1, 2. ¿Jesús nämene dirire ye ñobätä ñaka nükani gare nitre kwati ie?

NI MADA tä blite nibe ye kukwe ruin nie aune kukwei raba nüke gare nie, akwa kukwe niedre kwe nie ye ñaka rükadre gare nie angwane tädre blite ngwarbe nibe, ¿ñan ererea? (1 Cor. 14:9.) Ye erere, Jesús blitabare nitre kwati krubäte ben kukwe kwetre yebiti, akwa kukwe niebare kwe ye ñaka nükani gare nitre jökrä ie. Aisete niebare kwe: “Ti bike kukwe niere, ne kukwei nuen munkwe angwane, munkwe mika nüke gare jae” (Mar. 7:14).

² ¿Jesús nämene dirire ye ñobätä ñaka nükani gare nitre kwati ie? Nitre ye ruäre ñaka nämene ni jökrä kain ngäbiti aune niaratre töi ñaka nämene kwin. Nitre yebätä Jesukwe niebare: “Kukwe biani Ngöbökwe nuendre [...] munta mike ngwarbe jae, akwa kukwe ükaninte au jakrä munkwe abko mikata täte munkwe” (Mar. 7:9). Niara nämene kukwe niere ye nitre ñaka tö namani mikai nüke gare jai aune ñaka tö namani ja töi kwitai kukwe nuain nämene kwetre yebätä. Ni kukwe nämene ruin ietre akwa brukwä ñaka nämene juto kukwe ka ngäbitikäre (ñäkädre Mateo 13:13-15 yebätä). Jesukwe diribare ye nita käre juto biare mikakäre nüke gare jai, ¿ye ñokänti raba nemen gare nie?

3. ¿Jesús nämene dirire ye ñobätä nükani gare nitre ja tötikaka kwe yei?

³ Nitre ja tötikaka Jesube töi nämene bobre ye erere nikwe ja ngwandre. Niarakwe niebare ietre: “Mun abko okwä tärä sribi tikwe tuakäre amne mun olo tärä ti kukwei nuakäre, ye abko käi rabadre nuäre munbtä” (Mat. 13:16). ¿Ñobätä niaratre yei Jesús kukwei nämene nüke gare? Kena, niaratre nämene kukwe ngwentari jai aune kukwe nie nämene Jesukwe ye nämene dre mike gare ye niaratre nämene mike nüke gare kwin jai (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Ketebukäre, kukwe mrä mrä mika nämene gare ye niaratre nämene juto biare ka ngäbitikäre aune nämene mike ja töite kukwe nämenena gare ietre yebe (ñäkädre Mateo 13:11, 12 yebätä). Ketamäkäre, dre nie nämene ye kukwe nuabare kwetre aune dre nükani gare ietre ye niaratre tö namani nuain ja kräke aune nitre mada dimikakäre arato (Mat. 13:51, 52).

4. Kukwe ketamä nuaindre ne kwe kukwe bämikani Jesukwe ye rükadre gare nie ye mä raba kädekete.

⁴ Jesukwe kukwe bämikani ye ni tö mikai nüke gare jai angwane ni rabadre kukwe ketamä nuainne nitre ja tötikaka nuainbare ye erere. Kena, nikwe kä diandrekä jai ja tötikakäre kukwe niebare Jesukwe yebätä, kukwe meden tä nüke ni töite yebätä kukwe känändre aune kukwe meden nüke gare nie yebätä töbikataridre, ye köböire kukweta nemen gare nie (Prov. 2:4, 5). Ketebukäre, kukwe gare nie ye mikadre ja töite kukwe niena gare nie yebe aune ye köböire kukwe meden kwin raba nemen nikwe yebätä töbikadre ye ütiäte krubäte, ye abokän kukwe mikadre nüke gare kwin jai gärätä (Prov. 2:2, 3). Ketamäkäre, kukwe namani gare nie ye nikwe nuaindre, yebiti nita bämike nita ja ngwen töbätä (Prov. 2:6, 7).

5. Kukwe gare nie, kukwe mikadre nüke gare kwin jai aune ja ngwandre töbätä ye ñobätä ñaka ja erebe ye mä raba bämike keteiti.

⁵ Kukwe gare nie, kukwe mikadre nüke gare kwin jai aune ja ngwandre töbätä, ¿ye ñobätä ñaka ja erebe? Ani kukwe nuäre rükadre gare bämike: ni tädre nünaninkä carretera te ruäre aune bus jatadre betekä jötrö ni kokwäre. Bus ye rükadre gare nie kenanbe, yebiti nita bämike kukwe gare nie. Ye bitikäre, ni ñaka rikadre mento angwane, bus ye raba mate ni te rabadre gare nie, ye abokän kukwe mikata nüke gare kwin jai bämikadre. Aisete nita niken drekebe mento, yebiti nita bämike nita ja ngwen töbätä. Ye medenbätä, Biblia tä mike gare ütiäte krubäte nikwe ja ngwandre “töbätä”, ñobätä ñan aune ye köböire ni raba nemente nire (Prov. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16).

6. Nikwe ja tötikai kukwe keta kükü bämikani Jesukwe yebätä angwane, ¿kukwe meden ketabokä ngwantarita abokän nikwe mikai gare jai? ( Recuadro mikadre ñärärä.)

⁶ Kukwe ja tötikara ne aune kukwe ja tötikara mada yebätä nikwe kukwe keta kükü bämikani Jesukwe ye mikai gare jai. Kukwe keteitire keteitire yebätä ni tädi ja tötike ye ngwane kukwe ngwantarita ne mikai gare jai: ¿Ye abokän dre gärätä? (Ye köböire kukwe rabai gare nie.) ¿Ñobätä Jesukwe kukwe ye bämikani? (Kukwe ngwantarita ye ni dimikai kukwe mike nüke gare jai.) ¿Ni raba kukwe yebiti ja dimiketa ño aune nitre mada dimike? (Ye abokän ja ngwanta töbätä.) Mrä, ¿tä dre driere nie Jehová aune Jesús yebätä?

7. Kukwe bämikani mostaza nurai yebätä ye dre gärätä ye mä raba mike gare.

⁷ (Ñäkädre Mateo 13:31, 32 yebätä.) ¿Kukwe bämikani mostaza nurai yebätä ye dre gärätä? Mostaza nurai ye abokän kukwe kwin Gobran Ngöbökwe drieta nikwe aune yebiti konkrekasion kristiano bämikata arato. Ye erere arato “nura jökrä [...], ngätäite mostasa nurai ye abko bäri kiakia”, ye kwrere konkrekasion namani kena kä 33 ye ngwane, akwa kä nikani braibe ta angwane ririabare jötrö aune namani bare kukwe driebare ye köböire (Col. 1:23). Kukwe driebare ye  köböire kukwe kwin namani bare, Jesukwe niebare “nukwä” kä kwinbiti yei kä nämene kwen matakäre “mostasa krie ye küde ngrabare”. Kukwe ye tä mike gare nitre tö kukwe metre mikai gare jai yei mrö ja üaire tä kwen krubäte aune konkrekasion yete kriemikata (Ezequiel 17:23 mikadre ñärärä).

8. ¿Ñobätä Jesukwe kukwe bämikani mostaza nurai yebätä?

⁸ ¿Ñobätä Jesukwe kukwe ne bämikani? Mostaza nurai tä nirien ye erere niarakwe kukwe bämikani Gobran Ngöbökwe tä nirien ño yebätä aune ye köböire ni kriemikata bätä kukwe ño ño tä nemen bare yebe ni raba ja tuin. Kä 1914 yete ja känenkäre, juta ükaninte Ngöbökwe kä tibienbätä ye tä nirien bäri (Is. 60:22). Nire nire tä juta ükaninte Ngöbökwe kä tibienbätä yete ye kriemikata kwin krubäte kukwe ja üaire yebiti (Prov. 2:7; Is. 32:1, 2). Ne madakäre, konkrekasion tä nirien jankunu aune kukwe mada ñaka raba ketebätä jire aune kukwe meden tä nakainkä rüere yebiti ta tätre näin jankunu ja käne (Is. 54:17).

9. a) ¿Mostaza nurai yebätä kukwe bämikani ye tä dre mike gare nie? b) ¿Kukwe bämikani ye tä dre driere nie Jehová aune Jesús yebätä?

⁹ ¿Mostaza nurai yebätä kukwe bämikani ye tä dre mike gare nie? Nita nüne yekänti nitre Testiko ñaka krubäte aune nitre ie nita kukwe driere ye ñaka nirien kukwe ja üairebiti rabadre tuin nie. Akwa, yebiti ta Gobran Ngöbökwe tä nirien jankunu ye nüke gare nie ye tä ni dimike kä ngwen nüke jai. Ñodre, ja mräkä Edwin Skinner namani kä India yekänti kä 1926 ye ngwane, nitre Testiko ñaka nämene krubäte juta yete, aune kukwe drie ye ñaka nämene nirien krubäte, ñobätä ñan aune nitre ñaka nämene nirien kukwe ja üaire yebiti. Akwa, niarakwe kukwe driebare jankunu aune kukwe ño ño yebiti ta Gobran Ngöbökwe kukwei ye nämene nirien jankunu ye tuani kwe. Akwa, nengwane nitre Testiko niena 37,000 biti bäri kä India yekänti aune kä känente nitre nükani 108,000 biti bäri Jesús Ja Nire Biani Ngwaninta Törö Jai yebätä. Arato kukwe kwin tä nirien bäri Gobran Ngöbökwe köböire ye mikata gare. Kä India yekänti ja mräkä Skinner namani angwane kukwe drie jatani kä Zambia yete arato. Nengwane, nitre kukwe driekä niena 170,000 juta yete, aune nitre 763,915 nükani Jesús Ja Nire Biani Ngwaninta Törö Jai kä 2013 yete, nitre 18 jene jene nünanka kä yekänti iti nükani gätä yebätä. ¡Nitre tä nirien krubäte kukwe ja üaire yebiti!

10. ¿Kukwe bämikani levadura yebätä ye dre gärätä?

¹⁰ (Ñäkädre Mateo 13:33 yebätä.) ¿Kukwe bämikani levadura yebätä ye dre gärätä? Kukwe bämikani ne tä blite Gobran Ngöbökwe aune kukwe kwin tä nemen bare yebätä. “Arina [...] mritani” ye tä nitre kä jökräbiti bämike, aune levadura ye abokän Gobran Ngöbökwe kukwei tä nirien ye bämikata aune kukwe drieta ye köböire tä nemen bare. Mostaza nurai ye abokän tä nirien jötrö ye tuin nie, akwa levadura ye abokän tä nirien ño ye ñaka tuin nie. Akwa, ye bitikäre dre tä nemen bare ye tä nüke gare.

11. ¿Ñobätä Jesukwe kukwe bämikani levadura yebätä?

¹¹ ¿Ñobätä Jesukwe kukwe ne bämikani? Kukwe bämikani kwe yebiti mikani gare kwe kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä ye rabai nirien “kä jökräbti temen” aune rabai nitre töi kwite kukwe kwin nuainkäre (Hech. 1:8). Kenanbe, nitre ñan tä ja töi kwite tä nemen tuin nie. Akwa, nitre tä kukwe kwin ye kain ngäbiti ye ñan aibe tä nemen gare nie, ñakare aune tätre ja töi kwite arato (Rom. 12:2; Efes. 4:22, 23).

12, 13. Kukwe bämikani levadura yebätä ye erere Gobran Ngöbökwe kukwei drieta tä nirien ño ye mä raba niere.

¹² Ruäre ngwane, kukwe drieta ye ñaka tä nirien tä nemen tuin nie, akwa kätä niken ta angwane kukwe kwin tä kite nemen bare. Ñodre, kä 1982 ye ngwane nitre gure Franz aune Margit nämene sribire sukursal Brasil yekänti, niaratre nikani kukwe driere juta chi känti. Niaratre namani nitre kwati tötike Bibliabätä, nitre ye ngätäite meri nämene iti aune ngobo nibokä arato. Ngobo bäri umbre yebiti kä nämene 12 aune nämene nemen jakaire krubäte aune bä kabre nämene ja üke ja tötika jämi ye känenkri. Franz aune Margit juani kukwe driere kä madakänti, yebätä ñaka namanina nitre ye tötike jankunu, akwa kä nikani 25 ta, ye bitikäre niaratre nikaninta juta yekänti angwane niaratre töi namani ñan krütare, ñobätä ñan aune konkrekasion keteiti te nitre kukwe driekä nämene 69 aune nitre prekursor nämene 13 aune Ju Ja Ükarakrö mrä nämene kwetre. Monso nämene nemen jakaire ye abokän namanina ünä aune nämene ni gätä nitre umbrekwe köböikitaka jie ngwen. Jesukwe kukwe bämikani levadura yebätä, ye erere Gobran Ngöbökwe kukwei ye ririabare aune köböire nitre kwati käkwe ja töi kwitani kukwe kwin nuainkäre.

¹³ Juta ruäre känti kukwe drie ye ñäkäita ja mräkätre ie, akwa kä yekänti Gobran Ngöbökwe kukwei ye köböire nitre tä ja töi kwite arato. Kä ye erere känti kukwe kwin ye mikanina gare ye tä ni töi mike ñan krütare. Ñodre, ani blite juta Cuba yebätä. Kä 1910 ye ngwane, Gobran Ngöbökwe kukwei driebare kä yekänti, kä 1913 yete ja mräkä Russell janamene kä yekänti. Kenanbe nitre ñaka nämene nirien krubäte kukwe ja üairebiti, akwa, ¿kä nengwane ni raba dre niere juta Cuba yebätä? Nitre kukwe kwin driekä niena 96,000 biti bäri aune nitre 229,726 nükani Jesús Ja Nire Biani Ngwaninta Törö Jai kä 2013 yete, nitre 48 jene jene nünanka kä yekänti iti nükani gätä yebätä. Ne madakäre, juta te Gobran Ngöbökwe kukwei drieta ye abokän ñäkäi ñaka jire, yekänti nitre Testiko nämene nütüre ñaka kukwe driedi krubäte, akwa nengwane kukwe drie niena kä kia kia ye jökrä känti (Ecl. 8:7; 11:5).

14, 15. a) ¿Kukwe bämikani levadura yebätä ye raba ni dimike ño? b) ¿Tä dre driere nie Jehová aune Jesús yebätä?

¹⁴ ¿Kukwe bämikani levadura yebätä ye raba ni dimike ño? Jesukwe kukwe bämikani yebätä nikwe töbikadretari angwane, rabai gare nie Gobran Ngöbökwe kukwei ye rabai driebare ño nitre kwati abokän ie kukwe drie jämi yei, yebätä ni ñaka rabadre töbike krubäte. Kukwe ye tä gare Jehovai. Akwa, ¿nikwe dre nuaindre? Kukwe  Ngöbökwe tä mike gare: “Mäkwe nura nöka dekä aune nememe dere, ñaka ja kise mika nemen kwekebe; medente ririai kwin ye ñaka gare mäi, nete o sete o kä ketebu yekänti raba nirien” (Ecl. 11:6). Ne madakäre, nikwe käre oradre Jehovai ne kwe juta känti kukwe drie ñäkäita yekänti kukwe kwin rabadre bare kukwe drieta ye köböire (Efes. 6:18-20).

¹⁵ Nita kukwe driere akwa nitre ñaka tä nirien kukwe ja üairebiti yebätä ni ñaka ja di ngwandre nekä. Nikwe ñaka “köbö jondron kia kömikakäre” ye mikadre tuin ngwarbe jai (Zac. 4:10). Kä rikai ta angwane kukwe kwin rabai bare krubäte, ñaka nämene tuin nie abokän erere rabai bare (Sal. 40:5; Zac. 4:7).

16. a) ¿Kukwe bämikani ni jondron rürübäinkä yebätä ye dre gärätä? b) ¿Ngwian kabre nämene ükani ye abokän dre gärätä?

¹⁶ (Ñäkädre Mateo 13:44-46 yebätä.) * ¿Kukwe bämikani ni jondron rürübäinkä aune jondron ütiäte ükani yebätä ye dre gärätä? Siklo kena ye ngwane, nitre ruäre jondron rürübäinkä nämene niken océano Índico yekänti perla bäri kwin ye känene. Jesukwe kukwe bämikani ye abokän nitre brukwä kwin tö kukwe mikai gare jai aune tätre ja di ngwen kukwe ja üaire mike gare jai. “Perla kuin ütiäte kri” ye abokän tä kukwe ütiäte Gobran Ngöbökwe ye bämike. Perla ye ütiäte krubäte namani gare ni jondron rürübäinkä yei, yebätä ja töi mikani kwe jondron nämene kwe ye rürübäine jökrä, ne kwe perla ye kökadre kwe jai. Ne madakäre, “jondron ütiäte” nämene ükani ye kwani ni sribikä tirete yei yebätä Jesukwe blitabare. Ni sribikä ne abokän ñaka ni jondron rürübäinkä kwrere, ñobätä ñan aune niara ie ngwian kabre ye kwani ja töbiti, akwa niarakwe ja töi mikani jondron nämene kwe ye rürübäine jökrä arato, jondron ütiäte ye diankäre jai.

17. ¿Ñobätä Jesukwe blitabare ni jondron rürübäinkä aune jondron ütiäte tä ükani yebätä?

¹⁷ ¿Ñobätä Jesukwe kukwe ketebu ye bämikani? Kukwe ye niebare kwe bämikakäre kukwe keta kabre nuain raba kukwe metre ye mikakäre gare jai. Nitre ruäre tä kukwe keta kabre nuainne ne kwe kukwe metre ye kwandre ietre. Nitre mada abokän ñaka tä kukwe metre ye känene akwa ni mada tä blite ben ye köböire tä kwen ietre. Kukwe ketebu bämikani, yekänti nitre nibu ie namani gare jondron kwani ietre ye abokän ütiäte krubäte, yebätä ja töi mikani kwetre ja di ngwen ne kwe jondron ütiäte ye rabadre kwetre.

18. a) ¿Kukwe bämikani ketebu ye raba ni dimike ño? b) ¿Kukwe bämikani ye tä dre driere nie Jehová aune Jesús yebätä?

¹⁸ ¿Kukwe bämikani ketebu ye raba ni dimike ño? (Mat. 6:19-21.) Mäkwe ngwantari jai: “¿Ti töita nitre nibu kädekaninte Jesukwe ye erere? ¿Tita kukwe metre ye tarere niaratre erere? ¿Ti töita kwatibe ja di ngwen ñaka kukwe metre ye tuanmetrebätä? O, ¿tita ja töi kwitamana kukwe mada mada yei?” (Mat. 6:22-24, 33; Luc. 5:27, 28; Filip. 3:8). Kukwe metre ye kwani nie ye käkwe kä mikani juto nibätä aune ye ni töi mikani kukwe ye mike nuaindre käne jai.

19. ¿Kukwe ja tötikara mada yekänti drebätä ja tötikai?

¹⁹ ¿Kukwe bämikani Gobran Ngöbökwe yebätä ye nita kukwe nuin aune nita mike nüke gare kwin jai? Ye erere angwane, ni rabai kukwe ye mike gare metre aune kukwe namani gare ye erere nikwe mikai nemen bare. Kukwe ja tötikara mada yekänti kukwe ketamä mada bämikani aune dre driedi kwe nie ye nikwe mikai gare jai.