Li ta baʼyel siglo ta jkʼakʼaliltike xi laj yalbe batel moletik ti te chtunik ta tsobobbailetik ta Éfeso li jtakbol Pabloe: «Jaʼ yuʼun chabio me aba atuquic. Chabiic noxtoc li chijetique yuʼun jaʼ avabtel laʼacʼbatic yuʼun Chʼul Espíritu ti cʼalal lacomic ta jqʼuelvanej yuʼun jcholcʼopetique. Jech scʼan chaqʼuelic lec, yuʼun li steclumal Cajvaltique smanojan ta xchʼichʼal» (Hech. 20:28). ¿Kʼuxi ch-abtej chʼul espiritu avi kʼalal chichʼ biiltasel li moletik xchiʼuk yajkoltaobbatake?

Baʼyel, li buchʼu la stijbe yoʼonton li jtsʼibajometik ta Vivlia sventa stsʼibaik li kʼusi skʼan akʼo spasik li moletik xchiʼuk li yajkoltaobbatake jaʼ li chʼul espiritue. Li ta 1 Timoteo 3:1 kʼalal ta 7 te cholol vaklajuntos li kʼusi skʼan spasike. Ti kʼusi skʼan spasike te to chal xtok ta Tito 1:5 kʼalal ta 9 xchiʼuk ta Santiago 3:17 xchiʼuk 18. Ti kʼusi skʼan spasik li yajkoltaobbatak moletike te chal ta 1 Timoteo 3:8 kʼalal ta 10 xchiʼuk ta 12 xchiʼuk 13. Xchibal, li buchʼutik chalik ti xuʼ xa xichʼ biiltasel xchiʼuk li buchʼutik chbiiltasvane tspasik orasion sventa tskʼanbeik xchʼul espiritu Jeova ti akʼo xbeiltasatik kʼalal jaʼo tskʼelbeik skʼoplal mi spas xa yuʼun li kʼusi chalbe skʼoplal ta Vivlia li jun ermanoe, akʼo mi mu lekuk tajek spas yuʼun li kʼusi chichʼ kʼanbele. Yoxibal, skʼan xakʼ ta ilel ta xkuxlejal li yabtel chʼul espiritu li jun krixchano ti kʼelbil xa sventa xichʼ biiltasele (Gál. 5:22, 23). Jech oxal, te oy xchʼul espiritu Dios ta skotol li kʼusi chichʼ pasele.

Pe ¿buchʼu ti chbiiltasvane? Toʼoxe, kʼalal chichʼ alel ti xuʼ xa xichʼ biiltasel ta jun mol o ta jun yajkoltaobba mol li jun ermanoe persa toʼox chichʼ takbel batel svunal ta Betel. Li buchʼutik te oyik ta Betele, ti biiltasbilik yuʼun li Jtsop Jbeiltasvaneje, jaʼ oy ta sbaik tskʼelbeik li svunal laj yichʼ takel batele xchiʼuk jaʼ chbiiltasvanik mi sta-o chilike. Laje chalbe batel moletik li Betele. Vaʼun li moletike chalbeik li buchʼu laj yichʼ biiltasele, laje tsjakʼbeik mi chchʼam li matanal taje. Laje chichʼ alel ta tsobobbail.

¿Kʼuxi laj yichʼik biiltasel li ta baʼyel sigloe? Oy bateltik ti tsots skʼoplal bu biiltasvanik li jtakboletike, jech kʼuchaʼal kʼalal la sbiiltasik vukvoʼ viniketik ti la sbainik spukbel sveʼel meʼon antsetike (Hech. 6:1-6). Akʼo mi jech, kʼalal mu toʼox bu akʼbilik li yan abtelal ti tsots skʼoplal taje, yikʼaluk van chtunik xa onoʼox ta moletik li viniketik taje.

Akʼo mi muʼyuk bu lek xchapet chalbe smelolal Vivlia ti kʼu yelan laj yichʼik biiltasel li ta voʼnee, pe xuʼ jnaʼtik jlomuk kʼuxi la spasik. Yuʼun jnaʼojtik ti kʼalal sutik talel ta baʼyel xanbal ta misioneroal  li Pablo xchiʼuk Bernabee «la stʼujic jcholcʼopetic yuʼunic [o moletik] ta jujun nail tsobobbail. Laj yictaic ixim; la scʼopanic Dios. Li bochʼo la stʼujique laj yaqʼuic ta scʼob li Cajvaltic ti yichʼojic ta muqʼue» (Hech. 14:23). Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile, xi laj yalbe li xchiʼil ta xanbal ti jaʼ li Titoe: «Ti te la jcomtsanot ta Creta banamile, jaʼ avabtel acʼo achapan li cʼusi scʼan chapanele, xchiʼuc ti acʼo atʼuj jcholcʼopetic yuʼun jchʼunolajeletic ta jujun lume. Jaʼ jech li mantal laj calbot comele» (Tito 1:5). Yaʼeluke jaʼ jech laj yichʼ yabtel ek li Timoteo ti jaʼ li buchʼu jal tajek la xchiʼin ta xanbal li jtakbol Pabloe (1 Tim. 5:22). Jamal lek xvinaj ti jaʼ biiltasvan li jkʼelvanejetike, maʼuk biiltasvanik li jtakboletik xchiʼuk li moletik ta Jerusalene.

Ta skoj ti jnaʼojtik xa kʼusi laj yichʼ pasel ta voʼone jech kʼuchaʼal chal Vivliae, li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼun Stestigotak Jeovae laj xa sjel ti kʼu yelan chichʼ biiltasel li moletik xchiʼuk li yajkoltaobbatake. Lik xa onoʼox tal ta 1 yuʼun septiembre ta 2014 ti xi chichʼik biiltasel li moletik xchiʼuk li yajkoltaobbatake: li jujun jkʼelvanej ta sirkuitoe jaʼ tskʼel li buchʼutik laj yichʼ alel ti xuʼ xa xichʼik biiltasel li ta sirkuitoe. Kʼalal jaʼo tsvulaʼan li tsobobbailetike jaʼ te chojtikin li buchʼutik laj yichʼ alel ti xuʼ xa xichʼik biiltasele, chakʼ persa ti xchiʼin ta cholmantal bu kʼalal xuʼ yuʼune. Kʼalal mi laj xaʼox skʼel li kʼusi laj yal moletik te ta tsobobbaile, li jujun jkʼelvanej ta sirkuitoe jaʼ xa me oy ta sba sventa tsbiiltas moletik xchiʼuk yajkoltaobba li ta tsobobbailetik bu tskʼele. Kʼalal jech chichʼ pasele jaʼ xkoʼolaj kʼuchaʼal laj yichʼ pasel ta baʼyel sigloe.

¿Buchʼutik te tsakal skʼoplal kʼalal oy buchʼu chichʼ biiltasele? Jech onoʼox kʼuchaʼal spasoj talel li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», TNM] yoʼnton [...], ti lec bije» jaʼo oy-o ta sba smakʼlinel li xchiʼiltak ta abtele (Mat. 24:45-47). Taje te tsakal skʼoplal li sabel smelolal kʼusi chal Vivlia ti jaʼ chkoltavan li chʼul espiritu sventa tsbeiltasutik kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae, yuʼun jaʼ te chvinaj ti kʼu yelan lek chapal ta spʼejel Balumil li tsobobbaile. Li j-abtel ti tukʼ yoʼonton xtoke tsbiiltas jkʼelvanejetik ta sirkuito xchiʼuk Komiteetik sventa Betel. Li jujun Betel ek une jaʼ chkoltavan sventa xichʼ pasel li mantaletik laj yichʼ alele. Yan li jujutsop moletike jaʼ oy ta sbaik sventa tskʼelik lek li kʼusi chal Vivlia ta sventa li buchʼu tskʼanik akʼo xichʼ biiltasel ta stsobobbail Diose. Li jujun jkʼelvanej ta sirkuitoe tsots me kʼusi sbainoj ta spasel, tspas orasion sventa tskʼel lek li kʼusi laj yal moletike, vaʼun tsbiiltas li viniketik ti lek xa xichʼik biiltasele.

Kʼalal chkaʼibetik mas smelolal kʼuxi chichʼik biiltasele mas me ta jtsaktik ta mukʼ ti kʼu yelan ch-abtej chʼul espiritu ta sventa li kʼusitik chichʼ pasele. Jech oxal chaʼa mas me ta jpat koʼontontik xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik biiltasbilik ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe (Heb. 13:7-17).

Li ta Apocalipsis 11:3 te chal ti «oʼlol xchanibal jabil» (1,260 kʼakʼal) chalik albil kʼop li chaʼvoʼ testigoetike. Li ta loʼile te chal ti «tsalbil chcomic, jech chmilatic o» yuʼun li jtiʼvanej bolome. Pe kʼalal mi tsʼaki li «oʼlol xchanibal cʼacʼale», li chaʼvoʼ testigoe chkuxiik yan velta ti labal sba chilik li buchʼutik chkʼelvanike (Apoc. 11:7, 11).

¿Buchʼutik jaʼ li chaʼvoʼ testigoetik taje? Mi la jkʼeltik batel li loʼiletik ta Vivliae jaʼ tskoltautik sventa jnaʼtik buchʼutik. Baʼyele, li chaʼvoʼ testigoe «jaʼ jechic jech chac cʼu chaʼal chaʼpets oliva, xchiʼuc jaʼ jechic jech chac cʼu chaʼal chib candelero» (Apoc. 11:4). Taje jaʼ tsvules ta joltik li «candelero» xchiʼuk li «chaʼpets oliva» ti te chal ta albil kʼop yuʼun Zacariase. Li chaʼpets olivae jaʼ skʼoplal li «chaʼvoʼ ti laj yichʼic [tʼujele]», li ajvalil Zorobabele xchiʼuk li mero bankilal pale Josué «ti cʼotic ta yajtunel Dios ta sbejel banomile» (Zac. 4:1-3; 4:14, Ch). Li xchibale, li chaʼvoʼ testigoe chichʼik akʼel ta ilel ti tspasik skʼelobiltak juʼelal jech kʼuchaʼal la spasik Moisés xchiʼuk Eliase (koʼoltaso xchiʼuk Apocalipsis 11:5 xchiʼuk 6, Números 16:1 kʼalal ta 7 xchiʼuk 28 kʼalal ta 35, 1 Reyes 17:1, 18:41 kʼalal ta 45).

¿Kʼuxi stsakojbe sba skʼoplal li kʼusi chal ta Apocalipsis xchiʼuk li ta Zacariase? Li jujun loʼile jaʼ chalbe skʼoplal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, ti jaʼ jbabeetik kʼalal jaʼo oy tsots vokolile. Jaʼ yuʼun, sventa xkʼot ta pasel li kʼusi chal ta kapitulo 11 ta Apocalipsise, li kermanotaktik ti tʼujbil chbatik ta vinajel ti jaʼik jbabeetik kʼalal jaʼo och ta Ajvalilal ta vinajel ta 1914 li Ajvalilal yuʼun Diose, la xcholik mantal ti slapojik «cʼuʼil ti cʼux ta lapele», taje jalij oxib jabil xchiʼuk oʼlol. *

Kʼalal jutuk xaʼox skʼan xlaj xcholik mantale, ti jaʼo la slapik «li cʼuʼil ti cʼux ta lapele», li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele xuʼ xkaltik ti chamik ta alel kʼalal jaʼo ochik ta chukel ti muʼyuk jale, taje jaʼ noʼox jun skʼelobil li «oʼlol xchanibal cʼacʼale». Ta sat li yajkontratak yajtuneltak Diose, la snopik ti tsuts xa li yabtelike, jaʼ yuʼun xmuyubajik xa tajek li yajkontraike (Apoc. 11:8-10).

Pe kʼalal kʼot ta pasel li albil kʼope, li ta slajebaltik xa batel li oʼlol xchanibal kʼakʼale, li chaʼvoʼ testigoetike chaʼkuxiik talel. Li buchʼutik tʼujbilik taje maʼuk noʼox laj yichʼik lokʼesel li ta chukele, ti buchʼutik tukʼ laj yakʼ sbaike laj yichʼik akʼbel jun abtelal ti stuk noʼox jech ti jaʼ laj yakʼ li Dios ti jaʼ la stunes li Kajvaltik Jesucristoe. Li ta 1919 laj yichʼik vaʼanel ek kʼuchaʼal jun «jʼabtel ti jun [«tukʼ», TNM] yoʼnton [...], ti lec bije», ti skʼan skʼelik li kʼusi chtun yuʼunik ta mantal li steklumal Dios li ta slajebal kʼakʼale (Mat. 24:45-47; Apoc. 11:11, 12).

Labal sba tajek li kʼusi te chal ta Apocalipsis 11:1, 2 yuʼun te tsakal skʼoplal li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal jaʼo laj yichʼ pʼisel o kʼelel li chʼulna ta mantale. Li ta kapitulo 3 ta Malaquiase te chal ek ti chichʼ chʼubael ti xkoʼolaj kʼalal ay yichʼ kʼelel li templo ta mantale, laje laj yichʼ sakubtasel (Mal. 3:1-4). ¿Kʼu sjalil jalij ti ay skʼelik li temploe? Te lik ta 1914 jaʼ to tsuts ta slikebaltik 1919. Ti vaʼ sjalil taje jaʼ li 1,260 kʼakʼal (42 u) xchiʼuk li «oʼlol xchanibal [kʼakʼal]» chal ta kapitulo 11 ta Apocalipsise.

Xijmuyubaj tajek ti la sakubtas kʼusitik ta sventa mantal Jeova sventa la slekubtas li krixchanoetik yoʼ spasik li kʼusitik leke (Tito 2:14). Solel ta jtojbetik ta vokol ti lek kʼusi laj yakʼik ta ilel li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti tukʼ laj yakʼ sbaik kʼalal jaʼo jbabeetik li ta yorail tsatsal prevae, ti tunik kʼuchaʼal li chaʼvoʼ testigoetik ta lokʼolkʼope. *