Mu nshiku sha batumwa, umutumwa Paulo aebele baeluda abali mu cilonganino ca mu Efese ukuti: “Muleisakamana mwe bene, kabili mulesakamana no mukuni onse, uo umupashi wa mushilo wamubikapo ukuba bakangalila, ku kucema icilonganino ca kwa Lesa, ico ashitile mu mulopa wa Mwana wakwe.” (Imil. 20:28) Mulimo nshi umupashi wa mushilo ubomba pa kusala baeluda na babomfi batumikila muno nshiku?

Ica kubalilapo, umupashi wa mushilo walyafwile abalembele Baibolo ukulemba imilingo ya baeluda na babomfi batumikila. Baibolo pali 1 Timote 3:1-7, yalanda pa milingo iyalekanalekana 16 iya baeluda. Imilingo na imbi isangwa pali Tito 1:5-9 na Yakobo 3:17, 18. Imilingo ya babomfi batumikila isangwa pali 1 Timote 3:8-10, 12, 13. Ica bubili, ilyo baletasha bamunyinefwe ukuba baeluda na babomfi batumikila, baeluda balapepela umupashi wa kwa Yehova ukuti ubatungulule ilyo balepituluka mu milingo ukumona nampo munyinefwe nafika pa fifwaikwa ifya mu Malembo nelyo iyo. Ica butatu, bamunyinefwe abo balefwaya ukuti babe baeluda nelyo ababomfi batumikila bafwile ukulalanga ifisabo fya mupashi wa mushilo. (Gal. 5:22, 23) Kanshi umupashi wa kwa Lesa e utungulula ilyo baeluda balepituluka mu milingo ya bamunyinefwe abo balefwaya ukuba baeluda nelyo ababomfi batumikila.

Lelo ni bani abasonta aba bamunyinefwe ukuba baeluda nelyo ababomfi batumikila? Akale, amashina ya bamunyinefwe abo balefwaya ukuba baeluda na babomfi batumikila baleyatuma ku maofeshi ya musambo. Bamunyinefwe abo Ibumba Litungulula lyasala pali aya maofeshi, e balepituluka mu mashina no kusuminisha ukuti aba bamunyinefwe babe baeluda nelyo ababomfi batumikila. Pa numa, iofeshi lya musambo lyalelembela baeluda kalata ya kubeshibisha. Lyena baeluda balekumanya bamunyinefwe abasontelwe ukuba baeluda nelyo ababomfi batumikila, no kubepusha nga ca kuti nabaitemenwa ukubomba kabili nga nabafikapo. Pa numa, balebilisha ku cilonganino.

Inga mu nshiku sha batumwa, balesonta shani baeluda na babomfi batumikila? Limo limo abatumwa e balesonta bamo ukuba baeluda na babomfi batumikila, nga filya inshita imo basontele abaume 7 abalesakamana umulimo wa kwakanya bamukamfwilwa ifya kulya cila bushiku. (Imil. 6:1-6) Lelo, balya baume basalile nalimo bali ni baeluda, ilyo bashilabapeela uyu mulimo na umbi.

Nangu ca kuti Amalembo tayalanda fyonse ifyo balecita pa kusonta baeluda na babomfi batumikila, tulamona ifyalecitika ifilanga ifyo caleba. Baibolo yalilanda ifyo Paulo na Barnaba bacitile ilyo balebwela  pa lwendo lwa kubalilapo ulwa bumishonari, itila, ‘basonteele abakalamba mu cilonganino cimo na cimo kabili, ilyo bapepele no kuleka ukulya, babapeele kuli Yehova uo batetekele.’ (Imil. 14:23) Ilyo imyaka yapitilepo, Paulo alembeele Tito uo alebomba nankwe ukuti: “Nakushiilile mu Krete, ni pa kuti ulungike ifyalubana no kusonta abakalamba mu misumba yonse, ukulingana ne fyo nakwebele.” (Tito 1:5) Kabili na Timote uwabombele sana no mutumwa Paulo muli bumishonari, na o nalimo balimupeela insambu sha kusonta abakalamba mu filonganino. (1 Tim. 5:22) Kanshi twamona ukuti bakangalila benda e balesonta abakalamba mu filonganino, te batumwa na bakalamba abaali mu Yerusalemu.

Ukulingana ne fi Baibolo yalanda pa fyo balesonta abakalamba, Ibumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova nalyalula ifyo bakulasonta baeluda na babomfi batumikila. Ukutendeka pa September 1, 2014, ifyo nomba caba pa kusonta baeluda na babomfi batumikila ni fi: Kangalila wa muputule alapituluka bwino mu milingo ya bamunyinefwe abo baeluda balefwaya ukuti babe baeluda nelyo ababomfi batumikila. Ilyo alebombela icilonganino, alafwaisha ukwishiba abo baeluda balefwaya kuti basontwe, alabomba nabo mu mulimo wa kubila imbila nsuma nga cingacitika. Nga alanshanya ne bumba lya baeluda pa cilonganino pabo balefwaya ukuti basontwe, kangalila wa muputule alikwata insambu sha kusonta baeluda na babomfi batumikila mu filonganino ifyaba mu muputule abombela. Ukucita ifi, kwalipalana ne fyo balecita mu nshita ya batumwa.

Ni bani ababomba iyi milimo yalekanalekana pa kusonta abakalamba mu cilonganino? Lyonse, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” e ubomba umulimo wa kuliisha aba mu ng’anda. (Mat. 24:45-47) Pa mulimo babomba paba no kusokota Amalembo, kabili umupashi wa mushilo ulabafwa, pa kuti balondolole bwino amashiwi ya kwa Lesa ayatutungulula ayakuma icilonganino ca mwi sonde lyonse. Na kabili umusha wa cishinka e usonta bonse bakangalila wa muputule na baba muli Komiti ya Musambo. E lyo kabili, cila ofeshi lya musambo lilafwa ifilonganino ukulabomfya ifyo umusha wa cishinka alanda. Amabumba ya baeluda yonse walikwata umulimo wa kupituluka bwino mu milingo ya mu Malembo iya bamunyinefwe abo balefwaya ukuba baeluda na babomfi batumikila mu cilonganino ca kwa Lesa. Kangalila wa muputule onse akwata umulimo ukalamba uwakupituluka bwino mu milingo ya bamunyinefwe abo baeluda balefwaya ukuti basontwe mu cilonganino kabili afwile ukupepelapo pa kuti asonte abaume abafikilepo.

Nga twaishiba ifyo abaume mu cilonganino basontwa, tuleshiba bwino umulimo umupashi wa mushilo ubomba pa kuti basontwe. Kabili tulacetekela sana no kucindika aba bamunyinefwe abasontwa mu cilonganino.—Heb. 13:7, 17.

Ukusokolola 11:3 kulanda pa inte shibili ishikalasesema pa nshiku 1,260. Ili lembo lilanda no kuti iciswango “cikabacimfya no kubepaya.” Lelo pa numa ya “nshiku shitatu na hafu,” ishi inte shibili bakashibusha ku bafwa, ne ci cikapapusha abakalatamba.—Ukus. 11:7, 11.

Bushe ishi inte shibili ni bani? Ifyo ili lembo lyalandapo filatwafwa ukwishiba ishi inte. Ica kubalilapo, ili lembo litweba ukuti ishi inte shibili “miolife ibili kabili e fya kutekapo inyali fibili.” (Ukus. 11:4) Ifi ili ilembo lyalandapo filenga twaibukisha ifyakutekapo inyali ne miolife ibili ifyo ukusesema kwa kwa Sekaria kwalandapo. Ilya imiolife ibili yaleimininako “abasubwa babili,” e kutila Umulashi Serubabele na Shimapepo Mukalamba Yoshua, ‘abaiminine lubali kuli Shikulu we sonde lyonse.’ (Seka. 4:1-3, 14) Ica bubili, ishi inte shibili bashilondolola ukuti shalecita ifishibilo ifyo na Mose na Eliya balecitako.—Linganyeni Ukusokolola 11:5, 6; na Impendwa 16:1-7, 28-35; na 1 Ishamfumu 17:1; 18:41-45.

Bushe finshi ifyo aya Malembo yalandapo ifyapalana? Ilembo limo na limo lilanda pa basubwa aba kwa Lesa abaletungulula abantu ba kwa Lesa mu nshita shayafya isha mesho. Kanshi pa kufikilisha Ukusokolola icipandwa 11, bamunyinefwe abasubwa abaletungulula umulimo wa kushimikila pa nshita ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendeke ukuteka mu 1914, babilile imbila nsuma “ninshi nabafwala insamu” pa myaka itatu na hafu.

Pa mpela ya kushimikila imbila nsuma ninshi nabafwala insamu, aba abasubwa baali kwati babepaya lintu babakakile mu cifungo pa nshita fye iinono, nelyo inshiku shitatu na hafu isha mampalanya. Ilyo aba abasubwa bababikile mu cifungo, abalwani ba kwa Lesa balemona kwati abasubwa tabakatwalilile ukubomba umulimo wabo kabili balisekelele.—Ukus. 11:8-10.

Nga fintu amashiwi ya kusesema yalandile, pa mpela ya nshiku shitatu na hafu, ishi nte shibili balishibushishe ku bafwa. Ilyo Lesa afumishe abasubwa mu cifungo, alibomfeshe Shikulwibo Yesu Kristu ukupeela abatwalilile ukuba ne cishinka umulimo waibela. Mu 1919 nabo baali pabo basontele ukuba “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” uwa kulasakamana abantu ba kwa Lesa mu nshiku sha kulekelesha.—Mat. 24:45-47; Ukus. 11:11, 12.

Ukusokolola 11:1, 2, kwampanya ifi ifyacitike ku nshita ilyo itempele lya ku mupashi likapimwa nelyo ukulingwa. Icipandwa 3 ice buuku lya kwa Malaki cilanda pa kuceeceeta kumo kwine ukwe tempele lya ku mupashi, e lyo ne nshita ya kusangulula. (Mal. 3:1-4) Bushe uyu mulimo wa kuceeceeta no kusangulula, watendeke no kupwa lilali? Watendeke mu 1914 kabili wapwile ku kutendeka kwa 1919. Iyi nshita yapitilepo kuti twatila ni nshiku 1,260 (imyeshi 42) ne nshiku shitatu na hafu isha mampalanya isho Ukusokolola icipandwa 11 kwalandapo.

Tulasekelela pa fyo Yehova ayalwile ifintu pa kuti ‘asangulule abantu abaibela, kabili abapimpa ukubomba imilimo isuma’! (Tito 2:14) Kabili, tulatasha pa fyo abasubwa aba cishinka baletungulula umulimo pali iya nshita yakweshiwa na pa fyo baali inte shibili ishamampalanya. *