Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Rong oh Wehwehkihla Mwahu

Rong oh Wehwehkihla Mwahu

“Kumwail koaros rong ie mwahu oh medemedewe [“wehwehkihla,” NW] mwahu met.”​—MARK 7:14.

1, 2. Dahme kahrehda aramas tohto sohte kin wehwehkihla mwahu wehwehn sapwellimen Sises mahsen kan?

 NI EMEN eh kin koasoiong kitail, ele kitail kin rong ngileo oh pil tehk mwomwen ngileo. Ahpw en wehwehkihla dahme e ndinda, kitail anahne wehwehki mwahu wehwehn eh koasoi ko. (1 Kor. 14:9) Sises ketin mahsaniong aramas tohtohie oh ketin doadoahngki pein arail lokaia. Ahpw kaidehn koaros wehwehki mwahu sapwellime mahsen ko. Eri Sises ketin mahsanih: “Kumwail koaros rong ie mwahu oh medemedewe [“wehwehkihla,” NW] mwahu met.”​—Mark 7:14.

2 Dahme kahrehda tohtohn irail pwukat sohte wehwehkihla wehwehn sapwellimen Sises mahsen ko? Ekei irail miehier pein arail madamadau de pil ahneki kahrepe sapwung kan. Sises ketin mahsanihki irail pwukat: “Kumwail kin kauwehla kosonned en Koht, pwe kumwail en apwalih mwahu pein amwail tiahk kan.” (Mark 7:9) Aramas pwukat sohte song en wehwehkihla mwahu wehwehn sapwellimen Sises mahsen ko. Re sohte men wekidala arail tiahk kan oh pil arail madamadau. Aramas pwukat kin rongki salengarail ahpw mohngiongirail sohte kin wehwehki. (Wadek Madiu 13:13-15.) Ia duwen atail kak tehk mwahu me kitail kin ahnsou koaros men sukuhlki sapwellimen Sises padahk kan?

IA DUWEN ATAIL KAK PAIEKIHDA SAPWELLIMEN SISES PADAHK

3. Dahme kahrehda sapwellimen Sises tohnpadahk ko kak wehwehki sapwellime mahsen kan?

3 Kitail anahne idawehn mehn kahlemeng en sapwellimen Sises tohnpadahk aktikitik ko. Sises mahsanihong irail: “Meid pai kumwail! Pwehki masamwail kan kin kilang wasa oh salengamwail kan kin rong wasa.” (Mad. 13:16) Dahme kahrehda re kak wehwehki sapwellimen Sises mahsen ko a meteikan sohte kak? Re doadoahngki kahk siluh. Keieu, re kin men idek peidek kan oh song en diarada uhdahn wehwehn sapwellimen Sises mahsen. (Mad. 13:36; Mark 7:17) Keriau, re kin men ale soahng kapw kan me re sukuhlkier oh kapatahiong dahme re ese oh pwungkiher. (Wadek Madiu 13:11, 12.) Kesiluh, re kin men doadoahngki dahme re sukuhlkier pwehn sewese pein irail oh pil meteikan.​—Mad. 13:51, 52.

4. Kahk siluh dah kan me kitail anahne wia pwehn wehwehkihla mwahu sapwellimen Sises karasaras kan?

4 Duwehte tohnpadahk ko, kitail pil anahne wia kahk siluh ma kitail men wehwehkihla mwahu sapwellimen Sises karasaras kan. Keieu, kitail anahne kihong ahnsou pwehn onopki oh doudouloale sapwellimen Sises mahsen kan, wia roporop, oh idek peidek kan me konehng. Ni atail wia met, kitail kin esehda mwahu soahng kan. (Lep. Pad. 2:4, 5) Keriau, kitail anahne kilang ia duwen dahme kitail sukuhlkio eh kin dokedoke dahme kitail esehier oh ia duwen pein kitail kak paiekihda. Ni atail wia met, kitail kin dehdehkihla mwahu soahng kan. (Lep. Pad. 2:2, 3) Kesiluh, kitail anahne doadoahngki dahme kitail sukuhlkier oh kapwaiada nan atail mour. Met iei erpit. ​—Lep. Pad. 2:6, 7.

5. Menlau karasahda wekpeseng en esehda mwahu, dehdehkihla mwahu, oh erpit.

5 Ia wekpeseng en esehda mwahu, dehdehkihla mwahu, oh erpit? Kitail kak karasahda ni ahl wet: Medewehla ke kesikesihnen nanwerengen ahl ehu oh bus ehu wie tangatang kohkohdo rehmw. Keieu, ke kilang oh esehda mwahu me bus ehu mwo. Mwuri, ke dehdehkihla mwahu me ma ke kesikesihnen mwo, buso pahn lel uhk. Kowe eri lus sang mwohn buso, met iei erpit.  Paipel mahsanihong kitail me kitail en ‘katengehdiong loalatail atail loalokong oh erpit,’ pwehki e kak doarehla pein kitail.​—Lep. Pad. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16.

6. Peidek pahieu dah kan me kitail pahn idek ni atail koasoiapene sapwellimen Sises karasaras isuh ko? (Menlau kilang koakon.)

6 Nan iren onop en met oh pil mwuhr, kitail pahn koasoiapene karasaras isuh me Sises ketin doadoahngki. Kitail pahn idek peidek pwukat: Ia wehwehn karasaraso? (Met iei en esehda mwahu.) Dahme kahrehda Sises ketin padahkihong kitail karasaras wet? (Met iei en dehdehkihla mwahu.) Ia duwen atail kak doadoahngki ire wet pwehn sewese pein kitail oh pil meteikan? (Met iei erpit.) Oh dahme met padahkihong kitail duwen Siohwa oh Sises?

WEREN TUHKE TIKITIK (MUSTARD)

7. Ia wehwehn sapwellimen Sises karasaras en weren tuhke tikitiko?

7 Wadek Madiu 13:31, 32. Ia wehwehn sapwellimen Sises karasaras en weren tuhke tikitiko? Weren tuhke tikitiko kin wehwehki rongamwahu en Wehio me kitail kin kalohki oh pil mwomwohdisohn Kristian. Ni mwomwohdisohn Kristian eh tepida nan pahr 33, e uhdahn tikitik, duwehte “kisin werentuhke tikitik kis, me keieu tikitik rehn kisin werentuhke koaros.” Erein ahnsou mwotomwot, e mwadang kekeirda pwehki doadoahk en kalohko. Me tohto sohte kasik me e pahn mwadang kekeirda. (Kol. 1:23) Sises ketin mahsanihong kitail me “menpihr kan ahpw kin pihrdo oh wiahda pasarail nin rah kan.” Met wehwehki me ni mwomwohdisohn Kristian eh wie lalaudla, irail kan me ahneki mohngiong mehlel kin kohdo oh diar padahk mehlel, kamweit oh pil wasahn ruk.​—Pil kilang Esekiel 17:23.

8. Dahme kahrehda Sises ketin doadoahngki karasaras en weren tuhke tikitiko?

8 Dahme kahrehda Sises ketin doadoahngki karasaras wet? E ketin doadoahngki mwomwen kekeirda mwahu en weren tuhke tikitiko (mustard) pwehn karasahda ia duwen Wehin Koht eh kin kekeirda, pere, oh powehdi mehn kerempwa kan koaros. Sang pahr 1914, kekeirdahn mwomwohdisohn Kristian inenen laud. (Ais. 60:22) Irail kan me wia kisehn mwomwohdiso wet kin ale sawas pwe ren mihmi karanih Siohwa. (Lep. Pad. 2:7; Ais. 32:1, 2) Sohte mwomwen uhwong ehu kak kauhdi mwomwohdiso sang eh kin wie kekeirda.​—Ais. 54:17.

9. (a) Dahme kitail kak sukuhlki sang karasaras en weren tuhke tikitiko? (b) Dahme met kin padahkihong kitail duwen Siohwa oh Sises?

9 Dahme kitail kak sukuhlkihsang karasaras en weren tuhke tikitiko? Ele kitail mi wasa ehu me Sounkadehde kan malaulau oh doadoahk en kalohk kin pwand en kekeirda. Ahpw, kitail en dehr manokehla me Wehio kak powehdi mehn kerempwa kan koaros. Atail ese met pahn kakehlaka kitail en dadaurete. Karasepe, ahnsou me Brother Edwin Skinner lella India nan pahr 1926, Sounkadehde kan malaulau oh doadoahk en kalohk apwal pwehki doadoahko pwand en kekeirda. Ahpw e pousehlahte kalokalohk oh kilang rongamwahu en Wehio eh powehdi kahpwal laud kan. Rahnwet, mie Sounkadehde daulih meh silinen isikid (37,000) nan India, oh tohtohsang meh lopw walikid (108,000) me iang towehda Katamano nan pahr 2013. Nan pahrohte me Brother Skinner lella India, doadoahk en kalohk ahpwtehn tepida wiawi nan Zambia. Met, mie Sounkadehde daulih lopw isinen (170,000) wasao oh meh isilopw wenenen silikid duwepwiki ehk limen (763,915) me towehda Katamano nan pahr 2013. Met wehwehki me emen sang aramas 18 nan Zambia iang towehda Katamano. Ia uwen kapwuriamwei en kekeirda wet!

IHSO

10. Ia wehwehn karasaras en ihso?

10 Wadek Madiu 13:33. Ia wehwehn karasaras en ihso? Karasaras wet kin dokedoke rongamwahu en Wehio oh ia duwen rongamwahu wet eh kin wekidala mouren aramas. “Nesen pilawao pwon” kin wehwehki wehi kan koaros. En ihso eh kohpeseng nan pilawao kin wehwehki mwomwen rongamwahu en Wehio eh kohpeseng pwehki doadoahk en kalohk. Mehnda kitail kak mwadang kilang weren tuhke tikitiko eh kekeirda, kitail sohte kak mwadang kilang kohpeseng en ihso nan pilawao. Ahpw mwurin ahnsoukis, kitail kak kilang imwilao.

11. Dahme kahrehda Sises ketin doadoahngki karasaras en ihso?

11 Dahme kahrehda Sises ketin doadoahngki karasaras wet? Sises ketin kasalehda me rongamwahu en Wehio ahneki manaman en lella “ni irepen sampah” oh kahrehda wekidekla tohto nan mouren aramas. (Wiewia 1:8) Ele nin tapio kitail sohte kak kilang wekidekla pwukat, ahpw wekidekla pwukat kin wiewiawi. Aramas tohto wasa koaros rongehr oh pwungki rongamwahu en Wehio oh kin mweidohng manaman en rohng wet en wekidala mwomwarail.​—Rom 12:2; Ep. 4:22, 23.

12, 13. Menlau kihda karasaras kan duwen kekeirdahn doadoahk en kalohk eh duwehte karasaras en ihso.

12 Lipwen doadoahk en kalohk kin kalapw sansalda sounpar kei mwurin aramas akan tepin rong rongamwahwo. Karasepe, Franz oh Margit, me met kin doadoahk nan ehu ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan, kin doadoahk nan Pedel en Brazil nan pahr 1982. Ira kalohkla nan kisin kahnimw ehu. Re tapiada onop en Paipel rehn aramas kei. Ehu onop ko iei rehn nohno men oh nah seri pahmen. Pwutak me keieu laudo sounparte 12 ni ahnsowo. E uhdahn namenek oh kin kalapw song en rukala mwohn onopo tepida. Pwehki wekideklahn ara pwukoa doadoahko, Franz oh Margit sohla kak pousehla onop rehrail. Sounpar rieisek limau mwuri, ira pwurala mwemweit wasao. Medewehla uwen ara peren ni ara kilang mwomwohdiso ehu me mie sounkalohk 69, meh 13 rehrail wia pioneer kei, oh koaros kin tuhpene nan Wasahn Kaudok kapw ehu! Oh kisin pwutak nameneko laudla oh met kin papah nin duwen soun koasoanehdi pwihn en elder kan! Duwehte ihso nan sapwellimen Sises karasaraso, rongamwahu en Wehio kohpesengehr oh wekidala mouren aramas tohto.

13 Pil nan sahpw kan me riatail Kristian kan sohte kak kalohk ni saledek, manaman en rongamwahu en Wehio pil kakete wekidala aramas akan. Kitail kin kalapw pwuriamweikihla uwen doh en rongamwahwo eh kin kohpeseng nan soangen sahpw pwukat. Karasepe, rongamwahu en Wehio lella Cuba nan pahr 1910, oh Brother Russell mwemweitla nan deke wet nan pahr 1913. Nin tapio, kekeirdahn doadoahk en kalohk kin wawai. Ahpw dahme wiewiawi nan Cuba rahnwet? Sounkalohk daulih duwenen wenekid (96,000) kin kalokalohki rongamwahwo, oh meh rielopw rienen duwekid isipwiki riehk wenemen (229,726) iang towehda Katamano nan pahr 2013. Met wehwehki me emen sang aramas 48 en tohn wasao me towehda Katamano. Pil nan sahpw kan me re sohte kin keinapwih doadoahk en kalohk, rongamwahu en Wehio ele kin lella wasa kan me Sounkadehde kan en wasao sohte kin medewe me kalohk kin wiawi ie.​—Ekl. 8:7; 11:5.

14, 15. (a) Ia duwen atail kak pein paiekihda mehn kasukuhl sang karasaras en ihso? (b) Dahme met kin padahkihong kitail duwen Siohwa oh Sises?

14 Ia duwen atail kak paiekihda sang dahme Sises ketin padahkihong kitail nan karasaras en ihso? Ni atail doudouloale wehwehn sapwellimen Sises karasaraso, kitail esehda me kitail sohte anahne pwunodki ia duwen rongamwahu en Wehio eh pahn lella rehn aramas tohto me saikinte rong. Siohwa ketin kaukaweid soahng koaros. Ahpw ia atail pwukoa? Paipel mahsanih: “Padokedi nimenseng oh pil nin soutik; pwe ke sehse ma koaros pahn pweida mwahu de soh; oh ke pil sehse ma ehu pahn pweida mwahusang ehu.” (Ekl. 11:6) Ei, kitail anahne tamataman ahnsou koaros en peki rehn Siohwa en ketin kapaiada doadoahk en kalohko, ahpw mehlel nan sahpw kan me re kin keinapwih doadoahk wet.—Ep. 6:18-20.

15 Pil ehu, kitail en dehr nsensuwedkihla atail sohte mwadang kilang imwilahn atail doadoahk en kalohk. Kitail en dehr nsensuwedkihla “kisin doadoahk tikitik.” (Sek. 4:10) Imwilahn doadoahko ele pahn ehu rahn uhdahn laud oh kaselel sang dahme kitail kin medewe.​—Mel. 40:5; Sek. 4:7.

SOUNNETO ME KIN SEILOAK OH PAI KESEMPWAL RIRO

16. Ia wehwehn karasaras en sounneto me kin seiloak oh pai kesempwal riro?

16 Wadek Madiu 13:44-46. * Ia wehwehn karasaras en sounneto me kin seiloak oh pai kesempwal riro? Ni mwehin Siseso, ekei sounnet kan pahn seiloakla wasa doh pwehn rapahki takai me keieu kesempwal oh pwainda. Takai “me keieu kesempwahlie” nan sapwellimen Sises karasaraso kin wehwehki padahk mehlel kesempwal duwen Wehio, oh sounneto kin wehwehki irail kan me ahneki mohngiong mehlel me kin raparapahki wasa koaros pwe ren diarada padahk mehlel wet. Sounneto men “mwadang” netikihla soahng koaros me e ahneki pwehn kak pwainda takai me keieu kesempwahlieo. Sises pil ketin wiahda karasaras ehu duwen ohl emen me doadoahk nan eh mwahto oh diarada pai kesempwal ehu me “wie ekiek.” Weksang sounneto, ohl menet sohte raparapahki pai kesempwalo. Ahpw ni ahnsou me e diarada uwen kesempwal en pai wet, e pil men netikihla “eh dipwisou kan koaros” pwehn kak alehda.

17. Dahme kahrehda Sises ketin wiahda karasaras en sounneto me kin seiloak oh pai kesempwal riro?

17 Dahme kahrehda Sises ketin wiahda karasaras riau pwukat? E ketin kasalehda me aramas kak diarada padahk mehlelo ni soangsoangen ahl akan. Ekei aramas kin rapahki padahk mehlel oh wiahda tounmetei kan pwe ren diarada. Ekei diarada padahk mehlelo mendahki re sohte rapahki, ele ni emen eh kalohkla rehrail. Ohl riemen ko nan karasaras pwukat esehda uwen kesempwal en dahme ira diarada oh men wiahda tounmetei laud kan pwehn alehdi.

18. (a) Ia duwen atail kak paiekihda karasaras riau pwukat? (b) Dahme met padahkihong kitail duwen Siohwa oh Sises?

18 Ia duwen atail kak paiekihda karasaras riau pwukat? (Mad. 6:19-21) Pein idek rehmw: ‘I ahneki soangen madamadauohte ong padahk mehlel duwehte me ohl riemen ko ahneki? I kin kilangwohng padahk mehlel nin duwen pai kesempwal ehu? I kin men wiahda tounmetei kan pwehn alehdi padahk mehlel, de I kin mweidohng soahng teikan en kerempwaiehla, duwehte kedirepw kan en ehuehu rahn?’ (Mad. 6:22-24, 33; Luk 5:27, 28; Pil. 3:8) Ma kitail uhdahn poakohng padahk mehlel, kitail pahn men wia soahng koaros pwe kitail en mwohneki mahs nan atail mour.

19. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?

19 Kitail en kasalehda me kitail rongehr oh uhdahn wehwehkihla wehwehn karasaras pwukat. Tamataman me e sohte itar en ihte esehla wehweparail. Kitail anahne doadoahngki dahme kitail sukuhlkihsang karasaras pwukat. Nan iren onop en mwuhr, kitail pil pahn koasoiapene karasaras siluh oh kilang dahme kitail kak sukuhlkihsang.

^ Madiu 13:46, NW: “Ni eh diarada takai kesempwal ehu me keieu kesempwahlie, e ahpw kohla oh mwadangete netikihla dipwisou kan koaros me e ahneki oh pwainda.”