Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Muʼgíiʼ edxu̱lúʼ mu makru̱ʼu̱lú rí eyoo gáʼthi

Muʼgíiʼ edxu̱lúʼ mu makru̱ʼu̱lú rí eyoo gáʼthi

“Gudxahuinla mba xuguianʼla, jame gafraʼaʼla.” (MARCOS 7:14)

1, 2. Náa numuu rí mbaʼin xa̱bu̱ tákru̱ʼu̱u̱n rí niʼsngáa Jesús rá.

MBÁA asndu muʼdxawíín rí mbáa maʼthúlú ga̱jma̱a̱ mbuʼyáá xú káʼnii nindxu̱u̱ aʼwóo, mú ndiéjunʼ gambáyuluʼ á mu tsíkru̱ʼu̱lú rí naʼthí xá. (1 Cor. 14:9.) Xúʼko̱ má Jesús niʼthún mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ ajngún, mu raʼkháa xúgínʼ nikru̱ʼu̱u̱n rí nindoo gáʼthi. Ikha jngó niʼthún: “Gudxahuinla mba xuguianʼla, jame gafraʼaʼla” (Mar. 7:14).

2 Náa numuu rí nikuwa mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ tákru̱ʼu̱u̱n rí niʼsngáa Jesús rá. Tikhun xa̱bu̱ nutanuma ga̱jma̱a̱ tsíndxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún. Jesús niʼthí ga̱jma̱a̱ numún: “Ninila ri maxaguiʼdo numu ri naʼtañajun Dios, numu ri munimbanila xoma ri nduyala nuni” (Mar. 7:9). Xa̱bu̱ bugi̱ taʼndun makru̱ʼu̱u̱n rí ikhaa niʼthún, ní ma rí muriʼkui̱i̱ xú káʼnii e̱ndxa̱ʼwa̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gíʼmaa muni. Ikhiin nidxawíín mu takao asndu náa a̱jkiu̱ún (atraxnuu Mateo 13:13-15). Xú káʼnii gúʼyáá rí kuwáanʼ xawii majmañulúʼ má xúʼko̱ rí niʼsngáa Jesús rá.

XÚ KÁʼNII GAMBÁYULÚ KIʼSNGÁA NDRÍGÓO JESÚS RÁ.

3. Náa numuu rí xa̱bi̱i̱ Jesús nindoo nikru̱ʼu̱u̱n rí niʼsngáa ikhaa xá.

3 Ndayóoʼ mbuʼyaridáá xkri̱da ndrígu̱ún xa̱bi̱i̱ Jesús bi̱ ninindxu̱ún xa̱bu̱ wabinʼ. Ikhaa niʼthún: “Ikanʼla ri juhuala gagui, numu ri nduya gajma idaʼla, jame nudxahuinla gajma ñaʼhuanʼla” (Mat. 13:16). Náa numuu rí ikhiin nindoo nikru̱ʼu̱u̱n xá. Timbá, niraximijna ga̱jma̱a̱ ndiyáaʼ ndiéjunʼ phú eyoo gáʼthúu̱n ajngáa rí niʼthí Jesús (Mat. 13:36; Mar. 7:17). Raga̱jma̱, nikuwa xawii mudrigú ku̱ma̱ nuxi̱ʼ rí xóó tsíjmañún (atraxnuu Mateo 13:11, 12). Ragajtsú, nindúún majmúún rí nidxawíín ga̱jma̱a̱ rí nikru̱ʼu̱u̱n, raʼkháa i̱ndó rí mumbayúmi̱jna̱ ma̱ngaa rí mumbañún eʼwíínʼ xa̱bu̱ (Mat. 13:51, 52).

4. Arathá ajtsú enii rí mambáyulúʼ makru̱ʼu̱lú ga̱jma̱a̱ numuu xkri̱da ndrígóo Jesús.

4 Xó má nini discípulo, rígá ajtsú rí ndayóoʼ muʼnimbánii á mu nandulúʼ makru̱ʼu̱lú xkri̱da ndrígóo Jesús. Timbá, ndayóoʼ muríyaʼ mbiʼi muʼnigajmaa rí niʼthí Jesús, mbuʼyáaʼ itháan ga̱jma̱a̱ numuu graxe̱ rí naguáʼdáálu ma̱ngaa mundxaʼwamíjna̱ rí kuwáanʼ rajmañulúʼ. Xúʼko̱ maguáʼdáálu ku̱ma̱ (Prov. 2:4, 5). Raga̱jma̱, ndayóoʼ mbuʼyáá xú káʼnii ku̱ma̱ rúʼko̱ nambánii ga̱jma̱a̱ rí nduʼyáá ma̱ngaa xú káʼnii embáyuluʼ. Rúʼko̱ eyoo gáʼthi rí makru̱ʼu̱lú (Prov. 2:2, 3). Ragajtsú, gíʼmaa majmuluʼ rí nijmañulúʼ, muʼgíiʼ muʼnimbánii náa mbi̱ʼi̱i̱ rí kuwáanʼ. Xúʼko̱ nusngájma rí najmañulúʼ wéñuʼ (Prov. 2:6, 7).

5. Arathá mbá xkri̱da xú káʼnii mixtiʼkhu nindxu̱u̱ ku̱ma̱, rí makru̱ʼu̱lú ga̱jma̱a̱ rí majmañulúʼ wéñuʼ rá.

5 Xú káʼnii mixtiʼkhu nindxu̱u̱ rí ku̱ma̱, rí makruaʼaʼ ga̱jma̱a̱ rí majmañaaʼ wéñuʼ rá. Guʼgíiʼ mbá xkri̱da: Gundxaʼwamíjna̱ rí kuajún náa tapo̱o̱ kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí mbá carro na̱ʼkha̱ nacha̱ wéñuʼ náa kuajúnlu. Timbá, nduʼyáá rí carro nindxu̱u̱, rúʼko̱ nindxu̱u̱ ku̱ma̱. Nda̱wa̱á nduʼyáá rí á mu tsejkua níjni, carro manújngoo rañáanʼ, rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí makru̱ʼu̱lú. Ikha jngó nacha̱ gaxuʼngulúʼ, rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí majmañulúʼ wéñuʼ. Ikha jngó náa Biblia naʼthí rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí ‹mundxaʼwamíjna̱ májánʼ›. Rígi̱ maʼni rí makáwáanʼ (Prov. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16).

6. Xú káʼnii nindxu̱u̱ a̱jkhu̱ graxe̱ rí guriʼña̱a̱ índo̱ gúʼnigajmaa mbá juwan xkri̱da rí nijmuu Jesús rá. (Atayáá náa  kúgumaʼá.)

6 Náa artículo rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí e̱ʼkha̱, muʼnigajmaa mbá juwan xkri̱da rí nijmuu Jesús. Índo̱ gúʼnigajmaa mámbá rígi̱, muriʼña̱a̱ graxe̱ rí tima gi̱jyooʼ: Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rá. (Rúʼko̱ gambáyuluʼ muguaʼdáá ku̱ma̱.) Náa numuu nijmuu Jesús rá. (Graxe̱ rígi̱ mambáyulúʼ makru̱ʼu̱lú itháan.) Xú káʼnii gándoo gajmulú xkri̱da rúʼko̱ mu mambáyulúʼ ikháanʼ ga̱jma̱a̱ rí mumbañún iʼwíínʼ xa̱bu̱ rá. (Rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí majmañulúʼ wéñuʼ.) Nda̱wa̱á kayuʼ, ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa numuu Jesús rá.

TSÍGOʼ MOSTAZA

7. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo tsígoʼ mostaza rá.

7 (Atraxnuu Mateo 13:31, 32.) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo Jesús ga̱jma̱a̱ numuu tsígoʼ mostaza rá. Tsígoʼ mostaza nandoo gáʼthúu̱n ajngáa rí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino ma̱ngaa congregación cristiana. Xó má tsígoʼ mostaza ma̱jkha̱ʼ wéñuʼ náa i̱ʼwáʼ tsígáʼ, congregación cristiana ninindxu̱u̱ chíʼgíʼ nákha nigi̱ʼdu̱u̱ tsiguʼ 33, mu tájyúuʼ ndija̱a̱ nacha̱ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rí nitaraʼa (Col. 1:23). Rígi̱ niyambáá wéñuʼ, numuu rí Jesús niʼthí rí “ñuʼun tsi ngrigun rijma nuni xañu naʼ ñau”. Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí xa̱bu̱ bi̱ májánʼ a̱jkiu̱ún muxkamaa ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios ga̱jma̱a̱ rí mumbayúmi̱jna̱ náa congregación cristiana (atayáá ma̱ngaa Ezequiel 17:23).

8. Ndíjkha rí Jesús nijmuu xkridoo tsígoʼ mostaza rá.

8 Ndíjkha rí nijmuu Jesús xkri̱da rígi̱ rá. Ikhaa nijmuu tsígoʼ mostaza mu maʼthí xú káʼnii e̱ja̱a̱ wéñuʼ Reino ndrígóo Dios, nayambáá ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ naraʼnuu xúgíʼ xkujndu. Asndu nákha tsiguʼ 1914, nakujmaa rí na̱jkha̱ ra̱ja̱a̱ wéñuʼ xuajñu Dios (Is. 60:22). Bi̱ kuwa náa xuajñu Dios nambáñun mu makuwá májánʼ náa inuu Dios (Prov. 2:7; Is. 32: 1, 2). Ma̱ngaa, na̱jkha̱ rajoo má xúʼko̱ congregación, nda̱a̱ nimbá dí marikhoo ga̱jma̱a̱ naʼngo̱o̱ naraʼnuu xúgíʼ xkujndu (Is. 54:17).

9. a) Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ numuu xkridoo tsígoʼ mostaza rá. b) Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa numuu Jesús rá.

9 Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ numuu xkridoo tsígoʼ mostaza rá. Mbáa kuwáanʼ náa mbóo xuajin náa kúwi̱i̱n nguáthi̱i̱n bi̱ nutaraʼa ga̱jma̱a̱ tséʼyáá á mu naʼni itháan mbaʼin. Maski ajndu xúʼko̱, índo̱ nduʼyáá rí Reino naʼngo̱o̱ naraʼnuu xkujndu naxnúlúʼ tsiakii mu maʼngulú. Mbá xkri̱da, índo̱ ndxájulú Edwin Skinner ni̱jkha̱nú náa xuajin India nákha tsiguʼ 1926, na̱nguá kuwa mbaʼin bi̱ nutaraʼa náa xuajin rúʼko̱, ñajunʼ niguma mingíjyúuʼ wéñuʼ numuu rí tséja̱a̱ nacha̱. Mú ikhaa niʼtáráʼa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí ajngóo Reino naʼngo̱o̱ naraʼnuu wéñuʼ xkujndu. Rí xúgi̱ kuwa itháan rí 37,000 bi̱ nutaraʼa náa xuajin India, ga̱jma̱a̱ itháan rí 108,000 xa̱bu̱ nikuwa náa Conmemoración tsiguʼ rí ninújngoo. Ma̱ngaa rígá xkri̱da rí xú káʼnii Reino na̱jkha̱ raja itháan. Tsiguʼ má rúʼko̱ rí ndxájulú Skinner ni̱jkha̱nú náa xuajin India nigi̱ʼdu̱u̱ nitaraʼa náa xuajin Zambia. Rí xúgi̱ kuwa itháan rí mbá 170,000 bi̱ nutaraʼa náa xuajin rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ mbá 763,915 xa̱bu̱ nikuwa náa Conmemoración nákha tsiguʼ 2013, rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí nigájnuu mbáa náa 18 xa̱bu̱. ¡Ra̱ʼkhá tháán ndijoo wéñuʼ!

LEVADURA

10. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo levadura rá.

10 (Atraxnuu Mateo 13:33.) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo levadura rá. Xkri̱da rígi̱ ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n ajngóo Reino ga̱jma̱a̱ rí naʼngo̱o̱ naʼni. ‹Xuwaʼ› nandoo gáʼthúu̱n xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xúgíʼ xuajin, ga̱jma̱a̱ índo̱ levadura natu̱xu̱u̱ o nakháxi̱i̱, nindxu̱u̱ xú káʼnii e̱ja̱a̱ Reino ga̱jma̱a̱ numuu rí nuʼtáraʼa. Rí xúgi̱, nakujmaa índo̱ na̱jkha̱ rajoo tsígoʼ mostaza mu índo̱ nagi̱ʼdu̱u̱ nakháxi̱i̱ levadura na̱nguá kujmaa nacha̱. Asndu nda̱wa̱á nakujmaa xú káʼnii ekháxi̱i̱.

11. Náa numuu rí Jesús nijmuu xkridoo levadura rá.

11 Náa numuu rí Jesús nijmuu xkri̱da rígi̱ rá. Ga̱jma̱a̱ numuu xkri̱da rúʼko̱ nisngájma rí ajngóo Reino gíʼdoo tsiakii rí majuidráʼa “asndu náa wámbari̱go̱o̱ ku̱ba̱ʼ” (Hech. 1:8). Mú rúʼko̱ na̱nguá kujmaa nacha̱. Mú nduʼyáá rí narígá, raʼkháa i̱ndó numuu rí mbaʼin xa̱bu̱ nundrigú ajngáa rígi̱, ma̱ngaa nduʼyáá numuu rí xa̱bu̱ nuriʼkhumijná (Rom. 12:2; Efes. 4:22, 23).

12, 13. Arathá xkri̱da rí xú káʼnii ni̱jkha̱ rajoo rí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino xó má xkri̱da ndrígóo levadura.

12 Mbaʼa nuthu, rí nuʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino nakujmaa mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á. Mbá xkri̱da, nákha tsiguʼ 1982, Franz ga̱jma̱a̱ Margit, xa̱bu̱ gajmii nikuwa náa sucursal dí rígá náa xuajin Brasil, ikhiin nigún gutaraʼa náa mbá xuajin chíʼgíʼ. Nigi̱ʼdi̱i̱ nisngúún mbaʼin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ Biblia ma̱ngaa mbáa a̱ʼgu̱ gajmíi̱n a̱jkhu̱u̱n e̱ji̱i̱n. A̱ʼdióo bi̱ giʼnii gíʼdoo má 12 tsiguʼ, ikhaa nati̱yu̱ʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ mbaʼa nuthu nirkaʼuminaʼ nákha xóó tsígi̱ʼdu̱u̱ estudio. Numuu rí Franz ga̱jma̱a̱ Margit nixuʼmiin magún gúni ñajunʼ Jeobá i̱mba̱ níʼkhá, ikhiin nánguá xóo musngúún, mú niʼni mbá 25 tsiguʼ nda̱wa̱á índo̱ nitangi̱i̱n náa xuajin rúʼko̱ nidxún wéñuʼ rí ndiyáá. Ikhí rígá mbá congregación ga̱jma̱a̱ mbá 69 bi̱ nutaraʼa, mangiin mbá 13 precursor regular, ma̱ngaa guáʼdáá mbá nuxi̱ʼ Guʼwá náa nagimbíi̱n. Ga̱jma̱a̱ ada̱ bi̱ nati̱yu̱ʼ wéñuʼ nindxu̱u̱ mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱ náa nagimbáanʼ bi̱ naríyaʼ awan náa eʼwíínʼ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱. Xó má levadura rí nijmuu náa xkri̱da ndrígóo Jesús, ajngóo Reino nijuadraʼa ga̱jma̱a̱ niʼni rí mbaʼin xa̱bu̱ muriʼkhumijná.

13 Asndu náa xuajin mba̱ʼu̱ náa rígá xtángoo náa tséniñuʼ mutaraʼa, tsiakii rí gíʼdoo ajngóo Reino naʼni muriʼkhumijná xa̱bu̱. Mbaʼa nuthu naguanúlú tsiánguá índo̱ nduʼyáá rí ajngáa rígi̱ najuidráʼa náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ rúʼko̱. Guʼgíiʼ xkridoo Cuba. Ajngóo Reino ni̱jkha̱nú ikhí nákha tsiguʼ 1910, ga̱jma̱a̱ ndxájulú Russell ni̱jkha̱ ikhí nákha tsiguʼ 1913. Maski ajndu nákha ginii na̱nguá nikujmaa xú káʼnii ni̱jkha̱ rajoo, ndiéjunʼ eʼyáá rí mbiʼi xúgi̱ náa xuajin Cuba rá. Kuwa itháan rí 96,000 bi̱ nutaraʼa ajngáa rí májánʼ, ga̱jma̱a̱ mbá 229,726 xa̱bu̱ bi̱ nigún náa Conmemoración nákha tsiguʼ 2013, xóo muʼthá, rí nigájnuu mbáa náa 48 xa̱bu̱. Ma̱ngaa náa xuajin mba̱ʼu̱ náa nuniñuʼ mutaraʼa ajngóo Reino, nutaraʼa asndu náa xuajin náa niku̱mún rí nda̱a̱ rí gárígá kayuʼ (Ecl. 8:7; 11:5). *

14, 15. a) Xú káʼnii embáyuluʼ xkridoo ndrígóo levadura rá. b) Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa Jesús rá.

14 Xú káʼnii embáyuluʼ xkri̱da ndrígóo levadura rá. Índo̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ rí eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da rí nijmuu Jesús, na̱jkua̱nú nduʼyáá rí tséyóoʼ maxmiéjunʼlú wéñuʼ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii miʼtáraʼa ajngóo Reino náa mbaʼin wéñuʼ xa̱bu̱ bi̱ xóó tsídxawíín. Jeobá gíʼdoo má awan xúgíʼ. Mú ndiéjunʼ eyóoʼ muʼni ikháanʼlu rá. Ajngá rawunʼ Dios nariʼña̱a̱: “Rí miʼcha̱ atadu tsígáʼ, ga̱jma̱a̱ asndu wakhííʼ xáyáa xa̱ʼ; numuu rí tsítayáá náa mínaʼ gakráʼáan, gi̱jyooʼ o ñuʼún, o mbáa nájma̱ má mani̱ndxu̱u̱ májánʼ” (Ecl. 11:6). Ma̱ngaa xágumulúʼ rí munda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí maʼni tsajkurámuʼ ñajunʼ rí nuʼtáraʼa, itháan náa xuajin náa na̱nguá eniñu̱nʼ mutaraʼa (Efes. 6:18-20).

15 Ma̱ngaa ragíʼmaa maguabáanʼ á mu nduʼyáá rí índo̱ nuʼtáraʼa nda̱a̱ rí ekujmaa. Guʼyamajkuíí dí xóo ‹ragíʼdoo numuu› (Zac. 4:10). Índo̱ gáʼni itháan mbiʼi mbuʼyáá itháan májánʼ ñajunʼ rí ni̱ʼni̱, mbáa maʼni asndu xóo rí takumulúʼ ikháanʼ (Sal. 40:5; Zac. 4:7).

MBÁA XA̱BU̱ BI̱ NAJNGROʼO NDA̱YÁAʼ MA̱ʼTSI̱ GA̱JMA̱A̱ RÍ GÍʼDOO NUMUU RÍ WARKAʼU

16. a) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo xa̱bu̱ bi̱ najngroʼo nda̱yáaʼ ma̱ʼtsi̱ rá. b) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo rí gíʼdoo numuu rá.

16 (Atraxnuu Mateo 13:44-46.) Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ najngroʼo nda̱yáaʼ ma̱ʼtsi̱ ga̱jma̱a̱ rí gíʼdoo numuu rí warkaʼu rá. Nákha siglo timbá tikhun xa̱bu̱ bi̱ nduyáaʼ mutsi nagún asndu náa lamáa Índico mu mbuyáaʼ perla rí itháan májánʼ. Xkridoo Jesús nandoo gáʼthúu̱n xa̱bu̱ bi̱ májánʼ a̱jkiu̱ún bi̱ nuni tsiakimijna mbuyáaʼ Dios. “Perla ri mapu-numu” nandoo gáʼthúu̱n ajngóo Reino rí mitsaan wéñuʼ. Índo̱ ndiʼyoo rí nguáthá gíʼdoo numuu perla, xa̱bu̱ bi̱ najngroʼo nda̱yáaʼ ma̱ʼtsi̱ nindoo magu̱jua̱ xúgíʼ rí gíʼdoo mu ma̱ndoo ma̱ʼtsi̱. Ma̱ngaa Jesús niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa xa̱bu̱ bi̱ nañajunʼ náa mbaaʼ ikhaa nixka̱ma̱a̱ rí gíʼdoo numuu. Mixtiʼkhu nigíʼnuu xa̱bu̱ bugi̱ ikhaa nixka̱ma̱a̱ rí gíʼdoo numuu, mu ma̱ngaa nindoo magu̱jua̱ xúgíʼ rí gíʼdoo mu maguanúu ga̱jma̱a̱.

17. Náa numuu rí Jesús nijmuu xkridoo xa̱bu̱ bi̱ najngroʼo nda̱yáaʼ ma̱ʼtsi̱ ga̱jma̱a̱ rí gíʼdoo numuu rá.

17 Náa numuu rí Jesús nijmuu nájma̱ xkri̱da rígi̱ rá. Mu masngájma rí rígá mbaʼa enii rí xú káʼnii muxkamaa rí gajkhun. Tikhun xa̱bu̱ nduyáaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí guáʼdáá mu ma̱ndoo makhánun. Iʼwíínʼ nuxkamaa maski ajndu ikhiin tséyáaʼ; mbáa xtáa tsáa niʼthún ajngáa rígi̱. Asndu xú káʼnii má, náa nájma̱ xkri̱da rígi̱, mámbáa xa̱bu̱ ndiʼyoo rí gíʼdoo numuu rí nixkamaa ga̱jma̱a̱ niʼni tsiakiminaʼ mu xáʼni mbáti̱ga̱.

18. a) Xú káʼnii embáyuluʼ nájma̱ xkri̱da rígi̱ rá. b) Ndiéjunʼ ejmañuluʼ ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá ma̱ngaa Jesús náa xkri̱da rígi̱ rá.

18 Xú káʼnii embáyuluʼ nájma̱ xkri̱da rígi̱ rá. (Mat. 6:19-21.) Atraxi̱mínáʼ: “Lá ikháá má endxa̱ʼo̱o̱ edxu̱ʼ xóo nájmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ niʼthí Jesús ráʼ. Lá nda̱yo̱o̱ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí gajkhun xóo ikhiin xáʼ. Lá mani tsiakiminaʼ mu xándati̱go̱ʼ, o naniʼñúʼ rí i̱ʼwáʼ maʼni jngarígu̱u̱n, xóo gamiéjunʼ rí nagúʼdoo xúgíʼ mbiʼi ráʼ.” (Mat. 6:22-24, 33; Luc. 5:27, 28; Filip. 3:8.) Gagi rí niku̱mu̱lú índo̱ nixkamaa rí gajkhun maxnúlúʼ tsiakii mu muʼgíiʼ muʼni ginii náa vida rí kuaʼdáá.

19. Ndiéjunʼ gúʼnigajmaa náa imbo̱o̱ artículo rá.

19 Lá niʼgíiʼ edxu̱lúʼ ga̱jma̱a̱ nakru̱ʼu̱lú ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkri̱da ndrígóo Reino ráʼ. Á mu xúʼko̱, raʼkháa i̱ndó ma̱ndoo muʼthá rí nakru̱ʼu̱lú ma̱ngaa muʼgíiʼ muʼnimbánii rí nijmañulúʼ. Náa imbo̱o̱ artículo majmañulúʼ ijtsu xkri̱da ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ.

^ párr. 13 Xúʼko̱ má nirígá mbá chíʼgíʼ náa xuajin Alemania oriental (Anuario 1999, ináa 83), Argentina (Anuario 2001, ináa 186, kúgumaʼá), Papúa Nueva Guinea (Anuario 2005, ináa 63) ga̱jma̱a̱ náa mbaaʼ Robinson Crusoe rí gíwanʼ náa tapo̱o̱ iyaʼ (Bi̱ Nayejngoo, 15 ñajunʼ gu̱nʼ junio tsiguʼ 2000, ináa 9).