Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

«Kybʼintze [...] ex tzʼelx kynikʼe tiʼj»

«Kybʼintze [...] ex tzʼelx kynikʼe tiʼj»

«Kybʼintze nyole kykyaqile, ex tzʼelx kynikʼe tiʼj.» (MAR. 7:14)

1, 2. ¿Tiquʼn at nim xjal mintiʼ el kynikʼ tiʼjju tqʼama Jesús?

QA MA yolin jun xjal qukʼil, in bʼant tuʼn t-xi qbʼiʼn tqʼajqʼajel twiʼ, axpe ikx jaku qbʼi alkye in yolin qukʼil. Noqtzun tuʼnj, tuʼn tel qnikʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn qe, il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼ t-xilen qe tyol (1 Cor. 14:9). Tej tyolin Jesús kyukʼe nim mil xjal ojtxe, yolin kyukʼe tojku kyyol xjal. Noqtzun tuʼnj, kykyaqil qeju in che bʼintoq tiʼj Jesús mintiʼ el kynikʼ tiʼj tyol. Tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn Jesús jlu kye: «Kybʼintze nyole kykyaqile, ex tzʼelx kynikʼe tiʼj» (Mar. 7:14).

2 ¿Tiquʼn at nim xjal mintiʼ el kynikʼ tiʼjju tqʼama Jesús? Tuʼnju attoq kyex kyajbʼil ex otoq che pon bʼil tukʼe jun nya bʼaʼn kyximbʼetz. Tqʼama Jesús jlu kyiʼj: «Ax tok aju tmandamyent Dios nnoʼk kyqʼoʼne mintiʼ tajbʼen tuʼn tjapun kyuʼne aju kyaj qʼmaʼn kyeye kyuʼn kytijil xjal» (Mar. 7:9). Mintiʼ ok tilil kyuʼn tuʼn tel kynikʼ tiʼj t-xilen tyol Jesús. Nyatoq kyajbʼil tuʼn tkubʼ kychʼixpuʼn aju kycostumbr ex nyatoq kyaj tuʼn tkubʼ kychʼixpuʼn kyximbʼetz. Aqeju xjal lu ok kybʼiʼn tyol Jesús tuʼn kyẍkin, noqtzun tuʼnj, nya tuʼn kyanmi (kjawil uʼjit Mateo 13:13-15). ¿Alkye tten jaku tzʼelxix qnikʼ tiʼj qa qajbʼil tuʼn tel qnikʼ tiʼj t-xnaqʼtzbʼil Jesús?

¿ALKYE TTEN JAKU TZʼONIN T-XNAQʼTZBʼIL JESÚS QIʼJ?

3. ¿Tiquʼn el kynikʼ t-xnaqʼtzbʼen Jesús tiʼj tiʼxix t-xilen tyol Jesús?

3 Il tiʼj tuʼn qok ik tzeʼn qe t-xnaqʼtzbʼen Jesús tej tkubʼ kyiʼn kyibʼ. Xi tqʼamaʼn Jesús jlu kye: «Atzun kyeye at tzalajbʼil kyeye, porque in kyile tuʼn kywitze, ex in kybʼiʼne tuʼn kyẍkyine» (Mat. 13:16). ¿Tiquʼn el kynikʼ t-xnaqʼtzbʼen Jesús tiʼj tiʼxix t-xilen tyol Jesús, atzun kye txqantl xjal mintiʼ el kynikʼ tiʼj? Tuʼnju bʼant oxe tiʼ kyuʼn. Tnejel, kygantoq tuʼn t-xi kyqanin kyxjel ex tuʼn kyjyon tqanil tuʼn telxix kynikʼ tiʼj tiʼ t-xilen tyol Jesús (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Tkabʼ, kyajbʼiltoq tuʼn tel mastl kynikʼ tiʼjju ya ojtzqiʼn kyuʼn ex kyajbʼiltoq tuʼn tkux kykʼuʼn toj kyanmi (kjawil uʼjit Mateo 13:11, 12). Ex toxin, kyajbʼiltoq tuʼn tajbʼen kyuʼn aju el kynikʼ tiʼj ex tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn kyonin kyiʼj txqantl xjal (Mat. 13:51, 52).

4. ¿Alkyeqe oxe tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼn tel qnikʼ kyiʼj techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús?

4 Ik tzeʼn bʼant kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús, ax ikx qe il tiʼj tuʼn tbʼant oxe tiʼ quʼn qa qaj tuʼn tel qnikʼ kyiʼj techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús. Tnejel, il tiʼj tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qxnaqʼtzan ex tuʼn qximen kyiʼj tyol Jesús, il tiʼj tuʼn qjyon tqanil ex il tiʼj tuʼn t-xi qqanin junjun tbʼanel qxjel. Iktzun tten ktel qojtzqibʼil (Prov. 2:4, 5). Tkabʼ, il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj alkye toklen ojtzqibʼil lu tukʼe aju ya ojtzqiʼntl quʼn ex alkye tten jaku tzʼajbʼen quʼn toj qanqʼibʼil. Iktzun tten ok kʼelel qnikʼ tiʼj jlu (Prov. 2:2, 3TNM). Ex toxin, il tiʼj tuʼn tajbʼen quʼn toj qanqʼibʼil aju in nel qnikʼ tiʼj. Qa ma bʼant jlu quʼn, in kubʼ qyekʼun qa at qnabʼil (Prov. 2:6, 7).

5. Qʼamantza jun techel tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiquʼn junxitl aju ojtzqibʼil, twitzju tuʼn tel qnikʼ tiʼj jun tiʼ ex twitzju tuʼn tten qnabʼil.

5 ¿Tiquʼn junxitl aju ojtzqibʼil, twitzju tuʼn tel qnikʼ tiʼj jun tiʼ ex twitzju tuʼn tten qnabʼil? Tuʼn tel qnikʼ tiʼj jlu, qo ximen tiʼj jun techel lu: waʼl teya toj tmij, moqa toj tkyʼajchaq, bʼe ex lu jun camionet tzul tiʼja. Tnejel, in xi tqʼoʼn teya twitz qa jun camionet aju tzul, atzun ojtzqibʼil jlu. Tkabʼ, ojtzqiʼn tuʼna qa kukx ma kyaj tena toj tmij bʼe ok kjela tjaqʼ camionet, toj juntl yol, in nel tnikʼa tiʼj. Ex toxin, in nel oq naja toj tbʼe camionet, toj juntl yol, in kubʼ tyekʼuna qa at tnabʼila. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu qe: «Kukx tuʼn tten tnabʼla, ex miʼn kyaj tkolina aju tnabʼla bʼaʼn». ¡Quʼn atzun tok qchwinqlal tiʼj jlu! (Prov. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16.)

6. ¿Alkye qe kyaje xjel che tzajel tzaqʼweʼn aj tkubʼ qxnaqʼtzaʼn wuq techel e ajbʼen tuʼn Jesús? (Jyonkuxa aju «Aj qxnaqʼtzan tiʼj jun techel kubʼ tqʼoʼn Jesús, qo ximen kyiʼj xjel lu».)

6 Toj xnaqʼtzbʼil lu ex toj juntl, ok qo xnaqʼtzal tiʼj wuq techel e ajbʼen tuʼn Jesús. Ax ikx ok che ul tzaqʼweʼn qeju xjel lu: ¿Tiʼ kyxilen qeju techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús? (A jlu in qo tzaj tonin tuʼn tten qojtzqibʼil.) ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús qe techel lu? (A jlu in qo tzaj tonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj.) ¿Alkye tten jaku tzʼajbʼen xnaqʼtzbʼil lu quʼn tuʼn tonin qiʼj ex tuʼn tonin kyiʼj txqantl? (A jlu in qo tzaj tonin tuʼn tten qnabʼil.) ¿Ex tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn qe techel lu tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús?

AJU TWITZ MOSTAZA

7. ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj twitz mostaza?

7 (Kjawil uʼjit Mateo 13:31, 32.) ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj twitz mostaza? Aju twitz mostaza, in nok te techel aju tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios in xi pakbʼet ex in nok te techel ttnam Dios. Tej ttzaj tzyet tuʼn tten ttnam Dios toj abʼqʼi 33 tiʼj ambʼil iqʼen quʼn jaʼlo, tal chʼintoq kybʼaj, iktoq tten ik tzeʼn jun tal ijaj aju «mas tal chʼinxix twitz tkyaqil iyaj». Noqtzun tuʼnj, tej tikʼ chʼin ambʼil, jurat naj chʼiy kybʼet tuʼnju e pakbʼan. Mintiʼtoq ximan qa oktoq kchʼiyil kybʼaj ex qa jurat naj (Col. 1:23). Tqʼama Jesús qa «che ul qe chyuʼj ex in bʼant kyqʼuʼ t-xol tqʼabʼ» mostaza. A jlu in yolin tiʼj qa oktoq kchʼiyil ttnam Dios, qa kteltoq jun tbʼanel tanmi tuʼn t-xi tbʼiʼn xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Dios, qa kʼokeltoq te jun tbʼanel xlekun ex qa kʼokeltoq te jun tbʼanel kolbʼil kye txqantl (mojbʼankuya tukʼe Ezequiel 17:23).

8. ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús techel tiʼj twitz mostaza?

8 ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús techel lu? Aju alkye tten chʼiy naj twitz mostaza, in tzaj tyekʼun alkye tten kchʼiyil Tkawbʼil Dios, alkye tten kkolil ex alkye tten kbʼel alkyexku nya bʼaʼn tuʼn. Atxix toj abʼqʼi 1914, tbʼanelxix o chʼiy ttnam Dios (Is. 60:22). Aqeju o che okx toj ttnam Dios o chex onin tuʼn kyok laqʼeʼ tiʼj Jehová (Prov. 2:7; Is. 32:1, 2). Mintiʼ o weʼ tuʼn tchʼiy ttnam Dios tuʼn jun nya bʼaʼn (Is. 54:17).

9. a) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe aju techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj twitz mostaza? b) ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn lu tiʼj  Jehová ex tiʼj Jesús?

9 ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn qe aju techel tiʼj twitz mostaza? At maj in qo anqʼin atz jatumel mintiʼxix qe testigos de Jehová ex atz jatumel mintiʼxix in chʼiy kybʼet tmajen Dios. Noqtzun tuʼnj, aj ttzaj qnaʼn qa ok kbʼel tkyaqil nya bʼaʼn tuʼn Tkawbʼil Dios, in tzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj tuʼn kukx tok tilil quʼn. Jun techel, tej tpon qerman Edwin Skinner toj tnam India toj abʼqʼi 1926, mintiʼxix qe testigos de Jehová toj tnam lu ex tzaj qʼamaʼn qa attoq «nim aqʼuntl» tuʼn tbʼant tuʼnju chebʼetoq in chʼiy ttnam Dios. Kukx pakbʼaʼn qerman lu ex ok tqʼoʼn twitz tiʼj alkye tten kubʼ junjun nimaq nya bʼaʼn tuʼn tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios. Toj ambʼil jaʼlo at mas te 37,000 testigos de Jehová toj tnam India, ex mas te 108,000 e pon toj Nabʼitz Tkyimlen Jesucristo toj abʼqʼi 2013. Tojx abʼqʼi tej tpon qerman Edwin Skinner toj tnam India, xi tzyet aqʼuntl toj tnam Zambia. Toj ambʼil jaʼlo at mas te 170,000 testigos de Jehová toj tnam Zambia, ex e pon 763,915 toj Nabʼitz Tkyimlen Jesucristo toj abʼqʼi 2013. A jlu in tzaj tyekʼun qa 1 tiʼj 18 xjal toj tnam Zambia e pon toj Nabʼitz Tkyimlen Jesucristo. ¡Tbʼanelxix tuʼnju in chʼiy kybʼet tmajen Dios toj tnam lu!

AJU T-SAMEL PAN

10. ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj t-samel pan?

10 (Kjawil uʼjit Mateo 13:33.) ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj t-samel pan? Aju techel lu in yolin tiʼj tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios ex tiʼj alkye tten in chʼexpaj kyanqʼibʼil xjal tuʼn. «Tkyaqil tqʼotjil pan» in yolin kyiʼj kykyaqil tnam. Aju alkye tten in jaw mal tkyaqil pan tuʼn t-samel, in tzaj tyekʼun alkye tten in xi sputj tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios tuʼnju in xi pakbʼet. Aju techel kubʼ qʼoʼn tiʼj twitz mostaza, qʼanchaʼlix tej tchʼiy, atzunte techel tiʼj t-samel pan mintiʼ qʼanchaʼl alkye tten in chʼiy. Oʼkx aj tbʼet ambʼil, in nok qqʼoʼn qwitz tiʼj tiʼ otoq bʼant tuʼn.

11. ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús techel tiʼj t-samel pan?

11 ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús techel lu? Tukʼe jlu tzaj tyekʼun Jesús qa aju tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios at tipumal tuʼn tpon «tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ», ex in chʼexpaj toj kyanmi xjal tuʼn (Hech. 1:8). Tnejel, mintiʼ qʼanchaʼl qeju chʼixpubʼil in bʼant tuʼn, noqtzun tuʼnj, at chʼixpubʼil toj kyanqʼibʼil xjal tuʼn. At nim xjal jaʼxku tumel, tbʼanel o tzʼel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios toj kywitz ex o txi kyqʼoʼn ambʼil te tipumal tbʼanel tqanil lu tuʼn tchʼexpaj kymod tuʼn (Rom. 12:2; Efes. 4:22, 23).

12, 13. Qʼamantza jun techel tiʼj alkye tten o chʼiy aju in bʼant tuʼn Tkawbʼil Dios ik tzeʼn techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj t-samel pan.

12 Aj tok kybʼiʼn xjal tbʼanel tqanil toj pakbʼabʼil, chʼixmi tkyaqil maj, in nikʼ nim abʼqʼi tuʼn tel nikʼbʼaj tiʼj chʼixpubʼil in bʼant tuʼn. Jun techel, toj 1982, at jun mejebʼleʼn, aʼyeju in che ajbʼen toj Betel toj tnam Brasil, aju Franz ex Margit kybʼi, e pakbʼan toj jun tal tnam. Ex xi tzyet tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios kye nimku xjal, jun kyxol qe jlu, attoq jun xuʼj kyukʼe kyaje tal. Toj ambʼil aju, aju qʼa mas matij iqʼintoq 12 abʼqʼi tuʼn. Aju qʼa lu nimtoq tchʼixwi in tzaj ex chʼixmi tkyaqil maj in kubʼ tewan tibʼ naʼmxtoq txi tzyet xnaqʼtzbʼil. Noqtzun tuʼnj, tuʼnju chʼixpet kyoklen mejebʼleʼn lu, ya mintiʼtl xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil te ja xjal lu. Noqtzun tuʼnj, e meltzʼaj visitaril toj tnam lu tej tikʼtl 25 abʼqʼi. ¡O che tzalaj wen! Tuʼnju ok kyqʼoʼn kywitz tiʼj qa kykyaqil chmabʼil in che oktoq toj jun akʼaj Ja te Chmabʼil, attoq 69 pakbʼal toj ex attoq 13 precursor regular toj. Ex aju qʼa nimtoq in tzaj tchʼixwi, ¡otoq tzʼok te ansyan qʼol kyaqʼun kʼloj ansyan! Ik tzeʼn techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj t-samel pan, aju tbʼanel tqanil in xi pakbʼet ex in chʼexpaj nimku kyanqʼibʼil xjal tuʼn.

13 Axpe ikx kyoj junjun tnam jatumel mintiʼ qʼoʼntz ambʼil kye qerman tuʼn kypakbʼan, in xi pakbʼet Tkawbʼil Dios ex in chʼexpaj kyanqʼibʼil xjal tuʼn. Nimxix in qo jaw tzalaj aj tok qbʼiʼn alkye tten o pon tbʼanel tqanil kyoj qe tnam lu. Jun techel, pon tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios toj tnam Cuba toj abʼqʼi 1910, ex pon ermano Russell visitaril toj txʼotxʼ lu toj abʼqʼi 1913. Tnejel, mintiʼxix chʼiy kybʼaj pakbʼal toj tnam Cuba. ¿Yajtzun toj ambʼil jaʼlo? Toj ambʼil jaʼlo, at mas te 96,000 pakbʼal in che pakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil, ex 229,726 xjal e pon toj Nabʼitz Tkyimlen Jesucristo toj abʼqʼi 2013. A jlu in tzaj tyekʼun qa 1 tiʼj 48 xjal toj tnam lu e pon tojju qʼij lu. Axpe ikx kyoj qeju tnam jatumel mintiʼ o tzaj kyqʼamaʼn kyley xjal tuʼn miʼn kypakbʼan qerman, ex jatumel mintiʼ kubʼ kyximen qerman qa kpol tbʼanel tqanil kyoj, o txi pakbʼet Tkawbʼil Dios kyoj (Ecl. 8:7; 11:5). *

14, 15. a) Teyele junjun qe, ¿alkye tten jaku tzʼonin t-xnaqʼtzbʼil Jesús qiʼj tej tkubʼ tqʼoʼn techel tiʼj t-samel pan? b) ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn jlu qe tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús?

14 ¿Alkye tten jaku tzʼonin t-xnaqʼtzbʼil Jesús qiʼj tej tkubʼ tqʼoʼn techel tiʼj t-samel pan? Aj qximen tiʼjju in tzaj tyekʼun techel kubʼ tqʼoʼn Jesús, in nel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj alkye tten kxel pakbʼet tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios kye nimku millón xjal aʼyeju naʼmx tok kybʼiʼn. Tkyaqil in tzaj tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj ex tkyaqil jaku bʼant tuʼn. ¿Tiʼtzun qe qaqʼun? In tzaj ttzaqʼweʼn Tyol Dios lu: «Awan kuʼxa tiyaja te prim, ax ikx te qale, porque mintiʼ bʼaʼn tuʼna alkye jaku tzʼel mas bʼaʼn, qa aju in kuʼx awet naj ex qa aju in kuʼx awet yajxi, ex qa kykabʼil jaku che el bʼaʼn» (Ecl. 11:6). Noqtzun tuʼnj, ax ikx bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin te Jehová toj naʼj Dios tuʼn ttzaj tkʼiwlaʼn aqʼuntl tiʼj pakbʼabʼil, ex mas kyoj qeju tnam atz jatumel mintiʼ in tzaj qʼoʼn ambʼil kye qerman tuʼn kypakbʼan (Efes. 6:18-20).

15 Ax ikx mintiʼ tuʼn ttzaj qbʼis tiʼj qa in nok tilil quʼn toj pakbʼabʼil ex mintiʼ in nok qqʼoʼn qwitz tiʼjju in bʼant quʼn. Miʼn tzʼel qikʼun aju «tej ttzaj xeʼt [moqa ‹tej ttzaj tzyet chʼin›, TNM] aqʼuntl» (Zac. 4:10). At maj, aj tel qaqʼunbʼen toj qʼanchaʼl, ¡mas tbʼanel in nel twitzju otoq kubʼ qximen! (Sal. 40:5; Zac. 4:7.)

AJU QʼINUMABʼL EWAN EX AJU COMERSYANT IN JYON TIʼJ TBʼANEL PERLA

16. ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj qʼinumabʼil ewin ex tiʼj comersyant in jyon tiʼj tbʼanel perla?

16 (Kjawil uʼjit Mateo 13:44-46.) ¿Tiʼ t-xilen techel kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj qʼinumabʼil ewin ex tiʼj comersyant in jyon tiʼj tbʼanel perla? Toj ambʼil tej tten Jesús, attoq junjun comersyant in cheʼx najchaq, moqa laqʼche, jyol junjun tbʼanel perla tuʼn ttzaj kylaqʼoʼn. Aju «tbʼanil perla» nimxix twiʼ yolin Jesús tiʼj, in nok te techel aju axix tok tiʼj Tkawbʼil Dios ex aju comersyant in nok te kyechel qeju xjal at jun tbʼanel kyanmi ex in che jyon tiʼj axix tok jaxku tumel. Tej tkanet tbʼanel perla tuʼn comersyant, ok tilil tuʼn, tuʼn t-xi «tkʼayin» naj «tkyaqilju at te, ex laqʼet ju perla tuʼn». Ax ikx kubʼ tqʼoʼn Jesús juntl techel tiʼj jun xjal aju in naqʼunan toj jun kojbʼil ex kanet tuʼn aju «jun qʼinumabʼl ewan». Aju comersyant yolin Jesús tiʼj, in jyontoq tiʼj tbʼanel perla, atzun te xjal aju kanet qʼinumabʼil tuʼn toj jun kojbʼil, mintiʼtoq in jyon tiʼj qʼinumabʼil. Noqtzun tuʼnj, tej tok tqʼoʼn twitz tiʼj aju nimxix toklen qʼinumabʼil, ax ikx «xi tkʼayin tkyaqilju at te» tuʼn tkambʼet qʼinumabʼil tuʼn.

17. ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús techel tiʼj qʼinumabʼil ewin ex tiʼj comersyant in jyon tiʼj tbʼanel perla?

17 ¿Tiquʼn kubʼ tqʼoʼn Jesús kabʼe techel lu? Tukʼe jlu tzaj tyekʼun Jesús qa junxichaq tten jaku kanet axix tok. At junjun xjal in che jyon tiʼj axix tok ex in nok tilil kyuʼn tuʼn tkanet kyuʼn. Ex at junjuntl xjal mintiʼ in che jyon tiʼj axix tok, noqtzun tuʼnj, at maj, tuʼnju in che pakbʼan qerman, in kanet axix tok kyuʼn. Kykabʼil xjal yolin Jesús tiʼj, el kynikʼ tiʼj toklen qʼinumabʼil kanet kyuʼn ex ok tilil kyuʼn tuʼn tkambʼet jlu kyuʼn.

18. a) ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj aqeju kabʼe techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús? b) ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn jlu tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús?

18 ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj aqeju kabʼe techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús? (Mat. 6:19-21.) Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj jlu: «¿Ikpe weye nxibʼetz at ik tzeʼn kye kabʼe xjal yolin Jesús tiʼj? ¿Ikpe in nel axix tok toj nwitze ik tzeʼn jun qʼinumabʼil? ¿In nokpe tilil wuʼne tuʼn tkambʼet axix tok wuʼne, moqa mas in xi nqʼoʼne ambʼil te junjuntl tiʼchaq ik tzeʼn junjun aqʼuntl in bʼant tkyaqil qʼij?» (Mat. 6:22-24, 33; Luc. 5:27, 28; Filip. 3:8). Qa ax tok kʼujlaʼn axix tok quʼn, ok kʼokel tilil quʼn tuʼn tkubʼ qqʼoʼn tnejel toj qanqʼibʼil.

19. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil tzul?

19 Jaku kubʼ qyekʼun qa o txi qbʼiʼn ex o tzʼel qnikʼ tiʼj t-xilen qeju techel e kubʼ tqʼoʼn Jesús tiʼj Tkawbʼil Dios. Noqtzun tuʼnj, ax ikx bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa nya oʼkx tuʼn tok qojtzqiʼn tiʼ kyxilen qe jlu, ax ikx il tiʼj tuʼn tajbʼen quʼn aju in nel qnikʼ tiʼj. Toj juntl xnaqʼtzbʼil tzul, qo xnaqʼtzal tiʼj oxetl techel kubʼ tqʼoʼn Jesús ex kʼelel qnikʼ tiʼ junjun xnaqʼtzbʼil in tzaj kyqʼoʼn jlu qe.

^ taqik' 13 Ax o bʼaj kyoj tnam ik tzeʼn toj tnam Alemania oriental (Anuario 1999, t-xaq 83), toj tnam Argentina (Anuario 2001, t-xaq 186, toj recuadro), toj tnam Papúa Nueva Guinea (Anuario 2005, t-xaq 63), ex toj tnam Isla de Robinson Crusoe (La Atalaya, te 15 te junio te 2000, t-xaq 9).