1, 2. Ha yini vanhu vo tala lava yingiseleke leswi Yesu a swi dyondziseke va tsandzeke ku swi twisisa?

LOKO munhu a vulavula na hina hi nga ha twa mpfumawulo wa rito ra yena hi tlhela hi tiva ni rito ra yena. Kambe xana a swi ta hi pfuna yini loko hi nga twisisi leswi munhu yoloye a swi vulaka? (1 Kor. 14:9) Hilaha ku fanaka, vanhu va magidi va swi twile leswi Yesu a swi dyondziseke. U vulavule na vona hi ririmi leri a va ri twisisa. Hambiswiritano, a hi hinkwavo lava a va twisisa leswi a a swi dyondzisa. Hikwalaho, Yesu u byele vayingiseri va yena a ku: “Ndzi yingiseni, hinkwenu ka n’wina, mi kuma nhlamuselo ya kona.”—Mar. 7:14.

² Ha yini vanhu vo tala va nga swi twisisanga leswi Yesu a a swi dyondzisa? Van’wana se a va ri ni mavonelo ya vona ni swikongomelo leswi hoxeke. Yesu u vule leswi malunghana ni vanhu volavo: “Mi bakanya xileriso xa Xikwembu hi vutlhari leswaku mi hlayisa ndhavuko wa n’wina.” (Mar. 7:9) Vanhu lava a va nga tikarhateli ku lava ku tiva leswi tidyondzo ta yena a ti vula swona. A va nga swi lavi ku cinca tindlela ta vona ni mavonelo ya vona. Tindleve ta vona a ti pfulekile kambe timbilu ta vona a ti nga twisisi nchumu. (Hlaya Matewu 13:13-15.) Kambe, hi nga tiyiseka njhani leswaku minkarhi hinkwayo  timbilu ta hina ta twisisa leswaku hi ta vuyeriwa eka leswi Yesu a swi dyondziseke?

3. Ha yini vadyondzisiwa va kote ku twisisa leswi Yesu a swi dyondziseke?

³ Hi fanele hi tekelela xikombiso xa vadyondzisiwa va Yesu lava a va titsongahata. U vule leswi malunghana na vona: “Mahlo ya n’wina ma tsaka hikuva ma vona, ni tindleve ta n’wina hikuva ta twa.” (Mat. 13:16) Ha yini va kote ku twisisa kasi van’wana a va nga twisisi? Xo sungula, a va tiyimiserile ku vutisa swivutiso va tlhela va ringeta ku kumisisa leswaku Yesu a a vula yini hakunene. (Mat. 13:36; Mar. 7:17) Xa vumbirhi, a va tiyimiserile ku engetela swilo leswintshwa leswi a va swi dyondza, eka leswi se a va swi amukerile etimbilwini ta vona. (Hlaya Matewu 13:11, 12.) Xa vunharhu, a va tiyimiserile ku tirhisa leswi va swi tweke va tlhela va swi twisisa naswona a va lava ku pfuna ni van’wana.—Mat. 13:51, 52.

4. Hi wahi magoza manharhu lawa hi faneleke hi ma teka leswaku hi twisisa swifaniso leswi Yesu a vulavuleke ha swona?

⁴ Loko hi lava ku twisisa swifaniso leswi Yesu a vulavuleke ha swona, hi fanele hi tekelela xikombiso xa vadyondzisiwa va yena vo tshembeka. Leswi na swona swi katsa ku teka magoza manharhu. Ro sungula, hi fanele hi tiyimisela ku tinyika nkarhi wa ku dyondza ni wo anakanyisisa hi leswi Yesu a swi dyondziseke, hi endla ndzavisiso hi tlhela hi vutisa swivutiso leswi faneleke. Sweswo swi ta endla leswaku hi va ni vutivi. (Swiv. 2:4, 5) Ra vumbirhi, hi fanele hi vona ndlela leyi vutivi byolebyo byi fambisanaka ha yona ni swilo leswi se hi swi tivaka ni ndlela leyi byi nga hi vuyerisaka ha yona. Sweswo swi ta endla leswaku hi va ni ku twisisa. (Swiv. 2:2, 3) Ro hetelela, leswi se hi swi dyondzeke hi fanele hi swi tirhisa evuton’wini bya hina. Sweswo swi ta kombisa leswaku hi ni vutlhari.—Swiv. 2:6, 7.

5. Kombisa ku hambana exikarhi ka vutivi, ku twisisa ni vutlhari.

⁵ Hi kwihi ku hambana exikarhi ka vutivi, ku twisisa ni vutlhari? Ku nga hlamuseriwa hi ndlela leyi: A hi nge u yime exikarhi ka patu naswona bazi ri ta ri ku kongomile. Xo sungula, wa swi vona leswaku i bazi—byolebyo i vutivi. Xa vumbirhi, wa swi xiya leswaku loko u nga suki endleleni ri ta ku tlumba—koloko i ku twisisa! Hikwalaho u suka endleleni—byolebyo i vutlhari! A swi hlamarisi leswi Bibele yi kandziyisaka xilaveko xa leswaku hi “hlayisa vutlhari lebyi pfunaka.” Sweswo swi nga ponisa vutomi bya hina!—Swiv. 3:21, 22; 1 Tim. 4:16.

6. Hi swihi swivutiso swa mune leswi hi nga ta swi vutisa loko hi ri karhi hi kambisisa swifaniso swa nkombo leswi Yesu a vulavuleke ha swona? (Vona  bokisi.)

⁶ Exihlokweni lexi ni lexi landzelaka, hi ta bula hi swifaniso swa nkombo leswi Yesu a vulavuleke ha swona. Loko hi ri karhi hi swi kambisisa, hi ta vutisa swivutiso leswi landzelaka: Xi vula yini xifaniso xexo? (Leswi swi hi pfuna leswaku hi va ni vutivi.) Ha yini Yesu a hi byele xifaniso lexi? (Leswi swi endla leswaku hi va ni ku twisisa.) Hi nga ri tirhisa njhani rungula leri leswaku hi pfuneka hi tlhela hi pfuna ni van’wana? (Lebyi i vutlhari.) Xo hetelela, xi hi dyondzisa yini malunghana na Yehovha na Yesu?

7. Xi vula yini xifaniso xa ndzoho ya sinapi?

⁷ Hlaya Matewu 13:31, 32. Xi vula yini xifaniso xa Yesu xa ndzoho ya sinapi? Ndzoho yi yimela rungula ra Mfumo swin’we ni vuyelo lebyi vaka kona loko hi chumayela rungula rolero, ku nga vandlha ra Vukreste. Loko vandlha ra Vukreste ri sungula hi 33 C.E., a ri ri ritsongo ku fana ni ndzoho ya sinapi leyi nga “yi tsanana ku tlula timbewu hinkwato.” Hambiswiritano, endzhaku ka makume ma nga ri mangani ya malembe, vandlha rolero ri kule hi ku hatlisa. Ri kule ku tlula ndlela leyi vanhu a va yi languterile. (Kol. 1:23) Ku kula loku ku pfunile hikuva Yesu u hi byela leswaku “tinyenyana ta tilo” ti  kote ku “kuma vutshamo emarhavini ya wona” murhi wolowo. Tinyenyana leti to fanekisela ti yimela vanhu va timbilu letinene lava kumaka swakudya swa moya, ndzhuti ni vutumbelo evandlheni ra Vukreste.—Ringanisa na Ezekiyele 17:23.

8. Ha yini Yesu a tirhise xifaniso xa ndzoho ya sinapi?

⁸ Ha yini Yesu a tirhise xifaniso lexi? U tirhise ku kula loku loku hlamarisaka ka ndzoho ya sinapi leswaku a kombisa ndlela leyi Mfumo wa Xikwembu wu kulaka ha yona, wu sirhelela wu tlhela wu hlula swihinga hinkwaswo. Ku sukela hi 1914 ku kula ka xiphemu lexi vonakaka xa nhlengeletano ya Xikwembu a ku hlamarisa. (Esa. 60:22) Lava va hlanganyelaka ni nhlengeletano yoleyo va sirheleriwa swinene hi tlhelo ra moya. (Swiv. 2:7; Esa. 32:1, 2) Ku engetela kwalaho, swa tikomba leswaku ntirho wo chumayela hi Mfumo lowu yaka wu kula a wu nge siveriwi naswona wu hlule nkaneto hinkwawo.—Esa. 54:17.

9. (a) Hi nga dyondza yini eka xifaniso xa ndzoho ya sinapi? (b) Xifaniso lexi xi hi dyondzisa yini malunghana na Yehovha na Yesu?

⁹ Hi nga dyondza yini eka xifaniso xa ndzoho ya sinapi? Kumbexana hi tshama endhawini leyi ku nga ni Timbhoni ti nga ri tingani kumbe laha vuyelo bya ntirho wa hina wo chumayela byi nga vonakiki hi ku hatlisa. Kambe, loko hi tsundzuka leswaku Mfumo wa Xikwembu wu nga hlula swihinga hinkwaswo, sweswo swi ta hi nyika matimba yo tiyisela. Hi xikombiso, loko Makwerhu Edwin Skinner a fika eIndiya hi 1926, a ko va ni Timbhoni ti nga ri tingani etikweni rolero. Eku sunguleni, nhluvuko wa kona a wu nga nyawuli naswona ntirho wo chumayela a wu hlamuseriwa tanihi lowu tsotsombaka. Kambe u ye emahlweni a chumayela kutani u vone ndlela leyi rungula ra Mfumo ri hluleke swihinga leswikulu ha yona. Sweswi ku ni Timbhoni to tlula 37 000 le Indiya, naswona vanhu vo tlula 108 000 va ve kona eXitsundzuxweni n’wexemu. Xiya xikombiso xin’wana xa ndlela leyi Mfumo wu kuleke ha yona hi ndlela yo hlamarisa. Hi lembe leri Makwerhu Skinner a fikeke ha rona eIndiya, ntirho wo chumayela a wa ha ku sungula eZambia. Sweswi ku ni vahuweleri lava tlulaka 170 000 lava chumayelaka kwalaho, naswona vanhu va 763 915 va ve kona eXitsundzuxweni hi 2013. Leswi swi vula leswaku munhu un’we eka vanhu va 18 u ve kona eXitsundzuxweni le Zambia. Ku kula koloko ka hlamarisa hakunene!

10. Xi vula yini xifaniso xa comela?

¹⁰ Hlaya Matewu 13:33. Xi vula yini xifaniso xa comela? Xifaniso lexi na xona xi vulavula hi rungula ra Mfumo ni vuyelo lebyi ri endlaka leswaku byi va kona. “Mbila hinkwayo” ya mapa yi yimela matiko hinkwawo naswona ku kukumuka ka yona ku fanekisela ndlela leyi rungula ra Mfumo ri hangalakaka ha yona hikwalaho ka ntirho wo chumayela. Hambileswi ku kula ka ndzoho ya sinapi ku vonakaka hi ku hatlisa, kambe ku kukumuka ka comela eku sunguleni a ku vonaki. Vuyelo bya kona byi vonaka endzhaku ka nkarhi.

11. Ha yini Yesu a vulavule hi xifaniso xa comela?

¹¹ Ha yini Yesu a tirhise xifaniso lexi? A a kombisa leswaku rungula ra Mfumo ri ni matimba yo hangalaka swinene ni ku endla leswaku vanhu va hundzuka. Rungula ra Mfumo ri fike ni le “[ndhawini] ya le kule swinene ya misava.” (Mint. 1:8) Hambiswiritano, ku cinca loku vaka kona hikwalaho ka rungula leri a hi minkarhi hinkwayo ku vonakaka; vuyelo bya kona byi nga ha va byi nga vonaki eku sunguleni. Kambe ku ni ku cinca—ku nga ri ku cinca ka nhlayo ya vanhu ntsena kambe ni ku cinca ka vumunhu bya vanhu lava amukelaka rungula leri leri nga ni matimba.—Rhom. 12:2; Efe. 4:22, 23.

12, 13. Vula swikombiso swa ndlela leyi ntirho wo chumayela hi Mfumo wu kuleke ha yona hilaha swi hlamuseriweke hakona exifanisweni xa comela.

¹² Hakanyingi vuyelo bya ntirho wo chumayela byi vonaka endzhaku ka malembe yo tala vanhu va twe rungula rolero. Hi xikombiso, Franz na Margit, lava sweswi va tirhaka erhavini rin’wana a va tirha erhavini ra le Brazil hi 1982. Va chumayele exidorobanini xin’wana xa le makaya. Vanhu van’wana lava a va dyondza na vona Bibele a ku ri manana ni vana va yena va mune. N’wana wa yena wa jaha lonkulu, loyi hi nkarhi wolowo a a ri ni malembe ya 12, a a ri ni tingana swinene naswona hakanyingi a a ringeta ku tumbela loko va nga si sungula ku dyondza. Mpatswa lowu a wa ha swi kotanga ku ya emahlweni wu dyondza ni vanhu lava hikwalaho ka leswi wu kumeke xiavelo xin’wana. Kambe wu kote ku endzela xidorobana xolexo endzhaku ka malembe ya 25. Xana wu fike wu kuma yini? A ku ri ni vandlha leri a ri ri ni vahuweleri va 69, lava 13 wa vona a va ri maphayona ya nkarhi hinkwawo naswona hinkwavo a va hlanganyela eHolweni ya Mfumo leyintshwa. Ku vuriwa yini hi jaha leri a ri ri ni tingana? Sweswi i muhlanganisi wa huvo ya vakulu! Ku fana ni comela xa le xifanisweni xa Yesu, rungula ra Mfumo ri kurile naswona ri hundzule vutomi bya vanhu vo tala—leswi tsakiseke mpatswa lowu a wu endzile!

¹³ Matimba lama nga vonakiki ya rungula ra Mfumo yo hundzula vutomi bya vanhu ma vonake ematikweni lawa ntirho wa Mfumo wu siveriweke. A swi olovi ku tiva leswaku rungula leri se ri chumayeriwe ku ya fika kwihi ematikweni wolawo, naswona hakanyingi ha hlamala loko hi twa vuyelo bya kona. Hi xikombiso, anakanya hi tiko ra Cuba. Rungula ra Mfumo ri fike etikweni rero hi 1910, naswona Makwerhu Russell u endzele eCuba hi 1913. Hambiswiritano, nhluvuko wa kona a wu nonoka eku sunguleni. Kambe ku endleka yini eCuba namuntlha? Ku ni vahuweleri vo tlula 96 000 lava chumayelaka mahungu lamanene naswona vanhu va 229 726 va ve kona eXitsundzuxweni hi 2013—a ku te munhu un’we eka vaaki va 48 va le xihlaleni xolexo. Ni le matikweni lawa ntirho wa hina wu nga yirisiwangiki, rungula ra Mfumo ri nga ha va ri fike ni le tindhawini leti Timbhoni ta kwalaho ti nga anakanyiki leswaku ka chumayeriwa eka tona. *—Ekl. 8:7; 11:5.

14, 15. (a) Hi nga vuyeriwa njhani eka leswi hi swi dyondzeke exifanisweni xa comela? (b) Xifaniso lexi xi hi dyondzisa yini malunghana na Yehovha na Yesu?

¹⁴ Hi nga vuyeriwa njhani eka leswi Yesu a hi dyondziseke swona exifanisweni xa comela?  Loko hi anakanyisisa hi leswi xifaniso xa Yesu xi vulaka swona, ha swi xiya leswaku a swi kali swi lava hi vilela ku tlula mpimo malunghana ni ndlela leyi vanhu va timiliyoni lava nga si ri twaka rungula ra Mfumo va nga ta ri twa ha yona. Yehovha hi yena a lawulaka timhaka. Kambe ntirho wa hina i ku endla yini? Rito ra Xikwembu ra hlamula ri ku: “Byala mbewu ya wena nimixo, naswona u nga ri wisisi voko ra wena ku fikela nimadyambu; hikuva a wu swi tivi leswaku leswi swi ta lulama kwihi, laha kumbe lahaya, kumbexana haswimbirhi swi ta va leswinene.” (Ekl. 11:6) Hi nkarhi lowu fanaka, a hi fanelanga hi rivala ku khongelela leswaku Yehovha a katekisa ntirho wo chumayela, ngopfu-ngopfu ematikweni lawa ntirho wa hina wu siveriweke.—Efe. 6:18-20.

¹⁵ Ku engetela kwalaho, a hi fanelanga hi hela matimba loko hi nga byi voni vuyelo bya ntirho wa hina hi nkarhi wolowo. A hi fanelanga hi ri langutela ehansi “siku ra swilo leswitsongo.” (Zak. 4:10) Vuyelo bya kona byi nga ha va byikulu swinene byi tlhela byi tsakisa ku tlula leswi a hi swi languterile.—Ps. 40:5; Zak. 4:7.

16. Xi vula yini xifaniso xa muxavisi la famba-fambaka ni xa xuma lexi fihliweke?

¹⁶ Hlaya Matewu 13:44-46. Xi vula yini xifaniso xa muxavisi la famba-fambaka ni xa xuma lexi fihliweke? Enkarhini wa Yesu, vaxavisi van’wana a va famba va ya fika ni le Lwandle ra Indiya leswaku va ya kuma tiperela letinene. Muxavisi wa le xifanisweni lexi u fanekisela vanhu va timbilu letinene lava endlaka matshalatshala lamakulu leswaku va enerisa swilaveko swa vona swa moya. “Perela yin’we ya risima lerikulu” yi fanekisela ntiyiso wa Mfumo lowu nga wa nkoka. Leswi a swi xiyeke leswaku perela yoleyo i ya risima, muxavisi yoloye a a tiyimiserile ku xavisa swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona hi ku “hatlisa” leswaku a ta yi xava. Yesu u tlhele a vulavula hi munhu loyi a a tirha ensin’wini ivi a kuma xuma lexi “fihliweke.” Ku hambana ni muxavisi la famba-fambaka, munhu loyi a a nga ri eku lavisiseni ka xuma. Kambe ku fana ni muxavisi, a a tiyimiserile ku xavisa “swilo leswi a nga na swona” leswaku a ta kuma xuma xolexo.

17. Ha yini Yesu a vulavule hi xifaniso xa muxavisi la famba-fambaka ni xa xuma lexi fihliweke?

¹⁷ Ha yini Yesu a vulavule hi swifaniso leswimbirhi? A a kombisa leswaku ntiyiso wu kumiwa hi tindlela to hambana-hambana. Vanhu van’wana va wu lavisisa naswona va endle matshalatshala lamakulu leswaku va wu kuma. Van’wana, hambileswi a va nga ri eku wu lavisiseni, va wu kumile—kumbexana endzhaku ka loko un’wana a va chumayerile. Vavanuna lavambirhi va swi xiyile leswaku leswi va swi kumeke i swa risima naswona a va tiyimiserile ku titsona swo tala leswaku va swi kuma.

18. (a) Hi nga vuyeriwa njhani eka swifaniso leswimbirhi? (b) Swifaniso leswi swi hi dyondzisa yini malunghana na Yehovha na Yesu?

¹⁸ Hi nga vuyeriwa njhani eka swifaniso leswimbirhi? (Mat. 6:19-21) Tivutise: ‘Xana ndzi ni langutelo ro fana ni leri vavanuna lava a va ri na rona? Xana ndzi teka ntiyiso wu ri wa risima hi ndlela leyi fanaka? Xana ndzi tiyimiserile ku titsona swo karhi leswaku ndzi wu kuma, kumbe ndzi pfumelela swilo swin’wana swo tanihi mivilelo ya vutomi ya siku ni siku, leswaku swi ndzi kavanyeta?’ (Mat. 6:22-24, 33; Luka 5:27, 28; Filp. 3:8) Loko hi wu rhandza hakunene ntiyiso, hi ta tiyimisela ku wu rhangisa evuton’wini bya hina.

19. Hi ta kambisisa yini exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁹ Onge hi nga kombisa leswaku hi yi yingisile hi tlhela hi yi twisisa kahle nhlamuselo ya swifaniso leswi leswi vulavulaka hi Mfumo. Tsundzuka, sweswo hi swi endla hi ku tiva nhlamuselo ya swona ni hi ku tirhisa leswi hi swi dyondzaka eka swona. Exihlokweni lexi landzelaka, hi ta kambisisa swifaniso swin’wana swinharhu kutani hi vona leswi hi nga swi dyondzaka eka swona.