Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

‘Ivwililenu Mumone Munalumbunukila Ano Mazu’

‘Ivwililenu Mumone Munalumbunukila Ano Mazu’

“Ngwivwililenu enu muvosena mangana mumone munalumbunukila ano mazu.”—MAKO 7:14.

1, 2. Mwomwo ika vatu vavavulu vahonene kwivwishisa vyuma anangwilenga Yesu?

NGE mutu ali nakutuhanjikisa, tweji kwivwanga nakutachikiza lizu lyenyi. Oloze hakusaka tutachikize vyuma ali nakuhanjika, twatela kwivwishisa vyuma ali nakuhanjika. (Koli. 1, 14:9) Yesu ahanjikile kumayongomena avatu mulilimi lyavo. Oloze keshi nge vatu vosena vapwile nakwivwishisa vyuma apwile nakunangula Yesuko. Echi chikiko chalingishile Yesu avalweze ngwenyi: “Ngwivwililenu enu muvosena mangana mumone munalumbunukila ano mazu.”—Mako 7:14.

2 Mwomwo ika vatu vavavulu vahonene kwivwishisa vyuma vize ahanjikile Yesu? Vatu vamwe vapwilenga navishinganyeka vyakuhenga. Yesu alwezele vatu kana ngwenyi: “Enu mweji kuleununanga Jishimbi jaKalunga mukulunguluka mangana mulamenga vilika vyenu.” (Mako 7:9) Vatu kana kavapwile namuchima wakufwila kwivwishisa vyuma ahanjikile Yesuko. Vatu kana kavasakile kwalumuna chisemwa chavo navishinganyeka vyavoko. Numba tuhu vapwile nakwivwa, oloze michima yavo yapwile yayikalu. (Tangenu Mateu 13:13-15.) Tunahase kulisuula ngachilihi  mangana tunganyale kuvyuma anangwilenga Yesu?

TUNAHASE KUNGANYALA NGACHILIHI KUVYUMA ANANGWILENGA YESU?

3. Mwomwo ika tumbaji twaYesu vevwishishilenga vyuma anangwilenga Yesu?

3 Twatela kukavangiza chakutalilaho chatumbaji twaYesu vakulinyisa. Yesu avalwezele ngwenyi: “Oloze awahilila meso enu mwomwo eji kumonanga, namatwitwi enu nawa mwomwo eji kwivwanga.” (Mateu 13:16) Mwomwo ika vapwilenga nakwivwishisa vyuma apwilenga nakunangula Yesu okunyi vatu veka kavapwilenga nakwivwishisako? Chakavanga, vapwilenga nakuhulisa vihula nakuwana mwalumbunukila mazu aYesu. (Mateu 13:36; Mako 7:17) Chamuchivali, valisuwilenga kulinangula vyuma vikwavo, kuhakila kuvyuma vize valinangwile lyehi. (Tangenu Mateu 13:11, 12.) Chamuchitatu, vazachishilenga vyuma valinangwile mukuyoya chavo nakukafwako vakwavo.—Mateu 13:51, 52.

4. Vyuma vitatu muka vize twatela kulinga numba twivwishise vifwanyisa vyaYesu?

4 Ngana mwatumbaji twaYesu, nayetu twatela kukavangiza vyuma kanevi vitatu numba twivwishise vifwanyisa vyaYesu. Chakavanga, twatela kulinangula mazu aKalunga, nakushinganyeka hamazu aYesu, nakuhehwojola, nakuhulisa vihula vyakutamo. Echi chikiko chinyingi. (Vishi. 2:4, 5) Chamuchivali, twatela kutachikiza mwakuzachishila chinyingi kana kweseka navyuma twalinangula, nomu tunahase kunganyala. Echi chikiko kunangakana. (Vishi. 2:2, 3) Chamuchitatu, twatela kuzachisa vyuma vize tunalinangula mukuyoya chetu. Awa akiko mangana.—Vishi. 2:6, 7.

5. Lumbununenu chihandwa chatwama hachinyingi, nakunangakana, namangana.

5 Chihandwa muka chatwama hachinyingi, nakunangakana, namangana? Chihandwa kana tunahase kuchilumbununa kuzachisa chakutalilaho chino: Achishinganyekenu munemana hakachi kamukwakwa oku minyau yili nakwiza haze munemana. Chatete, namumona ngwenu minyau yili nakwiza kuli enu, echi chikiko chinyingi. Chamuchivali, namutachikiza ngwenu nge namwimana lika muchihela kana, kaha minyau yinahase kumichika, echi chikiko kunangakana. Kaha namufuma mujila muze muli nakuhita minyau, awa akiko mangana. Echi chikiko Mbimbiliya yatulweza ‘kulamanga mangana amwenemwene,’ mwomwo anahase kutukinga.—Vishi. 3:21, 22; Chimo. 1, 4:16.

6. Vihula muka viwana vize natulihulisa omu natushimutwila vifwanyisa vyaYesu 7? (Talenu  lipwata.)

6 Muchihande chino nechi nachikavangizaho, natushimutwila vifwanyisa 7 vize azachishile Yesu. Natulihulisa ngwetu: Chifwanyisa kana chalumbununa ika? (Echi chikiko chinyingi.) Mwomwo ika Yesu azachishilile chifwanyisa kanechi? (Echi chikiko kunangakana.) Tunahase kuzachisa ngachilihi vyuma kana mangana tunganyale, kaha natukafwa ngachilihi vakwetu (Awa akiko mangana.) Vyuma muka natulinangula kuchifwanyisa kanechi kutalisa kuli Yehova naYesu?

LINONA LYAMUSETALE

7. Chifwanyisa chalinona lyamusetale chalumbunuka ika?

7 Tangenu Mateu 13:31, 32. Chifwanyisa chaYesu chalinona lyamusetale chalumbununa ika? Linona lyamusetale lyemanyinako mujimbu waWangana uze tweji kwambululanga nachikungulwilo chavaka-Kulishitu. Omu chikungulwilo chavaka-Kulishitu chaputukile mu 33 C.E., chapwile kaha navatu vavandende ngana mwalinona lyamusetale lize “lyapwa lyalipululu kujimbuto jikwavo josena.” Omu mwahichile myaka yayindende, lyatohwele chikuma mwomwo yakwambulula mujimbu wamwaza.  Vatu vavavulu kavashinganyekele ngwavo chikungulwilo kana kacheshi kutohwa chikumako. (Kolo. 1:23) Yesu atulweza ngwenyi “tujila vahelu” vejile “nakutwama hamitango yawo.” Echi chalumbununa nge omu chikungulwilo chavaka-Kulishitu chatohwele chikuma, vaze vapwilenga namichima yamwaza vawanyine kulya chakushipilitu muchikungulwilo chavaka-Kulishitu.—Esekesenuko Ezekele 17:23.

8. Mwomwo ika Yesu azachishilile chifwanyisa chalinona lyamusetale?

8 Mwomwo ika Yesu azachishilile echi chifwanyisa? Azachishile kukola chalinona lyamusetale mangana alumbunune kuzovoloka chaWangana waKalunga, kukinga vatu, nakuhonesa ukalu wosena. Kufuma vene mumwaka wa 1914, liuka lyaYehova linazovoloka chikuma. (Isa. 60:22) Vaze vatwama muliuka lyaYehova vanavakinginga kushipilitu. (Vishi. 2:7; Isa. 32:1, 2) Kakweshi vyuma vize navihonesa chikungulwilo kuzovolokako.—Isa. 54:17.

9. (a) Vyuma muka natulinangula kuchifwanyisa chalinona lyamusetale? (b) Chifwanyisa kana chatunangula vyuma muka kutalisa kuli Yehova naYesu?

9 Vyuma muka natulinangula kuchifwanyisa chalinona lyamusetale? Tunahase kutwama mungalila muze kamwatwama vinjiho vavavuluko, kaha nawa kuzovoloka chauchimo. Oloze kutachikiza ngwetu Wangana unahase kuhonesa ukalu wosena chinahase kutujikijisa tutwaleho lika kumika. Chakutalilaho omu ndumbwetu Edwin Skinner ahetele mulifuchi lyaIndia mumwaka wa 1926, mulifuchi kana mwapwile Vinjiho vavandende, kaha mulimo wakwambulula wakaluhwile mwomwo kawazovolokelenga washiko. Oloze ou ndumbwetu atwalilileho lika kwambulula nakumona omu mujimbu waWangana wahonesele ukalu wosena. Makumbi ano mulifuchi lyaIndia muli jino Vinjiho vakuhambakana 37,000, kaha vatu vakuhambakana 108,000 vapwile kuKwanuka Kufwa chaMwata mwakawali. Mumwaka woumwe, omu ndumbwetu Skinner ayile mulifuchi lyaIndia, mulimo wakwambulula waputukile mulifuchi lyaZambia. Makumbi ano mulifuchi lyaZambia muli jino Vinjiho vakuhambakana 170,000, kaha vatu vakuheta ku 763,915 vapwile kuKwanuka Kufwa chaMwata mumwaka wa 2013. Kulumbununa nge mulifuchi lyaZambia vaka-kwambulula valanyine vatu vavavulu kuya kuchilika chaKwanuka Kufwa chaMwata. Echi chili  nakusolola nge mulimo wakwambulula mulifuchi lyaZambia uli nakuzovoloka!

CHIMBALWILA

10. Uno chifwanyisa chachimbalwila chalumbununa ika?

10 Tangenu Mateu 13:33. Uno chifwanyisa chachimbalwila chalumbununa ika? Chifwanyisa kana chatalisa kumujimbu waWangana nomu cheji kwalumunanga kuyoya chavatu. Uze ‘unga’ wemanyinako mafuchi osena, kaha kufutunuka chatalisa kukutohwa chamujimbu waWangana kuhichila mumulimo wakwambulula. Kukola chalinona lyamusetale chasolokele hahaze vene, oloze kutohwa chachimbalwila kachasolokeleko. Chasolokele omu mwahichile lwola.

11. Mwomwo ika Yesu azachishilile chifwanyisa chachimbalwila?

11 Mwomwo ika Yesu azachishilile echi chifwanyisa? Yesu asolwele nge mujimbu waWangana ukwechi ngolo jakutanda “kuvihela vyakwakusuku vyahamavu” nakwalumuna michima yavatu vavavulu. (Vili. 1:8) Kwalumuka kana katweshi kuhasa kuchimona hakavangako, oloze kwalumuka kana kuchili. Vatu vavavulu mumafuchi osena vali nakwitavila mujimbu wamwaza waWangana nakulingisa mujimbu kana walumune vilinga vyavo.—Loma 12:2; Efwe. 4:22, 23.

12, 13. Hanjikenu vyakutalilaho vyakusolola omu mulimo waWangana unatoho ngana muze chasolola chifwanyisa chachimbalwila.

12 Mihako yamulimo wakwambulula yeji kusolokanga hakuhita chamyaka nge vatu vanevu lyehi mujimbu. Chakutalilaho, , Franz naMargit valunga napwevo vaze vapwile nakuzachila haofesi yamutango yamulifuchi lyaBrazil mumwaka wa 1982, vambulwilile mumbaka yayindende yamulifuchi kana. Vaputukile vilongesa vyaMbimbiliya vyavivulu, vanangwilenga napwevo umwe navana venyi vawana. Mwana wamukulwane walunga apwile namyaka yakusemuka 12. Apwilenga wasonyi chikuma, kaha apwilenga nakuswama shimbu kanda vaputuke chilongesa chaMbimbiliya. Ava valunga napwevo vahone kutwalililaho chilongesa kana mwomwo vavatumine kuya nakuzachila kuchihela cheka. Omu mwahichila myaka 25, vayile nakumona vaze vapwile nakulinangula navo Mbimbiliya. Vyuma muka vawanyine? Vawanyine mumbaka kana muli chikungulwilo chize chapwile navaka-kwambulula vakuheta ku 69, navapayiniya vashimbu yosena 13. Nyi ngachilihi uze kanyike walunga wasonyi? Ikiye apwile jino muka-kuwanyisa lizavu lyavakulwane. Ngana mwachimbalwila chamuchifwanyisa chaYesu, mujimbu waWangana watanjile nakwalumuna chiyoyelo chavatu vavavulu.

13 Namumafuchi muze fulumende yakanyisa mulimo wetu wakwambulula, ngolo jamujimbu waWangana jichili lika nakwalumuna kuyoya chavatu. Tweji kulikomokelanga hakumona omu mujimbu waWangana uli nakutanda kumafuchi amavulu. Chakutalilaho, mujimbu waWangana wahetele mulifuchi lyaCuba mu 1910, kaha ndumbwetu Russell atambukilile lifuchi kana mu 1913. Hakavanga mulifuchi kana kamwapwile vaka-kwambulula vavavuluko. Oloze oholyapwa muli jino vaka-kwambulula vakuheta ku 96,000, kaha vatu vakuheta ku 229,726 vapwile kuchilika chaKwanuka Kufwa chaMwata mu 2013. Kulumbununa nge muka-kwambulula himuka-kwambulula alanyine vatu 48. Namumafuchi muze vetavisa mulimo wetu wakwambulula, mujimbu wetu unahase kuheta nakuvihela kuze Vinjiho vashinganyeka ngwavo kavambulwilako mujimbuko.—Kwambu. 8:7; 11:5.

14, 15. (a) Vyuma muka tunahase kunganyala kuchifwanyisa chachimbalwila? (b) Vyuma muka natulinangula kuchifwanyisa kanechi kutalisa kuli Yehova naYesu?

14 Vyuma muka tunahase kunganyala kuchifwanyisa chaYesu chachimbalwila? Nge natushinganyeka mwalumbunukila chifwanyisa chaYesu, kaha katweshi kulizakamina omu mujimbu waWangana unahase  kuheta kuvatu vavavulu vaze kanda vachiwivwe. Yehova ikiye ali nakutwaminyina mulimo kana. Oloze mulimo muka twatwama nawo? Mbimbiliya yakumbulula chihula kana ngwayo: “Kuva mbuto jove nachimene, kaha kanda unokesa livoko lyove nachingoloshiko, mwomwo kawatachikijile eji najifukilako, kwiji eji, kwiji ojo, nyi pamo josena jivali najikawahila hamwe.” (Kwambu. 11:6) Twatela kulomba Yehova akisule mulimo wetu wakwambulula chikumanyi mumafuchi muze vakanyisa mulimo wetu.—Efwe. 6:18-20.

15 Katwatela kuzeya nge mulimo wetu wakwambulula kaweshi nakwima mihako hahaze veneko. Katwatela kulumbilisa ‘likumbi lyavyuma vyavindendeko.’ (Zeka. 4:10) Mihako yinahase kulovoka kuhambakana namuze twashinganyekanga.—Samu 40:5; Zeka. 4:7.

MUKA-KUSEKASANA WAKUTAMBWOJOKA NALUHETO LWAKUSWEKA

16. Chifwanyisa chamuka-kusekasana wakutambwojoka naluheto lwakusweka chalumbununa ika?

16 Tangenu Mateu 13:44-46. Uno chifwanyisa chamuka-kusekasana wakutambwojoka naluheto lwakusweka chalumbununa ika? Mumakumbi aYesu, vaka-kusekasana vakutambwojoka vayilenga kwakusuka nakutonda jipela jandando yayinene nakujilanda. “Pela yimwe yandando yayinene chikuma” vavuluka muchifwanyisa chaYesu yemanyinako muchano waWangana, kaha muka-kusekasana emanyinako vatu vamichima yamwaza vaze veji kutondatondanga muchano nakuuwana. Muka-kusekasana alanjishile vyuma vyenyi vyosena apwile navyo “hahaze vene” mangana alande eyi pela. Yesu ahanjikile nawa chifwanyisa chalunga uze apwile nakuzata muwande uze awanyine luheto ‘lwakusweka.’ Uze lunga kapwile nakutondatonda luheto ngana mwamuka-kusekasanako. Oloze omu amwene ngwenyi luze luheto lwapwile nandando yayinene, nayikiye alanjishile “vyuma” vyenyi vyosena apwile navyo nakululanda.

17. Mwomwo ika Yesu ahanjikilile chifwanyisa chamuka-kusekasana wakutambwojoka naluheto lwakusweka?

17 Mwomwo ika Yesu ahanjikilile evi vifwanyisa vivali? Apwile nakulumbununa ngwenyi muchano tunahase kuuwana mujijila jakulisezaseza. Vatu vamwe veji kutondanga muchano hakuzata nangolo numba vauwane. Kaha veka veji kuwananga muchano hakuvambulila kumutu numba tuhu kaveshi nakuzata nangolo hakuutondako. Malunga vamuvifwanyisa kanevi vivali vamwene kulema chavyuma vawanyine nakulisuula mangana vipwenga vyavo.

18. (a) Vyuma muka tunahase kunganyala kuvifwanyisa kanevi vivali? (b) Vyuma muka natulinangula kuchifwanyisa kanechi kutalisa kuli Yehova naYesu?

18 Vyuma muka tunahase kunganyala kuvifwanyisa kanevi vivali? Lihulisenu ngwenu: ‘Kutala ngwatwama namuchima ngana uze vapwile nawo ava malunga tahi? Kutala nayami ngwamona muchano kupwa waulemu tahi? Uno ngwalisuula kuwana muchano tahi nyi ngweji kwechelelanga vyuma vyeka vyakufwana nge kulizakamina vyamukuyoya chinguhonese kuwana muchano?’ (Mateu 6:22-24, 33; Luka 5:27, 28; Fwili. 3:8) Nge natuzanga chikuma muchano, kaha natulisuula tuzate nangolo mangana tuumone kupwa waulemu mukuyoya chetu.

19. Vyuma muka natushimutwila muchihande chinakavangizaho?

19 Tuvosena twatela kusolola ngwetu tunevwishisa nakutachikiza kanawa mwalumbunukila vifwanyisa kanevi. Tachikizenu ngwenu katwatela kutachikiza kaha muvyalumbunukila kahako, oloze twatela kuzachisanga vyuma tunalinangula kuvifwanyisa kanevi. Muchihande chinakavangizaho, natushimutwila vifwanyisa vikwavo vitatu nakumona vyuma tuhase kulinangula kuvifwanyisa kana.