Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Alleq wiyashun entiendinapaq

Alleq wiyashun entiendinapaq

“Shumaq wiyacurnin, llapequicuna cäyiyämë.” (MAR. 7:14)

1, 2. ¿Imanirtaq mëtsikaq nunakuna entiendiyarqantsu Jesus yachatsikunqanta?

PIPIS parlapämashqa itsa wiyashwan, peru nimanqantsikta mana entiendishqaqa, wiyanqantsikllaqa manam sirwimashwantsu (1 Cor. 14:9). Jesuspis mëtsikaq nunakunatam parlaparqan, peru manam llapantsu entiendiyarqan ima nita munëkanqanta. Tsëmi nirqan: “Shumaq wiyacurnin, llapequicuna cäyiyämë” (Mar. 7:14).

2 ¿Imanirtaq Jesus yachatsikunqanta entiendiyarqantsu? Manam yachakïta munartsu wiyayaq. Tsëmi Jesus nirqan: “Diospa mandaquininta juc cuchuman churaricur[mi], costumbriquicunata ruraquicayanqui” (Mar. 7:9). Kë nunakunaqa ardëllam wiyaqtukuyaq y manam costumbrinkunata jaqita munayaqtsu. Rinrinkunaqa wiyaqmi, peru shonqunkunaqa manam chaskikoqtsu (leyi Mateu 13:13-15). Y noqantsikqa, ¿imatataq rurashwan Jesus yachatsikunqanta entiendinapaq?

¿IMANÖTAQ JESUS YACHATSIKUNQANTA PROVECHASHWAN?

3. ¿Imanirtaq discïpulukunaqa Jesus yachatsikunqanta entiendiyaq?

3 Jesuspa humildi discïpulunkunatam qatinantsik. Pëkunatam Jesus nirqan: “Cushicuyë. Porqui ricarninmi, cuentata qocuyanqui; y wiyarninmi cäyicuyanqui” (Mat. 13:16). ¿Imanirtaq pëkunaqa entiendiyaq? Porqui tapuyaqmi, y entienditam procurayaq (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Tsëpitanam, mushoq yachatsikïkunata chaskikuyaq y punta yachayanqampitapis masna musyayaq (leyi Mateu 13:11, 12). Jina, yachakuyanqankunatam utilisëta munayaq kikinkunapaq y wakinkunatapis yanapayänampaq (Mat. 13:51, 52).

4. ¿Ima kima cösaskunatataq ruranantsik Jesus igualatsikïwan yachatsikunqanta entiendinapaq? Willakaramï.

4 Jesuspa qateqninkunanöllam, kima cösasta wanantsik igualatsikïwan Jesus yachatsikunqanta entiendinapaq. Puntataqa, alleqmi estudianantsik, tapukïnintsikkunapa respuestanta ashinantsik y yachakunqantsikman yarpachakunantsik. Tsënömi musyaq këta lograntsik (Prov. 2:4, 5). Tsëpitanam, tsë musyanqantsik, punta musyanqantsikwan imanö igualanqanta y imanö yanapamanqantsikta rikänantsik. Tsëmi entiendeq kë (Prov. 2:2, 3). Y tsëpitanam, yachakunqantsikta ruranantsik. Tsënömi yachaq këta rikätsikuntsik (Prov. 2:6, 7).

Yachaq këqa, salvamënintsiktam puëdin

5. Juk igualatsikïwan willakaramï musyaq kë, entiendeq kë y yachaq kë jukläya kayanqanta.

5 ¿Imachötaq jukläya kayan musyaq kë, entiendeq kë y yachaq kë? Tantiyarishun, juk cällichö shëkashqa, illaqpita juk cärru alläpa cörrir yurikaramunman. Puntataqa, reqirintsikmi juk cärru kanqanta, tsëmi musyaq kë. Tsëpitanam, cuentata qokurintsik tsëpita mana witikushqaqa, jaluramänapaq kaqta, tsënam entiendeq kë. Y tsëpitanam, raslla witikurintsik, tsëqa yachaq kënam. Tsëchi Bibliaqa ‘yachaq kë’ alläpa precisanqanta nin, porqui salvamënintsiktam puëdin (Prov. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16).

6. ¿Ima chusku tapukïkunatataq contestashun Jesuspa igualatsikïninkunapita yachakurnin? (Rikäri  recuadruta.)

6 Jesus utilisanqan qanchis igualatsikïkunatam kë yachatsikïchö y qateqnin kaqchö rikärishun. Cada ünuchömi kë tapukïkunata contestashun: ¿Ima ninantaq? (Këmi yanapamäshun musyaq kanapaq.) ¿Imanirtaq igualatsikïwan Jesus yachatsikurqan? (Kënam yanapamäshun entiendeq kanapaqmi.) ¿Imanötaq tsë yachatsikïkunata utilisashwan noqantsikpaq y wakinkunata yanapanapaq? (Kënam yanapamäshun yachaq kanapaq.) Y ¿imatataq Jehoväpita y Jesuspita yachatsimantsik?

MOSTÄZA MURU

7. ¿Ima ninantaq mostäza muruwan igualatsikï? Willakaramï.

7 (Leyi Mateu 13:31, 32 *.) ¿Ima ninantaq mostäza muruwan igualatsikï? Mostäza muruqa, Diospa Gobiernumpita willakïta y Diospa markantam rikätsikun. Mostäza muruqa, “llapan murupitapis mas chushum”. Tsënöllam Diospa markampis, 33 wata witsampaqqa ichikllëlla karqan, peru ichik tiempullachömi mirarirqan. Diospa Gobiernumpita yachatsikuyanqanmi yanapakurqan (Col. 1:23). Jesusqa nirqan, “pishgocunapis rämancunachö geshuncuna” rurayänampaq kaqtam. Tsë ninanqa, nunakunam Diospa yachatsikïninta tsëchö tariyänan karqan y Diospa markanmi wayinkunanö kanan karqan, y tsënömi cumplikashqa (igualaratsi Ezequiel 17:23 textuwan).

Diospa markanqa alläpam mirëkushqa

8. ¿Imanirtaq Jesusqa mostäza muruwan yachatsikurqan?

8 ¿Imanirtaq kë igualatsikïwan Jesus yachatsikurqan? Mostäza muru jatun winanqanwanmi rikätsikurqan, Diospa Gobiernun imanö miranqanta, mana allipita tsapäkoq kanqanta, y imëkatapis venceq kanqanta. 1914 watapita patsëmi, Diospa markanqa alläpa mirëkushqa (Is. 60:22). Tsë markachö kaqkunaqa, mana alli yachatsikïkunapitam, Diospa yachatsikïninwan tsapashqa kayan (Prov. 2:7; Is. 32:1, 2). Jinamampis, Diospa markanqa cada watam mas mirëkan y manam ni ima michëta puëdintsu (Is. 54:17).

9. a) ¿Imatataq yachakuntsik mostäza muruwan Jesus yachatsikunqampita? b) ¿Imatataq Jehoväpita y Jesuspita yachatsimantsik kë igualatsikï?

9 ¿Imatataq yachakuntsik mostäza muruwan igualatsikïpita? Itsachi ichiklla Testïgukuna kayanqan markachö tärantsik y mëläya yachatsikushqapis mirayanllatsu. Tsënö kaptimpis, Diospa Gobiernunta imapis michëta mana puëdinqanta musyëmi yanapamantsik sinchi këkänapaq. Tantiyarinapaq, 1926 watachö wawqi Edwin Skinner India nacionman yachatsikoq chänampaqqa, wallkaqllam Testïgukuna kayarqan, y mëläya yachatsikuyaptimpis manam mirayarqanllatsu. Peru pëqa yachatsikurmi sïguirqan y rikarqanmi imëka michanqantapis Diospa Gobiernunqa vencinqanta. Kananqa 37.000 Testïgukunam tsë nacionchö kayan y 108.000 nunakunapitapis masmi Jesus Wanunqanta Yarpëman 2013 watachö ëwayarqan. Jina wakin markakunachöqa alläpa ras winanqampis rikakushqam. Wawqi Skinner India nacionman chanqan witsanllachömi, Zambia nacionchö yachatsikï qallarqan. Kananqa 170.000 publicadorkunam tsë nacionchö kayan y 2013 watachöqa 763.915 nunakunam Jesus Wanunqanta Yarpëman ëwayashqa, cada 18 nunapitam juk ëwarqan. ¡Imanömi Diospa markanqa mirëkushqa!

LEVADÜRA

10. ¿Ima ninantaq levadürawan igualatsikï?

10 (Leyi Mateu 13:33 *.) ¿Ima ninantaq levadürawan igualatsikï? Kë igualatsikïpis rikätsikun Diospa Gobiernunta y willakïnin më tsëman imanö chanqantam. ‘Masaqa’ rikätsikun, entëru nacionchö nunakunatam y levadüranam, Diospa alli willakïnin më tsëman chanqanta. Mostäza muru winanqanqa clärum rikakurin, peru masata levadüra jakatsinqanqa manam qallananllachöqa rikakuntsu. Tsëpitaran cläru rikakurin.

11. ¿Imanirtaq Jesusqa levadürawan yachatsikurqan?

11 ¿Imanirtaq kë igualatsikïwan Jesus yachatsikurqan? Tsëwanmi rikätsikïkarqan Diospa Gobiernumpita willakïqa ‘jinantin munduyaq chänampa’ kaqta y nunakunapa kawëninta cambianampaq kaqta (Hëch. 1:8). Awmi, höraqa manam cambiukuna rurayanqan rasllatsu rikakun, sinöqa tiempuwanran. Tsënöqa nintsik, manam alli willakïta mëtsikaq chaskikuyanqanrëkurllatsu, sinöqa kawëninkunachö rasumpa cambiukunata ruraqta rikarmi (Rom. 12:2; Efes. 4:22, 23).

12, 13. Willakaramï, levadürawan igualatsikïnölla Diospa Gobiernumpita yachatsikï miranqanta.

12 Höraqa, Diospita yachatsikuyanqan alli yarqunqanqa tiempuwanran rikakun. Tantiyarinapaq, 1982 watachömi, Franzwan Margit Brasilpa sucursalninchö këkar, juk taksha markaman yachatsikoq ëwayarqan. Y Bibliapita yachatsiyanqankunachömi, chusku wamrayoq warmipis këkarqan. Mayor kaq wamranqa 12 watayoqmi karqan, penqallïshu karmi yachakuyänampaq chäyaptinqa ratakoq (tsinkakoq). Y tsëpitanam, Franztawan Margit-taqa juk markata kachëkuyarqan, peru 25 wata pasariptin watukakoq kutirqa, alläpam kushikuyarqan. 69 publicadorkunayoq y 13 precursor regularkunayoq congregaciontam tariyarqan, jina Yachatsikuyänan Wayinkunapis mushoqnam kanaq. Y penqallïshu wamraqa anciänupura rurayänanta rikaqnam kanaq. Jesus levadürawan igualatsikur yachatsikunqannöllam, Diospa Gobiernumpita yachatsikïqa mirashqa y nunakunapa kawëninta cambiashqa.

13 Y yachatsikunata michäkuyanqan nacionkunachöpis, Diospa yachatsikïninqa nunakunapa kawëninta cambiëkanmi. Höraqa mana creipaqnömi më tsëman Diospa yachatsikïnin chanqanta rikëqa. Tantiyarinapaq, 1910 watapaqmi, Diospa Gobiernumpita willakïqa Cüba nacionman charqan, y 1913 watachönam wawqi Russell watukarqan. Peru Testïgukunaqa ichikllam kayarqan, peru kananqa 96.000 publicadorkunapitapis masmi kayan, y 229.726 nunakunam Jesus Wanunqanta Yarpëman ëwayashqa 2013 watachö, cada 48 nunakunapita juk. Y chaskikoq nacionkunachöqa, Diospa Gobiernumpita willakïqa më tsëmanmi chashqa (Ecl. 8:7; 11:5). *

Jehoväqa musyanmi imanö chätsinampaq kaqta

14, 15. a) ¿Imatataq yachakuntsik levadürawan igualatsikïpita? b) ¿Imatataq Jehoväpita y Jesuspita yachatsimantsik kë igualatsikï?

14 ¿Imatataq yachakuntsik levadürawan igualatsikïpita? Kë igualatsikïwan Jesus yachatsikunqanmi rikätsimantsik, mëtsikaq nunakunaman Diospa Gobiernumpita willakï imanö chänampaq kaqman mana yarpachakunapaq. Porqui Jehoväqa musyanmi imanö chätsinampaq kaqta. Peru noqantsikqa, ¿imanöraq yanapakushwan? Bibliam nimantsik: “Qoyapa murïkita murï, y tardiyanqanyaq makikita jamatsitsu; manam musyankitsu mëchö wayunanta, këchö o wakchö, o ishkan läduchö wayunampaq kaqtapis” (Ecl. 11:6). Jina Jehoväman mañakur sïguishun, yachatsikunqantsikta michäkuyanqan nacionkunachö bendicïkunampaq (Efes. 6:18-20).

15 Jina ama qelanäshuntsu yachatsikïkashqapis nunakuna Testïgu mana tikrayaptin. Ama tsëllaraq qallëkaqta mana kaqpaq churashuntsu (Zac. 4:10). Tiempuwanqa, itsa yarpanqantsikpitapis mas alli kanqa (Sal. 40:5; Zac. 4:7).

NEGOCIANTI NUNA Y PAMPARAQ RIQUËSA

16. a) ¿Ima ninantaq negocianti nunawan igualatsikï? b) ¿Ima ninantaq pamparëkaq riquësawan igualatsikï?

16 (Leyi Mateu 13:44-46 *.) ¿Ima ninantaq negocianti nunawan y pamparëkaq riquësawan igualatsikï? Apostolkuna kawayanqan witsanchöqa, negociuta ruraqkunaqa ocëanu Indicu nishqanyaqmi mas allin kaq perlata ashir viajayaq. Jesuspa igualatsikïninqa rikätsikun, alli shonquyoq nunakunaqa Diospita yachakuyänanrëkur imëkata rurayanqantam. ‘Alläpa chaniyog perlaqa’ rikätsikun, Diospa Gobiernumpita yachatsikïtam. Tsë perla alläpa chaniyoq kaptinmi, negociantiqa imëka kapunqanta rantikïkur, perlata rantirin. Jina Jesusqa parlarqan, chakrachö trabajaq nuna “alläpa väleg riquësa” pamparëkaqta tarinqantam. Manam negociantinötsu ashikarqan, mana ashikarmi tarïkurqan, y pëpis, llapan kapunqanta rantikïkurmi, tsë riquësata rantirirqan.

17. ¿Imanirtaq negocianti nunawan y pamparëkaq riquësa igualatsikïkunawan Jesus yachatsikurqan?

17 ¿Imanirtaq kë igualatsikïkunawan Jesus yachatsikurqan? Nunakuna tukïnöpa rasumpa kaq yachatsikïta tariyänampaq kaqta rikätsikunampaqmi. Wakinkunaqa imëkatam rurayan Diospa kaqta ashiyänampaq. Wakinkunanam mana ashikarnin tariyan, itsa pipis parlapäriptin. Imanö kaptimpis, ishkan igualatsikïkunachöqa, cada nunam tariyanqanta alläpa kuyarnin, imëka sacrificiukunata rurayänampaq decidïdu këkäyarqan.

Rasumpa kaqta yachakunqantsikta kawënintsikchö mas precisaqpaq churashun

18. a) ¿Imanötaq yanapamantsik kë ishkan igualatsikïkuna? b) ¿Imatataq Jehoväpita y Jesuspita yachatsimantsik kë igualatsikïkuna?

18 ¿Imanötaq kë ishkan igualatsikïkuna yanapamantsik? (Mat. 6:19-21.) Tapukushun: “¿Jesus yachatsikunqan igualatsikïchö nunakunanöllaku Diospa kaqta precisaqpaq churä? ¿Kuyäku tarinqä tesöruta? ¿Mana oqranäpaq imëkatapis ruranäpaqku decidïdu këkä? ¿O alläpa yarpachakïkunayoq karku qonqarï?” (Mat. 6:22-24, 33; Lüc. 5:27, 28; Filip. 3:8). Rasumpa kaq yachatsikïta tarinqantsikpita kushikunqantsikmi, yanapamantsik kawënintsikchö mas precisaqpaq churanapaq.

19. ¿Imatataq qateqnin kaq yachatsikïchö yachakushun?

19 ¿Alleqku wiyarquntsik y entiendirquntsik kë igualatsikïkunawan Diospa Gobiernumpita yachatsikïkunata? Tsëqa, manam tsëpita yachatsikushunllatsu, sinöqa yachakunqantsiknömi kawashun. Qateqninchönam rikäshun kima igualatsikïkunata y imata yachatsimanqantsikta.

^ par. 7 Mateu 13:31, 32 (NTCN): “Señor Jesucristom shumag tantiyacuyänanpag ejempluwan willacur, imanö cangantapis nirgan: ‘Dios Yayapa Mandacuy Reynonga juc runa chacranchö mostäzapa chushu murunta murungannömi. Llapan murupitapis mas chushum tsay muruga. Chushu caycarpis, waquincag gorapitaga mas wiñarmi imayca jachanö jatuncaray. Tsaymi pishgocunapis rämancunachö geshuncuna rurayan’”.

^ par. 10 Mateu 13:33 (NTCN): “Señor Jesucristom yapay ejemplucunawan willacur nirgan: ‘Dios Yayapa Mandacuy Reynonga caynömi: Juc warmi quimsa almun jarinaman levadürata pogonanpag tallungannö’”.

^ par. 13 Tsënöllam pasakushqa Alemania orientalchö (1999 Anuario libru, 83 kaq päg.), Argentïnachö (2001 Anuario libru, 186 kaq päg., recuadru), Papüa Nueva Guinëachö (2005 Anuario libru, 63 kaq päg.) y Robinson Crusoe islachöpis (La Atalaya, 15 de juniu de 2000, 9 kaq päg.).

^ par. 16 Mateu 13:44-46 (NTCN): “Dios Yayapa Mandacuy Reynonga imayca chacrachö alläpa väleg riquësa gori gellay pamparagnömi. Juc runam riquësa pamparaycagta tarisquir, yapay patsallanman pampaycur cushishga aywan, llapan imaycantapis ranticusquir tsay chacrata llapan fortünantawan rantinanpag. ‘Dios Yayapa Mandacuy Reynonga alläpa chaniyog fïno perlascunata juc negocianti runa ashignömi. Tsay runaga alläpa chaniyog perlasta tarisquirmi, aywasquir imaycancunatapis ranticun tsay perlasta llapan gellayninwan rantinanpag’”.