losi eiloa ka o‵mai ki Ielusalema o tapuaki ki te Aliki Tafasili i te Malosi, kae ke talo mo se fakamanuiaga mai i a ia.” Ne fakatusa ne ia latou ki “tino o fenua fakaa‵tea e tokosefulu” kolā ne puke atu i se auala fakatusa ki te gatu o te Isalaelu faka-te-agaga, kae fai atu: “Matou e ma‵nako o ‵kau mo koe, me ne lagona ne matou me i te Atua e fakatasi mo koe.”—Saka. 8:20-23.

15. Se a te galuega e “‵kau” fakatasi i ei a “nisi mamoe” mo te Isalaelu faka-te-agaga?

¹⁵ E “‵kau” fakatasi eiloa a “nisi mamoe” mo te Isalaelu faka-te-agaga i te talaiatuga o te tala ‵lei o te Malo. (Male. 13:10) E fai latou mo vaega o tino o te Atua, se “lafu mamoe e tasi” fakatasi mo te kau fakaekegina, mai lalo i te “tausi mamoe,” ko Keliso Iesu.—Faitau te Ioane 10:14-16.

16. Ne a mea ka fai ne Ieova i te fakaotiga o te “fakalavelave lasi”?

¹⁶ Kafai ko oti ne fakaseai atu a Papelonia te Sili, ka isi se osoatuga ki luga i tino o Ieova, kae ka manakogina ne tatou i te taimi tenā te puipuiga a Ieova. Kafai ko kamata te osoatuga tenei i te fakaotiga o te “fakalavelave lasi,” ko Ieova eiloa ka fakatoka ne ia te koga mo te taimi e fai ei te taua. (Mata. 24:21; Eseki. 38:2-4) I te taimi tenā, ka taua atu a Koka ki “tino kolā . . . ne fakamaopoopo mai i malo,” kolā ko tino o Ieova. (Eseki. 38:10-12) A te taua tenā ko te fakailoga o te fakaokomaiga o te fakamasinoga a Ieova ki a Koka mo tena kau. Ka fakamaluga ne Ieova tena pulega sili kae faka‵malu tena igoa, e pelā mo ana pati: “I te faiga tenā e fakaasi ei ne au ki malo katoa konā . . . . Ka iloa ei ne latou i a au ko te Aliki [Ieova].”— Eseki. 38:18-23.

17, 18. (a) Kafai ko oso atu a Koka ki tino o Ieova, ne a fakatonuga ka maua ne latou? (e) Kafai e ma‵nako tatou ki te puipuiga a Ieova, ne a mea e ‵tau o fai ne tatou?

¹⁷ Kafai ko kamata o oso atu a Koka, ka fai atu a Ieova ki ana tavini: “Toku fenua, olo ki loto i otou fale kae ‵pono mai otou mataloa. ‵Muni ke tai leva malie ke oko ki te taimi e gata ei te kaitaua o te Atua.” (Isa. 26:20) I te ‵toe taimi tāua tenā, ka tuku mai ne Ieova a fakatonuga ke mafai o ‵sao tatou i ei, kae ko “fale” e mafai o fakasino atu ki ‵tou fakapotopotoga.

¹⁸ Tela la, kafai e ma‵nako tatou ke maua mea aoga mai te puipuiga a Ieova i te taimi o te fakalavelave lasi, e ‵tau o iloa ne tatou me isi se fakapotopotoga a Ieova i te lalolagi nei. E ‵tau o tumau tatou i te ‵lago kae ‵kau fakatasi mo te ‵tou fakapotopotoga. Kae ke fai atu ne tatou mo te loto kātoa a pati a te faisalamo, penei: “A te manumalo e mai i te Aliki [Ieova].”