Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Mepuzho Afuma ku Batanga

Mepuzho Afuma ku Batanga

Bakulumpe ne bankwasho batongolwa byepi mu bipwilo?

Mu myaka kitota kitanshi, mutumwa Paulo waambijile bakulumpe bakwabo bajinga mu kipwilo kya mu Efisesa amba: “Saka mwiketa anwe bene ne jitanga jonse, mupashi wazhila jo emutongwejilepo bukalama ne kulama kipwilo kya Lesa kyo apotele na mashi a Mwananji byonka byuba kafunga.” (Byu. 20:28) Mupashi wazhila wingila ñanyi mwingilo pa kutongola bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho mu ano moba?

Kitanshi, mupashi wazhila wakwashishe banembi ba Baibolo kunemba bikebewa pa kwikala mukulumpe mu kipwilo nangwa nkwasho. Kinembelo kya 1 Timoti 3:1-7 kyaamba pa bintu 16 byo balondela pa kutongola bakulumpe mu kipwilo. Bintu bikwabo bikebewa byatongolwa mu binembelo nabiji Titusa 1:5-9 ne Yakoba 3:17, 18. Bikebewa pa kwikala nkwasho mu kipwilo biji mu kinembelo kya 1 Timoti 3:8-10, 12, 13. Kya bubiji, aba babena kwisamba pa balongo bo babena kukeba kutongola balomba mupashi wa Yehoba kwibatangijila kimye kyo babena kupitulukamo ne kumona inge mulongo wafikizha byatongolwa mu Binembelo kufika pa kipimo kyafwainwa. Kya busatu, mulongo ye babena kutongola wafwainwa kumwesha bipangwa bya mupashi wazhila wa Lesa mu bwikalo bwanji. (Nga. 5:22, 23) Onkao mambo, mupashi wa Lesa wingila mu lunengezho lonse lwa kutongola balongo.

Pano bañanyi batongola bano balongo mu kipwilo? Kala kwaikalanga kutuma byonse byo baambapo pa mulongo ye babena kukeba kutongola bukulumpe mu kipwilo nangwa bunkwasho ku ofweshi wa musampi. Ku ofweshi wa musampi, balongo batongolwa na Jibumba Jitangijila bapitulukanga mu byo banemba pa balongo bo babena kukeba kutongola ne kutongola bafikilamo. Kepo ofweshi wa musampi wabulanga jibumba ja bakulumpe. Bino bakulumpe mu kipwilo nabo babula mulongo watongolwa, ne kumwipuzha inge waswa kabiji wafikilamo kwingila yeo mwingilo. Panyuma ya bino, popo babijikanga ku kipwilo.

Nga mu myaka kitota kitanshi balongo batongolwanga byepi? Kimo kimye batumwa bo batongolanga, nabiji kimye kyo batongwele banabalume bafikilamo batanu na babiji bakwabila kajo banabakazhi bafwilwa ka pa juba pa juba. (Byu. 6:1-6) Bino bano banabalume baingilanga mwingilo wa bukulumpe saka bakyangye kwibapa uno mwingilo mukwabo.

Nangwa kya kuba Binembelo kechi byalumbulula byonse byaubiwanga pa katongola balongo mu oa moba ne, bino bitukwasha kuyuka byo kyaubiwanga. Tutanga kuba’mba mutumwa Paulo ne Banabasa byo babwelelenga pa lwendo lwabo  lutanshi lwa bumishonale “batongwele bakulumpe mu kipwilo kimo kimo. Bazhikijilwenga na nzala ne kulomba kabiji pa kuba bino, bebapaine kwi Yehoba yenka ye baitabijile.” (Byu. 14:23) Byo papichile myaka imo, Paulo wanembejile mukwabo mo baingijilanga aye Titusa amba: “Nakushile mu Keleta kuba amba olole bintu byayile munsunya ne kutongola bakulumpe mu mizhi yonse byonka byo nakukambizhe.” (Titu. 1:5) Kyamweka ne Timoti waendanga ne Paulo naye bamupele luno luusa. (1 Timo. 5:22) Onkao mambo, kyamwekeshatu patoka kuba’mba bakalama benda pa kyokya kimye bo batongolanga balongo, kechi batumwa nangwa bakulumpe mu Yelusalema ne.

Na mambo a bino bishinka byo twaambapo bya mu Baibolo, Jibumba Jitangijila ja Bakamonyi ba kwa Yehoba japimpula jishinda ja kutongwelamo bakulumpe ne bankwasho mu bipwilo. Kutendeka pa 1 September, 2014, balongo batongolwanga bino: Kalama wa mwanzo ukapitulukanga mu byo banemba pa balongo bo babena kukeba kutongola mu mwanzo mo engijila. Kimye kyo akafwakeshanga bipwilo, ukakebeshanga kuyuka bobo balongo bo babena kukeba kutongola ne kwingila nabo mu mwingilo inge kyakonsheka. Panyuma ya kwisamba pa balongo, jibumba ja bakulumpe mu kipwilo bo babena kukeba kutongola, kalama wa mwanzo ukatongolanga bakulumpe ne bankwasho mu bipwilo bya mu mwanzo mo engijila. Mu jino jishinda, luno lunengezho lwipasha bingi na byo baubanga mu myaka kitota kitanshi.

Bakulumpe mu kipwilo babena kwisamba na kalama wa mwanzo pa bikebewa byatongolwa mu Binembelo pa mulongo ye bakeba kutongola (Malawi)

Pano bañanyi baingilanga mingilo ikwabo yapusana pusana? Kufumatu ne kala, “kalume wakishinka kabiji wa maana” uji na mwingilo wa kujisha bantu ba ku nzubo. (Mat. 24:45-47) Kuba bino kwavwangamo kupesapesa Binembelo na bukwasho bwa mupashi wazhila pa kuba’mba batangijilenga mu bya kulondela mafunde a mu Baibolo mu bipwilo byonse mwaya ntanda. Kalume wa kishinka ye utongola bakalama benda ne ba mu Kavoto ka Musampi. Kabiji musampi yense wibakwasha kumona kuba’mba lutangijilo lwabo lubena kulondelwa. Mabumba a bakulumpe onse aji na mwingilo wa kupitulukamo bulongo mu bikebewa byatongolwa mu Binembelo pa kwisamba pa balongo bo babena kukeba kuba’mba batongolwe kwikala bakulumpe mu kipwilo kya Lesa. Kalama wa mwanzo uji na mwingilo wabaya bingi wa kulangulukapo bulongo ne kulombapo pa byanemba bakulumpe mu kipwilo pa balongo bo babena kukeba kutongola, kabiji ne kutongola banabalume bafikilamo kwikala bakulumpe ne bankwasho.

Kuyuka bulongo bitongolwa balongo kwitulengela kunemeka mwingilo wingila mupashi wazhila mu luno lunengezho. Kabiji kwitulengela kwibaketekela ne kwibapa mushingi aba batongolwa kwingila mu kipwilo kya bwina Kilishitu.—Hebe. 13:7, 17.

 Bakamonyi babiji batongolwa mu Lumwekesho kitango 11 bo bañanyi?

Kinembelo kya Lumwekesho 11:3 kyaamba pa bakamonyi babiji bakaula pa moba 1,260. Kino kitango kyaamba ne kuba’mba lukinyama ‘ukebashinda ne kwibepaya.’ Bino pa kupitapo ‘moba asatu ne kichika,’ bano bakamonyi babiji bakekala na bumi jikwabo. Kino kikalengela bakebamona kumvwa bingi moyo.—Lum. 11:7, 11.

Bano bakamonyi babiji bo bañanyi? Byaamba jishimikila bitukwasha kwibayuka. Kitanshi, betubula kuba’mba, “babena kwimenwako na bichi bibiji bya maolivi ne bitulwapo malampi bibiji.” (Lum. 11:4) Kino kituvululamo bitulwapo malampi bibiji ne bichi bibiji bya maolivi byo baambapo mu bungauzhi bwa kwa Zekaliya. Bino bichi bya maolivi bebilumbulula kuba’mba bimenako “boba babiji bashingwa manyi,” ko kuba’mba, Ndamakyalo Zelubabele ne Yoshua Ñanga Mukatampe, “bemana kwipi na Lesa wa pano pa ntanda ponse.” (Zeka. 4:1-3, 14) Kya bubiji, bano bakamonyi bebalumbulula kuba’mba boba bya kukumya bipasha na byaubile Mosesa ne Elaija.—Esakanyai Lumwekesho 11:5, 6 na Kubala 16:1-7, 28-35 ne 1 Bamfumu 17:1; 18:41-45.

Ñanyi bintu bibiji bipasha mu bino binembelo? Ano mashimikila onse aamba pa bashingwa ba Lesa batangijilenga mwingilo mu kimye kyakatazha kya lweseko. Onkao mambo, bungauzhi buji mu Lumwekesho kitango 11, bwafikile kimye balongo bashingwa kyo batangijilenga mwingilo mu kimye kyaikajikilwe Bufumu bwa Lesa mwiulu mu 1914. Basapwijilenga pa myaka isatu ne kichika saka bavwala “bivwalo bya majila.”

Byo bapwishishe kusapwila, bano bashingwa mu bukifwanyikizho bebepaile byo bebataile pa kazhima pa kimye kicheche, nobe moba asatu ne kichika mu bukifwanyikizho. Balwanyi ba bantu ba Lesa bamwenenga nobe balekesha uno mwingilo, kabiji kino kibaletejile bingi lusekelo.—Lum. 11:8-10.

Nangwa byonkabyo, monka mwaambijile buno bungauzhi, moba asatu ne kichika byo apwile bano bakamonyi babiji baikele na bumi jikwabo. Bashingwa bakishinka bebafumishe mu kaleya kabiji kupichila mwi Nkambo yabo Yesu Kilishitu, Lesa wibapele mwingilo wanema bingi. Mu 1919 bajinga pa boba bobatongwele kwikala “kalume wakishinka kabiji wa maana” kuba’mba bakwashenga bantu ba Lesa kwikala na bulunda bwawama ne aye mu moba apelako.—Mat. 24:45-47; Lum. 11:11, 12.

Kinembelo kya Lumwekesho 11:1, 2 kyakwatankanya bino byamwekele na kimye kya kupima nzubo ya Lesa ya ku mupashi. Mu Malakai kitango 3 baamba pa kupikita nzubo ya Lesa ya ku mupashi kwipasha na kuno, bino palondela kimye kya kutokesha. (Mala. 3:1-4) Kimye kya kutokesha ne kupikita kyabayile byepi? Kyatendekele mu 1914 kufika ne kuntendekelo ya mwaka wa 1919. Kino kimye yavwangamo ne moba 1,260 (bañondo 42) ne moba asatu ne kichika a kifwanyikizho o baambapo mu Lumwekesho kitango 11.

Tuji bingi na lusekelo mambo Yehoba wanengezhe kuba’mba kwikale kuno kutokesha kwa ku mupashi kwa kwitokeshesha bantu bakwingila mingilo yawama. (Titu. 2:14) Kabiji tusanta bingi pa byaubile bano balongo bashingwa bakishinka batangijilanga mwingilo mu kimye kya lweseko kabiji beikele bakamonyi babiji mu bukifwanyikizho. *

^ par. 18 Pa kuba’mba muyukilepo byavula, monai Kyamba kya Usopa kya July 15, 2013, jipa 22, jifuka 12.